TÜRKİYE KIYILARI İÇİN TSUNAMİ ERKEN UYARI SİSTEMİ ALTYAPISI

TÜRKİYE KIYILARI İÇİN TSUNAMİ ERKEN UYARI SİSTEMİ ALTYAPISI Naeimeh Sharghivand ve Utku Kânoğlu Mühendislik Bilimleri Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara Telefon: 0312 210 2387, 0312 210 4789 Faks: 0312 210 4462 E-posta: naeimeh.sharghivand@metu.edu.tr, kanoglu@metu.edu.tr Özet Türkiye kıyıları geçmişte yıkıcı tsunamilere maruz kalmıştır. Tarihte tsunami nedeniyle ilk kıyı tırmanmasına ait kayıtlar Ege Denizi ndeki Thera volkanının patlamasıyla oluşan tsunamiye aittir. Bu tsunaminin Girit teki Minoan uygarlığının sonunu hızlandırdığı görüşü hakimdir. Bugün, Türkiye nin kıyıları yoğun nüfusa sahip, turistik faaliyetlerin olduğu ve kritik yapıların yer aldığı bölgelerdir. Bu nedenle Türkiye kıyıları için tsunami erken uyarı sisteminin oluşturulması önemlidir. Bu bağlamda, olası tsunaminin Türkiye nin Ege Denizi ve Doğu Akdeniz kıyılarına vereceği zararları azaltmak amacıyla, tsunami yayılım veritabanı hazırlanarak yapılacak modelleme çalışmaları için alt yapı oluşturulmuştur. Çalışmada, tsunami erken uyarı modeli olarak kullanılabilecek bir modelin geliştirilmesinde izlenen yöntem açıklanmıştır. Daha sonra, Fethiye için tsunami erken uyarı modeli, doğrulanmış ve geçerliliğini kanıtlamış tsunami sayısal çözümleme yöntemi Method of Splitting Tsunami (MOST) ve tsunami yayılım veritabanına arayüz olan Community Modeling Interface for Tsunamis (ComMIT) kullanılarak geliştirilmiştir. Tsunami Forecasting System Infrastructure for Turkish Coastlines Turkish coastlines have been exposed to devastating tsunamis in the past. The first historical report of coastal inundation by tsunamis refers to the eruption of the Thera volcano in the Aegean Sea. This volcanic tsunami is posited as the main reason for the demise of the Minoans in Crete. Today, Turkey has densely populated shorelines with substantial touristic activities and critical infrastructures along its shorelines. Thus, the establishment of a tsunami forecasting system for the Turkish coastlines is essential. In this context, the important component of a tsunami forecasting system infrastructure, i.e., tsunami propagation database for the Aegean Sea and the Eastern Mediterranean, has been previously developed to mitigate the potential tsunami hazard. Here, methodology to develop a tsunami forecast model is described. Then, forecast model has been prepared for Fethiye using the Community Modeling Interface for Tsunamis (ComMIT), which is an interface to the validated and verified tsunami numerical model, the Method of Splitting Tsunami (MOST), and the propagation database. Anahtar Kelimeler: tsunami, uzun dalga, tsunami erken uyarı sistemi, ComMIT. 679

1. Giriş Amerika Birleşik Devletleri Okyanus ve Atmosfer Yönetimi (the National Oceanic and Athmospheric Administration, NOAA) Tsunami Araştırma Merkezi (the NOAA Center for Tsunami Research, NCTR) tarafından Amerika nın kıyıları için tsunami erken uyarı sistemi geliştirilmiş ve Alaska ve Hawaii deki tsunami erken uyarı merkezlerinde kullanılmaya başlanılmıştır (Kânoğlu, 2015; Kânoğlu ve Synolakis, 2014). NCTR tarafından geliştirilen tsunami erken uyarı sisteminin (Tang, vd., 2012; Wei vd., 2008) önemli bir bileşeni tsunami