ISSN: (NWSAELS) Received: May 2016 ID: A0079 Accepted: October 2016

Benzer belgeler
OREOCHROMIS NILOTICUS DA KARACİĞER, BÖBREK, SOLUNGAÇ VE KAS DOKULARINDA KURŞUNUN BİRİKİMİ ÜZERİNE ÇİNKONUN ETKİSİ*

CYPRİNUS CARPİO DA SOLUNGAÇ, KAS, KARACİĞER VE BÖBREK DOKULARINDA KURŞUN BİRİKİMİ*

Malathion ve Dieldrin in Tilapia zilli Gervais, 1848 Kas ve Karaciğer Dokularında Glikojen Düzeyi Üzerine Etkileri

Concentration of heavy metals in Penaeus semiculatis Tissue at Mersin Gulf

TUZLULUK ve KADMİYUM ETKİSİNDE KALAN TATLI SU BALIĞI Oreochromis niloticus un DOKULARINDA Na,K-ATPaz AKTİVİTESİ ve İYON DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

OREOCHROMİS NİLOTİCUS DA KADMİYUMUN BAZI KAN PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ * Effect of Cadmium on Some Blood Parameters of Oreochromis niloticus.

KURŞUNUN CYPRINUS CARPIO KAS DOKUSUNDA İYON PARAMETRELERİNE ETKİSİ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Akvaryum veya küçük havuzlarda amonyağın daha az zehirli olan nitrit ve nitrata dönüştürülmesi için gerekli olan bakteri populasyonunu (nitrifikasyon

Turkey) on Sea Urchin (Paracentrotus lividus) Fresenius Environmental Bulletin,

İKİ FARKLI BALIK ÇİFTLİĞİNDEN ÖRNEKLENEN

LOGO. Doç. Dr. Esin SUZER. Prof. Dr. Aynur KONTAŞ. Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Deniz Kimyası Bölümü

Carassius carassius da BAKIR-KADMİYUM ETKİLEŞİMİNİN KARACİĞER TOTAL PROTEİN MİKTARI ÜZERİNE ETKİSİ

OREOCHROMIS NILOTICUS UN BÖBREK, KARACİĞER, SOLUNGAÇ VE KAS DOKULARINDA KADMİYUM BİRİKİMİ *

Murat Nehri nden Yakalanan Capoeta capoeta umbla (Heckel, 1843) da Bazı Metal Düzeylerinin Belirlenmesi

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

FEN ve MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ

Gammarus aequicauda (Martynov, 1931) Üzerİne. on Gammarus aequicauda (Martynov, 1931) Acute Toxicity of Lead (II) Nitrate Pb(NO 3

DÜŞÜK SICAKLIK STRESİ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T. C. KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AZALMASINDA ZEOLİTİN ETKİSİ

Bakır ve Kurşunun Oreochromis niloticus da Hepatosomatik İndeks, Gonadosomatik İndeks ve Kondüsyon Faktörü Üzerine Etkileri

Murat Nehri (Elazığ) nin Bazı Fizikokimyasal Parametreler Açısından Su Kalitesinin Belirlenmesi

MOLEKÜLER EKOTOKSİKOLOJİ LABORATUARI

Elazığ İlinde Bir Maden Sahasından Kaynaklanan Sızıntı Sularının Maden Çayına Etkisi: II. Diğer Parametreler

KFBD Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi / The Black Sea Journal of Sciences 6 (13):26-35, 2016

Nil Tilapia (Oreochromis niloticus Linnaeus, 1758) da Kurşun Toksisitesinin Azaltılmasında Zeolitin Etkisi [1]

Cyprinus carpio (L.) da bakırın kas ve karaciğer dokularındaki birikiminin total protein derişimi üzerine etkileri

Seyhan Baraj Gölü ndeki Aynalı Sazan (Cyprinus carpio L., 1758) ve Sudak (Stizostedion lucioperca L.,1758) larda Fe, Zn, Cd Düzeylerinin Belirlenmesi

ÇEV 219 Biyoçeşitlilik. Ekolojik Etkileşimler. Ekolojik Sistemler

Kadmiyumun Cyprinus carpio (L. 1758)'da Serum Aspartat Aminotransferaz, Alanin Aminotransferaz Ve Glukoz Düzeyi Üzerine Etkileri

SU KALİTE ÖZELLİKLERİ

Tatlısu Midyesi Unio Terminalis te Bakırın 96 Saatlik LC 50 Değeri ile Birikim Düzeylerinin Belirlenmesi

Doç.Dr. Ahmet DEMIRAK Muğla Sıtkı koçman Üniversitesi, Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi

TEKRAR DOLAŞIMLI ÜRETİM SİSTEMLERİNDE SU KALİTESİ ve YÖNETİMİ

İLERİ ARITIM YÖNTEMLERİNDEN FENTON REAKTİFİ PROSESİ İLE ENDÜSTRİYEL BİR ATIK SUYUN ISLAK HAVA OKSİDASYONU

Karacaören-II Baraj Gölü ndeki Su, Sediment ve Sazan (Cyprinus carpio) Örneklerinde Bazı Ağır Metal Birikiminin İncelenmesi

EĞİTİM BİLGİLERİ. Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Fakültesi 1992

