TEMA, Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı
YERYÜZÜ BİLDİRGESİ* Yeryüzü tarihinin kritik bir anında bulunuyoruz, öyle ki insanlık geleceğini seçmek zorundadır. Dünya artan biçimde birbirine bağımlı ve kırılgan hale gelirken, gelecek aynı anda büyük tehlikeleri ve umudu bir arada barındırıyor. Yol alabilmek için, muhteşem bir kültür ve yaşam biçimi çeşitliliğinin ortasında, ortak yazgıya sahip tek bir dünya topluluğunun içinde yalnızca bir insan ailesi olduğumuzun farkına varmak zorundayız. Sürdürülebilir küresel toplumu meydana getirmek için doğaya saygı, evrensel insan hakları, ekonomik adalet ve barış kültürünü bir araya getirmeye mecburuz. Bu uğurda, biz, yeryüzü halkı olarak; birbirimize, tüm yaşam topluluklarına ve gelecek nesillere karşı sorumluluğumuzu beyan etmeliyiz. 1 *Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Dünya Komisyonu nun 1987 tarihli çağrısından doğan ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO) tarafından Mart 2000 tarihinde onaylanan Yeryüzü Şartı (Earth Charter) ön sözünden alıntılanmıştır.
Adil, huzurlu ve sürdürülebilir bir dünya için başlıca etik ilkeleri ortaya koyan Yeryüzü Şartı, evrensel sorumluluk ve küresel dayanışma üzerine kurulu bir beyanname. İçinde bulunduğumuz yüzyılda insanlık olarak karşı karşıya geldiğimiz kritik sorunları tanımlayan metin; tüm bireyler, organizasyonlar, şirketler, hükümetler ve uluslararası kurumların işlerine kılavuzluk yapmak ve değerlendirmek için ortak bir standart sunuyor.
Yeryüzü Bildirgesi nin ön sözünü okuyup da geleceğin soğuk yüzü karşısında ürpermemek mümkün değil. İnsanın bilmekten pek hoşlanmasa da bir an önce öğrenmesinde fayda bulunan gerçekler bunlar. İnsanlık olarak üzerinde yaşayabileceğimiz ne bir başka dünya var, ne de başka bir hayat hakkı. Hem sosyal ve hukuksal, hem de ekolojik bağlamda dünya gezegeni, tek yaşama alanımız. Bu durumda, var olanı korumak ve yaşanılabilir kılmak dışında seçeneğimiz bulunmuyor! 3-14 Haziran 1992 tarihleri arasında Rio de Janeiro da düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı, çevre koruma ve sürdürülebilir kalkınma kavramlarını ulusların gündemine sokan ve yönetimlerin bir dizi ilkeyi benimsemesini sağlayan bir milattı. Rio Konferansı, devlet ve bireylerin ekosistemler üzerinde yol açtığı tahribatı kabul etmesi ve buna karşı verilen mücadeleleri ön plana çıkarması açısından önemli bir dönüm noktası oldu. Sade bir çağrı olarak başlayan Yeryüzü Şartı nın tasarlanması ve kabulü, ilk kez bu zirvede gerçekleşti. Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi, burada alınan kararlar doğrultusunda hazırlandı. Küresel çevre bilincinin birçok ilkini başlatan zirve, aynı zamanda sivil toplumun güçlü bir aktör olarak sahneye çıkmasında etkili oldu. Rio Konferansı ndan sadece birkaç ay sonra, 11 Eylül 1992 tarihinde, TEMA Vakfı kuruldu. 2/3
BİR DOSTLUK HİKAYESİ A. NİHAT GÖKYİĞİT Öteden beri dosttur, toprak ile yaprak... Biri besler, büyütür. Diğeri göverir, meyve verir, gölge verir. Yaprak toprağa karışır, toprak yaprağı yeniler. Suyun eşliğinde sonsuz bir döngüdür bu. Ne toprak bıkar besleyip büyütmekten, ne yaprak bıkar göverip salınmaktan. Bereketin, dayanışmanın, sürekliliğin hikâyesini böyle yazmıştır doğa. Yalnız... Toprak güçlü, su arı ola ki, her daim yeşil kalsın ortalık! Şart bu olunca, eli taş altına koymak gerektir. Çünkü, doğanın yazdığı yeşil hikâye, yanlış yaşama alışkanlıkları yüzünden kararmak üzeredir. Her yıl yüzbinlerce hektar vatan toprağı erozyon yüzünden yitirilmekte, yaşamsal öneme sahip ekosistemler hızla yok olmaktadır. Ne acıdır ki, kendisini hayatın hızına kaptırmış insanlarımızın çoğu, durumun pek farkında değildir. 1980 de Yalova da Türkiye nin ilk özel arboretumunu kuran Hayrettin Karaca, bitki toplamak amacıyla Türkiye yi karış karış dolaşırken erozyon sorununun boyutlarını görür. Durumu, içinde doğup büyüdüğünden, yeşilin kıymetini bilen komşusu Nihat Gökyiğit le paylaşır. Ülkede doğal varlıkların hızla tahrip oluşundan kaygı duyan iki eski dost, ellerini taşın altına koyarlar. İki eski dost... İki doğa dostu... Gökyiğit ile Karaca, profesyonel vizyonlarıyla bir yandan projelerini hayata geçirirken diğer yandan yaşları ne olursa olsun, her daim delikanlı yürekleriyle aynı hayalin izinde türkü de söylerler: Meşeli, dağlar meşeli. Kül oldum ben bu aşka düşeli... Doğa aşkıdır bu. Yaprak ve toprak sevdasıdır.
HAYRETTİN KARACA Akıl ve aşk, bir aradadır. İş dünyasındaki sistem kurma deneyimleri ve sahip oldukları prestij, hayallerinin gerçekleşme sürecinde onlara güç verir. İş çevrelerinden değerli destekler almayı başarırlar. Toprak ve yaprak, suyunu bulmuştur. TEMA Vakfı kurulur. 4/5 O yıllarda, doğa koruma konusu ülke gündeminde bugünkü kadar öne çıkmamıştır. Farkındalık yüksek değildir ve sosyal sorumluluk kavramı pek bilinmemektedir. Çevre adına yapılanlar hayırseverlik çerçevesindedir. Oysa bu mücadele, devlet politikası haline getirilmelidir. TEMA Vakfı nın Türkiye Çöl Olmasın sloganı, büyük yankı bulur. Önlem alınmazsa ülkemizin çöl olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğu, ilk kez bu kadar yüksek sesle dile getirilmektedir. Zaman akar, adımlar hızlanır, önemli mesafeler kaydedilir. İki doğa dostunun girişimiyle başlayan TEMA, Türkiye nin en büyük sivil toplum hareketine evrilirken Anadolu nun cömert insanı, Karaca ve Gökyiğit e birer san armağan edecektir. İkisi de bu sanları birer madalya sevinciyle taşıyacaklardır: Toprak Dede Hayrettin Karaca... Yaprak Dede Nihat Gökyiğit... İki eski dost. Toprak ve yaprak aşkıyla 1992 de başlattıkları hareket, kitlelere yayılarak sürmekte, durmaksızın büyümektedir. TEMA Vakfı, bu aşka düşenlerin yeridir!
Simurg Olmak Efsane der ki, yaşam ağacında tüneyen ve tüm zamanların bilgisine sahip olan bir kuştur, Simurg. Öleceği zaman ateşe dönüşüp kendisini yakar ve küllerinden yeniden, yeniden doğar. Toprağa bereket getirir, yer ile gök arasındaki birliği o sağlar. Kocaman bir kuştur, Simurg. Her uçuşa kalktığında bütün bitkiler tohumlarını toprağa döker. Bu tohumlar dünyanın her yanına dağılır, gelmiş geçmiş tüm bitki çeşitleri bu sayede yeniden kök salar. İnsanoğlunun tüm şifası, bu bitkilerdedir. Simurg üzerine söylenen masallardan biri, anlamlı bir arayışı dile getirir. Kuşlar, padişahları olan Simurg u bulmak, onu görmek isterler. Ancak çetin bir güzergâh vardır önlerinde: Kaf Dağı aşılacaktır! Zorludur yolculuk, engellerle doludur. Vazgeçmeyen 30 kuş, Kaf Dağı nı aşar. Ama Simurg yoktur orada. Yanıt, sözcüklerdedir: Farsça sı otuz, murg ise kuş demektir. 30 kuş! O anda anlarlar aslında aradıklarının kim olduğunu. Aynı hedefin peşinde bir araya gelmek, vazgeçmemek, gücün çekirdeği olmak! Gökyiğit, Karaca ve TEMA nın kuruluşu için omuz veren 28 işadamı... 30 kişi, inançla yola çıktılar. İlk günden beri aynı gökte, aynı ufka vazgeçmeden kanat çırpmaktalar. Simurg gibi. Üstelik giderek genişleyen bir gövde bu, giderek güçlenen bir uçuş. TEMA ya gönül veren binlerce 30 kuş!