yayılım veri tabanıdır. Bu veritabanı 100 x 50 km 2 alanındaki depremler sonucu oluşan birim tsunamilerden yayılımları içermektedir (Gica vd., 2008). Bilinen fay hatları sıralı birim tsunami kaynakları kullanılarak modellenmiştir. NCTR tarafından parametreleri belirlenen birim tsunami kaynakları için tsunami yayılımı söz konusu okyanus baseni için hesaplanmış ve veri tabanında korunmuştur. Tsunami kaynaklarından yayılım hesapları, sonuçları Synolakis vd. (2008) de verilen kıstas problemleri ile karşılaştırılarak geçerliliğini kanıtlamış, Method of Splitting Tsunami (MOST) modeli kullanılarak yapılmıştır. Derin denizde tsunami yayılımının doğrusal olmasından dolayı önceden hesaplanmış tsunami yayılım sonuçları katsayılar ile çarpılarak ve/veya katsayılar ile çarpılıp birleştirilerek istenilen deprem senaryosu oluşturulabilir. Oluşturulan senaryo için elde edilen dalga yükseklikleri ve iki yöndeki hız bileşenleri kıyı bölgeleri için geliştirilen tsunami erken uyarı modellerinde sınır ve/veya ilk şart olarak kullanılabilir. Kıyı bölgeleri için geliştirilen modeller, MOST modelinin ve yayılım veritabanının arayüzü olan Community Modeling Interface for Tsunamis (ComMIT) ortamında kullanılarak öngörülen senaryolar için tsunami tırmanması hesaplanabilmektedir (Titov vd., 2011). Tsunami yayılım veri tabanı tsunami tırmanma haritaları ve olasılıksal tsunami tırmanma haritalarının hazırlanmasında kullanılabileceği gibi, erken uyarı sistemlerinde uyarı zamanını kısaltması nedeniyle önemlidir. NCTR da kullanılan bu yaklaşım Ege Denizi ve Doğu Akdeniz için uygulanmıştır. Bölgeye birim tsunami kaynaklarının yerleştirilmesi için öncelikle tarihsel tsunamilerin yer aldığı kataloglar, yayınlar (örneğin Altınok vd., 2011; Ambraseys ve Synolakis, 2010; Ambraseys, 1962) gözden geçirilmiş ve tsunami yaratma potansiyeli olan diğer sismik bölgeleri inceleyen yayınlar taranarak (örneğin Mitsoudis, 2012; Yolsal ve Taymaz, 2012; Okal vd., 2009; Yolsal, Taymaz ve Yalçıner, 2007) tsunami oluşturacak depremlerin parametreleri belirlenmiştir. Birim tsunami kaynakları başta Helenik ve Kıbrıs Yayları boyunca olmak üzere Ege Denizi ve Akdeniz de farklı bölgelere yerleştirilmişlerdir (Şekil 1). Birim tsunami kaynaklarının parametreleri belirlendikten sonra her birim tsunami kaynağına ait altı saatlik tsunami yayılım hesaplaması Ege Denizi ve Doğu Akdeniz için yapılmış ve veri tabanında korunmuştur (Hoto, in preparation; Flouri ve Dougalis, 2014; Kânoğlu vd., 2014a, 2014b). Bu çalışmada, Fethiye Körfezi için çözünürlüğü kıyıya yaklaştıkça artan üçlü-ağ sistemi oluşturulmuş ve değişik senaryolar için ComMIT arayüzü kullanılarak modelleme çalışmaları yapılmıştır. Tsunami yayılım hesaplamaları ve kıyı tırmanması ile ilgili modelleme çalışmaları, sırası 680