Çanakkale Atikhisar Barajı ndan Yakalanan Turna Balığı (Esox lucius L, 1758) Dokularında Bazı Metallerin Belirlenmesi

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SU BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl

FEN ve MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ

YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ

Oreochromis niloticus ve Cyprinus carpio da Bakır ve Kurşun Etkisinde Kan Serum İyon Düzeyleri

TUNCELİ İLİ VE ÇEVRESİ TATLI SU KAYNAKLARINDA SUYUN FİZİKO-KİMYASAL PARAMETRELERİ VE NİTROJENLİ BİLEŞİKLERİN MEVSİMSEL DEĞERLERİ

Bir Balık Üretim Tesisi (Elazığ) ndeki Balık Havuzlarında Su Kalitesi ve Mevsimsel Değişimleri

Cirriculum Vitae. Faculty Of Arts And Scıences. Çukurova University, The. Faculty Of Arts And Scıences. Faculty Of Arts And Scıences

PEYNİR ALTI SUYU VE YOĞURT SUYUNDA Zn Ve TOPLAM ANTİOKSİDAN KAPASİTESİ TAYİNİ DANIŞMANLAR. 29 Haziran-08 Temmuz MALATYA

T. C. KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Temiz Su Test Raporu No a

Clarias lazera (Valenciennes, 1840) da kadmiyumun solungaç, karaciğer, böbrek, dalak ve kas dokularındaki birikimi.

Çizelge 2.6. Farklı ph ve su sıcaklığı değerlerinde amonyak düzeyi (toplam amonyağın yüzdesi olarak) (Boyd 2008a)

Konsantre Cevher Analizleri / Ore Grade Analysis

BESİN MADDELERİNİN KSİLEM VE FLOEMDE UZUN MESAFE

MERSİN KÖRFEZİ NDE AVLANAN BALIK TÜRLERİNDEKİ AĞIR METAL DÜZEYLERİ

GRUP ADI: GRUP İNDİGO PROJE DANIŞMANI:YRD. DOÇ.DR. FATİH DUMAN PROJEYİ YÜRÜTENLER : GAMZE ÖZEN, İHSANİYE YURTTAŞ

PİYASADA SATILAN KUMAŞ BOYASININ SU PİRESİ ÜZERİNE TOKSİK ETKİSİNİN İNCELENMESİ

BT 42 TİROSİNAZ ENZİMİNİN EKSTRAKSİYONU, SAFLAŞTIRILMASI VE FENOLLERİN GİDERİMİNDE KULLANIMI

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakultesi Bahçe Bitkileri Bolumu Selçuklu/KONYA (Sorumlu Yazar)

KADMİYUM İÇEREN ATIK SULARIN İLERİ ARITIMINDA SU MERCİMEĞİ (LEMNA MINOR) BİTKİSİNİN KULLANILMASI *

T.C. NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EĞİTİM-ÖĞRETİM PLANI I. YIL

ANALİZ LİSTESİ EKOSFER LABORATUVAR VE ARAŞTIRMA HİZMETLERİ SAN. VE TİC.LTD.ŞTİ. SU ANALİZLERİ. Toplam Çözünmüş Mineral Madde (TDS) Tayini

Determining some heavy metal concentrations in water and sediments samples taken from Gediz River. Title Institution / University Year

KONYA İLİ HAVA KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Giresun Sahillerinde Denize Dökülen Aksu Deresi Balıklarında Metallerin Biyolojik Birikimi

İyi kalitedeki yem seçimi ve yönetimi, Yoğun yetiştiricilik yapılan karides havuzlarında mekanik havalandırma yapılması, Mümkün olabildiğince su

FENOLÜN SULU ÇÖZELTİSİNİN DAMLAMALI YATAKLI REAKTÖRDE KATALİTİK ISLAK HAVA OKSİDASYONU

DENİZ BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ

Protein Ekstraksiyonu

MEMM4043 metallerin yeniden kazanımı

Derece Bölüm Üniversite Yıl. Doktora Biyoloji Dumlupınar Üniversitesi 2012

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir.

I. YARIYIL TEMEL BİYOKİMYA I (B 601 TEORİK 3, 3 KREDİ)

MODELi OLARAK KISA SÜRELi YÜZME EGZERSizi*

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜFREDATI

REKOMBİNANT E.coli KÜLTÜRLERİ İLE ENZİM ÜRETİMİNİN KİNETİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. Dilek KAZAN, Amable HOKTAÇSU ve Agnes ÇAMURDAN

«DM Patogenezinde unutulan riskler» Endokrin Bozucular & Çevresel Etkenler

Elazığ İlinde Bir Maden Sahası Galeri Suyunun Han Çayına Olası Etkisi. Probable Effect of Gallery Water of a Mineland in Elazig City on Han Stream

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Biyoloji Bölümü (Temel ve Ege Üniversitesi Fen Fakültesi 1992

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi GATA 1989 Y. Lisans Tıp Fakültesi GATA 1989 Doktora Fizyoloji Hacettepe Üniversitesi 1997

Kahramanmaraş-Acı Biber (Capsicum annuum L.) Fidelerinde Mineral İçerik Üzerine Kadmiyumun Etkisi