6/7
Sevgili TEMA Dostu, Açık yüreklilikle söylemek isterim ki, bundan 22 yıl önce yol arkadaşım Hayrettin Karaca ile birlikte erozyon ve çölleşme ile mücadele etmek üzere TEMA Vakfı nı kurduğumuzda, TEMA nın bu kadar büyüyeceğini tahmin etmemiştik. İlk başta sadece bir avuç gönüllüydük, bugün sayımız ülke genelinde yarım milyonu aştı. TEMA Vakfı nın doğal varlıkların korunmasına dair çalışmalarındaki istikrar ve çözüme odaklı barışçıl faaliyetleri, iş birlikleri TEMA yı güvenilir kıldı. Bu sayede artan gönüllülerimiz TEMA nın en büyük gücü haline geldi. Şimdi, sen de aramızdasın. Ne mutlu! Kendimi çok şanslı buluyorum. Doğa ile barışık olmayı esas alarak yaşama sahip çıkan bir sivil toplum hareketinin kurucuları arasında yer alma ve TEMA nın isim babası olma ayrıcalığı, bana nasip oldu. Yine gönüllülerimizin bana verdiği Yaprak Dede ismi ise her zaman sahip olduğum en değerli ve ayrıcalıklı unvandı. Bizler TEMA da bayrağı gençlere çoktan devrettik. Bayrağı onlardan devralacak yeni nesillerin doğanın dilinden anlayan ekolojik okuryazar bireyler olarak yetişmesi için TEMA var gücüyle çalışıyor. İçim çok rahat ve geleceğe güvenle bakıyorum. Çünkü toplumsal barışın topraktan geleceğine ve TEMA Vakfı na olan inancım tam. Sizlerle daha çok yollar kat edeceğiz. Elim, elinizde. Hissediyorum. Yaprak Dede A. Nihat Gökyiğit Kurucu Onursal Başkan Aralık 2014
Sevgili TEMA Dostu, Bugüne kadar bitki peşinde, yüzlerce köye gittim. Canım Anadolu da birçok köylümün evlerine Tanrı misafiri oldum, sofralarına oturdum. Toprakları erozyonla yitip gitmişti, yoksuldular; ama nasıl cömerttiler! Azıcık aşlarını bölüp benimle paylaştılar. Bugün gururla taşıdığım Toprak Dede adını verdiler bana. TEMA nın tohumlarını yeşertmeye başlatan, halen sahip olduğumuz Anadolu kültürü oldu. Yol arkadaşım Nihat Gökyiğit le birlikte TEMA Vakfı nı kurduğumuzda sıfırdan başladık. En önce erozyon ve çölleşmenin ne olduğunu, bizden neleri alıp götürdüğünü anlatmaya gayret ettik. Eğer önlem alınmazsa Türkiye Çöl Olacak! dedik. Bu bilinç yok denecek kadar azdı. Bir farkındalığı yükselttik. Başlangıçtan bugüne aştığımız yolları düşünüyorum da, TEMA nın geldiği nokta beni çok mutlu ediyor. Bizlerden daha akıllı, bilgili, dünyanın neresinde olurlarsa olsun birbirleriyle iletişim kuran, bilgi paylaşan, okuyan, doğanın değerini bilen gençler, çocuklar yetişiyor. İnanıyorum ki TEMA Vakfı, gençlerimizin önderliğinde çevre mücadelelerinde bayrağı en önde taşımaya devam edecek. TEMA, 530 bini aşan gönüllüsüyle giderek güçlenen bir halk hareketi. Buna çok seviniyorum. Artık dünya, bizim doğal varlıkları koruma mücadelemizi örnek alıyor. Birleşmiş Milletler, dünyada ilk kez verdiği Yaşam İçin Toprak (Land for Life) ödülüne TEMA Vakfı nı değer buldu. Bana da Orman Kahramanı ödülünü verdiler. Bu ödüller hepimizin! Bu başarının altında memleketin her yerinden, her yaştan gönüllümüzün imzası var. Sen de aramıza katıldığında, biraz daha güçlenecek toprağımız. 8/9 Toprak Dede Hayrettin Karaca Kurucu Onursal Başkan Aralık 2014
Çok Değerli TEMA Ailesi, Başarılı bir yılı daha geride bıraktık. Bu kitapçığın ilerleyen bölümlerinde yer alan çalışma raporlarımızda, 2014 yılında tek tek neleri başardığımızı okuyabilirsiniz. Kuruluşumuzdan bugüne geçen 22 yılda neler yaptığımız ise şu cümleyle özetlenebilir: TEMA Vakfı olarak bütün faaliyetlerimizin çıkış noktasını, gelecek kuşaklara daha yaşanabilir bir dünya ve sürdürülebilir bir yaşam bırakmak oluşturuyor. Bu da öncelikle sağlıklı bir toprak ve temiz bir çevre varsa mümkün. Bunu biliyoruz. Bizler toprağın kıymetini bilen, ona türküler yazmış bir kültürün çocuklarıyız. Orman, çayır, mera ve tarım alanlarının; su ve bitki gen kaynaklarının korunmasına; erozyonun önlenmesi ile insan kaynaklı iklim değişikliğinin önüne geçilmesine yönelik çalışmalara imza atıyoruz. Doğal varlıklarımızı tahrip edecek faaliyetlerin oluşmadan önlenmesi adına hukuki çalışmalar yürütüyoruz. Aslında tek kelimeyle yaşamı savunuyoruz! Her canlının doğal yaşam ortamını, tek tek her canlının yaşama hakkını Sadece ülkemiz için değil, insanlık olarak paylaştığımız biricik gezegenin de geleceği için... Bu çabamızda en büyük desteği gönüllülerimizden, bağışçılarımızdan ve bilimi temel alan organize çalışmalarımızdan alıyoruz. Başarımızda, uyguladığımız bilimsel teknik ve yöntemlerin payı büyük. Tüm destekçilerimizle birlikte yola devam ediyoruz. Gücünü gönüllülerinden alan bir halk hareketine dönüştük. Bugün 2014 yılı itibariyle 530 bini aşan gönüllümüz, 80 ilde temsilcilerimiz, 308 ilçede gönüllü sorumlularımız ve 122 üniversitede Genç TEMA topluluklarımız var. Gönüllülük ilkesiyle iş birliği yaptığımız bilim kurulumuz, danışma kurulumuz, organizasyonumuzda görev alan uzmanlarımız çok değerli katkılarıyla TEMA ya güç katıyor. Karşılaştığımız zorluklar var elbette... Çevre sorunlarına duyarlı, bilinçli ve etkin bir kamuoyu oluşturmak, en büyük uğraşımız. Birincil hedefimiz ise erozyon ve çölleşme tehlikesi başta olmak üzere çevre sorunlarına karşı mücadelenin devlet politikası haline gelmesini sağlamak. Bu uğurda çalışırken gönüllülerimizle birlikte iş birliği yaptığımız kurumları da yanımızda hissetmek, geleceğe dair umutlarımızı tazeliyor. Toplumun her kesimine ulaşmayı amaç edinen bir vakıf olarak, 2014 yılında çalışmalarımızı daha da yaygınlaştırdık.
