2014 ARALIK AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 05.01.2015 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Aralık ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) beklentilerin altında gerçekleşti. Aralık ayında TÜFE bir önceki aya göre %0.44 gerileme kaydetmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Beklenti Anketi ne göre katılımcılar, TÜFE nin Aralık ayında %0.31 oranında artış göstermesini beklemekteydi. Anadolu Ajansı (AA) Finans Enflasyon Beklenti Anketi ne göre ise TÜFE nin %0.03 artış kaydetmesi beklenmekteydi. Aralık ayında beklentilerin altında gerçekleşen TÜFE deki yıllık değişim ise %8.17 olmuştur. Bu dönemde Yurt İçi ÜFE (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre %0.76 gerilerken yıllık bazdaki artış %6.36 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 1. Aralık Ayı için TÜFE ve Yİ-ÜFE değişimleri TÜFE Yİ-ÜFE Değişim (%) 2013 2014 2013 2014 Aylık 0.46-0.44 1.11-0.76 Yıllık 7.40 8.17 6.97 6.36 http://www.ifesam.org Sayfa 1 / 6
% Grafik 1. 2013 ve 2014 Yılları TÜFE Seyiri 7,75 7,89 7,31 7,03 8,39 7,29 9,38 9,66 6,13 6,51 9,16 9,32 9,54 8,88 8,86 8,96 9,15 8,30 8,17 7,88 8,17 7,71 7,32 7,40 2013 2014 Grafik 1 de TÜFE nin seyri yer almaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) nun açıkladığı verilere göre yıllık tüketici enflasyonu Kasım ayında gerçekleşen %9.15 seviyesinden %8.17 ye gerilemiştir. Söz konusu değer, 2014 yılının son on ayında gerçekleşen en düşük seviyedir. TCMB nin 2014 yılı enflasyon hedefi %5 olmasına rağmen gerçekleşen düzey yaklaşık %8.2 tir. TCMB Kanunu nun 42.maddesi uyarınca, gerçekleşen enflasyonun hedeften ±2 puan sapması halinde TCMB nin sapmanın nedenlerini ve alınması gereken önlemleri Hükümete yazılı olarak bildirmesi ve kamuoyuna açıklaması gerekmektedir. Grafik 2 de ana harcama gruplarının aylık bazda TÜFE ye katkıları yer almaktadır. Ana harcama gruplarının toplam değişime aylık katkıları incelendiğinde giyim ve ayakkabı ile ulaştırma gruplarının enflasyona sırasıyla 26 ve 27 baz puanlık düşürücü yönde etkide bulundukları görülmüştür. Giyimde sezon içi indirimler, ulaştırmada ise petrol fiyatlarında yaşanan düşüşe bağlı olarak gerçekleşen gerileme neticesinde enflasyon beklentilerin altında gerçekleşmiştir. Bunun yanı sıra, enflasyon sepetinde %24.45 ile en yüksek ağırlığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler grubunda bu dönemde fiyat değişimi gözlenmemiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunun toplam değişime katkısı 0 baz puan olmuştur. http://www.ifesam.org Sayfa 2 / 6
Grafik 2. Ana Harcama Gruplarının Aylık Bazda 2014 Aralık Ayı TÜFE ye Katkıları ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER LOKANTA VE OTELLER KONUT EV EŞYASI SAĞLIK EĞİTİM GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER EĞLENCE VE KÜLTÜR ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN HABERLEŞME GİYİM VE AYAKKABI ULAŞTIRMA -0,26-0,27-0,01 0,03 0,03 0,02 0,01-0,30-0,25-0,20-0,15-0,10-0,05 0,05 % puan Ana harcama grupları açısından TÜFE incelendiğinde bir önceki aya göre en fazla düşüş %3.71 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşmiştir. Bu dönemde giyim ve ayakkabı grubunda sezon içi indirimler nedeniyle fiyat düşüşü gözlenmiştir. Söz konusu düşüşü, ulaştırma grubu takip etmiştir. Grafik 3. Ana Harcama Gruplarının Bir Önceki Aya Göre Değişimleri ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER LOKANTA VE OTELLER SAĞLIK KONUT EV EŞYASI EĞİTİM GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER EĞLENCE VE KÜLTÜR ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN HABERLEŞME ULAŞTIRMA GİYİM VE AYAKKABI -3,71-1,78-0,01-0,01-0,11 0,79 0,51 0,13 0,13 0,12 0,01 0-4 -3-2 -1 0 1 2 % http://www.ifesam.org Sayfa 3 / 6