Nesrullah AYŞİN 1, Handan MERT 2, Nihat MERT 2, Kıvanç İRAK 3. Hakkari Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu, HAKKARİ

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/5) Akreditasyon Kapsamı

BİTKİLERDE BÜYÜME-GELİŞME VE STRES KAVRAMI

Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi

ÖZEL EGE LİSESİ AĞIR METALLERİN SEBZELER ÜZERİNDE YARATTIĞI LİPİD PEROKSİDASYON DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ

On-line Oksijen Tüketiminin Ölçülmesiyle Havalandırma Prosesinde Enerji Optimizasyonu

BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNDE STRES

1. Öğretmen Kılavuzu. 2. Öğrenci Kılavuzu

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ

Anahtar kelimeler: Hicaznar, potasyum, sogukta muhafaza, kalite

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE

MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ I. YIL

2014 MÜFREDATI MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM PLANI

İçme Sularının Dezenfeksiyonunda Çinko Oksit Nanomateryalinin Kullanımı

DPÜ GÖLETİ NDE EKSTANSİF YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPILAN AYNALI SAZANLARIN (Cyprinus carpio) GELİŞİMİ VE AĞIR METAL AKÜMÜLASYON ORANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

HHO HÜCRESİNİN PERFORMANSININ DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ. Konya, Türkiye,

MESS Entegre Geri Kazanım ve Enerji San. ve Tic. A.Ş.

Transkript:

Ecolojical Life Sciences Status : Original Study ISSN: 1308 7258 (NWSAELS) Received: May 2016 ID: 2016.11.4.5A0079 Accepted: October 2016 Gülbin Firidin Gazi University, gulbinfiridin@gazi.edu.tr, Ankara-Turkey http://dx.doi.org/10.12739/nwsa.2016.11.4.5a0079 TILAPIA (Oreochromis niloticus) BALIĞI DOKULARINDA PROTEİN VE Pb DÜZEYLERİ ÜZERİNE Pb VE Pb+Zn KARIŞIMININ ETKİSİ ÖZ Balıklar ekosistem içerisinde insanlar tarafından tüketilen önemli bir protein kaynağıdır. Bu çalışmada Afrika kökenli tatlı su çipurası Oreochromis niloticus un solungaç ve kas dokularında kurşunun (Pb) toksik etkisi incelenmiştir. Balıklar 7, 14 ve 28 günlük sürelerle Pb (0.1 ve 0.5 mg/l Pb) ve Pb+Zn (çinko)(0.1+0.5 mg/l Pb+Zn ve 0.5+2.5 mg/l Pb+Zn) konsantrasyonlarına maruz bırakılmıştır. Dokuların protein miktarı U.V spektrofotometrik yöntem ile incelenmiştir. Dokulardaki Pb birikimi ise Atomik Absorbsiyon Spektrofotometresiyle belirlenmiştir. Pb ve Pb+Zn etkisinde dokulardaki Pb birikimi kontrol grubuna göre önemli bir şekilde artarken protein düzeyi azalmıştır. Pb birikimi solungaçta daha fazla bulunmuştur. Çalışılan tüm sürelerde Zn nin O. niloticus dokularında Pb birikimini önemli ölçüde azalttığı saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Oreochromis niloticus, Kurşun, Çinko, Protein Düzeyi, Toksisite THE EFFECT OF MIXTURE OF Pb AND Pb + Zn ON PROTEIN LEVELS AND Pb ACCUMULATION OF TILAPIA FISH (Oreochromis niloticus) ABSTRACT Fish is an important source of protein consumed by people in the ecosystem. In this study, African freshwater fish Oreochromis niloticus were investigated to lead (Pb) toxicity in gill and muscle tissues. Fish were exposed to Pb (0.1 and 0.5 mg/l Pb) and Pb+Zn (0.1+0.5 mg/l Pb+Zn and 0.5+2.5 Pb+Zn mg/l) concentrations at 7, 14 and 28 days. Tissue protein levels were determined by U.V. spectrophotometric method. The Pb accumulations in the tissues were determined by Atomic Absorption Spectrophotometer. While Pb accumulation significantly decreased to compare with the control group, the protein level increased in the tissues under the effects of Pb and Pb+Zn. Pb accumulation was higher in the gills. Zn was found to significantly reduce Pb accumulation in O. niloticus tissues, studied at all times. Keywords: Oreochromis niloticus, Lead, Zinc, Protein Level, Toxicity