Ülke genelinde yaptığımız etkinliklerle çevre alanında Türkiye nin en yaygın sivil toplum kuruluşu olmayı sürdürdük. İnanıyorum ki, önümüzdeki yıllarda yeni katılımlarla daha da güçleneceğiz. Güzel ülkemizin ve biricik gezegenimizin geleceği için yararlı, etkili adımları birlikte atacağız. Binlerce kilometrelik yolculuklar bile, tek bir adımla başlar. TEMA Vakfı, 22 yıldır adımlarına emin adımlar ekleyerek ilerliyor. Bu yolda bize destek veren başta gönüllülerimize, projelerimizi hayata geçirmemize imkân veren Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı na, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı na, mütevellilerimize, bağışçılarımıza, tüm iş ortaklarımıza, destekçilerimize, sesimizi duyurmamıza aracılık eden tüm paydaşlarımıza ve çalışma arkadaşlarıma yürekten teşekkürler ediyor, sevgi ve saygılarımı sunuyorum. Deniz Ataç Yönetim Kurulu Başkanı 10/11
TEMA VAKFI MÜTEVELLİLER HEYETİ
Mustafa AKIN, Murat ALTIN, Haydar AKIN (05.10.2014 te vefat etmiştir), Hilmi Doğan ALTINBİLEK, A. Emel ANIL, A. Doğan ARIKAN, Dr. Ersin ARIOĞLU, Deniz Ataç, Prof. Dr. Aynur AYDIN, Mustafa Ali BALBAY, Adnan BALİ, Lütfü BAŞ, Feyyaz BERKER, Şafak BİRKİYE, Cem BOYNER, A. Safa BÖLÜKBAŞI, Doç. Dr. Sevim BUDAK, Necmettin ÇEPEL, İbrahim Halil ÇİFTÇİ, Ahmet Oğuz DAĞDELEN, Turan DEMİRASLAN, Aydın DOĞAN, Prof. Dr. İsmail DUMAN, Faruk ECZACIBAŞI, Numan Sabit ESİN, Ahmet Fikret EVYAP, Meral GEZGİN, Vahide GİGİN, Murat GİGİN, A.Nihat GÖKYİĞİT, Şadi GÜCÜM, Mahir GÜRBÜZ, Ümit Y. GÜRSES, Yeşne İREN, Hayrettin KARACA, Demir KARAMANCI, Prof. Dr. A.Vahap KATKAT, Mehmet Osman KAVALA, Rahmi KOÇ, Ali Y. KOÇ, Halis KOMİLİ, H. Ayduk KORAY, A. Çelik KURTOĞLU, Doç. Dr. Pervin OLGUN, Hüseyin ÖZDİLEK, Ersin ÖZİNCE, Nezih ÖZTÜRE, Fatih ÖZTÜRK, Prof. Dr. Gülsün SAĞLAMER, Erdal ŞAFAK, Prof. Dr. Murat TÜRKEŞ, Tezcan YARAMANCI, Orhan YAVUZ, Erdal YILDIRIM, Ahmet Rona YIRCALI, Prof. Dr. Nuran ZEREN GÜLERSOY. 12/13
TEMA VAKFI YÖNETİM KURULU Deniz ATAÇ, Başkan Prof. Dr. Nuran ZEREN GÜLERSOY, Başkan Yardımcısı Yeşne İREN Tezcan YARAMANCI Prof. Dr. Aynur AYDIN Doç. Dr. Sevim BUDAK İnci Aylin GEZGÜÇ ELVEREN Doç. Dr. Pervin OLGUN TEKNİK DANIŞMAN HUKUK DANIŞMANI MALİ DANIŞMAN Nevzat ÖZER Prof. Dr. Murat TÜRKEŞ Ayla YÖNET ORMAN VE KIRSAL KALKINMA ORGANİZASYON ŞEMASI EĞİTİM KURUMSAL İLETİŞİM VE ÇEVRE POLİTİKALARI SAHA VE GÖNÜLLÜLÜK ULUSLARARASI İLİŞKİLER İL TEMSİLCİLERİ, GÖNÜLLÜ SORUMLULARI ve GENÇ TEMA lar
MÜTEVELLİLER HEYETİ YÖNETİM KURULU İCRA KURULU GENEL MÜDÜR SEKRETERLİK 14/15 İKTİSADİ İŞLETME BİLGİ İŞLEM KAYNAK GELİŞTİRME İDARİ İŞLER VE SATIN ALMA MALİ İŞLER İNSAN KAYNAKLARI
TEMA Vakfı En başta topraklarımız olmak üzere, ülkemizin doğal varlıklarının korunması ve savunulması için bilimsel ve hukuksal çalışmalar yürüten... Sürdürülebilir yaşamın sağlıklı ve korunmuş çevre koşullarında mümkün olduğunu savunan... Topraktan gelen toplumsal barışa inanan... Ülkenin ve dünyanın geleceğinde söz sahibi olmak üzere halkla bütünleşen... Gönüllü, bilinçli, öncü, uluslararası ve saygın bir sivil toplum kuruluşudur. TEMA Vakfı nın Vizyonu Ülke toprağını tehdit eden erozyon ve çölleşme tehlikesine dikkat çekmek ve bu mücadelenin bir devlet politikası haline gelmesine katkı sağlamak... Ekosistemi oluşturan toprak, su, orman, biyolojik çeşitlilik gibi doğal varlıkların korunması ve insan kaynaklı iklim değişikliğine ilişkin politikaların oluşturulması için çalışmak... Ormanları korumanın yanı sıra ağaçlandırma çalışmaları yaparak topluma ağaç sevgisi aşılamak... Tarım alanlarını, çayır ve meraları koruyup geliştirmek, bu alanların amaç dışı kullanımını önlemek... Doğal varlıkların korunup doğru şekilde yönetilmesi için gereken yasal düzenlemelere öncülük etmek, destek vermek. Tüm bu konularla ilgili toplumda farkındalık ve bilinç oluşturmak. TEMA Vakfı nın Hedefi Türkiye Cumhuriyeti nin tüm temsilcilerine; hükümetlere ve siyasal partilere, resmi ve özel kuruluşlara, eğitim ve medya kuruluşlarına ve halkımıza toprak erozyonunun nedenlerini, vahim sonuçlarını ve ülkemizdeki çölleşme tehlikesini anlatmak. TEMA, hedefi doğrultusunda çalışmalarını yürütürken şunları savunur: Toprak, ülkemizin en değerli hazinelerinden biridir. Orman, çayır, mera ve tarım alanlarının, su ve bitki gen kaynaklarının korunmasında; erozyonun ve insan kaynaklı iklim değişikliğinin önlenmesinde bir devlet politikası geliştirilmesi gerekli ve zorunludur. Bu hedefe ulaşmak, ancak teknik yönden yeterli ekip, örgütlenme ve mali olanaklar ile mümkündür. Doğal varlıkların yok edilmesine ve erozyon sorununa çare bulmadıkça hiçbir iktidar kendisini başarılı saymamalıdır.
TEMA Vakfı nın Değerleri -Güvenirlilik ve Saygınlık -Bilimsellik -Şeffaflık -Gönüllülük -Yaratıcı Katılımcılık -Siyasi Tarafsızlık -Herkesi Kucaklama Uluslararası Arenada TEMA Vakfı TEMA Vakfı olarak konumuz ve çalışma alanlarımızla ilgili olarak pek çok uluslararası kurum ve kuruluşla çeşitli düzeylerde iş birliği ve ilişki içindeyiz. Üyelik: -Dünya Koruma Birliği (IUCN) -Küresel Çevre Fonu STK Ağı (GEF-NGO) -Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN-Europe) -Küresel Toprak Ağı (GSP) Yönetim Kurulu Üyeliği: -Kültür ve Sürdürülebilir Kalkınma için Akdeniz Bilgi Ofisi (MIO-ECSDE) -Avrupa Çevre Bürosu (EEB) 16/17 Akreditasyon: -Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi (ECOSOC) - Danışman STK -Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele -Sözleşmesi (UNCCD) -İklim Değişikliği ile Mücadele Sözleşmesi (UNFCCC) -Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) Sosyal Medyada TEMA Vakfı Dünyanın her yerindeki takipçilerimizle sosyal medya üzerinden iletişim halindeyiz. facebook.com/temavakfi adresinde 2014 yılı sonunda 335.826 takipçimiz, twitter.com/temavakfi adresinde 53.632 takipçimiz bulunuyor. Çalışmalarımızı www.tema.org.tr adresinden izleyebilir, videolarımızı www.youtube.com/user/tema adresinden seyredebilir, iletilerinizi tema@tema.org.tr adresine gönderebilirsiniz. TEMA gönüllüsü olmak ve bilgi almak için gonullu@tema.org.tr adresine yazabilir, www.tema.org.tr/gonullumuzolun adresi üzerinden de gönüllü olabilirsiniz.
