HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 32 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat - İktisat Uzm. Yrd. goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özge Çataklı - İktisat Uzm. Yrd. ozge.catakli@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Neden Önemli ABD İstihdam Verileri ABD istihdam verileri, tarım dışı istihdamdaki artış-azalışların yanı sıra ortalama çalışma saatleri ve ücretlerin de sektörel düzeyde seyrini içermesi nedeniyle emek piyasasının nabzının tutulmasını, reel ekonomiye ve enflasyona ilişkin beklentilerin oluşmasını sağlıyor. Örneğin; istihdamdaki ve buna bağlı olarak ücretlerdeki artış eğiliminin enflasyonist baskı oluşturduğunun anlaşılması, faizlerin artacağına; istihdamın gerilemesi ise durgunluğa ve faizlerin düşüp tahvil fiyatlarının artacağına işaret edebiliyor. Haftaya Bakış TÜİK, Temmuz ayı enflasyon verilerini açıkladı. Temmuz ayında bir önceki aya göre TÜFE %0,48, ÜFE %0,16 geriledi. Temmuz da TÜFE aylık bazda ard arda üçüncü defa gerilemiş oldu. Bir önceki yılın aynı ayına göre ise TÜFE deki artış %7,58, ÜFE deki artış %8,24 düzeyinde. TÜFE de aylık bazda ana harcama grupları arasında en yüksek düşüş %5,19 ile giyim ve ayakkabı grubu endeksinde gerçekleşirken, en yüksek artış %0,88 ile eğitim grubunda söz konusu oldu. ÜFE de ise aylık bazda en yüksek gerilemenin tarım sektöründe, en yüksek artışın ise madencilik sektöründe olduğu gözlendi. Ağustos ayında TÜFE nin Temmuz ayına göre değişmeden aynı düzeyde kalacağını, ÜFE nin ise %0,15 oranında artacağını tahmin ediyoruz. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Haziran ayı Türk Bankacılık Sektörü Genel Görünümü raporunu yayınladı. Haziran 2010 itibarıyla sektörün sermaye yeterlilik rasyosu %19,2 seviyesinde bulunurken, dönem net kârı bir önceki yılın aynı dönemine göre %10,1 artarak TL12,1 milyar düzeyinde gerçekleşti. Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre Temmuz ayında yurtiçi hafif ticari ve binek araç satışları 61.345 adet olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayında satışlar 28.845 adet gibi düşük bir seviyedeydi. 2010 yılı Ocak-Temmuz döneminde toplam otomotiv satışları yıllık bazda %12,4 arttı ve 339.600 adet oldu. Satışlardaki artışta, geçen yıla göre ekonomik aktivitedeki artış, düşük faiz ortamı ve TL deki değerlenme başlıca nedenler olarak gösteriliyor. ABD de Mayıs ayında %1,8 oranında gerileyen fabrika siparişleri verisi, Haziran da da %1,2 oranında düştü. Fabrika siparişlerinin çoğu üretici sektörde gerilediği izleniyor. ABD de haftanın imalat sanayii ile ilgili diğer verisi 55,5 olarak açıklanan Haziran ayı ISM imalat sanayi endeksiydi. Bu yılın en düşük düzeyine gerileyen ISM imalat sanayi endeksinin üretim ve siparişlerle ilgili alt kalemlerinde de önemli düşüşler yaşandı. Bu haliyle endeks, Temmuz ayı fabrika siparişleri verisinin de gerileyebileceğine işaret ediyor ve ABD ekonomisinin toparlanmasında öncü rol oynayan imalat sanayinin giderek bu özelliğini kaybettiği görülüyor. Yine geçen hafta beklentilerin üzerinde 54,3 olarak açıklanan ve alt kalemleri itibarıyla da olumlu gelen ISM hizmetler endeksi ise bu endişeleri gidermeye yetmiyor. ABD Haziran ayı kişisel gelirler ve tüketici harcamaları verileri aylık bazda hafif artış beklentilerine rağmen, değişmeden aynı düzeyde kaldı. Toparlanmanın devamı açısından önem taşıyan tüketici kesiminin harcama eğiliminin yeniden güçlenmesi için istihdam