DALGALAR Dalga hareketi Nedir? Durgun bir su birikintisine bir tas attığımızda, tasın suya düştüğü noktadan dışarıya doğru daireler seklinde bir hareketin yayıldığını görürüz. Bu hareket bir dalga hareketidir. Yine benzer şekilde rüzgarlı havada bayrak direğindeki bir bayrağın hareketi veya rüzgarlı bir havada bir buğday tarlasındaki hareket bir dalga hareketidir. Sarsıntı veya titreşim hareketinin bir ortam aracılığı ile iletilmesine dalga hareketi denir. Dalga bir titreşim hareketidir. Bir ortama aktarılan enerjiyi başka bir ortama iletme şeklidir. Dalgalar titreşim doğrultusuna ve Taşıdığı enerjiye göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır. TİTREŞİM DOĞRULTUSUNA GÖRE DALGALAR Enine dalgalar: Titreşim doğrultusu yayılma doğrultusuna dik olan dalgalara enine dalgalar denir. Örnek: Elektromanyetik Dalgalar, Yay dalgaları, Deprem dalgaları, Su dalgaları Boyuna dalgalar: Titreşim doğrultusu yayılma doğrultusuna paralel olan bu dalgalara da boyuna dalgalar denir.
Örnek: Ses dalgaları,yay dalgaları, Deprem dalgaları, Su dalgaları Not: Sadece enine olan dalga Elektromanyetik dalgalar, sadece boyuna olan dalga Ses dalgaları. deprem, yay ve su dalgaları hem enine dalga hem de boyuna dalga sınıfına girer TAŞIDIĞI ENERJİYE GÖRE DALGALAR Mekanik Dalga: Yayılabilmesi için maddesel bir ortama ihtiyaç duyan dalgalara denir. Örnek: Ses, yay,su,deprem dalgaları Elektromanyetik Dalgalar: Yüklerin ivmeli hareketi ile oluşturulan, boşlukta ışık hızı ile yayılan, elektrik ve manyetik alana sahip dalgalara denir. Örnek: Radyo Dalgaları, Morötesi Dalgalar, Kızılötesi Dalgalar, X ışınları. TANIMLAR Atma: Bir ortamda oluşan kısa süreli tek bir dalgaya atma denir. Dalga: Bir ortamda ilerleyen sarsıntıya dalga denir. Atma periyodik olarak devam ederse dalga oluşur. Genlik: Atmanın denge noktasına olan maksimum uzaklığına denir. ve a ile gösterilir. Genliğin büyük veya küçük olması dalganın taşıdığı enerjiye bağlıdır. Periyot: Bir tam dalga oluşması için geçen süreye denir. Birimi saniyedir. Periyot dalgayı oluşturan kaynağa bağlıdır. T ile gösterilir. Frekans : Birim zamanda oluşan dalga sayısına frekans denir. Frekans birimi Hertz(Hz) veya 1/s dir. Frekans dalgayı oluşturan kaynağa bağlıdır. F ile gösterilir Not: Frekans ve periyodun çarpımı her zaman 1 e eşittir T.F=1
Dalga Boyu: Ard arda gelen iki dalga tepesi veya iki dalga çukuru arasındaki mesafeye dalga boyu denir. Dalga boyu birimi metre dir. Dalga boyu kaynağa ve ortama bağlıdır. λ ile gösterilir. Dalganın Hızı: Dalganın birim zamanda aldığı yoldur. Dalganın hızı yalnızca ortama bağlıdır v ile gösterilir. Dalganın hızı aşağıdaki formül ile hesaplanır. λ= v.t veya λ= v/f TEST 1 1. 2.