1. GİRİŞ (INTRODUCTION) Endüstriyel ve tarımsal prosesler, nüfus artışı, fosil yakıtların yaygın bir şekilde kullanılması ile artan asit yağmurları, sel ve toprak erozyonu gibi doğal afetler metallerin akuatik ortamda artmasına neden olmaktadır [23, 15]. Besin zincirine ulaşan metaller kimyasal veya biyolojik olarak vücuttan atılmamakta ve birikime neden olmaktadırlar. Pb, akuatik organizmalar için çok toksik olup, dokulardaki birikimi sonucu besin yoluyla insanlara transfer edilmektedir [11]. Zn biyolojik olarak önemli bir iz elementtir. Birçok enzimatik reaksiyonda kofaktör olarak görev yaparak hücresel metabolizmada önemli bir rol oynamaktadır. Ancak sürekli ve aşırı Zn alınımı toksik etkilere neden olabilmektedir. Akuatik canlılar tarafından ağır metallerin ortamdan alınımı besin, solungaçlar ve tüm vücut yüzeyinden absorbsiyon yolları ile gerçekleşmektedir. Balıklarda metal birikimi organ yapısına bağlı olarak değişmektedir [15]. Hayati solunum ve osmoregülasyon organları olan solungaçlar yüksek oranlarda metalleri biriktirmektedir. Metallerin tetiklediği hücresel hasar, solunum yüzey alanını küçülterek solunum fonksiyonlarını bozmaktadır [12 ve 23]. Kas dokusu metabolik aktivite bakımından diğer dokulara göre daha az aktif olmasına rağmen sucul organizmalarda tüketilebilir kısım olmaları nedeniyle bu dokudaki metal birikiminin ve protein düzeyinin incelenmesi önemlidir. Proteinler hücre homeostasisini sürdürmek için temel fizyolojik olayları kapsamakta ve sucul organizmalarda enerji kaynağı olarak kullanılmaktadır [15]. Balıklarda proteinler; yapısal bileşenler, biyokatalizörler ve hormonlar olarak büyümede ve farklılaşmada önemlidirler. Bundan dolayı balık protein miktarındaki değişiklikler balıkların biyolojik durumunun izlenmesinde biyoindikatör olarak kullanılabilmektedir [3]. 2. ÇALIŞMANIN ÖNEMİ (RESEARCH SIGNIFICANCE) Ekonomik değeri olan balıklar besin zincirinin üst seviyesinde bulunan insanlar tarafından tüketildiği için bunların metal birikimlerinin ve protein değerlerinin incelenmesi önemlidir. Ayrıca balıklar çevresel faktörlere karşı hemen tepki gösterdikleri için kirlilik belirlenmesinde indikatör olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu çalışmada; laboratuvar koşullarında toksik etkili olan Pb'nin tek başına ve Zn ile birlikteki etkisi sonunda O. niloticus un solungaç kas dokularında farklı süreler (7, 14 ve 28 gün) sonunda Pb birikiminin ve protein düzeylerinin ölçülmesi amaçlanmıştır. 3. DENEYSEL ÇALIŞMA (EXPERIMENTAL METHOD) Araştırmada kullanılan Oreochromis niloticus'lar, Ç.Ü. Su Ürünleri Fakültesi balık yetiştirme havuzlarından alınıp laboratuvara getirilmiştir. Balıklar içerisinde dinlendirilmiş çeşme suyu bulunan akvaryumlar içerisinde iki ay süre ile adaptasyona bırakılmıştır. Deney başında balıklar 12.85±0.78 cm boy ve 27.15±0.85 g ağırlığa ulaşmıştır. Deneyler 25±1 o C sıcaklıkta yürütülmüş, akvaryumlar merkezi havalandırma sistemi ile havalandırılmış ve günde sekiz saat aydınlatma periyodu uygulanmıştır. Balıklar, laboratuvara koşullarına adaptasyonları süresince hazır balık yemiyle (Pınar Balık Yemi, Türkiye) beslenmiştir. Deney ortam suyunun kimyasal özellikleri; toplam sertlik, 368.52±5.75 mg/l CaCO 3; ph, 8.11±0.69, çözünmüş oksijen, 7.31±0.32; akvaryum ısısı, 21.08±0.89 o C olarak ölçülmüştür. Deneyler, Pb ve Pb+Zn karışımının ortam konsantrasyonları dikkate alınarak iki seri olarak yürütülmüştür. Balıklar birinci seride Pb nin 0.1 ve 0.5 mg/l konsantrasyonlarına, ikinci seride Pb+Zn karışımının 0.1+0.5 mg/l ve 0.5+2.5 mg/l ortam konsantrasyonlarının etkisine 7, 14 ve 28 gün sürelerle bırakılmıştır. Her birinin içerisinde 18 balık 20

