Borç yönetimi: Haklarınız ve sorumluluklarınız Turkish
Önemli ipuçları 1. Mali durumunuzu ve bütçe planlamanızı borçlar birikip sizi şaşırtacak duruma gelmeyecek şekilde düzenleyiniz. 2. Eğer borçlarınızı ödeme veya bütçenizi idare etme bakımından zorlanıyorsanız, ücretsiz ve bağımsız bir mali danışma servisi size yardımcı olabilir. 3. Eğer mali sorumluluklarınızı yerine getiremiyorsanız, bir ödeme planını görüşmek üzere en kısa zamanda alacaklı (creditor) (borçlu olduğunuz işyeri veya kişi) ile irtibata geçiniz. 4. Ödeme planı konusunu görüşürken ne kadar ödeme yapabileceğiniz konusunda gerçekçi olunuz bunun için diğer mali yükümlülüklerinizi de dikkate alınız. Durumunuz hakkında alacaklı veya borç tahsildarına (debt collector) karşı dürüst olunuz. 5. Gönderdiğiniz veya aldığınız mektupların (ve yaptığınız sözlü görüşmelerle ilgili notların) birer kopyasını saklayınız. 6. Gerçekten borçlu olduğunuzdan emin olunuz. Eğer bir borcun size ait olmadığını düşünüyorsanız veya talep edilen miktarı doğru bulmuyorsanız, ispat isteyiniz (örneğin, belgeler, hesap bildirgeleri). Borcun bir kısmını ya da tamamını ödeyip ödememek zorunda olduğunuzdan yine de emin değilseniz, bağımsız tavsiyeye başvurunuz. 7. Eğer birkaç yıllık bir borçla ilgili olarak size başvurulursa, bağımsız tavsiye almadan önce borcun varlığını kabullenmeyiniz ya da ödeme yapmayınız. 8. Yasalara başvurma ile tehdit edilirseniz, en kısa zamanda seçenekleriniz hakkında bilgi alınız. 9. Eğer bir borçla ilgili olarak size başvururlar ise, işbirliği içinde olmaya gayret ediniz ve karşı tarafın da size profesyonelce davranmasını bekleyiniz. Bir alacaklının veya borç tahsildarının sizi yanlış yönlendirmesi, tehdit etmesi ya da kötü muamele etmesi durumunda resmi olarak şikayette bulununuz.
İçindekiler Bu kitapçık kimler içindir? Eğer durumunuz aşağıdakilere uyuyorsa, bu kitapçık sizin için demektir: borcunuz varsa ve haklarınız ve sorumluluklarınız hakkında daha fazla bilgi istiyorsanız Borçlu musunuz? 6 Borçlarınızın yönetimi 7 Borç tahsildarları ile ilişki 8 Borç anlaşmazlığı 12 Sizi mahkemeye mi veriyorlar? 15 borçlarınızı ödemekte zorluk çekiyorsanız bir borç tahsildarı size geldi ise yasal yollara başvurma ile tehdit edildiyseniz bir borcu veya borcunuzun miktarını doğru bulmuyorsanız bir borcu ödemeyi reddetmek için yasal bir nedeniniz olduğunu düşünüyorsanız borçlu olan bir eşiniz, akrabanız veya arkadaşınız var ise başka bir kimsenin borcundan sorumlu tutulduğunuza inanıyorsanız (örneğin, bir garantör (guarantor) veya borç ortağı (co-borrower)) iseniz. Yasal haklarınız ve güvenceleriniz 17 Borç tahsildarlarının kabul edilmez davranışları 18 Bundan sonra ne yapmanız gerekir? 22
6 7 Borçlu musunuz? Eğer borç para aldıysanız, kredi ile bir şey satın aldıysanız, bir borçlanmanız ya da kredi kartı borcunuz varsa veya fatura veya hesaplarınıza borcunuz varsa, borcunuz olan bu paraları ödemek bakımından yasal bir sorumluluğunuz vardır. Borçlarınızı ödeme sorumluluğunuzdan kaçınmamanız şarttır. Eğer bir borç için sizinle irtibata geçildi ise ve aşağıdakilerin olabileceğine inanıyorsanız, en kısa zamanda tavsiyeye başvurmanız gerekir: borcunuz olmadığına inanıyorsanız, borcun sadece bir kısmının size ait olduğunu düşünüyorsanız, veya borca karşı yasal olarak bir savunmanız var ise. Daha fazla bilgi için Borç anlaşmazlığı (sayfa 12) kısmına bakınız. Başka bir kimsenin borcundan mı sorumlusunuz? Genel olarak yasal bakımdan başka bir kimsenin borçlarını ödeme yükümlülüğünüz yoktur bu kişi sizin eşiniz, partneriniz veya çocuğunuz olsa bile. Eğer bildiğiniz bir kimsenin borç sorunu varsa, onları beklemeden bir mali danışman (veya uygunsa, bir kumar danışmanı) görmeleri için teşvik ediniz. Bazı hallerde kişiler bir borç için borç-ortağı (co-borrower) veya garantör (guarantor) olmayı kabullenmek suretiyle kendilerini başkalarının borçları için yasal olarak gerçekten sorumlu duruma düşürürler. Borç ortağı veya garantör olmayı kabul etmeden once çok dikkatlice düşününüz alınan borçtan doğrudan bir fayda görmeseniz bile, borcu alan kimsenin ödemelerini aksatması halinde alınan borcun tamamından sorumlu (yasal yükümlü) durumuna düşebilirsiniz. Aşağıdaki hallerde tavsiyeye başvurmanız gerekir: baskı veya korku nedeniyle borç ortağı veya garantör olmayı kabul ettiyseniz, veya üzerinize aldığınız yükümlülüğün tabiatını veya seviyesini anlamadıysanız. Borçlarınızın yönetimi İnsanlar mali sıkıntı içine işsizlik, ilişkilerin bozulması, hastalık veya aşırı kredi kullanmak gibi çeşitli nedenlerle girerler. Eğer ödemelerinizi yapmakta zorluk çekiyorsanız, sorunu görmemezlikten gelmeye çalışmayınız ya da kendiliğinden geçer diye ümit etmeyiniz durumu kontrol altına alınız. Gelirlerinizi, masraflarınızı, mal ve borçlarınızı gözden geçirmek için biraz zaman ayırınız ve mali sorumluluklarınızı zamanı geldiğinde karşılayacak şekilde bir bütçe düzenleyiniz. Ücretsiz ve bağımsız bir mali danışma servisi bu süreçte size yardımcı olabilir. Mali danışma servisleri, mali sıkıntı içinde olan kimselere yardımcı olurlar. Bunlar her eyalet ve bölgede mevcutturlar ve ücretsiz, bağımsız ve gizli hizmet vermektedirler (daha fazla bilgi için sayfa 22 ye bakınız). Bazı işletmeler de insanların borçla mücadele etmelerine yardımcı olmak için ücret karşılığında bir hizmet sağlamaktadırlar. Bu gibi yerlere gittiğinizde ne gibi bir hizmet aldığınızı bildiğinizden, bunun size ne kadar mal olacağından ve aynı hizmeti bir mali danışmandan ücretsiz olarak alıp alamayacağınızdan emin olunuz.