CEVAPLAR: D, C, E, E, D, A, E, D,E TEST 2
CEVAP: B, D,B, B, A, E, C, A, D, B, A TEST 3 Piyano ile elde edilen 40 Hz frekanslı ses dalgalarının, havadaki hızı 2000 cm/s olduğuna göre, bu dalgaların havadaki dalga boyu kaç metredir? A)0,5 B)0,4 C)0,2 D)0,1 E)0
-Işık dalgası-ses dalgası-su dalgası-radyo dalgası-yay dalgasıyukarıdaki dalga çeşitlerinden kaç tanesi yayılmak için ortama ihtiyaç duymaz A)5 B)4 C)3 D)2 E)1 Türdeş bir telin bir ucu duvara sabitlenmiş diğer ucu F büyüklüğünde kuvvetle çekilmekte iken oluşturulan atmanın hızı -9 dir. Atmanın hızının 3d olması için, uygulanması ge reken kuvvet kaç F olmalıdır A)5 B)6 C)8 D)9 E)10 Bir dalganın hızı;i.yayıldığı ortamın yoğunluğuii.yayıldığı ortamın sıcaklığıiii.yayıldığı ortamın yüzey alanı niceliklerinden hangilerine bağlı değildir? A)YALNIZ 3 B)2 VE 3 C)3 VE 4 D)2 VE 4 E)1 VE 4
Uzunlukları L ve 2L, kesitleri S ve 4S olan aynı maddeden yapılmış teller F, 4F kuvvetleri ile gerilmiştir.buna göre, teller üzerinde oluşturulmuş atmaların hızlarının oranı QZ/QY kaçtır? A)1 B)2 C)3 D)4 E)5 Birbirine bağlı hafif ve ağır yay sisteminde, hafif yaydan ağır yaya baş aşağı gönderilen bir atma için,i.yansıyan kısmı baş yukarı hareket eder.ii.iletilen kısmının hızı, yansıyan kısmının hızından küçüktür.iii.gönderilen atmanın genliği, gelen ve yansıyan kısmının genliğinden fazladır.yargılarından hangileri doğrudur? A)YALNIZ 1 B)1 VE 3 C)1 VE 2 D)1 VE 3 E)1 2 VE 3 Bir dalga leğeninde aynı fazda çalışan iki noktasal kaynak bir girişim deseni oluşturuyor.aşağıdakilerden hangisi yapılırsa ardışık iki düğüm çizgisi arasındaki mesafe ilk duruma göre artar? A)Kaynağın frekansını arttırmak B)Leğendeki su derinliğini azaltmak C)Kaynağın periyodunu azaltmak D)Kaynaklar arasında faz farkı oluşturmak E)Dalgaların dalga boyunu arttırmak
Aynı fazda çalışan iki noktasal kaynağın oluşturduğu girişim deneyinde kaynakların frekansı f/2dir. Bu durumdan bir K noktası 2. dalga katarı üzerinde bir noktadır.başka hiçbir değişiklik yapılmadan kaynağın frekansı f yapılırsa K noktasında hangi girişim çizgisi oluşur? A)3. Düğüm çizgisi B) 2. Dalga katarı C)4. Düğüm çizgisi D)4. Dalga katarı E)2. Düğüm çizgisi Bir girişim deneyinde kaynaklar aynı fazda titreşerek 2X dalgaboylu dalgalar yaymaktadır.kaynaklar arasındaki uzaklık 6X ve merkez doğrusuyla yapılan açının sinüsü 2/3 olduğuna göre, bu nokta hangi girişim çizgisi üzerindedir? A) 3. Düğüm çizgisi B) 4. Dalga katarı C)3. Dalga katarı D)2. Düğüm çizgisi E)2. Dalga katarı Bir dalga leğeninde, aynı fazda titreşen iki noktasal kaynak yardımıyla bir girişim deseni oluşturuluyor.leğenden bir miktar su alınırsa, aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez? A)Dalgaların yayılma hızı azalır. B)Düğüm çizgilerinin sayısı artar C)Düğüm çizgileri arasındaki uzaklık azalır D)Kaynakların frekansı değişmez E)Dalgaların dalga boyu artar
Bir su dalgası leğeninde aynı frekanslı kaynakların oluşturduğu girişim deneyinde kaynaklar zıt fazda çalışmaktadır. A)1 B)2 C)3 D)5 E)7 Bir su dalgası leğeninde aynı frekanslı kaynakların oluşturduğu girişim deneyinde kaynaklar zıt fazda çalışmaktadır A)1 B)2 C)3 D)5 E)7 CEVAPLAR:A, D, D, A, A, E, E, E, E, D, D, E, E,