EĞİTİM ÇALIŞMALARIMIZ Kurulduğumuz ilk günden bu yana toplumun her kesiminin ekolojik okuryazar olmasının, yani doğayı tanıyan, temas eden, doğanın bir parçası olduğunu içselleştirmiş, günlük hayatındaki tercihlerinin doğaya etkilerinin farkında olan ve doğa ile uyumlu, sürdürülebilir yaşam için harekete geçen bir bireylerden oluşması gerekliliğine inanıyoruz. Bu amaçla her yaştan çocuk, genç ve farklı paydaş gruplarından yetişkinlere yönelik eğitimler ve etkinlikler düzenliyoruz. 2014 yılında da aynı amaç için binlerce kişinin ekolojik okuryazar birey olmasına katkı sağladık. EKOLOJİK OKURYAZARLIK PROGRAMI Yetişkin Eğitimleri Ekolojik okuryazarlık çalışmalarımızda, bugünün ve geleceğin doğasını, aldığı karar ve uygulamalarıyla şekillendiren yetişkinlerin önemli bir yeri var. Bu kapsamda 2014 te Milli Eğitim Bakanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri ve İçişleri Bakanlığı başta olmak üzere birçok kuruluşla çalışmalar yürüttük. Ekolojik Okuryazarlık Öğretmen Eğitimi Türkiye de öğretmenlere yönelik ilk kapsamlı doğa eğitim programı olan Ekolojik Okuryazarlık Öğretmen Eğitimi ni (EKOY) tasarladık ve 2011 den bu yana Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) iş birliğiyle düzenliyoruz.
2011-2013 yılları arasında gerçekleşen eğitimlere 62 ilden 241 öğretmenimiz katılarak eğitici öğretmen olmaya hak kazandı. Öğretmenlerimiz 2013 yılından beri düzenledikleri mahalli seminerlerle 30 binden fazla öğretmeni ekolojik okuryazarlık programı ile tanıştırdı. 2014 yılında bu güçlü yapının ve eğitmenlerimizin daha da güçlenmesi için eğitici eğitimini ve mahalli seminerleri yakından inceleyerek analizler yaptık. 2015 yılında yepyeni bir EKOY programı ile yeni eğitici öğretmenler kazanmaya ve binlerce öğretmenimizi ekolojik okuryazarlık ile tanıştırmaya devam edeceğiz. 18/19 Türk Silahlı Kuvvetleri, iş birliğimizin uzunca yıllara dayandığı önemli kurumlardan biri. 1997 yılından günümüze düzenlediğimiz konferans ve seminerler ile binlerce Türk Silahlı Kuvvetleri personeli ile buluştuk. Silahlı Kuvvetler Yüksek Sevk ve İdare Akademisi eğitim iş birliğimiz çerçevesinde 5 Kasım 2014 te Harp Akademileri Komutanlığınca düzenlenen Komutanlık Konferansı na TEMA Vakfı adına Doç. Dr. Barış Karapınar ın Küresel ve Bölgesel İklim Değişikliği ve Türkiye ye Etkileri sunumu ile katılım sağladık. Konferansa Harp Akademileri Komutanı Orgeneral Abdullah Recep ile birlikte 5 General/Amiral, 500 öğrenci subay ve personel katıldı. Öte yandan 1998 yılından beri Genelkurmay Başkanlığı ile Erozyonla Mücadele Semineri düzenliyoruz. 2014 yılında hazırlıklarını tamamladığımız Erozyonla Mücadele Semineri 2015 yılı Nisan ayında gerçekleşecek.
İçişleri Bakanlığı 1999 dan beri, İçişleri Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı nın Kaymakamlık Kursları kapsamında Toprak ve Erozyonla Mücadele konularında seminerler düzenledik. 2014 yılında, 18 Mart 2015 tarihinde gerçekleştirilmesi planlanan 100. Dönem Kaymakamlık Kursu Programı nda da yer alınacak. Kurum Çalışanları İçin Ekolojik Okuryazarlık (EKOY) Eğitimleri Ekolojik okuryazarlığın toplumun her kesimine yaygınlaştırılması amacıyla 2014 yılında kamu kuruluşları ile çocuk eğitimleri dışında farklı paydaş kategorilerine yönelik eğitim içerikleri geliştirdik. Eğitim içeriği geliştirdiğimiz paydaş gruplarından biri özel sektör diğeri ise yerel yönetimler oldu. Bu eğitimler, 2015 yılında hayata geçirilecek. EKO-Yaşam Özel sektör çalışanlarının ekolojik okuryazar bireyler olmalarına katkı sağlamayı amaçlayan EKO-Yaşam eğitim programının içerik çalışmalarını 2014 yılında tamamladık. Ofis ve saha çalışmaları ile şekillenen program 2015 yılında uygulanmaya başlayacak. EKOY-Yerel Yönetim Yerel yönetim çalışanlarının katılacağı Ekolojik Okuryazar Yerel Yönetim Programı yerel yönetimlerin doğada yarattıkları etkiyi karar ve uygulama ölçeğinde yeniden düşünmelerini ve sürdürülebilir kent olma yollarını aramalarını hedefliyor. Bir günlük tasarlanan programın, pilot uygulaması 2015 yılında başlayacak. Program, yerel yönetimlerin yaşadıkları sorunlar ve karşılaşabilecekleri tehditler üzerine kurgulanacak atölye çalışmaları ile desteklenecek. Çocuk ve Gençlik Eğitimleri Çocuk ve Gençlik Eğitim Programlarımız ile her yaştan çocuk ve gençlerin doğayı tanıyan, günlük hayattaki faaliyetlerinin doğaya etkilerini bilen, sürdürülebilir yaşamı tercih eden bireyler olmasını desteklemeyi amaçladık. Türkiye genelinde 81 ilde, bütün programlarımızla, 2014-2015 eğitim öğretim yılında 50 binden fazla ve 2014 yılında programlara devam eden öğrencilerle birlikte toplamda 90 bini aşkın öğrenciye ulaştık.
Minik TEMA (Okul öncesi/anaokulu 4-5 Yaş) Erken çocukluk dönemine yönelik hazırladığımız Minik TEMA programını 2010 yılında pilot olarak uygulamaya başladık. 2014 yılında yaklaşık 58 bin çocuğu doğada olmaya davet ettik. Binlerce öğrenciyi Minik TEMA Programı nı destekleyen Arkadaşım Meşe Ağacı ve Yeryüzünün Örtüsü: Toprak posterleri, Meşe Ağacı Arkadaşım Olur Musun kitabı ve doğa gözlem kutuları ile buluşturduk. 20/21 Yavru TEMA (İlkokul 6-9 Yaş) 2014 yılında ilkokul çocuklarının yaşadıkları coğrafyadan başlayarak doğayı keşfetmelerine, tüm yaşam biçimlerine empati geliştirmelerine katkı sağlamak amacıyla Yavru TEMA Yaşamı Keşfediyorum programını geliştirdik. Yine aynı yılda 81 ilde 20 bin öğrenci ile pilot olarak uygulamaya geçirdiğimiz program 15 doğa etkinliği içeriyor.
Ortaokul TEMA (10-13 Yaş) 2012-2013 eğitim-öğretim yılında pilot uygulaması tamamlanan Ortaokul TEMA programını 2014 yılından itibaren ülke geneline yaygınlaştırarak, 81 ilde, 288 okulda 11.732 öğrenciyle uyguladık. Program kapsamında 45 etkinlik içeren öğretmen rehberini öğretmenlerimizle paylaştık. Ülkemizin dört bir köşesinden gelen katılımcı öğretmen ve öğrencilerimizle 9-11 Mayıs 2014 tarihlerinde Yalova da Ortaokul TEMA Öğrenci Şenliği ni düzenledik. Ortaokul TEMA Eğitim Programı Öğretmen Rehberi Ortaokul TEMA Eğitim Programı Öğretmen Rehberi www.tema.org.tr Lise TEMA (14-18 Yaş) Gençlerin ekolojik okuryazar bireyler olmalarına katkıda bulunmak amacıyla Lise TEMA Sürdürülebilir Yaşam programını geliştirmeye başladık. Programı 2014 yılında yedi ilde yaklaşık 1.000 öğrenciyle pilot olarak uygulamaya başladık. Lise TEMA ile öğrenciler doğa ve sürdürülebilir yaşam konularında farkındalık kazanırken, okullarda kulüpler kuruyor, yaşıtlarını ve toplumu harekete geçmeye davet ediyor.