8 9 Eğer borç ödemelerinizi normal olarak devam ettiremezseniz, durumunuzu görüşmek için en kısa zamanda alacaklı (borçlu olduğunuz kişi veya işyeri) ile irtibata geçmeniz gerekir. Yapabileceğiniz bir ödeme planı üzerinde anlaşmaya varmaya çalışınız. Eğer borç sorunlarını görmezlikten gelirseniz, durum gittikçe daha kötüye gidecektir. Büyük ihtimalle borcun üzerine faiz binmeye devam edecek ve eğer borç karşılığı olarak herhangi bir şey (örneğin, araba) teminat olarak verilmişse, bu mallara el konulabilir ve bunlar satılabilirler. Ayrıca kredi notunuz (credit rating) bundan etkilenebilir ve aleyhinize tazminat davası açılabilir. Eğer ödemeyi yapamayacağınızı ve durumun ümitsiz olduğunu düşünüyorsanız, harekete geçmeniz gerekmektedir. Seçenekleriniz vardır bu seçenekleri görüşmek için ücretsiz ve bağımsız bir danışma servisi ile irtibata geçiniz. Borç tahsildarları ile ilişki Bir borç tahsildarı, bir iş nedeniyle ortaya çıkan borçları toplayan kişidir. Bu kişi şunlardan biri olabilir: borcu kendisi toplayan alacaklı kişiler ( yükümlüler ( assignees ) esas alacaklı tarafından satılan veya kendisine borç yüklenen ( assigned ) kişi veya işyerleri, veya alacaklı adına hareket eden bir kimse (örneğin, bağımsız bir tahsil ajansı). Eğer bir borç tahsildarı sizinle irtibata geçerse, kendisi ile işbirliği içinde olunuz. Bunun karşılığında size profesyonelce davranılmasını bekleme hakkınız vardır. Bir borç tahsildarının sizinle aşırı derecede veya makul olmayan bir şekilde irtibata geçmesi yasalara aykırı olabilir: Borç tahsildarlarının kabul edilmez davranışları kısmına bakınız (sayfa 18). Sizinle bir borç için ne zaman, nerede ve niçin irtibata geçebilirler? Bir borç tahsildarı sadece gerekli olması ve irtibatın makul bir sebeple yapıldığı hallerde sizinle irtibata geçmelidir. Makul sebepler şunlar olabilir: ödeme talebinde bulunmak, ödeme düzenlemeleri yapmak, üzerinde anlaşılan bir ödeme planına neden uyulmadığını tesbit etmeye çalışmak, üzerinde anlaşılan bir süreden sonra bir ödeme planını gözden geçirmek, ipotek altındaki malların teftişi veya bunlara el konulması (böyle bir hakları var ise). Bir rehber niteliğinde olmak üzere, irtibatın gerekli olması halinde bunun şunlarla sınırlandırılması gerekir (sizin talep ettiğiniz veya üzerinde anlaştığınız farklı değilse): haftada en çok 3 telefon araması veya mektup (veya ayda 10), telefonla yapılan veya şahsi görüşmelerin hafta içinde sabah 7:30 akşam 9:00, hafta sonunda ise sabah 9:00 akşam 9:00 arası yapılması, ulusal tatil günlerinde hiç irtibata geçilmemesi. Genel olarak evinize (veya üzerinde anlaştığınız başka bir yere) yapılan ziyaretler, borç tahsildarının sadece sizinle başka türlü görüşme imkanı olmadığı ya da sizin bunu istemeniz (veya kabul etmeniz) halinde yapılması gerekir. Ödeme düzenlemelerinin telefon veya mektupla yapılabilmesi halinde, yüz yüze görüşmeye gerek kalmaması gerekir. Bir rehber olarak, şahsi ziyaretlerin iki haftada bir defa ile sınırlandırılması ve sabah 9:00 ile akşam 9:00 saatlerinde olması gerekir (bu saatlerin dışında bir zaman tercih etmezseniz).
