KENT BĠLGĠ SĠSTEMĠ STANDARTLARININ BELĠRLENMESĠ PROJESĠ

KENT BĠLGĠ SĠSTEMĠ STANDARTLARININ BELĠRLENMESĠ PROJESĠ KENT BĠLGĠ SĠSTEMĠ ĠġLETĠM DURUMU Büyükşehir Belediyeleri İl Belediyeleri İlçe Belediyeleri a, b ve c toplamı (a) (b) (c) (d) 1

TEMEL PROBLEMLER 30 25 20 15 10 5 0 SAĞLANAN FAYDALAR 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 GÜNCEL BİLGİYE HİZMETLERİN HIZLI GELİR TAKİBİNİNDE HIZLI VE DOĞRU ZANMAN VE ARŞİV SORUNLARIN TESPİT ORGANİZE VE HIZLI ULAŞMA VE SAĞLANMASI KOLAYLIK KARAR VERME MALİYET OLUŞTURULMASI EDİLMESİNDE PLANLI ÇALIŞMA SORGULAMA KAZANIMLARI KOLAYLIK 2

KENT BĠLGĠ SĠSTEMĠ STANDARTLARININ BELĠRLENMESĠ PROJESĠ Mevzuat Gereksinimi IP.1-Mevzuat Analizi IP.2-Kurumsal Analiz IP.8-İdari ve Mali Modellemenin Yapılması ve Taslak Mevzuatın Hazırlanması İş Tanımı IP.3-Veri Gereksinim Analizi IP.3(1)-Veri Gereksinim Analizi IP.3(2)-İş Süreci Analizi IP.3(3)-Mevcut Veri Analizi Mevcut Veri IP.6-Mekansal Veri Standartlarının Belirlenmesi IP.7-KBS Veri Değişim Formatının Geliştirilmesi IP.4-Ulusal Standartların Analizi Uygulama Kuralları IP.4(1)-Gelişmiş Ülkelerdeki KBS Uygulamaları IP.4(2)-Temel Standartlar IP.5-Kavramsal Veri Modeli Tasarımı KENT BĠLGĠ SĠSTEMĠ STANDARTLARININ BELĠRLENMESĠ PROJESĠ PROJE Ġġ PAKETLERĠ VE ÇIKTILARI OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ Mevzuat Analizi Kurumsal Analizler Mevzuat Analizi Raporu Kurumsal Analiz Raporu ĠĢ Süreci Analizi Raporu Veri/Kullanıcı Gereksinim Analizi Veri/Kullanıcı Gereksinim Analizi Raporu Mevcut Veri Analizi Raporu Uluslararası Standartların Analizi Kavramsal Veri Model Tasarımı Altlık Temel Standartlar Dokümanı GeliĢmiĢ Ülkelerde KBS Uygulamaları Raporu KBS Kavramsal Model BileĢenleri KBS Metaveri Uygulama Esasları KBS Uygulama ġeması ve Veri Kataloglama Kuralları KBS veri Grupları Tanımlayıcı Dokümanı Mekansal Veri Standartlarının Belirlenmesi KBS Veri Grupları UML Uygulama ġemaları KBS Veri Grupları Detay Katalogları KBS Veri Grupları Detay Sözlüğü ve Kayıtları KBS Veri DeğiĢim Formatının GeliĢtirilmesi Ġdari ve Mali Modellemenin Yapılması ve Taslak Mevzuatın Hazırlanması KBS.gml KBS Strateji Planı KBS Ġdari ve Mali Modelleme Raporu KBS Kurulum ve ĠĢletim Tip Teknik ġartnameleri KBS Taslak Mevzuatı web Sayfası Raporlama/ YaygınlaĢtırma Faaliyetleri Raporlama ve Dokümantasyon ÇalıĢtay 3