bulunan 3 akvaryum kullanılmıştır. Her seride üçüncü akvaryuma dinlendirilmiş çeşme suyu konularak kontrol olarak kullanılmıştır. Deneyler üç tekrarlı olarak yürütülmüştür ve her tekrarda iki balık kullanılmıştır. Deneme süresi sonunda balıkların solungaç ve kas dokuları dissekte edilerek %0.59 luk soğuk NaCl çözeltisi ile yıkanmıştır. Dokular analizler için -80 C ye konmuştur. Metal analizi yapılacak dokular etüvde 150 0 C de 48 saat süreyle kurutulduktan sonra ağırlıkları alınmıştır. Daha sonra tüp içine alınarak üzerlerine 2 ml nitrik asit ve 1 ml perklorik asit eklenmiş [19] ve çeker ocakta 120 0 C de 3 saat süreyle yakılmıştır. Yakım işlemi tamamlanan dokuların üzerleri damıtık su ile 5 ml ye tamamlanmıştır. Pb düzeyleri Atomik Absorbsiyon Spektrofotometresiyle (Perkin Elmer 3100) belirlenmiştir. Protein düzeyinin belirlenmesi için dokular üzerine ağırlıklarının 1/10 u oranında homojenizasyon tamponu eklenerek (250 mm sukroz, 20 mm Trizma-Baz, 1mM EDTA- ph 7.8) 9500 rpm de 1.5 dk süreyle buz üstünde homojenize edilmiştir. Homojenatlar 10.000 g de +4 0 C de 20 dk santrifüj edilmiş ve elde edilen süpernatantlarda protein düzeyi Lowry metodu [16]ile spektrofotometrik olarak belirlenmiştir. Deney sonuçlarının istatistik analizleri Regresyon Analizi ve Student-Newman Keul s Test (SNK) testleri uygulanarak yapılmıştır. 4. BULGULAR VE TARTIŞMA (FINDINGS AND DISCUSSIONS) 28 günlük deney sonunda yüksek Pb ve Pb+Zn konsantrasyonlarının etkisinde kalan balıklarda mortalite gözlenmemiştir. Akuatik organizmalar ağır metal bulunan ortamlarda yaşayabilmek için çeşitli adaptasyon ve detoksifikasyon mekanizmaları geliştirmişlerdir [13]. Metallerin birikimi, düzenlenmesi ve immobilizasyonunu sağlamak için metal bağlama proteinleri, lizozom, granül, membran bağlanma bölgeleri gibi hücre içi sistemler gelişmiştir. Toksik metaller bu hücre içi fraksiyonlara bağlanarak detoksifiye edilmektedir [17, 24 ve 25]. Belirli bir ortam konsantrasyonunda uygulama periyodunun uzamasıyla dokularda Pb birikiminin arttığı kaydedilmiştir. 0.1 mg/l Pb ortam konsantrasyonundaki balıklarda Pb birikimi 28. günde 7. güne oranla yaklaşık olarak solungaç dokusunda 1.5, kas dokusunda ise 3 kat kadar daha yüksek olduğu bulunmuştur (P<0.05). Düşük Pb ve Pb+Zn karışımlarında 7 ve 14 günlük süreler arasında solungaç dokusunda Pb düzeyleri arasında önemli fark gözlenmezken (P>0.05) 28 günlük süre sonunda önemli artış gözlenmiştir (Tablo 1-2) (P<0.05). Çeşitli balık türleriyle yapılan çalışmalarda dokulardaki Pb birikiminin konsantrasyonuna ve etkide kalınan süreye bağlı olarak arttığı belirtilmiştir [2, 4 ve 6]. Al-Asgah ve ark., [1] O. niloticus ile yaptıkları bir çalışmada metal birikiminin metalin konsantrasyonuna, uygulama süresine ve organ çeşidine göre değiştiğini bildirmişlerdir. Tablo 1. Pb ve Pb+Zn karışımının etkisine 7, 14 ve 28 gün süreyle bırakılan O. niloticus un solungaç dokusundaki Pb düzeyi (µg Pb/g k.a.) (Table 1. The levels of Pb in the gill tissue of O. niloticus exposed to Pb and Pb+Zn mixtures for 7, 14, and 28 days(µg Pb/g k.a.) Metal Konsantrasyonları (mg/l) Süre (Gün) 7 14 28 Kontrol 0.0 0.0 0.0 0.1 Pb 23.42+1.57 ax 28.41+3.75axy 35.83+2.10 ay 0.1 Pb+0.5 Zn 17.14+0.75 bx 21.43+1.75 bx 28.41+2.28 by Kontrol 0.0 0.0 0.0 0.5 Pb 29.21+1.85 ax 38.25+2.27 ay 46.21+1.55 az 0.5 Pb+2.5 Zn 21.41+1.85 bx 29.42+1.08 bx 38.18+2.39 by 21