10 11 Bir borç tahsildarının talep ememeniz ya da onlara başka uygun bir irtibat kurma seçeneği vermemeniz halinde sizi işyerinizde ziyaret etmemesi gerekir. Bir borç tahsildarının sizinle işyerinde irtibata geçmesi halinde, mali durumunuz hakkında başkalarına açıklama yapmamaları şarttır. Bir ödeme planını müzakere etmek Alacaklılar kişilerin zor durumda kalması halinde genel olarak ödeme zamanının uzatılmasını (ya da daha uzun bir zamana yayılan düşük miktardaki ödemeleri) kabul ederler. Onlar bazen borcun tamamı üzerinde anlaşmak (borcu bitirmek) için, borcun bir kısmını karşılayacak kadar bir toplu ödemeye razı olabilirler. Bu gibi düzenlemeleri borç tahsildarınız kanalıyla müzakere edebilirsiniz. Eğer bir ödeme planını görüşüyorsanız, ödeyebileceğiniz kadarını teklif edin ve yaşam giderleriniz ve diğer borçlarınız konusunda gerçekçi olunuz. Ayrıca diğer mali sorumluluklarınız konusunda alacaklı veya borç tahsildarı ile açık ve dürüst olunuz. Bir alacaklının veya borç tahsildarının bir ödeme planını kabul etmeyeceklerini söylemeleri halinde Ev kredileri (yatırım mülkleri hariç), kişisel krediler veya kredi kartlarının olması halinde, Uniform Consumer Credit Code (Üniform Tüketici Kredi Kodu) kapsamında mali sıkıntı nedeniyle ödeme planınızı değiştirmek için başvurma hakkınız olabilir. Daha fazla bilgi için eyalet veya bölgenizdeki tüketici işleri dairesine, ücretsiz ve bağımsız bir mali danışma servisine veya bir toplum yasal hizmet yerine başvurunuz (ayrıntılar için sayfa 22-29 a bakınız). ümitsizliğe düşmeyiniz. Durumunuzu yazıya dökünüz ve onlara ne kadar ve hangi sıklıkta ödemeler yapabileceğinizi söyleyiniz. Bu arada, gücünüzün yettiği seviyede ödeme yapmaya devam ediniz. Yerine getiremeyeceğiniz vaadleri vermeye zorlanmayınız. Borç tahsildarı ile anlaşmaya varmanız halinde: bunun yazılı olarak teyit edilmesini isteyiniz, kendiniz borç tahsildarına bunu bir mektup yazarak teyit ediniz, ve mektubunuzun bir kopyasını saklayınız. Daha sonra anlaşmaya uymak için elinizden gelen çabayı gösteriniz. Kayıt tutma Kişisel kayıtların iyi tutulması önemlidir. Aşağıdaki ipuçlarına dikkat ediniz: yapılan ödemelerin makbuzlarını veya diğer kayıtları ve aldığınız veya gönderdiğiniz mektupların birer kopyasını saklayınız (mektup yazarken tarih koymayı unutmayınız). Sizden belge sağlamanız istenirse, bunların bir kopyasını elinizde tutmayı ihmal etmeyiniz (mümkünse aslını tutup, kopyasını gönderiniz). Telefon görüşmeleri ve toplantılarda konuşulanları not ediniz. Görüşmelerin saatini, tarihini ve kiminle konuştuğunuzu (kişinin adı, şirketi, işyeri veya meslek ünvanı) kaydediniz. Eğer telefonla veya şahsen bir anlaşma yaparsanız, bunun yazılı olarak teyit edilmesini isteyiniz (ve kendiniz de bunu yazılı olarak teyit ediniz). Önemli bilgileri kaybetmemek için tüm kayıtlarınızı bir arada saklayınız.
12 13 Borç anlaşmazlığı Size ait olmayan bir borç nedeniyle sizinle irtibata geçilirse (veya talep edilen borcun miktarını kabul etmiyorsanız), borcu veya borcun miktarını tartışma hakkınız vardır. Makul bir talepte bulunmanız halinde, borç tahsildarlarının size hesap bilgilerini ve anlaşmaların kopyasını vermeyi kabul etmeleri gerekir (eğer borç tahsildarı bir alacaklı adına hareket ediyorsa, onlar bu konuyu alacaklıya götürebilirler). Ev kredileri (yatırım mülkleri hariç), kişisel krediler veya kredi kartlarının olması halinde, yasal olarak bu bilgiyi elde etme hakkınız vardır. Eğer bir borcu kabul etmiyorsanız, istenen bilgilerin sağianması için yapılan makul talepler karşılanana ve borç teyit edilene kadar borç tahsildarının tahsil işlemini durdurması gerekir. Ayrıca bu süre içinde sizin kredi raporunuza olumsuz bir not düşülmemesi gerekir. Bu borç benim değil! Kimlik hatalarının olması durumunda ehliyetinizi veya başka bir kimlik göstermek sorunu halledebilir. Ancak kimlik gösterip göstermemek sizin kararınızdır bir borç tahsildarı size bunu yapmaya zorlayamaz. Kimlik sahtekarlığı (identity fraud), dürüst olmayan bir kişi veya grubun sizin kişisel bilgilerinizi kendi mali çıkarları için kullanması halidir (örneğin, sizin adınıza bir borç çıkarmak). Eğer böyle bir şeyin olduğunu düşünüyorsanız, en kısa zamanda alacaklı kimseye veya mali kuruluşunuza başvurunuz. Ayrıca, adınıza sahte muameleler yapılmadığını emniyet altına almak için kredi raporunuzun bir kopyasını elde edebilirsiniz (sayfa 23 e bakınız). Bu borcun halledildiğini sanıyordum! Bazen bir borcu tamamen ödediğiniz veya borç bir yolla halledilmiş olduğu halde, bir borç tahsildarı borçla ilgili olarak sizinle irtibat kurabilir. Eğer durum böyle ise, durumu borç tahsildarına yazılı olarak anlatınız ve borcun ödendiğine dair elinizde bulunan kayıtların kopyalarını veya bilgileri buna ekleyiniz. Bu nedenle, borçlar ödendikten sonra bile borçlarınızın kayıtlarını saklamanız önemlidir. Eğer borç halihazırda halledildiyse, borç tahsildarına ayrıca neden sizinle irtibata geçtiğini sormanız yerinde olur. Borç tahsil faaliyeti yeterince açıklama yapılmadan devam ederse, şikayette bulununuz: Bundan sonra ne yapmanız gerekir? kısmına bakınız (sayfa 22-31). Bu kadar borcum olduğunu sanmıyorum! Borcunuzun olduğunu kabul ettiğiniz halde, talep edilen miktarı kabul etmeyebilirsiniz (ya da bundan emin olmayabilirsiniz). Bu durumda aşağıdakileri açıkça gösteren açıklayıcı hesap bildirgenizi isteyiniz: sözkonusu borcun miktarı ve tarihi, bunun nasıl hesaplandığı, ve yapılan ödemelerin ve var olan tüm borçların ayrıntıları (anapara, faiz, ücretler ve masraflar dahil).