ile, Hoto (hazırlık aşamasında) ve Sharghivand (2014) de detaylı olarak açıklanmaktadır. Şekil 1. Birim tsunami kaynaklarının ComMIT ortamında gösterimi. Kaynak parametreleri ve detaylı bilgiler Hoto (hazırlık aşamasında) de verilmektedir. (sağ üst köşe) Fethiye için hazırlanan üçlü-ağ yapısının Google Earth ortamında gösterimi. Yeşil ile gösterilen birim tsunami kaynağı bu çalışmada sunulan modellemelerde kullanılmıştır. 2. Yöntem 2.1 Modelleme Ağlarının Hazırlanması Tsunami yayılımının ve özellikle de kıyı üzerinde tsunami tırmanmasının hesaplanmasında yüksek çözünürlüklü batimetri ve topoğrafya verisi kullanılması çok önemlidir. Yüksek çözünürlüklü veri ile tsunami modellemesi yapmak modellemenin hassasiyetini arttırmakla birlikte (Titov ve Synolakis, 1997), kullanılan verinin söz konusu çözünürlükteki ham veriden üretilmesi çok önemlidir. Az çözünürlüklü batimetri ve topoğrafya verisinden interpolasyon yolu ile daha yüksek çözünürlüklü gibi görünen veri elde edilip kullanılması modellemenin hassasiyetini arttırmayacağı gibi yanlış değerlendirmelere de yol açacaktır. Türkiye kıyıları için topoğrafya verileri Harita Genel Komutanlığı (HGK), batimetri verileri ise Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı (SHODB) tarafından düzenlenmektedir (Kânoğlu vd., 2014b). Ayrıca, topoğrafya verileri the United States Geological Survey (USGS) den sağlanabilmektedir. Türkiye de iki farklı kurum batimetrik ve topoğrafik verileri düzenlediğinden söz konusu verilerin birleştirilmiş olarak sağlanması mümkün olmamıştır. Ancak, tsunami modellemesi için batimetri ve topoğrafya verilerinin 681

birleştirilerek kullanılması gerekmektedir. Burada, batimetri ve topoğrafya verilerinin elde edilme ve birleştirilme yöntemleri kısaca açıklanacaktır. Şekil 2. Sayısallaştırılan haritaların ait oldukları bölgelerin ve elde edilen sayısal veriler kullanılarak bulunan eş-derinlik eğrilerinin Google Earth üzerinde gösterimi: (F1-kırmızı) Fethiye Körfezi, (F2-sarı) Göcek Limanı, (F3- mavi) Kapıdağ Yarımadası-Tersane Adası. Söz konusu haritalara ait özet bilgiler Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1. Sayısallaştırılan SHODB haritalarına ait bazı parametreler. İsim Bölge Enlem ( E) Boylam ( N) Sayısallaştırılan nokta sayısı F1 Fethiye Körfezi 28.9667-29.1250 36.6083-36.6900 10395 F2 Göcek Limanı 28.8500-29.0139 36.6861-36.7667 10636 F3 Kapıdağ Yarımadası Tersane Adası 28.8483-28.9500 36.5633-36.6833 21079 F Üç haritanın birleşimi 28.8500-29.1700 36.6000-36.7700 42110 Çalışma kapsamında batimetri verileri modelleme alanı olarak seçilen Fethiye Körfezi için SHODB tarafından yayınlanan seyir haritalarının sayısallaştırılması ile temin edilmiştir. Haritalardaki eş-derinlik eğrileri, kıyı 682

şeridi ve harita üzerinde verilen derinlik değerleri sayısallaştırılmıştır. Sayısallaştırılan haritalar 1:25000 çözünürlükte olup sınırları ve sayısallaştırılan veriler kullanılarak elde edilen eş-derinlik eğrileri Şekil 2 de Google Earth ortamında gösterilmiş ve Tablo 1 de bilgileri verilmiştir. Tablo 1 de, ayrıca, sayısallaştırılma işleminden sonra elde edilen nokta sayıları verilmiştir. Sayısallaştırılan haritalar World Geodetic System standart formatında (WGS84) olup iz düşümler merkator iz düşümü formatındadır. Bu bilgi özellikle batimetrik verilerin topoğrafik veriler ile birleştirilmesi sırasında önemlidir. GEBCO verisi kullanılarak geliştirilen modelleme ağları için GEBCO da var olan topoğrafik veriler kullanılmıştır. Diğer ağlar için topoğrafya verileri HGK (Kânoğlu vd., 2014b) ve USGS (Sharghivand, 2014) kaynaklarından 1 yaysaniye (yaklaşık 30 m) çözünürlüğünde sağlanmıştır. Şekil 3 de Fethiye Körfezi için HGK verisi kullanılarak elde edilen C-ağ yapısı Google Earth üzerinde