Bu çalışmada O. niloticus un solungaç ve kas dokularında Pb birikimi önceki çalışmalarla uyumlu olarak ortam konsantrasyonları ve süreye bağlı olarak artmıştır. Bu durum metallotiyonein gibi metal bağlayıcı proteinlerin ve glutatyon gibi tripeptidlerin metalleri bağlayarak dokularda tutmalarından kaynaklanabilmektedir. Tablo 2. Pb ve Pb+Zn karışımının etkisine 7, 14 ve 28 gün süreyle bırakılan O. niloticus un kas dokusundaki Pb düzeyi (µg Cu/g k.a.) (Table 2. The levels of Pb in the muscle tissue of O. niloticus exposed to Pb and Pb+Zn mixtures for 7, 14, and 28 days(µg Pb/g k.a.) Metal Konsantrasyonları Süre (Gün) (mg/l) 7 14 28 Kontrol 0.0 0.0 0.0 0.1 Pb 6.67+0.61 ax 11.33+0.43 ay 20.97+0.69 az 0.1 Pb+0.5 Zn 4.28+0.30 bx 7.28+1.41 bx 13.70+0.76 by Kontrol 0.0 0.0 0.0 0.5 Pb 13.58+2.12 ax 22.35+2.51 ay 34.21+3.14 az 0.5 Pb+2.5 Zn 5.17+1.21 bx 8.66+0.73 bx 18.94+2.01 by a ve b harfleri konsantrasyonlar; x, y ve z harfleri ise süreler arası ayırımı belirlemek amacı ile kullanılmıştır. Farklı harflerle gösterilen veriler arasında P<0.05 düzeyinde istatistik ayırım vardır. (Aritmetik Ortalama ± Standart Hata) (Tablo 1-2) Çalışılan her bir sürede Pb konsantrasyonunun artması dokulardaki Pb birikimini de arttırmıştır. Belirli bir ortam konsantrasyonu dikkate alındığında dokulardaki Pb birikiminin farklı olduğu gözlenmiştir. 0.5 mg/l Pb ortam konsantrasyonunda, solungaç dokusundaki Pb düzeyi kas dokusuna oranla yaklaşık olarak 7, 14 ve 28. günlerde sırasıyla 2-2 ve 1 katlık artış göstermiştir (Şekil 1 A, B, C) (P<0.05). Bu durum, geniş bir yüzey alanı olan solungaçların dış ortam ile direkt temas halinde olmasından ve stresle birlikte artan mukusun metalle kompleks oluşturmasından kaynaklanabilmektedir. Aquatik organizmalarda ağır metal birikimi ortamda başka metalin bulunmasına bağlı olarak değişmektedir [8 ve 10]. Zn uygulamasının O. niloticus un solungaç ve kas dokularında toksik etkiye neden olan Pb birikimini önemli bir şekilde azalttığı gözlenmiştir. 7, 14 ve 28 günlük süreler sonunda 0.5 +2.5 mg/l Pb+Zn karışımındaki balıklarda Pb birikimi 0.5 mg/l Pb etkisindeki balıklara oranla yaklaşık olarak sırasıyla solungaçta %26, %23, %17; kasta %62, %61, %45 oranında azalmıştır (P<0.05) (Tablo 1-2). Bir çok akuatik canlıda Zn nin ağır metal toksisitesini azalttığı araştırıcılar tarafından belirtilmiştir [14, 7, 21 ve 5]. Bu çalışmada Pb ve Pb+Zn karışımlarının etkisinde kalan balıkların solungaç ve kas dokularında önemli oranda Pb birikimi kaydedilmiştir. Bu birikim tek başına Pb etkisinde daha fazla olmuştur. Analiz sonuçlarında bir metalin dokulardaki birikiminin başka bir metalin ortamda bulunması ile azaldığı görülmektedir. Bu durum metallerin dokulardaki bağlanma bölgeleri için rekabetlerinden kaynaklanabilmektedir. 22

(A) (B) (C) Şekil 1. Pb ve Pb+Zn karışımlarının etkisinde A;7. günde, B;14. günde; C;28. günde O. niloticus'un dokularındaki Pb düzeyinin karşılaştırılması (µg Cu/g k.a.) (Figure 1. Comparison of Pb levels in the Pb and Pb+Zn mixtures exposure A;7 days, B;14 days, C;28 days in the tissues of O. niloticus) *Belli bir etki süresinde ve aynı grupta dokular arasındaki farkı göstermektedir (P<0.05). 23

Kargın ve Çoğun [14] T. nilotica ile Zidar ve ark., [26] Porcellio scabe ile yaptıkları araştırmalarda Zn uygulamasının dokulardaki Cd birikimini önemli bir şekilde azalttığını bildirmişlerdir. Duran ve ark., [8] Clarias gariepinus'a Cu, Zn, Cd, Pb metallerinin tek başına ve karışım halinde uygulanmasıyla dokulardaki birikim düzeyini incelemişlerdir ve en düşük metal birikimini kas dokusunda tespit etmişlerdir. Metal karışımlarının etkisinde tek başına metal etkisine göre birikim daha az çıkmıştır. Araştırmacılar bu durumun metal karışımının antagonistik etki yaptığını, bunun iz elementler ve toksik elementler arasındaki rekabetten kaynaklandığını ileri sürmüşlerdir. (A) (B) Şekil 2. Pb ve Pb+Zn karışımının farklı sürelerde O. niloticus un A;solungaç, B;kas dokularında protein düzeyine etkileri. a, b, c harfleri belli bir sürede gruplar arası ayrımı göstermektedir (P<0.05) (Figure 2. The effects of Pb and Pb+Zn mixtures on protein levels of A; gill, B;muscle of O. niloticus at the different periods. Letters a, b and c indicate differences among groups for a certain period) 24