14 15 Bildirgeyi dikkatle inceleyiniz. Bu belgede borç tahsildarı tarafından talep edilen tahsil ücret ve masrafları yer alabilir. Bunları ödeme zorunluluğunuz olup olmadığını araştırınız ve ücretlerin adil olmadığını düşünüyorsanız tavsiyeye başvurunuz. Örneğin, asıl kontratınız bu ücret veya masraflar hakkında bir şeyler belirtiyor mu? Anlaşmazlık çözüm programları Bir borç tahsildarı ile aranızda süregelen bir anlaşmazlığı bağımsız bir kuruma (örneğin, adil ticaret kurulu (fair trading tribunal) veya bağımsız anlaşmazlık çözüm programı (independent dispute resolution scheme)) aracılığıyla çözebilirsiniz. Bankacılık, telekomünikasyon ve temel hizmet endüstrileri için bağımsız anlaşmazlık çözüm programları mevcuttur. Bu programlar tüketicilere ücretsiz olarak sunulmakta olup, program üyelerinin verilen kararlara uymaları zorunludur: bakınız sayfa 26. Çözüme kavuşturulmamış bir anlaşmazlığı geciktirmeden bir programa veya kurula götürmeyi ihmal etmeyiniz. Genel olarak davanın bu kurumlardan biri tarafından incelendiği sırada, aleyhinize yasal işlemler başlatılamaz. Diğer taraftan, eğer yasal işlemler başlatılmışsa, anlaşmazlığı bir programa veya kurula götüremezsiniz ve eğer borcu kabul etmiyorsanız, mahkemeye bir savunma sunmanız gerekecektir. Sizi mahkemeye mi veriyorlar? Alacaklıların paralarını alabilmek için yasal işlemleri başlatma hakları vardır başka bir deyişle onlar borçtan dolayı size dava açabilirler. Böyle bir şey olursa, bu yasal işlemler cezai olmaktan çok sivil niteliklidir ve polis ya da hapse girme ihtimali ile alakası yoktur. Eğer mahkemeye verildiğinize dair ihbarname alırsanız, summons (mahkeme çağrısı) veya statement of claim/liquidated claim (talep bildirgesi/ likidite talebi gibi), gecikmeden harekete geçmeniz gerekmektedir. Vereceğiniz karar, borcu kabul edip etmediğinize göre değişecektir. Her iki halde de en kısa zamanda seçenekleriniz hakkında bilgi edinmeniz gerekir. Eğer talep edilen miktarda borcunuz olduğundan emin iseniz: Bu miktarı tam olarak ödeyip ödeyemeyeceğinizin kararını veriniz. Eğer bu mümkün ise, bunu hemen yapmalısınız. Eğer bu miktarın hepsini ödeyecek durumda değilseniz, verilen süre içinde parayı taksitler halinde ödemeye başvurmayı dikkate alınız. Bunu mahkeme görevlileri ile ayarlayabilirsiniz. Eğer talep edilen miktarda borcunuz olmadığını düşünerek borca itiraz ediyorsanız, talep edilen miktarın sadece bir kısmı kadar borcunuz olduğunu ya da savunma hakkınız olduğunu düşünüyorsanız: Hemen yasal tavsiyeye başvurunuz. Eğer borcu ödeme aleyhine bir savunmanız varsa, mahkemeye belge sunmanız gerekecektir. Bunu yapmadan önce yasal tavsiye almanız gerekir. Gerekli belgeleri doğru bir şekilde ve belirtilen zaman içinde sunmak için hemen harekete geçmelisiniz. Eğer bunu yapmaz iseniz, genel olarak aleyhinize bir karar verilecektir.