BİLİM VE YAYINLAR PROGRAMI Bilim Programı TEMA Vakfı ve A.Nihat Gökyiğit Vakfı (ANG) iş birliği ile Prof. Dr. Kani Işık tarafından güncellenen Biyolojik Çeşitlilik kitabını yeniden yayımladık. TEMA Vakfı ve İş Bankası Kültür Yayınları iş birliğiyle yayımlanan Dünyanın Durumu 2013: Sürdürülebilirlik Hala Mümkün mü? kitabını okuyucularla buluşturduk. Ayrıca Prof. Dr. Hikmet Birand ın unutulmaz doğa tarihi eseri Alıç Ağacı ile Sohbetler i, Türk Eğitim Vakfı (TEV) ve İş Bankası Kültür Yayınları desteği ile birlikte yeniden basılmasını sağladık. 22/23 1993 yılından bu yana Worldwatch Enstitüsü tarafından hazırlanan ve TEMA Vakfı tarafından Türkçeye kazandırılan Dünyanın Durumu serisinin 2014 yılı sayısı Sürdürülebilirlik İçin Yönetişim kitabını İş Bankası Kültür Yayınları iş birliğiyle yayına hazırladık. BELGE BİLGİ MERKEZİ Kütüphane, Arşiv, Dokümantasyon Çevre ve doğa konularında özelleşmiş dört binden fazla kitap ile Türkiye nin önde gelen çevre kütüphanelerinden biri olan kütüphanemize dünyadaki ve Türkiye deki önemli yayınları dâhil etmeye devam ettik. Bugüne kadar eğitim DVD si şeklinde kamuoyuyla paylaştığımız Toprak Yaşamdır çalışmamızı güncelleyerek, internet ortamında paylaşmak için hazırlıklar yaptık. İklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik, su ve sulak alanlar konularında uzman desteği ile farklı yaş gruplarına yönelik hazırladığımız eğitim sunumlarını temsilci ve gönüllü sorumlularımız ile paylaştık.
ORMAN VE KIRSAL KALKINMA ÇALIŞMALARIMIZ 2014 te, Orman ve Su İşleri Bakanlığı iş birliğinde gerçekleştirdiğimiz ağaçlandırma ve teraslama projelerinin yanı sıra koruma ve kırsal kalkınma projelerimiz ile birlikte toplam 36 proje yürüttük. 3 ü hatıra ormanı olmak üzere 6 projeyi tamamlarken, 6 sı hatıra ormanı olan 8 proje başlattık. Koruma ve kontrolü devam eden 4, uygulaması devam eden 18 ağaçlandırma ve kırsal kalkınma projemiz bulunuyor. Bu projelerden 19 u, bireysel ve kurumsal birçok bağışçının katkıları ile tesis edilen, 19 farklı sahada bulunan hatıra ormanı projelerinden oluşuyor. Hatıra Ormanları Projesi Orman Genel Müdürlüğü iş birliği ve destekçilerimizin bağışları ile oluşturulan hatıra ormanı çalışmalarımız devam etti. 2014 yılı içerisinde 19 adet hatıra ormanı sahasında çalışma yürüttük. Bunlardan 17 si 2010 sonu ile 2014 ilkbaharı arasında dikilen sahalardı. Bu sahaların 2014 yılsonu ortalama fidan başarı oranı %92 olarak hesaplandı. 3 sahada bakım çalışmaları tamamlandı. Önceki yıllarda tesisine başlanan 10 sahada ise 3 yıllık bakım süreci devam ediyor. 6 yeni sahada ağaçlandırma çalışmalarına başlandı ve toplam 855.318 adet fidan dikildi. Yeni fidanlarla birlikte bugüne kadar Hatıra Ormanları Projesi kapsamında ağaçlandırdığımız alan 4.739 hektara, dikilen fidan adedi ise 5.913.600 ye ulaştı. Turan Demiraslan Teraslama ve Bitkilendirme Projesi Bağışçımız Turan Demiraslan ve İzmir Orman Bölge Müdürlüğü iş birliğiyle Bayındır Bozdağ mevkiinde yapılan teraslama ve bitkilendirme proje sahasında bakım, koruma ve kontrol çalışmalarını yürüttük. Projede 122 hektar üzerinde ekskavatörler aracılığıyla tesis edilen 175 kilometre uzunluğundaki teraslara 2012 sonbaharında 125.000 fidan dikilmişti. Sahada 2014 yılsonunda yapılan kontrollerde fidan başarı oranının %90 olarak devam ettiği tespit edildi. Proje sahasındaki bakım ve koruma çalışmalarına devam ediliyor.
24/25 81 İlde 81 Orman Projesi Vakfımız, Türkiye İş Bankası ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı iş birliğiyle yürütülen 81 İlde 81 Orman Projesi, bugüne kadar Türkiye de bir sivil toplum kuruluşu, bir özel kuruluş ve bir kamu kurumunun birlikte hayata geçirdiği en büyük ağaçlandırma projesi özelliğini taşıyor. Projenin başlangıcından bugüne yaklaşık 1.500 hektarlık bir alan, 2.211.567 fidan ile donatıldı. 2014 yılında 64 sahadaki bakım, koruma ve kuruyan fidanların yerine tamamlama dikimi çalışmalarına devam edildi. 2014 yılsonu itibari ile 18 ilde daha çalışmalar tamamlandı. Böylece proje kapsamında çalışmaları tamamlanan il sayısı 35 e ulaştı. Tüm sahalarda dikilen fidanların ortalama yaşama yüzdesi 2014 yılsonunda %77 olarak kaydedildi. 2013 te, Kıbrıs Orman Dairesi Müdürlüğü iş birliğiyle KKTC de 25 hektarlık alanda kurulan 35.200 fidanlık Türkiye İş Bankası KKTC Ormanı sahasında da bakım, koruma ve kontrol çalışmaları yürütüldü. Sahanın 2014 yılsonu fidan başarı oranı %90 olarak tespit edildi.
Meşe Projesi Orman Genel Müdürlüğü iş birliği ve destekçilerimizin bağışları ile yürütülen meşe ekimi/dikimi çalışmalarına devam ettik. 2009-2013 yılları arasında tesis edilen meşe sahalarındaki bakım, koruma ve kuruyan fidanların yerine tamamlama dikimi çalışmalarını sürdürdük. 2014 yılında 108.900 fidanlık yeni meşe sahası tesisi gerçekleştirildi. Sakız Ağacı Klon Parkı Tesisi Projesi Mondelez-Falım Sakızları sponsorluğunda, sakız ağaçlarının ve doğal genetik çeşitliliğinin korunması amacıyla İzmir Orman Bölge Müdürlüğü ne ait İzmir Urla Kadıovacık mevkiindeki sahada yürütülen proje devam ediyor. Projede 100 klon ile 1.000 fidanlık sakız klon parkı tesis edilmesi planlanmıştı. Bu amaçla Torbalı Orman Fidanlık Müdürlüğü ve Antepfıstığı Araştırma İstasyon Müdürlüğü seralarında fidan aşılama çalışmalarını sürdürdük. 2014 yılında yapılan aşılı fidan üretimi çalışmaları ile 378 adet aşılı sakız fidan üretimi yaptık. Böylece klon parkı sahasında 114 klondan 842 adet fidana ulaştık. Aşılı fidan üretim çalışmaları ile klon parkında dikim, bakım, sulama ve koruma çalışmalarına devam ediyoruz.
ANTEPFISTIĞI ÜRETİMİNDE VERİM VE KALİTENİN ARTIRILMASI PROJESİ İZLEME, YAYGINLAŞTIRMA VE BÖLGESEL SORUNLARA ÇÖZÜMLER ÜRETME: BARAK OVASI ÖRNEĞİ Sürdürülebilir bir yönetimle Antepfıstığı üretiminde verimliliğin artırılması, biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla Antepfıstığında Verim ve Kalitenin Artırılması Projesi uygulamasına 2011 yılında başladık ve 2013 yılı sonu itibari ile tamamladık. Proje ile ulaşılan sonuçların izlenmesi ve yaygınlaştırılması maksadıyla projenin ikinci aşaması olan beş yıllık Barak Ovası Örneği Proje uygulamasına 2014 yılında başladık. Proje kapsamında Karkamış, Oğuzeli ve Nizip ilçelerinde Ekim ayı sonunda üç adet Proje Bilgilendirme Toplantısı düzenledik ve bu toplantılara toplam 118 çiftçi katıldı. Antepfıstığı yetiştiriciliği konusunda çiftçilerin bilgi ve becerilerini artırmak maksadıyla; Aralık ayının ilk haftası Karkamış, Oğuzeli ve Nizip ilçelerinde düzenlenen Bahçe Yönetimi Eğitimlerine 211 çiftçi katıldı. Antepfıstığı yetiştiriciliği konusunda doğru uygulama yapmaya istekli olan, verim ve kalite artışları konusunda komşuları ile deneyimlerini paylaşacak 401 aday üretici belirledik. Bu üreticilere, uzmanlar denetiminde bahçe uygulama kontrolleri ile donanımlı danışmanlık (mentörlük) desteği verdik. Örnek organik tarım uygulamaları yapılan bahçenin takibini ve kontrollerini uzmanlarımızla yapmaya devam ettik. 2014 yılı itibari ile Organik Ürün Müteşebbis Sertifikası aldık. 2015 ve 2016 yıllarında bölgede uzman aşıcı ve budamacı ihtiyacının karşılanmasına katkı sağlamak maksadıyla Oğuzeli Halk Eğitim Merkezi ve Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü iş birliğiyle Antepfıstığında Aşılama ve Antepfıstığında Budama Modülleri Programları nı hazırladık. Önümüzdeki dönem, projede planlandığı şekilde budama ve aşılama kursu açılarak 20 şer budamacı ve aşıcı yetiştirilmesi ve yöreye kazandırılmasını hedefliyoruz. 26/27 Proje sürecinde elde edilen bilimsel uygulama çıktılarının bölgesel ve ulusal olarak yaygınlaştırılması kapsamında Antepfıstığı Festivali ile Yeşil Altın Antepfıstığı Çalıştayı nda ve Ulusal Antepfıstığı ve Badem Çalıştayı na katıldık. 2014 yılının çok sıcak ve kurak geçmesi, ayrıca yörede bahçe hırsızlıklarının yaygınlaşması nedeniyle Fıstığımız Bol Olsun bahçelerinde hasat geçen yıllara göre daha erken yapıldı. Ağustos ayının sonlarında tüm bahçelerde hasat tamamlandı. 2011, 2012 ve 2013 yıllarında bahçelerde birim alanda sağlanan verim artışı sırasıyla %12, %33 ve %70 iken, 2014 yılında bu oran %41 oldu. 2011 yılında 2,934 kg, 2012 yılında 3,950 kg, 2013 yılında 5,031 kg olarak belirlenen ağaç başına verim ise 2014 yılında 4,014 kg olarak belirlendi. Proje öncesi uzun yıllar tek ağaç verimi olan 3.041 kg değerine göre 2014 yılında sağlanan verim artışı %33 olarak hesaplandı.