Pb ve Pb+Zn karışımların etkisinde dokulardaki protein düzeyi kontrole göre azalmıştır. Protein düzeyindeki bu azalma denenen tüm sürelerde konsantrasyon artışına paralel olarak daha yüksek olmuştur. Solungaç protein düzeyi 28 günlük etki sonunda kontrole göre yaklaşık olarak 0.1 mg/l Pb konsantrasyonunda 3 kat, 0.5 mg/l Pb konsantrasyonunda 7 kat azalma göstermiştir. Düşük ve yüksek Pb ortam konsantrasyonlarının etkisinde ise kontrole göre yaklaşık olarak sırasıyla 7. günde %27, %48; 28. günde ise %20, %45 azalma olmuştur (P<0.05). Solungaçta düşük ortam konsantrasyonlarının etkisinde süreler arasında ve gruplar arasında önemli fark gözlenmemiştir (P>0.05) (Şekil 2 A). Palaniappan ve ark., [20] ağır metallerin etkisinde olan yenilebilir balık dokularında protein içeriğinin azaldığını bildirmişlerdir. Kas protein düzeyi yüksek Pb konsantrasyonunda 7, 14 ve 28 günlük süre sonlarında kontrole göre yaklaşık olarak sırasıyla%57-%59-%85; yüksek Pb+Zn konsantrasyonlarında ise %32-%31-%45 oranında azalma olmuştur. Kas protein miktarı 28 günlük süre sonunda 0.5 mg/l Pb ortam konsantrasyonunda 7. ve 14. günlere göre yaklaşık 3 kat azalma gösterirken diğer ortam konsantrasyonlarında süreler arasında önemli fark gözlenmemiştir (P>0.05) (Şekil 2 B). Çalışmalar, metale maruz kalan balıkların kas dokularında protein miktarının azaldığını göstermektedir [23, 18 ve 9]. Yapılan çalışmada solungaç ve kas protein düzeyi Pb ve Pb+Zn karışımının konsantrasyonuna ve uygulama periyodundaki artışına bağlı olarak azalmıştır ve doğrudan Pb etkisinde azalma daha fazla olmuştur. Bu durum kirleticilerin hücre nükleoproteinleri ve nükleik asitler ile reaksiyona girmesi sonucu protein sentezinin ve hücresel bütünlüğün etkilenmesinden kaynaklanabilmektedir [22]. Pb, Pb+Zn karışımlarının etkisinde O. niloticus'un dokularında meydana gelen Pb birikimi detoksifikasyon mekanizmaları ile, protein düzeylerindeki değişimler de metallerin tetiklediği stres koşullarında, enerji gereksiniminin artmasından kaynaklanabilmektedir. 5. SONUÇ VE ÖNERİLER (CONCLUSION AND RECOMMENDATIONS) Bu araştırmada Pb ve Pb+Zn konsantrasyonlarının 7, 14 ve 28 gün süreler sonunda O. niloticus'un solungaç ve kas dokularında metal birikimi ile protein düzeylerindeki değişimlerin, bu balık için Pb toksisitesinin bir belirteç olarak kullanılabilirliği ve Zn'nin bu durumu nasıl etkileyeceği incelenmiştir. Pb birikiminin dokularda ortam konsantrasyonunun ve uygulama periyodunun artmasına bağlı olarak arttığı saptanmıştır ve birikimin solungaçta kastan daha fazla olduğu kaydedilmiştir. Deneme süresince protein düzeyi ortam konsantrasyonunun ve uygulama periyodunun artmasına bağlı olarak azalmıştır. Pb'nin belirlenen konsantrasyonları etkisinde dokularda meydana gelen birikim balıkta strese bağlı olarak enerji gereksinimindeki artışa neden olmuştur. Bu durum da protein düzeylerinde azalma ile sonuçlanmıştır. Metallerin toksik etkilerinin belirlenmesi için kullanılan dokulardaki metal birikimi ve protein düzeyinin yanında oksidatif stres parametreleri de incelenebilir. Çeşitli metal etkilerinde dokulardaki metal birikimleri ve protein düzeyleri farklı sucul organizmalarda da araştırılabilir. KAYNAKALAR (REFERENCES) 1. Al-Asgah, N.A., Abdel-Warith, A.A., Younis, E.M. and Allam, H.Y., (2015). Haematological and Biochemical Parameters and Tissue Accumulations of Cadmium in Oreochromis niloticus exposed to Various Concentrations of Cadmium Chloride. Saudi Journal of Biological Sciences. Sayı:22(5), ss:543 550. 2. Anderson, M.B., Preslan J.E., Jolibois L., Bollinger J.E., and George, W.J., (1997). Bioaccumulation of Lead Nitrate in Red 25