gösterilmektedir. Şekil 3. (sol) HGK topografya verisinin ve (sağ) batimetrik ve topografik verilerin birleştirilmiş şeklinin modelleme bölgesi Fethiye Körfezi kıyı şeridi için (C-ağı) Google Earth kullanılarak gösterimi (Kânoğlu vd., 2014b). Belirtildiği üzere, yukarıda elde edilme yöntemi açıklanan batimetri ve topoğrafya verilerinin kıyı üzerinde tsunami tırmanmasını modellemek için birleştirilmesi gereklidir. Çalışma kapsamında batimetrik ve topoğrafik verilerin birleştirilmesi şu şekilde yapılmıştır: HGK veya USGS den elde edilen topoğrafik verilerin üretileceği sınırlar üzerinde çok fazla kontrol olmadığından öncelikle topoğrafik veriler saptanan bölge için sağlanmış ve interpolasyon yoluyla istenen çözünürlüklerde ağ yapıları oluşturulmuştur. Sayısallaştırılan haritalardan elde edilen batimetrik veriler topoğrafya verisinin sınırları ile aynı sınırlara ve aynı çözünürlüğe (1 yay-saniye, yaklaşık 30 m) sahip olacak şekilde interpole edilerek batimetrik ağ verisi üretilmiştir. Burada batimetri ve topoğrafya verileri WGS84 referans sistemine göre verildiğinden birleştirme işleminde herhangi bir dönüştürme yapılmasına gerek kalmamıştır. Daha sonra topoğrafik verilerden üretilen ağ noktalarındaki yükselti değerleri batimetri ağındaki yükselti değerleri yerlerine (derinlik değeri olmayan yerlere) yerleştirilmiştir. Bu yaklaşımla kıyı şeridinin daha iyi olarak modellendiği 683

gözlenmiştir. Birleştirilen bu veriler MOST formatında yazılarak (MOST manual, 2006) ComMIT arayüzünde kullanılmaya hazır hale getirilmiştir. Tablo 2. Hazırlanan ağ yapıları ile ilgili bilgiler. Ağ ismi Ağ sınırları Enlem ( E) Boylam ( N) Ağ çözünürlüğü (yay-saniye) Ağ uzunluğu (Enlem/Boylam (m)) Ağ noktası sayısı nx x ny Batimetri Kaynak Topoğrafya A1 27.64-29.19 34.90-36.79 30 yay-saniye 924 m / 740-767 m 186 x 227 GEBCO GEBCO A2 27.64-29.19 36.12-36.79 30 yay-saniye 924 m / 740-755 m 186 x 81 GEBCO GEBCO B1 28.85-29.17 36.60-36.77 10 yay-saniye 310 m / ~249 m 116 x 62 F1+F2+F3 (Tablo 1) HGK/USGS B2 28.85-29.17 36.60-36.77 5 yay-saniye 155 m / ~125 m 230 x 123 F1+F2+F3 (Tablo 1) HGK/USGS B3 28.85-29.17 36.60-36.77 5 yay-saniye 155 m / ~124 m 223 x 127 GEBCO İnterpolasyon GEBCO İnterpolasyon C 29.04-29.15 36.61-36.69 1 yay-saniye ~31 m / ~25 m 397 x 289 F1 (Tablo 1) HGK/USGS Modelleme bölgesi olarak seçilen Fethiye Körfezi için Tablo 2 de verilen üçlü-ağ yapıları hazırlanmıştır. Sınırları farklı olarak hazırlanan iki farklı genişlikteki A-ağları GEBCO verisi kullanılarak 30 yay-saniye (yaklaşık 900 m) çözünürlüğünde hazırlanmıştır. A-ağlarındaki topoğrafya verileri GEBCO verisinden gelmektedir. Değişik sınırlardaki bu ağlar A-ağı sınırlarının modelleme sonuçları üzerindeki etkisini incelemek üzere kullanılmıştır. B-ağı için üç farklı ağ hazırlanmıştır (Tablo 2). Bunlardan ikisi Tablo 1 de parametreleri verilen sayısallaştırılmış üç haritanın birleştirilmesi ve interpole edilmesiyle üretilen 10 yay-saniye (yaklaşık 300 m) ve 5 yay-saniye (yaklaşık 150 m) çözünürlüklerindeki B1- ve B2-ağlarıdır. B1- ve B2-ağlarında topoğrafya verileri HGK (Kânoğlu vd., 2014b) ve USGS den (Sharghivand, 2014) elde edilen veriler kullanılarak yukarıda açıklanan yöntemle hazırlanmıştır. Üçüncü B-ağı (B3) 30 yay-saniye çözünürlüğündeki GEBCO verisinin 