TEMA - BORUSAN Kırsal Kalkınma Projesi Vakfımız ve BORUSAN iş birliği ile 9 Haziran 2010 da Afyonkarahisar- Sinanpaşa-Güney ve Tokuşlar Beldeleri ile Kınık, Karacaören ve Çobanözü Köyleri Kırsal Kalkınma Projesi nin uygulamasına başlandı. Projenin uygulama aşaması planlandığı şekilde 9 Haziran 2014 te tamamlandı. Proje kapsamında, 2014 yılı içerisinde meyvecilik konusunda uzmanlarca verilen uygulamalı altı eğitime toplam 402 çiftçi katıldı. Proje köylerine ait 85.000 dekarlık arazinin toprak özelliklerini ve buna bağlı tarımsal üretim özelliklerini tanımlayan Proje Köyleri Arazileri Toprak Kullanım Raporu nu hazırladık. 750 adet basılan raporun proje köylerindeki çiftçilere, yerel kamu, kurum, kuruluş ve ilgililere dağıtımını gerçekleştirdik. Meyvecilik faaliyetleri kapsamında yeni üretim deseni oluşturma ve örnekleme yapma amacıyla oluşturulan bahçelerin (toplam 842 da) bakım ve budamalarını çiftçilere uygulamalı olarak göstererek tatbik ettik. Ağaçlandırma faaliyetleri kapsamında 3 hektarlık ve 100 ha lık 2 adet Asım Kocabıyık Hatıra Ormanı oluşturduk.
28/29
ÇEVRE POLİTİKALARI ÇALIŞMALARIMIZ 2014 yılında çevre politikaları faaliyetlerinde; Çevre Düzeni Planları nın ve Toprak Koruma Kurulları nın takibi ile çevre mücadelesi adına açılan ve müdahil olunan davalar öne çıktı. Bilim insanları ve uzmanların katılımıyla çalışma grupları kurduk, belirli konuları derinlemesine çalıştık. Başta toprak olmak üzere doğal varlıklarımız üzerindeki olumsuz etkilerin oluşmasını önleme, azaltma ve onarma ekseninde savunuculuk faaliyetlerimize devam ettik. İzleme ve değerlendirme, politika ve strateji oluşturma, planlama ve hukuksal takip alanlarında gerek münferit olarak gerekse diğer sivil toplum kuruluşları ile birlikte hareket ederek çevresel olaylar ve sorunlar hakkında kamuoyuna ışık tuttuk. Gıda ve Toprak Sağlığı 2014 yılında TEMA Vakfı nın gıda konusundaki çalışmalarına yön vermek amacıyla, bilim kurulu üyeleri, konuyla ilgili akademisyenler, uzmanlar, yazarlar ve TEMA Vakfı danışmanlarının katılımı ile 14 Ocak 2014 te bir çalıştay düzenledik. Çalıştay çıktılarına göre gıda konusundaki çalışmalarımızın gıda güvenliğine odaklanmasına karar verdik. Birleşmiş Milletler gıda güvenliğini, tüm insanların sağlıklı ve aktif bir yaşam sürdürmek için her zaman yeterli, güvenli, besleyici gıdaya erişimi olarak tanımlıyor ve konuyu yeterlilik, gıdaya erişim ve gıda sağlığı olmak üzere üç temel düzlem üzerine kuruyor. TEMA Vakfı nın varoluş nedeni ve deneyimlerinden hareketle, gıda temini ve tüketimi konusunda sorumlu/ilgili tarafların gündemlerinin taranmasının ardından, 2015 yılı için çalışmalarımızı Kentte ve Kırsalda Gıda Güvenliği olarak belirledik.
Enerji Üretim Tesisleri Konya Kapalı Havzası nda işletilmesi planlanan linyit madeni ve termik santralle ilgili olarak hem genel merkezden, hem de yerelden çalışmalar yürüttük. Bilim kurulu üyelerimiz ile birlikte Konya ve Karaman da bilgilendirme toplantıları düzenledik. Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından düzenlenen Konya Termik Santrali çalıştayına katılarak görüşlerimizi ilettik. Karaman Kent Konseyi toplantısına katıldık. Termik santralin çevresel etkileri ile ilgili hazırlanan uzman görüşü raporumuzu uluslararası kuruluşlar ile paylaştık. Temmuz 2014 itibariyle kömürlü termik santraller ve kömür madenciliği ile mücadele amaçlı çalışma illeri olarak seçilen Konya-Karaman, Adana-Mersin ve Çanakkale de savunuculuk projesine başladık. Proje kapsamında yerelde kömür karşıtı savunuculuk kapasitesinin yaratılması (var olan illerde güçlendirilmesi), hukuki mücadele yoluyla kömür madeni ve termik santrallere engel olunması, firma ve karar vericilere yönelik lobi çalışmaları yürüttük. Proje 2015 Haziran ayına kadar devam edecek. Fotoğraf:?????????????????????? 30/31
İklim Değişikliği Projeleri Uluslararası ve ulusal düzeyde iklim değişikliği çalışmalarını takip ettik. TEMA Vakfı nın sekretaryasında yer aldığı İklim Ağı kapsamında, Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 5. Değerlendirme Raporu na yönelik ilgili bakanlıklardan yetkililerle toplantı gerçekleştirdik. Ayrıca IPCC nin ikinci çalışma grubunun başyazarlarının katılımı ile Boğaziçi Üniversitesi nde 11 Nisan 2014 te basın toplantısı gerçekleştirdik. New York taki İklim Zirvesi öncesinde 20-21 Eylül tarihlerinde İstanbul da düzenlenen Alternatif İklim Zirvesi ne ve Halkların İklim Yürüyüşü ne gönüllülerimizle birlikte katıldık. Yerelde temsilcilerimiz ve Genç TEMA larımızın da katkılarıyla, iklim değişikliği ile ilgili seminerler, çalıştaylar, etkinlikler düzenledik. Avrupa Birliği nin Sivil Toplum Diyaloğu Hibe Programı kapsamında 9 ay sürecek olan Türkiye de İklim Değişikliği Politikası Oluşturma Süreçlerine Sivil Toplum Katılımının Geliştirilmesi Projesi ne (İklim ve Sivil Toplum) TEMA Vakfı ve WWF Türkiye iş birliğinde, Eylül 2014 te başladık. Ulusal ve yerel sivil toplum örgütleri arasında iş birliğini arttırmayı amaçlayan proje kapsamında 7 bölgede seçilen 7 ilde yerel sivil toplum örgütlerine iklim değişikliği ile ilgili eğitimler vermeye ve bölgelerindeki iklim değişikliğine uyum politikalarını tartışmaya başladık. Saha çalışmalarını Aralık ayında 5 ilde (Mersin, Konya, Diyarbakır, Erzurum, Trabzon) tamamladık. Diğer iki ildeki (Bursa, İzmir) eğitimleri Ocak 2015 için planladık.
