Dinlenme durumunun değerlendirilmesi Nabız ve Kan Basıncı
Dinlenme Durumunun Değerlendirilmesi Kalp solunum sistemi fonksiyonunun dinlenme durumundaki değerlendirilmesi işlevi sırtüstü yatarken, otururken ve ayakta dururken alınan nabız ve kan basıncı ölçümlerini içerir. Egzersiz programına başlamadan önce hekimin ve egzersiz teknisyeninin bu ölçüleri alması ve programı bu değerlere göre düzenlemesi gerekir
Nabız Dinlenme nabzı alınmadan önce 5-10 dakika süreyle yatar durumda ya da oturur durumda dinlenme verilmelidir. Egzersiz programı hazırlarken, submaksimal test için hedef nabız sayısına gerek vardır. Nabız dinleyerek, el ile ve elektrokardiyografi ile ölçülebilir.
Nabız Dinleme Nabzı steteskopla ölçmek için aracın çan kısmı sternumun sol tarafında 3. Interkostal bölgesine uygulanır. Kalp sesi 10, 15, 30, veya 60 saniye süreyle sayılır. Nabız bir dakikadan kısa süreyle sayıldığında ; 6 saniye 10 ile, 10 saniye 6 ile, 15 saniye 4 ile 30 saniye 2 ile çarpılarak dakika nabız sayısına çevrilmelidir.
Nabız El ile : Kolda biseps braşinin arkasında aksillanın alt tarafından, Karotid arterden (larinksin yanlarından), Radial arterden (elbileğinin başparmak tabanının anterio lateral bölgesinden), Temporal arterden (temporalde saç çizgisi üzerinden)
Nabız El ile nabız alınırken aşağıdaki kurallara uyulmalıdır. Orta ve işaret parmağınızı kullanınız. Baş parmağınızı kullanmayınız. Çünkü, baş parmağın da nabzı olduğundan yanlış saymaya neden olabilir. Karotid arterden nabız alınacaksa, bu alana çok baskı yapılmamalıdır. Karotid arterdeki baroresöptörler bu basıncı algılayarak refleks olarak nabzı yavaşlatırlar. Kronometreyi nabız atımı ile birlikte çalıştırın. İlk atımı 0 olarak sayın. Sayıma belirlenmiş sürelerde (6, 10, 15, 30,60) veya atım sayısında devam edin.
Nabız nabız; ısı, kaygı, stres, yemek, sigara içmek, kahve ve diğer kafeinli içecekleri içmekle etkilenebilir, günün belirli zamanlarına göre bedenin değişik durumlarına göre (yatma, oturma, ayakta durma) değişiklik gösterebilir. Ortalama nabız, dinlenme durumunda 60-80 arasındadır. Dinlenme durumunda bayanların ortalama nabzı erkeklerden 7-10 atım kadar yüksektir. Nabız yüksek düzeyde kondisyonlu dayanıklılık sporcularında 28-40 olarak bildirilmiştir. zayıf antrenmansız sedanter bireylerin nabızları 100 ve üzerinde olabilir. <60 nabız = brakardi (yavaş) 60-100 nabız = normal >100 nabız = taşikardi (hızlı)
Kan basıncı(kb) Hücrelere oksijen taşımak için sürekli kan akımı gereklidir. Arterler kan basıncını ortalama 90 mmhg civarında sürdürür. Böylece kanın arterlerden kapilerlere itilmesine yardım eder. Kapiler kandaki Oksijen hücrelere transfer olur.
Sistol ve Diastol Sistol ve diastol arasındaki arter dalgalanmasıdır. Sistolde, kalpten pompalanan kan arteriyel sistemdeki basıncı arttırır. Basınç arttıkça arterlerdeki elastik duvarlar genişler. Bu durum arterde nabız olarak hissedilir.