ĠP1 MEVZUAT ANALĠZĠ AMAÇ 1. Coğrafi veri üretimini gerektiren hükümleri belirlemek, 2. Mevzuat gereksinimlerini belirlemek, 3. Uygulama esaslarını belirlemek, 4. KBS mevzuat çalıģmalarının altlığını oluģturmak. ĠP1 MEVZUAT ANALĠZĠ ÜST İŞ FONKSİYON GRUPLARI 1-ÜST ÖLÇEKLĠ PLANLAMA ALT İŞ FONKSİYON GRUPLARI 1-ÇEVRE DÜZENĠ PLANLARI 6-YERALTI KAYNAKLARI PLANLAMA 2-MEKANSAL STRATEJĠ PLANLARI 7-ALTYAPI PLANLAMA 3-COĞRAFĠ BĠLGĠ SĠSTEMLERĠ 8-SOSYAL PLANLAMA 4-SEKTÖREL PLANLAMA 9-TESĠS YÖNETĠMĠ 5-YERLEġĠM YERĠ PLANLAMA 10-YAPI YÖNETĠMĠ 2-ALT ÖLÇEKLĠ PLANLAMA 3-TAPU-KADASTRO 4-ĠDARĠ BĠRĠM YÖNETĠMĠ 5-ADRES YÖNETĠMĠ 6-ALAN YÖNETĠMĠ 7-KORUMA ALANLARI YÖNETĠMĠ 8-ALTYAPI YÖNETĠMĠ 9-YERALTI KAYNAKLARI YÖNETĠMĠ 10-ULAġIM AĞLARI YÖNETĠMĠ 11-SAĞLIK VE GÜVENLĠK HĠZMETLERĠ 12-RĠSK YÖNETĠMĠ 13-TARIMSAL VE AVCILIK HĠZMETLERĠ 1-ĠMAR PLANLARI 2-ARSA VE ARAZĠ DÜZENLEME 3-KIRSAL ALAN DÜZENLEMESĠ 4-KENTSEL DÖNÜġÜM PROJELERĠ 5-KENTSEL TASARIM PROJESĠ 6-KENT BĠLGĠ SĠSTEMLERĠ 7-KÖY YERLEġĠM YERĠ PLANLAMA 8-DURUM PLANLARI 9-HĠZMET PLANLARI 10-YAPI YÖNETĠMĠ 11-TESĠS YÖNETĠMĠ 4

ĠP1 MEVZUAT ANALĠZĠ MEVZUAT ADI KANUN NO Ġġ/FONKSĠYON ADI (MEKANSAL VERĠ Ġġ/ FONK. Ġġ/ FONK. ĠġĠN TÜRÜ ÜRETĠMĠNĠ GEREKTĠREN HÜKÜMLER) ÜST ALT H S R GRUBU GRUBU 1-NAZIM ĠMAR PLANI 2 2.1 X X X 2-UYGULAMA ĠMAR PLANI 2 2.1 X X X 3-MEVZĠ ĠMAR PLANI 2 2.1 X X X ĠMAR KANUNU 3194 4-HALĠHAZIR HARĠTA YAPIMI 2 2.1 X 5-ĠMAR PROGRAMLARI 2 2.1 X X X 6-KAMUYA AĠT GAYRĠMENKULLER TERKĠ 3 3.2 X 7-ĠRTĠFAK HAKKI 3 3.4 X 8-YAPI RUHSATININ VERĠLMESĠ 2 2.1 X ĠP1 MEVZUAT ANALĠZĠ ÜST Ġġ-FONKSĠYON GRUBU/ VERĠ TEMALARI Üst Ölçekli Planlama Alt Ölçekli Planlama Tapu-Kadastro Ġdari Birim Yönetimi Adres Yönetimi Alan Yönetimi Koruma Alanları Yönetimi Altyapı Yönetimi Yeraltı Kaynakları Yönetimi UlaĢım Ağları Yönetimi Sağlık ve Güvenlik Hizmetleri Risk Yönetimi Tarımsal ve Avcılık Hizmetleri Koor.Ref.Sistem. Ü K K Coğ. Grid Sistemi Ü Coğ. Yer Ġsimleri Ü K K Ġdari Birimler K/Ü K/Ü K/Ü K/Ü Ü K K K K/Ü K K Adresler K K/Ü K/Ü K Kadastro Ü K/Ü K/Ü K/Ü K K K K K K UlaĢım Ağları K/Ü K K K/Ü K K Hidrografya K/Ü K K K K/Ü K Koruma Alanları K/Ü K/Ü K/Ü K K K/Ü K Yükseklik K K K K K K Arazi Örtüsü K/Ü K/Ü K/Ü K Ü K K Orto Görüntü Ü K/Ü K K K Jeoloji Ü K K Ġstatistikî Birimler K Ü Ü K K Binalar K/Ü K/Ü K/Ü K/Ü Ü K/Ü K K/Ü Toprak Ü K K K/Ü K K/Ü K Arazi Kullanımı K/Ü K/Ü K/Ü Ü K/Ü K K K K K/Ü K Ġnsan Sağlığı Ve Güvenlik K/Ü K/Ü K/Ü Altyapı Hizmetleri K/Ü K/Ü K/Ü K K/Ü K/Ü K/Ü 5