Toprak Koruma Kurulları (TKK) TEMA Vakfı temsilcilerinin yer aldığı Toprak Koruma Kurulları (TKK) ile ilgili etkinliğin arttırılması amacıyla, kurullar ve mevzuat hakkındaki bilgi notlarını temsilcilerimiz ile paylaştık. Vakfımız adına TKK ya giren temsilcilerimiz ile illerindeki TKK gündemlerini ve kararlarını değerlendirdik, bilgi ve yönlendirme desteği verdik. TKK larda alınan kararlarla ilgili önceki yıllardan devam eden hukuki süreçleri takip ettik. İstanbul da Gerçekleştirilmesi Düşünülen ve Doğayı Etkileyen Büyük Projeler: 3. Köprü, 3. Havaalanı ve Kanal İstanbul İstanbul un geleceğini etkileyecek üç proje olan 3. Köprü, 3. Havalimanı ve Kanal İstanbul un hayata geçirilmesi halinde meydana gelebilecek etkiler TEMA Vakfı önderliğinde bilimsel bir raporda bir araya getirildi. İstanbul Projeleri Raporu nun sonuçlarını 25 Mart 2014 te İstanbul da düzenlediğimiz basın toplantısı ile paylaştık. On altı bilim insanının katkısıyla yedi aylık bir çalışma sonucunda oluşturulan çıktıların aktarıldığı toplantıda, projelerin; İstanbul un yaşam destek sistemleri olan kuzey ormanları, su havzaları, tarım ve mera alanları, yer altı suları ile biyolojik çeşitlilik üzerinde oluşturacağı tehditleri paylaştık. İstanbul un yaşam destek sistemleri olan kuzey ormanlarına geri dönüşü olmayacak şekilde zarar verecek olan 3. Köprü nün planlarının iptali için açtığımız davaların takibini yaptık. Yine İstanbul un kuzey ormanları ile su havzalarını tahrip edecek olan 3. Havalimanının da şehircilik ve planlama ilkelerine aykırı bir şekilde onaylanan planlarının iptali için Eylül ayında dava açtık. 32/33
Madencilik Faaliyetlerinin Takibi Manisa Çaldağ da yapılması planlanan nikel madenine yönelik ÇED sürecini takip ettik. Türkiye nin en verimli ovalarından biri olan Gediz Ovasının zarar görmesine neden olacak nikel madeninin 2. ÇED olumlu kararının verilmesi üzerine Aralık ayında dava açtık, devam eden davalarımıza yönelik çalışmalar gerçekleştirdik. Konuyla ilgili Turgutlu temsilciliğimiz tarafından yerelde yürütülen çalışmalara destek verdik. Konya Kapalı Havzası nda, işletilmesi planlanan linyit madeninin ilk etabına verilen ÇED olumlu kararının iptali için Eylül ayında dava açtık. Bölgeden çıkarılacak linyitin yine aynı yerde yapılacak termik santralde kullanılması planlanıyor. Hem linyit madeninin çıkartılmasının hem de termik santralin işletilmesinin bölgede çevre ve insan sağlığı için ciddi tehdit oluşturacağını saha çalışmalarımızda anlattık. Planlama ve Hukuksal Takip 2014 yılı boyunca 1/100.000 ölçekli planları takip ettik. Doğal varlıkların korunması ile bağdaşmayan plan kararlarının iptali için 11 adet dava açtık. Askıdaki 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planlarını inceleyip, itiraz dilekçelerini hazırladık, dava hazırlıklarını tamamladık. Devam eden plan davaları ile ilgili cevap dilekçeleri, temyiz dilekçeleri, bilirkişi raporuna itiraz dilekçeleri hazırladık, mahkeme keşiflerine katıldık. Çevre mevzuatındaki değişiklikler ve yeni düzenlemeler, ÇED kararları, çevre düzeni planları, orman tahsisleri başta olmak üzere TEMA Vakfı Resmi Senedi kapsamındaki konularda yürütülen hukuki çalışmalar içerisinde, 2014 yılında 15 adet davada asıl davacı olduk, bir adet davada da davacı yanında müdahil olarak yer aldık.
Mevzuat Takibi ve Lobi Çalışmaları AB Türkiye İlerleme Raporu Çevre ve İklim Değişikliği başlığına sivil toplum katkısı gönderilmesi için TEMA Vakfı görüşlerini hazırladık. Çevre ile ilgili mevzuat değişikliklerini takip ettik. Olumsuz etkileri olabilecek mevzuat değişikliklerine yönelik dava süreçlerini başlattık. Bu kapsamda, doğal sit alanlarında yapılacak HES lere yönelik ilke kararının iptali için Ekim ayında dava açtık. 30 Mart 2014 Yerel Seçimler öncesinde, belediye başkanı olacak adaylara yönelik, TEMA Vakfı olarak, en temel hakkımız olan sağlıklı bir çevrede yaşamaya yönelik taleplerimizi içeren Yerel Yönetimlere Çağrı: Ekolojik Okuryazar Belediye Başkanları Aranıyor çalışmasını hazırladık. Seçimlerden önce gönüllülerimiz aracılığıyla ülke çapında paylaştık, ayrıca basın bülteni hazırlayarak kamuoyunun da dikkatini çekmeye çalıştık. Açık Radyo - Yeşil Dalga Programı Açık Radyo da her hafta Perşembe günleri 11:00-11:30 saatleri arasında 94.9 FM kanalından ve http://www.acikradyo.com.tr/ üzerinden yayınlanan Yeşil Dalga programını hazırlayıp, sunduk. Yeşil Dalga da Vakfın faaliyet ve görüşleri ile özellikle yerelde yürütülen doğa mücadelelerine ağırlık verdik. Bilim insanlarını, STK temsilcilerini ve gönüllülerimizi konuk ettik. Programı WILO Pompa Sistemleri A.Ş. destekledi. 34/35
ULUSLARARASI İLİŞKİLER ÇALIŞMALARIMIZ TEMA Vakfı olarak 2014 yılında Batı Balkanlar ve Türkiye de gerçekleşen Env. net Projesi nin Türkiye koordinasyonunu ve 15 ülkede kurak alanlarda faaliyet gösteren Drynet Ağı nın uluslararası sekretaryasını yürüttük. Env.net Projesi kapsamında 7-8 Mayıs tarihlerinde İstanbul da gerçekleşen Avrupa Birliği nde Çevre: Fon Mekanizmaları ve Politika Süreçleri Eğitimine 18 ilden toplam 25 STK yetkilisi katıldı. Savunuculuk için Sosyal Medya ve AB Fon Mekanizmaları üzerinde iki adet online eğitim modülü geliştirdik. Yerel Sorunlara, Yerel Çözümler: Türkiye için Çevresel Katılımcılık Hibe Programı na 28 İlden 37 Başvuru aldık. Şanlıurfa dan Doğa Kültür ve Yaşam Derneği nin Efsanevi Baykuş Çizgili İshak Kuşu projesi ve Van Eğitim ve Çevre Gönüllüleri Derneği nin Yeşil Bir Şehir, Temiz bir Deniz Van projeleri Env.net Projesi kapsamında gerçekleştirildi.
4 Eylül de Ankara da gerçekleştirilen AB Süreci ve Türkiye nin Öncelikli Çevre Sorunları: Çevre STK ları AB Müzakere Sürecini Bırakmıyor Toplantısına 14 ilden STK temsilcileri, akademisyen ve Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu yetkililerinden 32 kişi katıldı. 10 Mayıs ta 5 ilde gerçekleşen Haydi Avrupa yı Temizleyelim etkinliğimize toplam 200 kişi katıldı. Avrupa Ulaşımda Hareketlilik Haftası kapsamında 20-21 Eylül tarihlerinde İstanbul da gerçekleştirdiğimiz Sürdürülebilir Yaşam Semineri ve İstanbul Kültür Avı na 200 genç katıldı. 36/37 Drynet Ağı 2014 yılı itibarıyla koordinasyonunu yürüttüğümüz 14 ülkede kurak alanlarda çalışan sivil toplum kuruluşlarının oluşturduğu Drynet Ağı Yıllık Toplantısı nı 28-30 Haziran tarihlerinde İsviçre nin Caux bölgesinde gerçekleştirdik. Toplantıda üyeler, TEMA Vakfı olarak Drynet Ağı nın koordinasyonunu devam ettirmemiz yönünde oy birliğiyle karar verdi. Koordinasyon kapsamında Yönetim Kurulu ve üyeler arasında iletişimin sağlanması, Drynet tanıtımı ve kaynak yaratma görevlerimizi sürdürdük.