16 17 Savunma nedir? Savunma, bir borcun mahkeme kanalıyla neden talep edilemeyeceğinin yasal gerekçesidir. Örneğin, belirli bir süre geçtikten sonra mahkemeler yoluyla tahsil edilmeyi engelleyen kanunlar mevcuttur: aşağıya bakınız, Eski veya zaman aşımına uğramış ( statute-barred ) borçlarda durum nasıldır? Hatırlatma: Mahkeme aleyhinize karar vermiş olsa bile yinede bir ödeme planı yapılmasını müzakere edebilirsiniz. Eski veya zaman aşımına uğramış ( statute-barred ) borçlarda durum nasıldır? Aşağıdaki hallerde bir borca karşı savunma hakkınız olabilir: son yaptığınız ödemeden sonra veya borcu teyit ettikten sonra uzun bir süre geçmiş ise; ve, bu zaman içinde borcu tahsil etmek için hiçbir mahkeme davası açılmadıysa. Genel olarak, son yaptığınız ödemeden sonra veya borcu teyit ettikten sonra 6 yıl geçmiş ise ve aleyhinize herhangi bir mahkeme kararı mevcut değil ise, bu savunmaya güvenebilirsiniz. Northern Territory de bu süre 3 yıldır. Eğer durum böyle ise, borcun mahkeme yoluyla tahsil edilmesi zaman aşımına uğramış ( statutebarred ) demektir ve mahkemeler bu borcun ödenmesini mecbur etmeyecektir. Eğer aleyhinize verilen herhangi bir mahkeme kararı yoksa ve siz başka bir taksit daha yatırırsanız, genel olarak bu süre yeniden işlemeye başlayacaktır ve normal olarak bu savunmaya bir daha dayanmanız mümkün olmayacaktır. Eğer bir borç tahsildarının zaman aşımına uğramış ( statute-barred ) bir borç nedeniyle sizinle irtibata geçtiğini düşünüyorsanız, herhangi bir ödeme yapmadan veya borcu herhangi bir yolla teyit etmeden önce yasal tavsiye almalısınız. Yasal haklarınız ve güvenceleriniz Borç tahsildarları borç tahsil işlemini yaparken kanunlar çerçevesinde davranmak zorundadırlar. Yani sizi yanlış muamelelere karşı korumak amacıyla düzenlenen kanunlara uymaları şarttır. Bu kanunlara göre bir borç tahsildarının şunları yapmaması şarttır: fiziksel güç kullanmak veya mecbur etmek (sizi bir şeyler yapmaya zorlamak veya mecbur etmek), sizi makul olmayacak derecede taciz veya rahatsız etmek, sizi yanlış yönlendirmek veya kandırmak (veya bunları yapmaya çalışmak), sizi etkileyen herhangi bir yararlanılabilir ya da engellilik halinden avantaj sağlamaya çalışmak (buna, vicdansızca davranış ( unconscionable conduct ) denmektedir). Bu kanunlar ayrıca borç tahsildarlarının eşinize, aile bireylerinize veya sizinle bağlantısı olan başka bir kimseye karşı olan davranışları için de geçerlidir. Borç tahsiline uygulanan başka kanunlar da vardır: daha fazla ayrıntı için Bundan sonra ne yapmanız gerekir? kısmına bakınız (sayfa 22). Hatırlatma: Bir borç tahsildarının hatalı davranışlarını kabul etmemeniz gerekir; ancak bu gibi hatalı davranışlar sizin borçtan sorumlu olup olmadığınızı etkilemez.
18 19 Borç tahsildarlarının kabul edilmez davranışları Aşağıda belirtilen davranışlar, tüketici koruma yasalarını büyük ihtimalle ihlal ederler. Bunlar başka kanunları da ihlal edebilirler. Verilen bu liste tam liste değildir. Eğer bu gibi davranışlarla (veya diğer benzeri hatalı davranışlarla) karşı karşıya gelirseniz, harekete geçmeniz gerekir: Bundan sonra ne yapmanız gerekir? kısmına bakınız (sayfa 22). Aşırı davranışlar güç kullanma, mülke tecavüz, gözdağı verme Eğer aşırı davranışlarla karşı karşıya kalırsanız, bunu en kısa sürede polise bildiriniz Borç tahsildarlarının şunları yapmaması şarttır Size, aile bireylerinize ya da sizinle bağlantısı olan başka bir kimseye karşı herhangi bir güç kullanmak veya bununla tehdit etmek Malınıza zarar vermek veya bunu yapmakla tehdit etmek Mülkünüze girişinizi engellemek veya yolunuzu kesmek İzin vermediğiniz halde mülkünüze girmek ya da talep ettiğiniz halde mülkünüzden dışarı çıkmamak Makul olmayan davranış, taciz veya zorbalık Borç tahsildarlarının şunları yapmaması şarttır Size bağırmak veya kötü muamele etmek, müstehcen veya ırkçı sözler kullanmak veya kişisel ya da aşağılayıcı yorumlar yapmak (bu gibi davranışları polise bildirmeyi isteyebilirsiniz) Makul olmayan davranış, taciz veya zorbalık devam... Borç tahsildarlarının şunları yapmaması şarttır Sizinle gereğinden daha sıkça veya makul olmayan zamanlarda irtibat kurmak örneğin, moralinizi bozmak veya sizi çökertmek amacıyla size aralıksız olarak telefon edilmesi veya gecenin bir yarısında veya diğer makul olmayan zamanlarda aranmanız: Sizi bir borçla ilgili olarak ne zaman, nerede ve niçin arayabilirler? Kısmına bakınız (sayfa 9) Diğer ısrarcı davranışlar veya makul olmayan rahatsız edici hareketler Sizi başka kimseler kanalıyla utandırmak veya size gözdağı vermek Borç tahsildarlarının şunları yapmaması şarttır Eşinizi, aile bireylerinizi veya sizinle bağlantısı olan başka bir kimseyi tehdit veya taciz etmek 18 yaşın altındaki bir çocukla yetkisiz olarak irtibata geçmek İzin vermediğiniz halde durumunuz hakkında başkaları ile konuşmak (aile bireyleri, komşular ve iş arkadaşları dahil) bu gibi davranışlar gizlilik yasalarını da ihlal edebilir: ayrıntılar için sayfa 28 e bakınız Başkalarının dikkatini sizin durumunuza çeken hareketlerde bulunmak (örneğin, ortak kullanılan bir posta kutusuna açık mektuplar göndermek, başkalarının da dinleyebileceği mesajlar bırakmak, birlikte çalıştığınız kimselere kendi amaçlarını ve kimliklerini açıklamak yine belirtlelim; bu gibi davranışlar gizlilik yasalarını da ihlal edebilir)