ĠP2 KURUMSAL ANALĠZ Uygulama ÇeĢitliliği (Farklı kentsel karakteristiğe sahip belediyeler) Uygulama Bütünlüğü (Aynı kentte farklı kademedeki belediyeler) Yerel Yönetim Bütünlüğü (Aynı kentteki belediye ve özel idare) BüyükĢehir Belediyesi Ġl Belediyesi Ġlçe Belediyesi Ġl Özel Ġdaresi Altyapı Kurumu/KuruluĢu Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi Fatih Belediyesi Pendik Belediyesi Ġstanbul Su Kanalizasyon Ġdaresi Ġstanbul Gaz Dağıtım Anonim ġirketi Konya BüyükĢehir Belediyesi Konya Özel Ġdaresi Denizli Belediyesi Denizli Özel Ġdaresi MaraĢ Belediyesi Alanya Belediyesi Etimesgut Belediyesi ĠP2 KURUMSAL ANALĠZ 1-YÖNETİŞİM 3-ERİŞİM SAĞLAMA 4-VERİ-BİLGİ 6-DONANIM Veri Altyapısı kurmak için gerekli idari Veri kullanıcılarının ve vatandaşların veri Kullanılabilir veri ve içerik Verileri işleyen yazılımların yapı ve politikalar Kurumunuzun niteliği ve düzeyi kullanımı ve paylaşımı için sağlanan mekanizmalar Hangi kurum hangi konumsal veriyi üretmekte ve kullanmakta, Hangi kullanıldığı BİT aygıtları İnternet kullanım, telefon ve Kurumuzun coğrafi veri ilişkili Kurumunuzda mevcut site var mı? kurum ulusal ve bölgesel düzeyde hangi mobil kullanım, bilgisayar ve aktiviteleri nedir Coğrafi veri üreticisi veya kullanıcısı olarak yasal durum Güncellenme sıklığı İnternet tabanlı ulaşılabilen bilgiler ve fonksiyonlar CBS projesine sahip, Veri modelleri Veri dijital ya da analog mu? Mevcut üretilen ve kullanılan veri donanım ürünleri Bilgi paylaşımı için kullanılan donanım aygıtları Ürün veya uygulama geliştirmede diğer İnternet tabanlı gerçekleştirilen işlemler ve Konumsal veri ne sıklıkta güncelleniyor Veri depolama donanımları kurumlarla ilişkisi kullanma sıklığı Kullanılan CBS veri tipleri ve formatları Veri kataloglama sistemi Veriye erişim politikaları Kurumunuzda internetten bilgiye ve verilere Diğer kurumlardan ihtiyaç duyulan veri Veriye erişimde kullanılan Veriye erişim fiyatlandırma politikası Mevcut verinin fiyatı ve bedelleşmesi Kabul edilmiş standart veya yasal durum ulaşma ihtiyacı duyan kullanıcılar CBS ilişkili harita servisleri mevcut mu? Varsa nedir? İnternet tabanlı veri işleme olanağı Uygulamanızda hangi veri setleri gerekli veya kullanımdadır Verinin metaverisi mevcut mu? Metaveri ne sıklıkta güncellenir donanım 7-TAŞIMA ALTYAPISI Bilgiye erişimi ve paylaşım sağlayan telekomünikasyon 2- İNSAN KAYNAKLARI Veri işlemede iletişim olanaklarınız, ne Kabul edilen konumsal veri standartları altyapısı ve politikaları Coğrafi veriyi ve CBS uygulamalarını formatta alıyorsunuz ve ortalama veri temini 5-YAZILIM Kurumunuzdaki intranet yönetmek için gerekli personel süresi Donanımları çalıştıran ve harita olanağı (LAN, WAN) CBS kullanan personelin oranı Konumsal Veriyi düzenlemek için günde kaç bilgisini yönetimi sağlayan yazılımlar İnternet erişimi Hangi kurum bilgi sağlar ve iletişim saat harcıyorsunuz Kullanılan CBS yazılımı ve standartları Bilgiye erişim ve paylaşımı şekli Personelin uzmanlığı KVA kavramı hakkında bilinçlilik Veri paylaşımını engelleyen sebepler Kullanıcınıza sağladığınız konumsal veri ilişkili ürün nedir? Kullanıcılarınız verilerinize nasıl erişiyor Kullanılan İşletim Sistemi Kullanılan VTYS Web programları destekleyici politikalar 6