Sistol ve Diastol Diastol, elastik arterlerin kanı kapillere güçlü biçimde itmesi sonrası arterlerin basınç sonrası durumuna dönmesi Minimum diastolik basınç 70-80 mmhg Maksimum sistolik basınç 110-120 mmhg
Arteeriyel kan basıncı değişimleri grafiği 70 80 mmhg nin altına çok fazla düşmemek üzere arterlerde her zaman bir basınç vardır
Kan Basıncı Formülü Kan basıncı kardiak verim (KV) ve sistemik vasküler dirence (SKD) bağlıdır. KB = KV x SKD* Kardiak verim kalp atım hızı ve atım volümü çarpımına eşittir KV = KAH x AV* *SKD = total arterlerdeki kan akımının direnci *AV = kalpten her bir atım devresinde pompalanan kan miktarı
Kan basıncının kontrolü İnsan bedeni arterlerdeki basınç düştüğünde süratle tepki verir. Bu çabuk tepki kardiak verimin ve sistemik vasküler direncin artması biçiminde gerçekleşir. Sempatik aktivite damarların büzülmesine (vasoconstriction) neden olur. Böylece kalp atım volümü artar.
Kan basıncının kontrolü Sempatik aktivite kalp atım hızı (KAH) ve atım volümünde (AV) artışa neden olur. Böylece kardiak verimde (KV) artış görülür. KV = KH x AV Sistemik vasküler direnç (SVR) ve KV artarken kan basıncı da artmış olur. KB = KV x SVR
Diğer açıdan Balonunuz basınç kaybediyorsa yapabileceğiniz 2 aktivite var 1. Balona daha çok hava üflemek (KV artışı) 2. Daha az hava çıkması için balonun bir tarafını sıkıştırmak (SVR artışı)
Baroreseptörler Kan basıncının düştüğü nasıl algılanır? Aort ve karotid arteriel baroreceptorleri KB nin düşüşünü saptar Beyinde Stem medulladaki merkeze sinyal gönderirler Medulla sempatik sinirler yoluyla arteriollere ve kalbe sinyal gönderererek SVR ve KV nin artmasını sağlarlar.
Maşon ölçüleri Kol çevresi (cm) Maşon tipi Maşon ölçüsü (cm) Uzunluk Genişlik Üst kol 18 24 24 32 32 42 Uyluk 42 50 Çocuk Yetişkin Large Yetişkin Uyluk 21.5 24 33 veya 42 37 10 12.5 15 18.5
İstirahat kan basıncı (mmhg) Erkek Kadın 20-29 30-39 20-29 30-39 Kategori (yüzdelik) SKB DKB SKB DKB SKB DKB SKB DKB Ortalamadan çok düşük (> 90) Ortalamadan düşük(70 90) < 110 < 70 < 108 < 70 < 99 < 63 < 100 < 65 111 118 70 78 108 116 70 78 99 106 63 70 100 110 65 70 Ortalama(30 70) 119 130 79 84 117 130 79 85 107 120 71 80 111 120 71 80 Ortalamadan yüksek(10 30) 131 140 85 90 131 140 86 92 121 130 81 82 121 130 81 90 Ortalamadan çok yüksek(< 10) > 140 > 90 > 140 > 92 > 130 > 82 > 130 > 90 Kaynak: Based on data from Pollock, Wilmore, & Fox (1978).
Kan basıncı ölçütleri ve öneriler Ölçüt Kategori Sistolik Diastolik Öneri Normal < 120 mm Hg < 80 mm Hg 2 yılda bir kontrol Prehypertension 120 139 mm Hg 80 89 mm Hg Her yıl kontrol(eğer SB ve DB kategorileri farklı ise daha kısa sürelerde kontrol) Yüksek tansiyon - düzey1 Yüksek tansiyon - düzey2 140 159 mm Hg 160 mm Hg 90 99 mm Hg > 100 (mm Hg) 2 ayda bir kontrol 1 ay içinde nedenleri araştırmalı. Bu derece yüksek tansiyonlular için (> 180/110 mm Hg)1 hafta içinde değerlendirilmeli klinik durumlara ve komplikasyonlara göre ve derhal tedavisiyle ilgili girişimlerde bulunulmalıdır. Kaynak: Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure (2003).
Egzersizde kan basıncı ve nabız Egzersizde birim zamanda iş yükü arttıkça Kalp atım hızı? Sistolik Kan basıncı? Diastolik Kan basıncı?