20 21 Hatalı veya yanlış yönlendirici beyanlar ve/veya davranışlar Borç tahsildarlarının şunları yapmaması şarttır Borcunuzun miktarı veya durumu hakkında hatalı beyanlarda bulunmak örneğin: borcunuz olmadığı halde olduğunu söylemek borcunuzu olduğundan fazla olduğunu belirtmek bir mahkeme kararı olmadığı halde ve geçerli bir savunmanız olduğu halde borcu ödemekten başka seçeneğiniz olmadığını söylemek: Bir borca itiraz etmek kısmına bakınız (sayfa 12) yasal sorumlulukları olmadığı halde, eşinizin sizin borcunuzu ödemek zorunda olduğunu söylemek: Başkasının borcundan sorumlu musunuz? kısmına bakınız (sayfa 6) doğru olmadığı halde bir mahkeme kararının var olduğunu belirtmek Borcun ödenmemesi halinde neler olabileceği hakkında yanlış beyanlarda bulunmak ya da borç tahsildarının neler yapmayı düşündüğünü belirtmesi örneğin: ödenmemiş borçların cezai suçlar olduğunu ve polislik ve belki de hapislik olmayı gerektirdiğini söylemek (borçlu olmak suç değildir!) çocuklarınızın sizden alınıp götürüleceğini söylemek (bu tamamen yanlıştır) mahkeme kararı olmadığı veya iflas işlemleri başlatılmadığı halde en kısa zamanda iflas (bankrupt) edeceğinizi söylemek Hatalı veya yanlış yönlendirici beyanlar ve/veya davranışlar devam... Borç tahsildarlarının şunları yapmaması şarttır mallarınızın üzerinde ipotek ya da bir mahkeme kararı olmadığı halde, bunların (örneğin arabanızın) el konularak hemen satılacağını söylemek; (mallarınızın üzerinde ipotek olması halinde genel olarak size bir ihbarname verilmesi ve ödemek için önce 30 gün süre tanınması gerekmektedir) mahkemeden bu amaçla bir karar alınmadığı halde maaşınıza el konulacağını (garnished) söylemek doğru olmadığı halde kredi notunuzun (credit rating) zarar göreceğini söylemek; (gizlilik yasaları, kredi raporlarını açıklayan bir ajansın kayıtlarında tutabilecekleri bilgilerin niteliğini, bunların ne kadar süre ile saklanabileceğini ve kimlerin bu bilgilere girebileceğini sınırlandırmaktadır) Diğer yanlış yönlendirici görünüşleri veya hareketleri kullanmak, örneğin: ödeme talep etmek amacıyla mahkeme belgesine benzer şekilde tasarlanan mektuplar göndermek bir avukat, mahkeme veya hümümet organı gibi davranmak (veya bunlar için çalışıyormuş gibi görünmek) Diğer adil olmayan veya insafsız davranışlar Borç tahsildarlarının şunları yapmaması şarttır Hastalık, engellilik, yaşlılık, okuma-yazma bilmeme veya başka bir durum nedeniyle özel olarak dezavantajlı durumda olduğunuz halde sizden adil olmayan şekilde yararlanmaya çalışmak Sizin yasalara, borç tahsil işlemlerine ve borcu ödememenin sonuçlarına karşı umursamaz olmanız durumunda bundan adil olmayan bir şekilde yararlanmaya çalışmak
22 23 Bundan sonra ne yapmanız gerekir? Bir ücretsiz mali danışmandan tavsiye almak Bazı hallerde insanların aşağıdaki yardımlara ihtiyacı olabilir: Mali durumlarını daha iyi planlama ve yönetme, Borç tasildarları ile müzakere etme, ve/veya Borç krizleri ile başa çıkma. Eğer durumunuz bunlardan herhangi birine uyuyorsa, ücretsiz ve bağımsız bir mali danışmanlık servisi size yardımcı olabilir. Ücretsiz mali danışmanlar, size açık olan tüm seçeneklere bakmanıza yardım edeceklerdir. Ayrıca, kumar sorunu olan kimselere yardım eden özel servisler de mevcuttur. Her eyalet veya bölgede mali danışmanlık servisleri mevcuttur. Australian Financial Counselling and Credit Reform Association - AFCCRA (Avustralya Mali Danışmanlık ve Kredi Reformu Derneği) Avustralya da bulunan mali danışmanlık kuruluşlarının ayrıntıları için AFCCRA nın web sitesindeki Counselling kısmına bakınız. Web: www.afccra.org Mali danışmanlık kuruluşlarının güncel bir listesi için ASIC in tüketici web sitesi olan FIDO ya (www.fido.gov.au) bakabilir veya ASIC s Infoline hattını 1300 300 630 nolu telefondan arayabilirsiniz (yerel telefon görüşmesi ücretine). Kredi raporunuzun bir kopyasını elde etmek Kredi raporunuz, siz ve kredi geçmişiniz hakkında bilgiler içerir. Bu belgedeki bilgilerin doğruluğunu gözden geçirmek ve olabilecek hataları düzeltmek için raporunuzun bir kopyasını elde etmek isteyebilirsiniz. Kredi raporunuzun kopyasını kredi rapor etme ajansından elde etme konusunda bilgi için bir mali danışmanla görüşünüz, AFCCRA web sitesine (www.afccra.org) veya ASIC in tüketici web sitesi olan FIDO ya (www.fido.gov.au) bakınız ya da ASIC in 1300 300 630 nolu Bilgi