Swamp Clayfish (Procambarus clarkii). Journal of Hazardous Materials, Sayı:54, ss:15-29. 3. Begum, G. and Vijayaraghavan, S., (1996). Alterations in Protein Metabolisms of Muscle Tissues in the Fish Clarias batrachus by Commercial Grade Dimethioate. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, Sayı:57, ss:223-228. 4. Blasco, J. and Puppo, J., (1999). Effect of Heavy Metals (Cu, Cd and Pb) on Aspartate and Alanine Aminotransferase in Ruditapes philippinarum (Mollusca: Bivalvia) Comparative Biochemistry and Physiology, Pharmacology, Toxicology and Endocrinology, Sayı:122, ss:253 63. 5. Cooper, N.L., Bidwell, J.R., and Kumar, A., (2009). Toxicity of Copper, Lead and Zinc Mixtures to Ceriodaphnia dubai and Daphnia carinata. Ecotoxicology and Environmental Safety, Sayı:72, ss:1523-1528. 6. Çoğun, H.Y. ve Kargın, F., (2009). Oreochromis nilotıcus un Solungaç Kas, Karaciğer ve Böbrek Dokularında Bakır ve Kurşun Birikimi. Ç.Ü. Fen Bilimleri Dergisi, Sayı:21(1), ss:19-29. 7. Daka, E.R. and Hawkins S.J., (2006). Interactive Effects of Copper, Cadmium and Lead on Zinc Accumulation in the Gastropod MolluscLittorina saxatilis. Water, Air and Soil Pollution, sayı:171, ss:19-28. 8. Duran, S., Tunçsoy, M., Yeşilbudak, B., Ay, Ö., Cicik, B., and Cahit, E., (2015). Metal Accumulation in Various Tissues of Clarias Gariepinus Exposed to Copper, Zinc, Cadmium and Lead Sıngly and in Mıxture. Fresenius Environmental Bulletin. Sayı:24(12c), ss:4738-4742. 9. El-Serafy, S.S., Zowail, M.E., Abdel-Hameid Nassr-Allah, H., Awwad M.H., and Omar, E.H., (2013). Effect of diet borne Cu and Cd on body indices of Nile tilapia (Oreochromis niloticus) with emphasis on protein pattern. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, Sayı:13, ss:593 602. 10. Fırat, Ö., Çogun, H.Y., Aslanyavrusu, S., and Kargın, F., (2009). Antioxidant responses and metal accumulation in tissues of Nile tilapia Oreochromis niloticus under Zn, Cd and Zn + Cd exposures. Journal of Applied Toxicology, Sayı:29, ss:295 301. 11. Gaspıc, Z.K., Zvonarıc, T., Vrgoc, N., Odzak, N., and Barıc, A., (2002). Cadmium and Lead in Selected Tissues of Two Commercially Important Fish Species from The Adriatic Sea. Water Research, sayı:36, ss:5023-5028. 12. Heath, A.G., (1987). Water Pollution and Fish Physiology. CRP Press Inc. 245 s. Florida. 13. Hilmy, A.M., El-Domiaty N.A., Daabees A.Y., and Abdel Latife, H.A., (1987). Toxicity in Tilapia zilli and Clarias lazera (Pisces) Induced by Zinc Seasonally. Comparative Biochemistry and Physiology, Sayı:86C, ss:263-265. 14. Kargın, F. and Çoğun, H.Y., (1999). Metal Interactions During Accumulation and Elimination of Zinc and Cadmium in Tissues of the Freshwater Fish Tilapia nilotica Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, Sayı:63, ss:511-519. 15. Karthikeyana, S. and Manib, P., (2014). Effect of Heavy Metals on Tissue Protein of an Edible Fish Cirrhinus mrigala as Dependent on ph and Water Hardness, Sayı:59(2), ss:321-325. 16. Lowry, O.H., Rosebrough, N.J., Farra N.J., and Randall, R.J., (1951). Protein Measurements with the Folin Phenol Reagent. Journal of Biological Chemistry, Sayı:193, pp:265-275. 17. Mason, A.Z. and Jenkins, K.D., (1995). Metal Detoxification İn Aquatic Organisms. In: Tessier, A., Turner, D. (Eds.), Metal Speciation and Bioavailability in Aquatic Systems, ss:479-608. John Wiley and Sons, Chichester, UK. 26

18. Mohamed, F.A. and Gad, N.S., (2008). Environmental pollution induced biochemical changes in tissues of Tilapia zillii, Solea vulgaris and Mugil capito from Lake Qarun, Egypt Global Veterinaria, Sayı:2(6), ss:327-336. 19. Muramoto, S., (1983). Elimination of Copper from Cu Contaminated Fish by Long Term Exposure to EDTA and Freshwater. Journal of Environmental Science and Health, A18 Sayı:(3), ss:455-461. 20. Palaniappan, P.R. and Pramod K.S., (2011). The effect of titanium dioxide on the biochemical constituents of the brain of Zebrafish (Danio rerio). An FT-IR study Spectrochimica Acta Molecular and Biomolecular Spectroscopy Part A: Sayı:79, ss:206. 21. Remyla, S.R., Ramesh, M., Sajwan, K.S., and Kumar, K.S., (2008). Influence of Zinc on Cadmium Induced Haematological and Biochemical Responses in a Freshwater Teleost Fish Catla catla. Fish Physiology and Biochemistry. Sayı:34, ss:169-174. 22. Sharaf-EIdeen, K. and Abdel-Hameid, N.H., (2002). Sublethal effects of copper sulfate, malathion and paraquat on protein pattern of Oreochromis niloticus. Egyptian Journal of Aquatic Biology and Fisheries, Sayı:6(2), ss:167-182. 23. Vutukuru, S.S., (2005). Acute Effects of Hexavalent Chromium on Survival, Oxygen Consumption, Hematological Parameters and Some Biochemical Profiles of the Indian Major Carp, Labeo rohita. International Journal of Environmental Research and Public Health, Sayı:2(3), ss:456-462. 24. Wallace, W.G., Lee B.G., and Luoma, S.N., (2003). Subcellular Compartmentalization of Cd and Zn in Two Bivalves. I. Significance of Metal-Sensitive Fractions (MSF) and Biologically Detoxified Metal (BDM). Marine Ecology Progress Series, Sayı:249, ss:183-197. 25. Wang, W.X. and Rainbow, P.S., (2006). Subcellular Partitioning and The Prediction of Cadmium Toxicity to Aquatic Organisms. Environmental Chemistry, Sayı:3, ss:395-399. 26. Zidar, P., Van Gestel, C.A.M., and Strus, J., (2009). Single and Joint Effects of Zn and Cd on Porcellio scaber (Crustacea, Isopoda) Exposed to Artifically Contaminated Food. Ecotoxcology and Environmental Safety, Sayı:72, ss:2075-2082. 27