cephesinde olumlu gelişmeler olması gerekiyor. Ancak, tarım dışı istihdam Temmuz da beklentilerin oldukça üzerinde 131.000 kişi azaldı. İşsizlik oranı %9,5 seviyesinde değişmeden kalırken, Mayıs ve Haziran aylarına ilişkin verilerde de aşağı yönde toplam 97.000 kişilik revizyon yapıldı. İstihdamdaki azalış büyük ölçüde kamu sektöründeki geçici işlerin lağvedilmesinden kaynaklanıyor. Tarım-dışı özel sektör istihdamı ise piyasanın 100.000 kişilik beklentisinin altında, 71.000 kişi arttı. Önümüzdeki aylarda özel sektörde istihdamın kademeli bir şekilde artması öngörülürken, kamu kesimi istihdamındaki gerilemenin ekonomi üzerinde baskı oluşturmayı sürdürmesi bekleniyor. ABD de Haziran ayı bekleyen konut satışları endeksi aylık bazda %2,6, yıllık bazda ise %18,6 oranında gerileyerek 75,7 ye indi. Euro Bölgesi nde perakende satışlar Haziran ayında Mayıs ayına göre değişmeden aynı düzeyde kaldı, yıllık bazda ise %0,4 oranında artış kaydetti. Euro Bölgesi nde üretici fiyatları endeksi Haziran ayında Mayıs a göre beklentilerin altında %0,3 yükselirken, bir önceki yılın aynı ayına göre %3 arttı. İngiltere de sanayi üretimi Haziran ayında aylık bazda %0,5 düzeyinde gerileme kaydetti, beklentiler artış gerçekleşmesi yönündeydi. Yıllık bazda bakıldığında ise İngiltere nin sanayi üretimi %1,3 artış kaydetti. Almanya nın sanayi üretimi ise Haziran ayında bir önceki aya göre artış beklentilerinin aksine %0,6 oranında gerilerken, yıllık bazda %10,9 artış gösterdi. Avrupa Merkez Bankası ve İngiltere Merkez Bankası politika faizlerini değiştirmeden sırasıyla %1, %0,5 düzeyinde bıraktı. KAPANIŞ VERİLERİ (6 Ağustos) İMKB-100 : 59.753 / $ : 1,3282 USD : 1,4904 $ / : 85,49 EURO : 1,9651 Petrol ($/varil) : 80,77 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %8,40 Altın ($/ons) : 1.204,30
Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 30.Tem 06.Ağu Değişim İMKB-100 59.867 59.753 -%0,19 İMKB-30 75.995 75.418 -%0,76 Sınai 43.331 44.343 %2,34 Hizmetler 36.394 37.401 %2,77 Mali 94.372 92.595 -%1,88 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) İMKB-100 2.200 62.000 2.000 60.000 1.800 58.000 1.600 56.000 1.400 54.000 1.200 52.000 1.000 50.000 30.Tem 02.Ağu 03.Ağu 04.Ağu 05.Ağu 06.Ağu İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Arçelik ve Erdemir in beklentilerden iyi gelen ikinci çeyrek sonuçları ile Yapı Kredi Sigorta nın bireysel emeklilik şirketini sermaye bölünmesi yoluyla halka açma kararının açıklanmasının etkisi, bunun yanı sıra yurtdışındaki olumlu havanın da katkısıyla İMKB geçen hafta yükselişle açıldı. Ancak haftanın ikinci gününden itibaren ABD den gelen olumsuz makroekonomik veriler, dünya piyasalarında yeni bir satış dalgasına neden oldu. ABD, Asya ve Avrupa borsalarındaki satıcılı seyir yurtiçine de yansırken, YAŞ toplantısından çıkacak sonuçlarla ilgili belirsizliğin hafta boyunca sürmesi de Türkiye de piyasaları baskı altında tuttu. Bu gelişmelerle birlikte İMKB-100 endeksi haftalık bazda %0,19 oranında gerileyerek 59.753 puandan kapandı. TSK nın komuta kademesine yapılacak atamalarla ilgili belirsizliğin sona ermesinin ardından İMKB de nispi bir yükseliş beklense de yurtdışındaki olumsuz havanın ve kâr satışlarının bu yükselişi sınırlayabileceğini düşünüyoruz. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 30.Tem 06.Ağu (Puan) TRT250412T11 8,32 8,40 0,08 TRT190111T13 7,78 7,81 0,03 TRT161111T14 8,14 8,14 0,00 TRT031110T10 7,63 7,56-0,07 TRT150212T15 2,63 2,20-0,43 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 135,35 135,31-0,04 %3,00 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %0,67 Kaynak: İMKB Geçtiğimiz hafta, enflasyon verisinin beklentilerin biraz üzerinde gerilemesine rağmen YAŞ toplantısı etrafında yaşanan belirsizlikle satışa geçilen tahvil bono piyasasında, hafta boyunca bu eğilim devam etti. Önümüzdeki hafta yapılacak yüklü Hazine ihaleleri öncesinde gelen satışlar ve geçen hafta süren Yüksek Askeri Şura (YAŞ) görüşmelerinin yarattığı endişe, gösterge tahvil faizini yukarı yönde destekledi. Hazine, Ağustos ayında toplam TL18,9 milyar iç borç servisine karşılık TL17,2 milyar iç borçlanma öngörüyor. Bu kapsamda Hazine bu ay 6 adet ihale ve 1 adet Gelire Endeksli Senet (GES) ihracı düzenleyecek. Haftanın son günü açıklanan ABD tarım-dışı istihdam verisinin beklentinin çok üstünde gerilemesi, dar bir bantta hareket eden faizler üzerinde çok etkili olmadı. 25 Nisan 2012 vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 8 baz puan yükselerek %8,40 düzeyine çıktı. YAŞ atamalarının tamamlanmasının ardından bu hafta piyasada risk algısının düşeceğini düşünüyoruz. Ancak önümüzdeki hafta yapılacak yüklü Hazine ihaleleri nedeniyle tahvil bonolara alım gelmesini beklemiyoruz. 2
Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Ağu 09 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 30.Tem 06.Ağu Değişim Dolar (¹) 1,5045 1,4904 -%0,94 Euro (¹) 1,9596 1,9651 %0,28 Sepet (²) 3,0134 3,0035 -%0,33 /$ Paritesi (³) 1,3045 1,3282 %1,82 $/Yen Paritesi (³) 86,45 85,49 -%1,11 (¹) TCMB'nin gösterge niteliğindeki döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasalardaki kapanış verileridir. / $ $ / 1,65 115 1,55 110 105 1,45 100 1,35 95 90 1,25 85 1,15 80 / $ $ / Dolar ın diğer para birimleri karşısındaki değer kaybı geçen hafta da devam etti. Euro ise, Avrupa da bankacılık sektörüne ilişkin stres testlerinden hemen bütün büyük Avrupa bankalarının sorunsuz bir şekilde geçtiği algısının yanı sıra Yunanistan ve İspanya bonolarına gelen kuvvetli talebin etkisiyle değer kazanmayı sürdürdü. Euro karşısında son 4 ayın en düşük seviyesine gerileyen Dolar, Yen karşısında da 2010 yılının en düşük seviyesine indi ve $/Yen paritesi psikolojik sınır olan 85 seviyesine yaklaştı. Japonya nın ihracatı açısından sorun teşkil eden bu gelişmenin, 85 sınırının aşılması halinde Japon hükümetinin müdahalesine yol açabileceği yorumları yapılıyor. Hafta başında yurtdışındaki olumlu havanın da katkısıyla değer kazanan TL, haftanın diğer günlerinde yurtiçi siyasi gündemin etkisiyle baskı altında kaldı. Uluslararası parite gelişmelerine paralel olarak Dolar karşısında değer kazanan TL, Euro karşısında bir miktar değer kaybetti. Beklentileri karşılayamayan ABD istihdam verisi sonrasında gelişmekte olan ülke para birimlerindeki değer kayıplarının bu hafta TL yi de etkileyebileceğini, yurtiçi döviz piyasasındaki gelişmelerin yurtdışındaki hareketleri takip edeceğini düşünüyoruz. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 30.Tem 06.Ağu (Puan) EMBI+ Endeks 540,94 548,72 7,78 Spread 287 275-12 Türkiye Endeks 369,98 375,03 5,05 Spread 239 228-11 55 45 35 25 15 5 VIX Endeksi 21,74 Kaynak: JP Morgan Geçtiğimiz hafta gelişmekte olan ülkeler eurotahvil piyasasında alıcılı bir seyir izlendi. 