% TCMB nin para politikası için takip ettiği H endeksindeki artış bir önceki yılın aynı ayına göre %9.55 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun genel eğilimini yansıtması açısından önem taşıyan bir diğer gösterge olan I endeksindeki yıllık artış ise %8.73 olarak gözlenmiştir. Ayrıca mevsimlik ürünler hariç hesaplanan yıllık artış %8.03, işlenmemiş gıda ürünleri hariç hesaplanan yıllık artış ise %7.60 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 4. Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (Yıllık % Değişim) 7,11 7,7 8,63 9,52 10,05 10,16 10,17 10,39 10,36 9,95 9,83 9,89 9,55 7,08 7,59 8,43 9,32 9,74 9,77 9,65 9,75 9,68 9,25 9,04 9,03 8,73 I H H: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç endeks I: Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altın hariç endeks Aralık 2014 te endekse dahil edilen 432 maddeden; 60 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 233 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 139 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gözlenmiştir. TÜFE de bir önceki aya göre en yüksek artış gösteren ürünlerin sırasıyla %20.16 ile salatalık, %18.65 ile patlıcan ve %15.21 ile sivri biber olduğu görülmüştür. TÜFE de bir önceki aya göre en fazla düşüş gösteren ürünlerin ise sırasıyla %21.26 ile karnabahar, %17.95 ile portakal ve %15.27 ile limon olduğu görülmüştür. http://www.ifesam.org Sayfa 4 / 6
% Aralık ayında İstanbul için hesaplanan TÜFE, bir önceki yılın aynı ayına göre %8.91 artış kaydetmiştir. Bu durum İstanbul daki yıllık TÜFE artışının, genel TÜFE artışından yüksek olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge incelendiğinde ise, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %9.11 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre en düşük artış ise %6.71 ile TR52 (Konya, Karaman) bölgesinde gerçekleşmiştir. Grafik 5. 2013 ve 2014 Yılları Yİ-ÜFE Seyiri 10,72 12,4 12,31 12,98 11,28 9,75 9,46 9,88 9,84 10,1 6,61 6,38 6,23 6,77 5,23 8,36 5,67 6,97 6,36 1,88 1,84 2,3 1,7 2,17 2013 2014 Grafik 5 te Yİ-ÜFE nin seyri yer almaktadır. Aralık ayında Yİ-ÜFE de düşüş gözlenmiştir. Bu dönem için Yİ-ÜFE deki bileşenlerin aylık değişime etkileri incelendiğinde düşüş yönünde en fazla katkıyı elektrik, gaz üretim ve dağıtımı ile kok ve rafine petrol ürünleri sektörlerinde yaşanan fiyat değişimleri sağlamıştır. Aralık ayı için sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri incelendiğinde; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1.55 düşüş, imalat sanayi sektöründe %0.52 düşüş, elektrik ve gaz sektöründe %2.92 düşüş ve su sektöründe %0.17 artış gerçekleşmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 5 / 6
Tablo 2. Aralık Ayı Yİ-ÜFE için Sektörlerin Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Madencilik ve Taşocakçılığı -1.55 1.02 İmalat -0.52 7.63 Elektrik ve gaz -2.92-3.56 Su temini 0.17 11.90 Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2014 yılı Aralık ayında en yüksek aylık artış dayanıklı tüketim mallarında ve en yüksek yıllık artış ise dayanıksız tüketim mallarında gözlenmiştir. Tablo 3 te Aralık ayı için ana sanayi grupları sınıflamasına ilişkin gerçekleşen değerler yer almaktadır. Tablo 3. Aralık Ayı Yİ-ÜFE için Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Ara Malı -0.25 6.53 Dayanıklı Tüketim 1.10 7.55 Dayanıksız Tüketim 0.30 13.82 Enerji -5.10-7.64 Sermaye Malı -0.93 5.97 http://www.ifesam.org Sayfa 6 / 6