ĠP2 KURUMSAL ANALĠZ SWOT ANALĠZĠ BOSTON MATRĠSĠ Ġlgi-Güç Düzeyi 100 80 Güç 60 İlgi 0 20 40 60 80 100 40 20 0 ĠP3 VERĠ/KULLANICI GEREKSĠNĠM ANALĠZĠ Ġġ SÜRECĠ ANALĠZĠ Süreç Diyagramları ĠĢ AkıĢ Diyagramları Veri AkıĢ Diyagramları VERĠ/FONKSĠYON MATRĠSĠNĠN HAZIRLANMASI Ġhtiyaç duyulan veri içeriği (detay sınıfı, geometrisi, muhtemel öznitelikleri), Verinin düzeyi (kullanım ölçeği veya çözünürlük), Öznitelik ve topolojik iliģkileri, tutarlılık ve güncelliği, Detay sınıflarını temsil eden verilerin üretim yöntemleri 7

ĠP3 VERĠ/KULLANICI GEREKSĠNĠM ANALĠZĠ VERĠ BÜTÜNLEġTĠRME VE BĠRLĠKTE ÇALIġABĠLĠRLĠK ANALĠZLERĠ BÖHHBYM, TABĠS (mekansal veri standartları, detay katalogları) INSPIRE, EuroRoadS, EuroRegionalMap (veri ihtiyaçları, veri standartları) TAKBĠS, UAVT, MAKS, KÖYDES, ĠLEMOD (teknik ve veri altyapısı ) ĠP4 ULUSLARARASI STANDARTLARIN ANALĠZĠ STANDARTLAR INSPIRE, ISO, OGC, CEN vb. altlık temel standartlar incelendi ĠYĠ ÖRNEKLER GeliĢmiĢ ülkelerdeki iyi örneklerin uygulama Ģemaları, detay katalogları ve veri değiģim formatları incelendi. 8

ĠP4 ULUSLARARASI STANDARTLARIN ANALĠZĠ STANDARTLAR INSPIRE, ISO, OGC, CEN vb. altlık temel standartlar incelendi ĠYĠ ÖRNEKLER GeliĢmiĢ ülkelerdeki iyi örneklerin uygulama Ģemaları, detay katalogları ve veri değiģim formatları incelendi. ĠP5 KAVRAMSAL VERĠ MODELĠ TASARIMI Yerel düzeyde mekansal veri yönetimini ve KBS uygulamalarını destekleyen ve mekansal veri gruplarına yönelik veri standardı üretilmesini ve verilerin birlikte çalıģabilirliğini sağlayan Jenerik Kavramsal Model BileĢenleri (Standart HiyerarĢi, Ölçek-Çözünürlük, Referans Model, Geometri, Semboloji ve Topoloji gibi) belirlendi. KBS Kavramsal Model BileĢenleri'nin belirlenmesinde Uluslararası Standartların Analizi iģ paketi kapsamında ele alınan standartlar ile uluslararası düzeyde kabul görmüģ Hollanda NEN 3610, Almanya AAA, Amerika BirleĢik Devletleri DHS vb. mekânsal veri modellerinin karakteristikleri; genel yapı, ISO ve OGC standartları kullanım düzeyi, veri modeli bileģenleri, veri sınıflandırma, karmaģık nesneler ve arasındaki iliģki, veri sunumu, veri modelleme araçları gibi bileģenlere göre irdelendi. 9