5 yay-saniye çözünürlüğünde interpole edilmesiyle hazırlanmıştır. B3-ağı için GEBCO verisinde var olan topoğrafya değerleri kullanılmıştır. Hazırlanan bu ağ özellikle düşük çözünürlükteki (30 yay-saniye) veriden interpolasyon yolu ile elde edilen yüksek, daha doğru bir deyimle, yüksek gibi görünen, çözünürlükteki (5 yay-saniye) verinin kullanılmasının modelleme sonuçlarına etkisini göstermekte kullanılmıştır. Hazırlanan C-ağı Fethiye Körfezi haritasının (Şekil 2 ve Tablo 1 deki F1 haritası, Şekil 3) sayısallaştırılmasıyla elde edilen veriler 1 yay-saniye (yaklaşık 30 m) çözünürlüğünde interpole edilmesiyle elde edilmiştir. Oluşturulan modelleme 684

ağlarından değişik kombinasyonlarda üçlü-ağlar oluşturularak modelleme çalışmalarında kullanılmıştır (Kânoğlu vd., 2014b; Sharghivand, 2014). 2.2 Modelleme Çalışmaları Fethiye Körfezi için altı değişik model oluşturulmuştur. Burada, yapılan modelleme çalışmaları üç model için kısaca özetlenecektir. Tsunami kıyı tırmanması ve erken uyarı sistemi ile ilgili modelleme çalışmaları ve hazırlanan altı modelleme ağının modelleme sonuçlarına etkileri Kânoğlu vd. (2014b) ve Sharghivand (2014) de detaylı olarak açıklanmıştır. Modelleme sonuçlarının karşılaştırılması C-ağı içerisindeki her ağ noktasında maksimum ve minimum dalga yükseklikleri ve maksimum dalga hızları kullanılarak yapılmıştır. Ayrıca Fethiye Körfezi için Kandilli Rasathanesi ndeki Bölgesel Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi tarafından seçilen tsunami uyarı noktasında (29.10987 E, 36.65674 N) dalga yüksekliğinin zamana göre değişimleri de model sonuçlarının karşılaştırılmasında kullanılmıştır. Modellemeler için Şekil 1 de verilen birim tsunami kaynağı kullanılmış ve yer değiştirme 3.99 m seçilerek (yayılım sonuçları 3.99 ile çarpılarak) deprem büyüklüğü 7.5 olarak elde edilmiştir. A1+B2+C ve A2+B2+C modelleme sonuçlarının karşılaştırılması ile A-ağı genişliğinin modelleme sonuçlarına etkisi araştırılmıştır. A-ağının küçültülmesiyle modelleme sonuçlarında önemli bir değişiklik gözlenmemiştir. Yapılan modelleme çalışmaları içerisinde A2+B2+C ve A2+B3+C (Tablo 2, Şekil 4) modellerinin sonuçlarının karşılaştırılması, düşük çözünürlüklü veriden interpolasyon yolu ile yüksek çözünürlüklü veri üretip modelleme yapmanın modelleme sonuçlarını nasıl etkileyeceğini göstermek üzere yapılmıştır (Şekil 5). Sadece B-ağının düşük çözünürlüklü veriden interpolasyon yolu ile elde edilmesi halinde bile, beklendiği şekilde, interpolasyon yolu ile elde edilen veri ile yapılan modelleme sonuçları daha gerçekçi veri kullanılarak yapılan modelleme sonuçlarını yansıtmamaktadır. ComMIT ortamında yapılan modellemenin sonuçları Şekil 6 da gösterildiği gibi Google Earth ortamına taşınabilir. Modelleme çalışmaları sonucunda A2+B2+C modelinin tsunami erken uyarı modeli olarak kullanılması uygun görülmüştür. Geliştirilen tsunami erken uyarı modeli küçük ve büyük depremler sonucu oluşabilecek tsunamiler için denenmiş ve sorunsuz çalıştığı gözlenmiştir. 3. Sonuç Fethiye Körfezi için yapılan tsunami modelleme çalışmalarının en önemli kısmını bölge için geliştirilen ağ yapıları olmuştur. Değişik çözünürlükte hazırlanan ağ yapıları ile modelleme çalışmaları başarı ile tamamlanmıştır. Geliştirilen modelin her şart altında bir problem olmadan çalıştığı gösterilmiştir. Modelleme çalışmalarında yüksek çözünürlüklü batimetri ve topoğrafya verileri kullanmak çok önemlidir. Bu yüzden geliştirilen model sonuçlarının daha yüksek çözünürlüklü veri ile hazırlanacak üçlü-ağ yapısı sonuçları ile karşılaştırılması yararlı olacaktır. 685