Hattı nı arayınız. İflas konusunda bilgi edinme Borç krizi içinde olan bazı kimseler için iflas ya da bir Bankruptcy Act (İflas Yasası) anlaşması bir seçenek olabilir. Ancak bunun ciddi sonuçları vardır. Ücretsiz ve bağımsız bir mali danışmanlık servisi ayrıca iflas ve diğer seçenekler hakkında size bilgi verebilir. Eğer iflası bir seçenek olarak düşünüyorsanız, bir bağımsız ve ücretsiz mali danışmandan veya bir ücretli mali danışmandan tavsiye almak önemlidir. Ayrıca, iflası düzenleyen hükümet organı olan Insolvency Trustee Service Australia - ITSA (Avustralya Müflislik Yediemin Servisi) servisinden de bilgi alabilirsiniz. Insolvency and Trustee Service Australia - ITSA (Avustralya Müflislik ve Yediemin Servisi) Web: www.itsa.gov.au Tel: 1300 36 47 85
24 25 Yasal tavsiye almak Borç nedeniyle yasal sorunları olan birçok kimsenin özel avukata para ödeme gücü olmayacaktır. Bu gibi hallerde ücretsiz yasal yardım ve toplum yasal servisleri yardımcı olabilir. Bu servisler her eyalet ve bölgede mevcuttur. Bazı mahkemelerde sulh hakimleri (chamber magistrates), kendilerine karşı sivil dava açılan kimselere ilk tavsiyeyi verebilirler. National Association of Community Legal Centres - NACLC (Toplum Yasal Merkezleri Ulusal Derneği) Avustralya çapında 160 dan fazla toplum yasal merkezi için NACLC web sitesindeki CLC Directory kısmına bakınız. Web: www.naclc.org.au Tel: 02 9264 9595 Toplum yasal servislerinin güncel bir listesi için ayrıca sarı sayfalar daki Community Advisory Services kısmına bakabilirsiniz. Legal Aid (Yasal Yardım) Legal Aid Commission (ACT) Web: www.legalaid.canberra.net.au Tel: 02 6243 3471 Legal Aid New South Wales Web: www.legalaid.nsw.gov.au Tel: 02 9219 5000 veya 1300 888 529 Victoria Legal Aid Web: www.legalaid.vic.gov.au Tel: 03 9269 0234 veya 1800 677 402 Legal Aid Commission of Tasmania Web: www.legalaid.tas.gov.au Tel: 1300 36 66 11 Legal Aid Western Australia Web: www.legalaid.wa.gov.au Tel: 1300 65 05 79 Legal Services Commission of South Australia Web: www.lsc.sa.gov.au Tel: 1300 36 64 24 veya 08 8463 3555 Northern Territory Legal Aid Commission Web: www.ntlac.nt.gov.au Tel: 1800 019 343 Legal Aid Queensland Web: www.legalaid.qld.gov.au Tel: 1300 65 11 88
26 27 Bir anlaşmazlık çözüm programına şikayette bulunma Eğer bir borç konusunda bağımsız anlaşmazlık çözüm organının bir üyesi ile anlaşamadığınız bir konu olursa, bu şikayetinizi bu organa iletebilirsiniz. Bu gibi programlar tüketicilere ücretsiz olarak sunulmaktadır ve program üyelerinin verilen kararlara uyması zorunludur. Bankacılık, kredi ve finans Banking and Financial Services Ombudsman (Bankacılık ve Mali Hizmetler Kamu Denetçisi) Web: www.bfso.org.au Tel: 1300 78 08 08 Financial Industry Complaints Service (Mali Endüstri Şikayetleri Servisi) Web: www.fics.asn.au Tel: 1300 78 08 08 Credit Union Dispute Resolution Centre (Kredi Sandığı Anlaşmazlık Çözüm Merkezi) Web: www.cudrc.com.au Tel: 1300 78 08 08 Credit Ombudsman Service Limited (Kredi Kamu Denetçisi Servisi) Web: www.creditombudsman.com.au Tel: 1300 78 08 08 Financial Co-operative Dispute Resolution Scheme (Mali Kooperatif Anlaşmazlık Çözüm Programı) Web: www.fcdrs.org.au Tel: 1300 13 92 20 Insurance Ombudsman Service (Sigorta Kamu Denetçisi Servisi) Web: www.insuranceombudsman.com.au Tel: 1300 78 08 08 veya 03 9613 6300 Enerji, su ve telekomünikasyon Telecommunications Industry Ombudsman (Telekomünikasyon Endüstrisi Kamu Denetçisi) Web: www.tio.com.au Tel: 1800 06 20 58 (Avustralya çapında) ACT Essential Services Consumer Council (ACT Temel Hizmetler Tüketici Konseyi) Tel: 02 6207 7740 Energy and Water Ombudsman NSW (NSW Enerji ve Su Kamu Denetçisi) Web: www.ewon.com.au Tel: 1800 24 65 45 Energy and Water Ombudsman (Victoria) (Viktorya Enerji ve Su Kamu Denetçisi) Web: www.ewon.com.au Tel: 1800 50 05 09 Energy Ombudsman Tasmania (Tasmanya Enerji Kamu Denetçisi) Web: www.energyombudsman.tas.gov.au Tel: 1300 76 67 25 Energy Ombudsman Western Australia (Batı Avustralya Enerji Kamu Denetçisi) Web: www.ombudsman.wa.gov.au/energy Tel: 08 9220 7588 veya 1800 754 004 Energy Industry Ombudsman SA (SA Enerji Endüstrisi Kamu Denetçisi) Web: www.eiosa.com.au Tel: 1800 66 55 65 Ombudsman for the Northern Territory (Northern Territory Kamu Denetçisi) Web: www.nt.gov.au/omb_hcscc/ombudsman Tel: 1800 80 63 80 Qld Energy Consumer Protection Office (Qld Enerji Tüketici Koruma Ofisi) Web: www.ecpo.qld.gov.au Tel: 1300 30 09 93