ĠP6 MEKANSAL VERĠ STANDARTLARININ BELĠRLENMESĠ Veri gruplarının irdelenmesi neticesinde KBS Veri Grupları Tanımlayıcı Dokümanı hazırlandı. ISO 19103 Veri Modelleme, ISO 19109 Uygulama ġeması ve ISO 19110 Veri Kataloglama standartları ve ilgili diğer ISO/TC 211 standart bileģenleri temel alınarak Coğrafi veri gruplarına ait coğrafi veri modeli için standart uygulama Ģemaları tasarlandı. ĠP7 KBS VERĠ DEĞĠġĠM FORMATININ GELĠġTĠRĠLMESĠ KBS coğrafi veri gruplarına yönelik hazırlana uygulama Ģemaları, ISO 19136 standartları temel alınarak, coğrafi verinin özellikleri ve tanımlamalarını içeren ve veri paylaģımını mümkün kılan XML ġema Dokümanlarına dönüģtürüldü. Her bir veri grubu için XSD kullanılarak.gml formatı hazırlandı. 10

ĠP8 ĠDARĠ ve MALĠ MODELLEMENĠN YAPILMASI ve TASLAK MEVZUATIN HAZIRLANMASI KBS ile ilgili sorunların ve çözümlerin tanımlandığı strateji dokümanı hazırlanacak. Farklı düzeydeki yerel yönetim birimlerinin KBS kurulumu ve iģletimi için yapacakları ihalelerde kullanmak üzere tip teknik Ģartnameler hazırlanacaktır. Farklı düzeydeki yerel yönetim birimlerinin KBS kurulumu ve iģletimi ile ilgili ilke ve esasların belirlendiği taslak mevzuat hazırlanacak ve ilgili mevzuatta yapılması gereken değiģiklikler incelenecektir. STANDART HĠYERARġĠSĠ ve CBSGM PROJELERĠ Bottom-up YaklaĢım Top-down YaklaĢım Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Kent Bilgi Sistemi e-plan Kaynak : http://blog.hirestrategies.co.uk/erecruitment/2009/04/employeeengagement-are-we-seeing-a-bottom-up-approach.html 11

ULUSAL COĞRAFĠ BĠLGĠ SĠSTEMĠ ALTYAPISI KURULUMU PROJESĠ Hedefler Standart coğrafi veri tanımlaması Veri değişim standardı Veri paylaşım esasları Yönetişim modeli Coğrafi veri portalı Mevzuat ĠĢ Tanımı ĠP.1 PORTAL YER SEÇĠMĠ Potansiyel kuruluģların belirlenmesi Portal kriterlerinin belirlenmesi Potansiyel kuruluģlara SWOT analizi Uygun yer seçimi ĠP.2 YÖNETĠġĠM MODELĠNĠN BELĠRLENMESĠ Vizyon,misyon,beklentiler ĠĢ adımlarıyla Strateji belgesi Komisyon/çalıĢma gruplarıyla idari Çerçeve mevzuat belirlenmesi ve alt mevzuat BiliĢim, veri güvenliği ve güvenirliliği Telif ve mülkiyet hakları ULUSAL COĞRAFĠ BĠLGĠ SĠSTEMĠ ALTYAPISI KURULUMU PROJESĠ ĠP.7 PORTAL UYGULAMA ESASLARININ BELĠRLENMESĠ Kullanıcı kurumların ağa eriģim yetkisi Kurum verilerini sunma protokolleri Portal maliyet ve ücretlendirme Kurumların veri paylaģım protokolleri Portal ĠĢletim Modelinin önerilmesi ĠP.6 MEVZUAT GEREKSĠNĠM ANALĠZĠ Sorumlu paydaģların yasal yükümlülükleri Kurum içi mevzuat değiģiklik önerisi Veri sunum kurumlarının katılım koģulları Kurumların veri paylaģım protokolleri Alt lider sunucu kurumların belirlenmesi ĠP.3 KURUMSAL VERĠ GEREKSĠNĠMĠ TUCBS paydaģlarının istemci/sunucu matrisi TUCBS bilgi formlarının hazırlanması TUCBS paydaģlarına uygulanması Form sonuç analizi ve değerlendirme ĠP.4 KAVRAMSAL VERĠ MODELĠ GELĠġTĠRME ISO ve OGC veri yönetim bileģenleri Verilerin birlikte çalıģabilirliğini destekleyecek bileģenlerinin belirlenmesi Veri standartlarının geliģtirilmesi için uygulama Ģeması/katalog kurallları ĠP.5 VERĠ STANDARTLARININ BELĠRLENMESĠ Metaveri esaslarının belirlenmesi Öncelikli veri temalarının kapsamı Veri temalarına ait uygulama Ģemaları ve detay kataloglarının tasarlanması Detay sınıflarının özelliklerinin tanımlanması ĠP.8 EĞĠTĠM VE YAYGINLAġTIRMA Kullanıcılara yönelik farkındalık eylemleri için rapor hazırlamak Toplumun bilinçlendirilmesine yönelik sosyal etkinlik önerileri yapmak CBS uzmanı ve kurumsal hizmet içi eğitimine yönelik stratejinin belirlenmesi 12