Şekil 4. Modelleme ağ yapıları: (üst) A1+B2+C, (alt sol) A2+B2+C ve (alt sağ) A2+B3+C. A, B ve C ağları sırası ile yeşil, sarı ve kırmızı dikdörtgenler ile gösterilmiştir. Ağ özellikleri Tablo 2 de özetlenmiştir. Burada HGK topoğrafya verileri kullanılmıştır. 686

Şekil 5. Fethiye Körfezi için hazırlanan (sol) A2+B2+C ve (sağ) A2+B3+C modellerinin sonuçlarının Şekil 1 de verilen birim tsunami kaynağı için C- ağında karşılaştırılması: (yukarıdan aşağıya) maksimum dalga yüksekliği, minimum dalga yüksekliği, maksimum dalga hızı, ve tsunami uyarı noktasında dalga yüksekliğinin zamanla değişimi. Bu modellemelerde kullanılan C-ağı için topoğrafya verisi HGK verilerinden sağlanmıştır. Dalga yüksekliğinin zamanla değişimi şekillerinde düşey eksen ölçekleri farklıdır. 687

Şekil 6. A2+B2+C modeli için a) 0, b) 30, c) 60, d) 90, e) 120 dakikalardaki dalga yüksekliklerinin ve d) her ağ noktasındaki maksimum dalga yüksekliklerinin Google Earth ortamında gösterimi. Gösterim burada C-ağı için verilmiş olup diğer ağlar (A- ve B-ağları) için de gözlenebilir. Teşekkür Bu çalışma ikili işbirliği proje destekleri çerçevesinde Türkiye de TÜBİTAK (Proje no: 109Y387) Yunanistan da the General Secretariat for Research and Technology (GSRT) (Proje no: 10TUR/1-50-1) tarafından desteklenmiştir. Bu çalışma, ayrıca, kısmen CONCERT-Japan programı çerçevesinde TÜBİTAK RAPSODI (Proje no: 113M556) ve Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı ASTARTE (Grant no: 603839) projelerinden desteklenmiştir. 688

Kaynakça Altınok, Y., Alpar, B., Ozer, N., Aykurt, H. (2011). Revision of the tsunami catalogue affecting Turkish coasts and surrounding regions, Natural Hazards and Earth System Sciences, 11, 273 291. Ambraseys, N. (1962). Data for the investigation of the seismic sea waves in the Eastern Mediterranean, Bulletin of the Seismological Society of America, 52, 895 913. Ambraseys, N., & Synolakis, C. (2010). Tsunami catalogs for the Eastern Mediterranean, revisited. Journal of Earthquake Engineering, 14, 309 330. Flouri, E., & Dougalis, V. (2014). Modelling of tsunami generation, propagation and inundation with applications in the Aegean Sea. Technical Report Foundation for Research and Technology (FORTH) Institute of Applied Computational Mathematics. GSRT 10 UR/1-50-1 unpublished. Gica, E., Spillane, M., Titov, V. V., Chamberlin, C. D., & Newman, J. C. (2008). Development of the forecast propagation database for NOAA's Short-term Inundation Forecast for Tsunamis (SIFT). Technical Report OAR PMEL-139, NTIS: PB2008-109391 The National Oceanic and Atmospheric Administration. Hoto, O. (hazırlık aşamasında). Development of the tsunami forecast propagation database for the Aegean Sea, MSc thesis, Middle East Technical University, Ankara, Turkey. Kânoğlu, U. (2015). A tsunami forecast model for Port Angeles, Washington. Technical Report NOAA OAR Special Report. Paci c Marine Environ-mental Laboratory Tsunami