28 29 Gizlilik haklarınız hakkında bilgi edinme Borç tahsildarlarının sizin ve üçüncü şahısların kişisel bilgilerinizi koruma zorunlulukları vardır. Bu kanunlara Gizlilik Komiserliği Ofisi (Office of the Privacy Commissioner) (Federal) bakmaktadır. Office of the Privacy Commissioner (Federal) (Gizlilik Komiserliği Ofisi (Federal)) Web: www.privacy.gov.au Tel: 1300 36 39 92 Eyalet ve bölge tüketici işleri ajansları ile irtibat kurma Eyalet ve bölge tüketici işleri veya adil ticaret ajansları adil ticaret yasalarını korur ve kollarlar. Bu yasalar, Federal tüketici koruma yasalarına benzer yasaklamalar içerirler. Eyalet ve bölgeler ayrıca tüketicilere borç vermeyi ayarlayan/düzenleyen Uniform Consumer Credit Code - UCCC (Üniform Tüketici Kredi Kodu) ile ilgilenirler. UCCC tüketicilere hesap bilgilerini elde etme ve ev borcu kredilerinin (yatırım mülkleri hariç), kişisel kredilerin ve kredi kartı anlaşmalarının bir kopyasını elde etme hakkı tanırlar. Bazı hallerde UCCC ayrıca, mali sıkıntıda olduğunuz hallerde (örneğin hastalık, işsizlik ve diğer makul nedenlerle) ödemelerinizde değişiklik yapmanız için başvurmanıza imkan sağlar. Bir tüketici kredinizin olduğu ve ödemelerinizi aksattığınız hallerde icra işlemlerini ve mahkeme davalarını düzenler. Eyalet ve bölge tüketici işleri ajansları bu kanunlara bakmanın yanı sıra, bağımsız tahsildarlık ajanslarını da tescil ederler ve bunlara ehliyet verirler. Taciz edilmeniz halinde eyalet ve bölge tüketici işleri ajansınıza şikayette bulunabilirsiniz. ACT Office of Fair Trading (ACT Adil Ticaret Ofisi) Web: www.fairtrading.act.gov.au Tel: 02 6207 0400 NSW Office of Fair Trading (NSW Adil Ticaret Ofisi) Web: www.fairtrading.nsw.gov.au Tel: 02 9895 0297 veya 13 32 20 Consumer Affairs Victoria (Viktorya Tüketici İşleri Ofisi) Web: www.consumer.vic.gov.au Tel: 1300 55 81 81 Tas - Consumer Affairs and Fair Trading (Tas Tüketici İşleri ve Adil Ticaret Ofisi) Web: www.consumer.tas.gov.au Tel: 1300 65 44 99 WA - Department of Consumer and Employment Protection (WA - Tüketici ve İş Koruma Bakanlığı) Web: www.docep.wa.gov.au Tel: 1300 30 40 54 veya 08 9282 0777 SA - Office of Consumer and Business Affairs (SA - Tüketici ve Ticari İşleri Ofisi) Web: www.ocba.sa.gov.au Tel: 08 8204 9777 Güney Avustralya kırsal kesiminden arayanlar için: 131 882 NT - Consumer and Business Affairs (NT - Tüketici ve Ticari İşleri Ofisi) Web: www.caba.nt.gov.au Tel: 1800 01 93 19 veya 08 8999 1999 Qld - Office of Fair Trading (Qld - Adil Ticaret Ofisi) Web: www.fairtrading.qld.gov.au Tel: 1300 65 80 30
30 31 Borç tahsildarları tarafından yapılan taciz ve hatalı davranışlar hakkında şikayet etme Australian Competition and Consumer Commission - ACCC (Avustralya Rekabet ve Tüketici Komisyonu) ve Australian Securities and Investments Commission - ASIC (Avustralya Borsa ve Yatırımlar Komisyonu), haksız yere yapılan taciz ve diğer yasa dışı borç tahsil davranışlarına karşı insanları koruyan Federal yasalarla ilgilenirler. Hatalı davranışlarla ilgili endişelerinizi doğrudan borç tahsildarı ile görüşmek isteyebilirsiniz. Onlara yaptıkları davranışların kabul edilmez olduğunu söyleyiniz ve bu broşürden ya da ACCC ve ASIC tarafından çıkarılan Debt collection guideline: for collectors and creditors (Borç tahsil kılavuzu: tahsildarlar ve alacaklılar için) adlı broşürden bahsediniz. Ciddi ve/veya sürekli olan taciz hareketlerini ACCC veya ASIC e ya da bulunduğunuz eyalet veya bölgedeki tüketici işleri ya da adil ticaret ajansına bildirmeniz uygun olacaktır (bakınız sayfa 28-29). Saldırı veya şiddet tehdidi içeren davranışlar, polise bildirilmelidir. ACCC ve ASIC in tüketici koruma sorumlulukları, karşı sayfada verilmiştir. ACCC ve ASIC in sorumlulukları hakkında daha fazla bilgi için ortak olarak hazırladığımız Complaints about debt collection activity the responsibilities of Commonwealth agencies (Borç tahsil etme faaliyetleri hakkındaki şikayetler Federal ajansların sorumlulukları) adlı broşüre bakınız. Bu broşür ACCC veya ASIC web sitelerinde mevcuttur. ACCC ACCC, genel tüketici koruma düzenleyicisi olan kurumdur. Eğer borcunuz mali hizmetler yerine (örneğin, telefon veya temel hizmet faturaları ve esnaflara veya hizmet sağlayıcılarına olan borçlar), genelde mal ve hizmetler ile ilgili ise, ACCC ile irtibata geçiniz. Web: www.accc.gov.au ACCC Infocentre: 1300 302 502 Tel: 02 6243 1111 Ulusal Ofis: PO Box 1199 Dickson ACT 2602 ASIC ASIC, mali hizmetleri düzenleyen bir kurumdur. Eğer borcunuz bir finans veya kredi kartı (veya başka bir mali hizmet) ile ilgili ise, ASIC ile irtibata geçiniz. Web: www.fido.gov.au, sitesindeki How to Complain bağlantısını takip ediniz. Bu web sitesi ayrıca paranızı, finans ve kredilerinizi yönetme ve diğer mali konular hakkında genel bilgiler sağlamaktadır. ASIC Infoline: 1300 300 630 E-ileti: infoline@asic.gov.au Yazılı şikayetler: ASIC Complaints PO Box 9149 Traralgon VIC 3844
32 32 www.accc.gov.au ACCC Infocentre: 1300 302 502 FIDO Tüketici ve yatırımcılar için www.fido.gov.au ASIC Infoline: 1300 300 630 The Australian Competition and Consumer Commission (ACCC) and the Australian Securities and Investments Commission (ASIC). June 2007 ISBN 978-0-9803719-4-9