Diğer uluslararası çalışmalar: Vakfımız, Dünya Koruma Birliği (IUCN), Küresel Çevre Fonu STK Ağı (GEF-NGO), Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN-Europe) kuruluşlarının üyesidir. IUCN Türkiye Ulusal Komite Üyesi olan Vakfımız, 2014 yılında Kurak Alanlar Grubu, Pastoral Çalışma Grubu, Eğitim ve İletişim Komitesinde görevler üstlendi. Vakfımız, Avrupa Çevre Bürosu (EEB) ve Çevre Kültür ve Sürdürülebilir Kalkınma için Akdeniz Bilgi Ofisi (MIO-ECSDE) kuruluşlarının yönetim kurulu üyesidir. TEMA Vakfı, Birleşmiş Milletler bünyesinde üç üyeliğe sahiptir: Ekonomik ve Sosyal Konsey de (ECOSOC), danışman STK; Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi nde (UNCCD) akredite STK üyesi; İklim Değişikliği ile Mücadele Sözleşmesi nde (UNFCCC) akredite STK üyesi. UNCCD Çölleşmeyle Mücadele Ulusal Heyet üyesi olan Vakfımız, 2013 yılında Türkiye nin Çölleşme ile Mücadele Ulusal Eylem Planı nın oluşturulmasına yönelik faaliyetlerini sürdürdü. Çevre ve İklim Forumu (ECF) TEMA Vakfı olarak KADOS ile birlikte Türkiye odak noktası olduğumuz Çevre ve İklim Forumu toplantısı 26 Eylül 2014 tarihinde Ankara da gerçekleşti. 15 ilden aralarında gönüllülerimizin de bulunduğu 47 katılımcı, Avrupa Birliği adaylık sürecinde değerlendirilmesi gereken çevresel mevzuat ve konular hakkında yetkililer tarafından bilgilendirilirken, tartışma oturumları ile sorularına cevap aradı ve deneyim paylaşımında bulundu. Yatay mevzuat, Su ve Doğa Koruma ve Enerji ve İklim Değişikliği hakkında üç oturumdan oluşan toplantıya Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu ve ilgili Bakanlık temsilcileri ile uzmanlar ve sivil toplum yetkilileri konuşmacı olarak katılarak Türkiye de mevcut durum hakkında bilgi verdi.
38/39
ÖRGÜTLENME ve GÖNÜLLÜLÜK ÇALIŞMALARIMIZ Doğa Koruma Mücadelesinde Gönüllülük Odaklı Bir Halk Hareketi Kurulduğumuzdan bugüne erozyon, çölleşme ve doğal varlıkların korunması için verdiğimiz mücadelenin bir halk hareketi olmasını amaçladık. Bu mücadelede gönüllü olacak kişilere ulaşmaya öncelik tanıdık. Yurdun her noktasında halk toplantıları gerçekleştirdik; kurumları ziyaret ettik, karar vericileri ikna etmeye çalıştık. 2014 yılı sonunda toplam gönüllü sayımız 532.872 ye ulaştı. Türkiye nin 81 ilindeki çalışmalarımızda il temsilcisi, ilçe gönüllü sorumlusu ya da Genç TEMA olan gönüllülerimizin desteğini aldık. Böylece yereldeki faaliyetlerimizi yaygınlaştırarak çevre konusunda Türkiye nin en yaygın sivil toplum örgütü olduk. Gönüllülerimiz Kuruluşumuzdan bugüne faaliyetlerimizi gönüllülerimizin desteği ile hayata geçiriyoruz. 2014 yılında bir önceki yıla göre %53 artışla aramıza 46.139 yeni gönüllü katıldı. Böylece gönüllü kazanımı rekoru kırılan 2001 yılını geride bırakarak yeni bir rekora imza attık. 2014 yılı sonu itibariyle toplam 532.872 gönüllüye ulaştık. Gönüllü ağı her geçen gün yaygınlaşarak büyüyen Vakfımızın 500.000 inci gönüllüsü Erzurum Atatürk Üniversitesi Genç TEMA Topluluğu ndan Mine Çağatay oldu. Vakfımızın gönüllü sayısının yarım milyona ulaşması Artvin Bölgesel Gönüllü Toplantısı nda kutlandı.
ÖRGÜTLENME ÇALIŞMALARIMIZ TEMA İl Temsilcileri ve İlçe Gönüllü Sorumluları 2014 yılında ülke genelinde 532.872 gönüllümüz, 80 il temsilcimiz, 308 ilçe gönüllü sorumlumuz, 37 semt/mahalle/bucak/belde/köy gönüllü sorumlumuz, 122 üniversitede bulunan Genç TEMA topluluğumuz ve KKTC deki gönüllü örgütlenmemiz aracılığıyla doğal varlıklarımızı koruma çalışmalarını sürdürdük. 2013 yılında sayıları 218 olan TEMA İlçe Gönüllü Sorumluluklarının sayısı 2014 yılında %41 artışla 308 ilçeye ulaştı. Büyükşehir örgütlenmelerini güçlendirmek amacıyla özellikle İstanbul da yoğun arama-bulma ve tanıtım çalışmaları gerçekleştirildi. Bu bağlamda, İstanbul da 2013 te 26 olan ilçe örgütlenmesi sayısı %31 artışla 34 e, 2013 te 23 olan Genç TEMA üniversite örgütlenme sayısı %17 artışla 27 ye yükseldi. Temsilcilerimiz ve gönüllü sorumlularımız, 2014 yılı boyunca il ve ilçelerdeki TEMA gönüllülerine savunuculuk, eğitim, farkındalık, ağaçlandırma, gönüllü kazanımı, yerel kapasiteyi güçlendirme, yerel iletişim ve iş birliği gibi konularda liderlik yaptı. 40/41
Genç TEMA Toplulukları Genç TEMA Toplulukları nın amacı gençlerin, yaşadıkları çevrenin sorunlarına duyarlı, sorunların çözümünde aktif rol almak için gönüllü çalışmalar gerçekleştiren ekolojik bakış açısına sahip bireyler olmalarına katkıda bulunmaktır. Genç TEMA Toplulukları 2014 yılında 122 üniversitede, öğrenci kulübü veya topluluğu kapsamında yaklaşık 6 bin üniversite öğrencisinin gönüllü katılımıyla çalışmalarını sürdürdü. Genç TEMA faaliyetlerinin yürütüldüğü üniversite sayısı %20 lik bir artışla 102 den 122 ye yükseldi. Genç TEMA Toplulukları, 2014 yılı boyunca çalışmalarını Saha Faaliyet Programı ve Dünyayı Kurtaran Adım Projesi çerçevesinde gerçekleştirdi. ADIM ADIM ile Dünyayı Kurtaran Adım Projesi Türkiye nin ilk ve tek yardımseverlik koşu grubu olan Adım Adım Oluşumu nun desteklediği sivil toplum kuruluşları ağına 2013 yılı itibariyle katıldık. Adım Adım koşucuları, Genç TEMA Topluluklarında faaliyet gösteren gençlerin dâhil olduğu Dünyayı Kurtaran Adım projesi için ilk kez vakfımız yararına bağış topladı. Gençler öncelikle 11-16 Mart 2014 tarihleri arasında kapsamlı bir çevre eğitimi ve liderlik programı olan Doğal Kahramanlar Eğitmen Eğitimi ne katıldı. Türkiye nin 54 ilinden 142 genç eğitim aldı. Doğal Kahramanlar Eğitmen Eğitimi ne katılan gençler edindikleri bilgileri üniversitelerinde gerçekleştirdikleri gönüllü eğitimleri ile akranlarına aktardı. 51 ilde 64 üniversitede gerçekleşen eğitimlerde 3.146 gence ulaşarak hedeflerinin üstüne çıktılar. Eğitimlerden sonra gençler kendi yaşadıkları ildeki bir doğa sorununu seçerek bu sorunun çözümüne yönelik projeler üretti ve uyguladı. 2014 yılında 21 projeyi hayata geçirerek yerelde yaklaşık 5.500 kişide doğa sorunları konusunda farkındalık yarattılar. Gençler projelerinde kuraklıktan iklim değişikliğine, biyolojik çeşitlilikten termik santrallere, geri dönüşümden nehir/göl kirliliğine kadar birçok farklı konuya odaklandı. Hedefleri ise daha büyük: Doğaya sahip çıkan 3.146 üniversiteli gençle Türkiye nin dört bir yanında 50 çevre projesini hayata geçirmek!