2030 vadeli gösterge eurotahvil fiyatı hafta boyunca yukarı yönlü bir seyir izlerken, 2021 vadeli kağıtta da yoğun alımlar gözlendi. Alıcılı seyir nedeniyle CDS ler de (Kredi Temmerrüt Takası) son zamanların en düşük seviyelerine geriledi. Cuma günü açıklanan tarım-dışı istihdam verisi öncesinde ABD hazine bonolarının faiz oranlarındaki artış da eurotahvillerdeki fiyat yükselişini destekledi. Haftanın son günü ABD de açıklanan tarım dışı istihdam verisinin beklentilerden oldukça olumsuz gelmesi, eurotahvil fiyatlarının bir miktar gerilemesine neden oldu. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerinin risk primleri haftayı 12 baz puan düşerek 275, Türk eurotahvillerinin risk primi ise 11 baz puan gerileyerek 228 seviyesinden kapattı. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi ise önceki hafta bulunduğu 23,50 seviyesinden 21,74 düzeyine indi. 3
Ağu 09 Ağu 09 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons $/varil 1.300,00 1.204,30 90 80,77 1.200,00 1.100,00 80 70 60 1.000,00 50 900,00 40 800,00 30 Son üç haftadır sürekli gerileyen altın fiyatları, geçtiğimiz haftaya Dolar ın değer kaybetmesine bağlı olarak yükselişle başladı. Hafta boyunca olumsuz gelen ABD makro ekonomik verileri, özellikle Cuma günü açıklanan ABD Temmuz ayı tarım dışı istihdam verisinin beklentilerin oldukça üzerinde azalması yatırımcıların altına yönelmesine neden olurken altındaki yükselişi destekledi. Haftalık bazda %2,02 artan altın fiyatları $/ons 1.204,30 seviyesine çıktı. Geçtiğimiz haftaya, Dolar daki değer kaybına bağlı olarak hızlı biçimde yükselerek başlayan petrol fiyatları, hafta ortasından itibaren ABD ham petrol stoklarının 2,8 milyon varil gerilediğinin açıklanmasına ve Dolar ın izlediği yatay seyre rağmen, önümüzdeki dönemde emtia talebinin azalabileceği yönündeki beklentilere bağlı olarak düştü. Hafta başında yaşanan sert yükseliş, ilerleyen günlerde düşüşler kaydedilse de petrol fiyatlarının haftalık bazda yükselmesini sağladı. Buna göre brent türü petrolün spot fiyatı haftayı %1,91 yükselişle $/varil 80,77 düzeyinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 9 Ağustos TÜİK Haziran Ayı Sanayi Üretim Endeksi (Gerçekleşme Yıllık: %10,2 Artış) Hazine Temmuz Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi 10 Ağustos 10 Yıl (3521 Gün) Vadeli, 1 Nisan 2020 İtfa Tarihli, TL Cinsi TÜFE ye Endeksli Kuponlu Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı ABD Merkez Bankası (FED) Açık Piyasa Komitesi (FOMC) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) Japonya Merkez Bankası (BOJ) Faiz Kararı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 11 Ağustos TCMB Haziran Ayı Ödemeler Dengesi Verisi (Cari Açık Tahminimiz: $3,47 Milyar) Hazine İç Borç Ödemesi (TL412 Milyon) ABD Haziran Ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: $42,5 Milyar Açık) 12 Ağustos Euro Alanı Haziran Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,7 Artış, Yıllık: %9,3 Artış) Japonya Haziran Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi Aylık: %1,5 Azalış) 13 Ağustos TÜİK Haziran Ayı Dış Ticaret Verileri TÜİK Haziran Ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri ABD Temmuz Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,2, Çekirdek Aylık: %0,1) ABD Temmuz Ayı Perakende Satışlar(Piyasa Beklentisi Aylık: %0,5 Artış, Otomotiv Hariç: %0,2 Artış) Euro Alanı 2010 Yılı 2. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi I. Çeyrek: %0,7, Yıllık: %1,4) Euro Alanı Haziran Ayı Dış Ticaret Verisi (Piyasa Beklentisi: 2 Milyar Açık) 4
Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5