Forecast Series. Kânoğlu, U., & Synolakis, C. (2015). Chapter 2 - Tsunami dynamics, forecasting, and mitigation. In Shroder, J. R. (Ed.), Coastal and Marine Hazards, Risks, and Disasters. Elsevier Inc. Co-edited by Sherman, D. and Ellis, J. T. http://dx.doi.org/10.1016/b978-0-12-396483-0.00002-9 Kânoğlu, U., Sharghivand, N., Kalligeris, N., Flouri, E., Hoto, O., VA, D., & Synolakis, C. (2014a). Capacity building in tsunami modeling for the Aegean Sea shorelines. Abstract P2E1 presented at 34th International Conference on Coastal Engineering, Seoul, Korea, June 15-20. Kânoğlu, U., Yalçıner, A., Aydın, B., Sharghivand, N., Hoto, O., Aksoy, A., & Köroğlu, B. (2014b). Tsunami Oluşumu, Yayılımı ve Kıyı Tırmanmasının Modellenmesi ve Ege Denizi'ne Uygulanması. Technical Report. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). Project No: 109Y387. 689

MOST (Method of Splitting Tsunami) manual, (2006). Software Manual, The National Oceanic & Atmospheric Administration Pacific Marine Environmental Laboratory Tsunami Research Program.http://nctr.pmel.noaa.gov/model.html Mitsoudis, D. A., Flouri, E. T., Chrysoulakis, N., Kamarianakis, Y., Okal, E. A., Synolakis, C. E. (2012). Tsunami hazard in the southeast Aegean Sea, Coastal Engineering, 60, 136 148. Okal, E. A., Synolakis, C. E., Uslu, B., Kalligeris, N., & Voukouvalas, E. (2009). The 1956 earthquake and tsunami in Amorgos, Greece. Geophysical Journal International, 178, 1533 1554. Sharghivand, N. (2014). Tsunami forecast modeling for Turkish coastlines, MSc thesis, Middle East Technical University, Ankara, Turkey. Synolakis, C. E., Bernard, E. N., Titov, V. V., Kânoğlu, U., Gonzalez, F. I. (2008). Validation and verification of tsunami numerical models, Pure and Applied Geophysics, 165(11 12), 2197 2228. Tang, L., Titov, V. V., Bernard, E. N., Wei, Y., Chamberlin, C. D., Newman, J. C., Mofjeld, H. O., Arcas, D., Eble, M. C., Moore, C., Uslu, B., Pells, C., Spillane, M., Wright, L., & Gica, E. (2012). Direct energy estimation of the 2011 Japan tsunami using deep-ocean pressure measurements. Journal of Geophysical Research-Oceans, 117. doi:10.1029/2011jc007635 Titov, V. V., Moore, C. W., Greenslade, D. J. M., Pattiaratchi, C., Badal, R., Synolakis, C. E., Kânoğlu, U. (2011). A new tool for inundation modeling: Community Modeling Interface for Tsunamis (ComMIT), Pure and Applied Geophysics, 168, 2121 2131. Wei, Y., Bernard, E. N., Tang, L., Weiss, R., Titov, V. V., Moore, C., Spillane, M., Hopkins, M., & Kânoğlu, U. (2008). Real-time experimental forecast of the Peruvian tsunami of August 2007 for US coastlines. Geophysical Research Letters, 35. doi:10.1029/2007gl032250 Yolsal, S., & Taymaz, T. (2012). Earthquake source parameters along the Hellenic subduction zone and numerical simulations of historical tsunamis in the Eastern Mediterranean, Tectonophysics, 536 537, 61 100. Yolsal, S., Taymaz, T., & Yalçıner, A. C. 2007. Understanding tsunamis, potential source regions and tsunami prone mechanisms in the Eastern Mediterranean, In: The Geodynamics of the Aegean and Anatolia (eds. Tuncay Taymaz, Yücel Yılmaz & Yıldırım Dilek), pp. 201-230, The Geological Society of London, Special Publications Book, Vol: 291, ISBN: 978-1-86239-239-7, December 2007. 690