JENERĠK KAVRAMSAL MODEL Hazırlanmakta olan jenerik kavramsal model TUCBS temaları için yapılan veri tanımlamaları için aģağıdaki baģlıklarda bir çerçeve oluģturur: 1. Uygulama Ģemaları 2. Farklı düzeydeki objeler arasında mekansal ve zamansal temsilin uyumu 3. Coğrafi objeler arasında mekansal ve zamansal iliģki 4. Tekil obje tanımlayıcısı 5. Kısıtlamalar 6. Kural koyucu referanslar 7. Referans model 8. Metaveri 9. Portrayal model 10.Veri&Bilgi Kalitesi VERĠ TANIMLAMA ÇALIġMALARI INSPIRE EK-1 kapsamındaki temalar için veri tanımlama dokümanları hazırlanmaktadır: 1. Koordinat Referans Sistemleri 2. Coğrafi Grid Sistemleri 3. Coğrafi Ġsimler 4. Ġdari Birimler 5. Adres 6. Kadastro 7. UlaĢım Ağları 8. Hidrografya 9. Korunan Alanlar 10. Binalar Çevre ve ġehircilik Bakanlığı, Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı ve ĠçiĢleri Bakanlığı nda veri/kullanıcı gereksinim analizi yapılmaktadır. 13

MEVZUAT ÇALIġMASI AĢağıda belirtilen kapsamda yönetmelik hazırlama çalıģmaları yapılmaktadır: 1. Coğrafi veri ve veri setleri 2. Coğrafi Veri ve Servislerin PaylaĢımı ve Birlikte ÇalıĢabilirliği 3. Coğrafi Verilerin Yayımlanması Ġle Ġlgili Ağ Servisleri 4. Metaverilerin Hazırlanması ve Kaydedilmesi 5. YönetiĢim 6. Kent Bilgi Sistemi Kurulumu ve ĠĢletimi SÖYLEM EVRENĠ ve VERĠ DEĞĠġĠMĠ DETAY KATALOGU ULAġIM VERĠ SETĠ ARAZĠ KULLANIMI ARAZĠ ÖRTÜSÜ 14

SÖYLEM EVRENĠ ve VERĠ DEĞĠġĠMĠ XSD XML Detay Sınıfı Geometri Tanımlamalar Öznitelikler ĠliĢkiler Değer Kümesi STANDART HĠYERARġĠSĠ 15

Tematik Çalışma Grupları PAYDAġ KURUMLAR TÜRKĠYE ULUSAL COĞRAFĠ BĠLGĠ SĠSTEMĠ ALTYAPISI KURULUMU YÖNETĠġĠM MODELĠ TUCBS KURULU TUCBS KOORDİNASYON KURULU TUCBS YÜRÜTME KURULU TUCBS DANIŞMA KURULU Teknik Çalışma Grupları Yönetişim Veri Standardı Metaveri Ağ Servisleri Yaygınlaştırma İdari Birim Yer İsimleri Yapı Adres Plan Jeodezik Altyapı Topografya.. 16

TEġEKKÜRLER Süleyman Salih BİRHAN Daire Başkanı V. Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü http://www.csb.gov.tr/gm/cbs/ 17