ATIK PİLLERİN TOPLANMASI VE BERTARAFI Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği Web: www.tap.org.tr E-mail: info@tap.org.tr
PİL NEDİR? NERELERDE KULLANILIR? Pil, kimyasal reaksiyonlar sonucunda elektrik enerjisini depolayabilen, (+) ve (-) uçları bir cihaza bağlandığında gerekli elektrik akımını sağlayan çeşitli tip ve boyutlardaki araçlardır. Piller, radyolardan bilgisayarlara, telefonlardan el fenerlerine fotoğraf makinelerinden saatlere, oyuncaklara ve kablosuz güç aletlerine kadar, kadar günlük yaşantımızın her aşamasında kullanılır.
PİLLERİN SINIFLANDIRILMASI Şarj edilemeyen veya tek kullanımlık (primer piller) Şarj edilebilen veya çok kullanımlık (sekonder piller) olmak üzere iki ana gruba ayrılabilir. Ayrıca piller şekilleri itibariyle de silindirik, düğme ve prizmatik olarak üç grupta tanımlanabilir. Piller, türlerine göre, kadmiyum, çinko, mangan, demir, lityum, nikel, kobalt vb. metalleri ve çeşitli kimyasal bileşikleri içermektedir.
PİLLER VE PİLLERE AİT AMBALAJLAR ÜZERİNDEKİ İŞARETLER Pillerin çöpe atılmaması gerektiğini gösterir. Hg Cd Pillerdeki cıva miktarının ağırlıkça %0,0005 den fazla olduğunu gösterir. Pillerdeki kadmiyum miktarının %0,025 den fazla olduğunu gösterir. 4
PİLLERİ DİKKATLİ KULLANMALIYIZ! Pilleri serin ve rutubetsiz yerlerde saklayınız. Bu şekilde pilin sağlıklı depolanmasını sağlayabilirsiniz. Pilleri ateşe atmayınız, gömmeyiniz ve su kaynaklarına atmayınız. Akmış pilleri çıplak ve ıslak elle tutmayınız. Şarj edilmeyen piller ve özellikle şarj edilmeyen lityum piller kesinlikle şarj işlemine tabi tutulmamalıdır. Aksi takdirde aşırı ısınma, şişme, gaz çıkışı, alevlenme ve hatta patlama görülebilir. Bir aleti pil takılı iken uzun süreli çalıştırmıyorsanız, pilleri aletin içinden çıkartınız. Aksi durumda pil sızmasından ve pilin kendi kendine boşalmasından dolayı cihazınız zarar görebilir. Yeni alınan pilleri kullanıncaya kadar orijinal ambalajında muhafaza ediniz. Pillerin (+) ve ( ) uçları metal cisimler (para,anahtar, bilezik, vb) ile direkt temas etmesi sonucunda kısa devre yaparak ısınırlar ve hasar oluşturabilirler.
TÜRKİYE DEKİ PİL SEKTÖRÜ Türkiye de taşınabilir türde pillerin üretimi yapılmamaktadır.talebin tamamı ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Son beş yıl içerisinde ithalat miktarlarının 7.000 ton ile 12.000 ton arasında değiştiği görülmektedir. Bu miktarlara çeşitli türdeki elektrikli ve elektronik cihazlar içerisinde yurda getirtilen piller ve küçük bakım gerektirmeyen sızdırmaz tip kurşun asit akümülatörleri dahil değildir. İthal edilen pillerin yaklaşık %85 i şarj edilemeyen türde (çinko-karbon, alkali mangan ve düğme ) ve geride kalanı da şarj edilebilen tipteki nikel-kadmiyum, nikel-metalhidrit veya lityum-iyon pilleridir. 6
TÜRKİYE DEKİ PİL SEKTÖRÜ Primer pillerin tüketimi kırsal ve kentsel olmak üzere farklılıklar gösterir.kırsal kesimde tüketim %85 ZnC ve %15 AlMn iken, kentsel kesimlerde bu oran %75 ZnC ve %25 AlMn şeklindedir. Değişikliğin temel nedeni fiyat farklılığıdır.tüketilen primer pillerin takriben %80-85 ini kalem boy(aa) ve ince kalem boy(aaa) teşkil eder. Şarj edilebilir türdeki NiCd pillerinin tüketimi, kadmiyum maddesinden dolayı, Avrupa Birliğinde bu pillerin kullanıldığı cihazlara getirilen kısıtlamalar neticesinde düşmektedir. Ülkemizde daha önceki senelerde ithal edilen NiCd pil miktarı 200 ton civarında iken bu miktar 2009 yılında yaklaşık120 tona düşmüştür. Cep telefonlarında ve dizüstü bilgisayarlarında son yıllarda görünen talep artışı sonucunda ithal edilen Li-iyon pillerin miktarında da büyük artışlar görülmüştür. NiMH pillerinin pazarında önemli bir değişiklik yoktur. 7
ATIK PİL NEDİR? NE YAPMALIYIZ? Kullanım ömrünü tamamlamış ve/veya uğramış olduğu fiziksel hasar sonucu kullanılamayacak duruma gelmiş olan pillere, atık pil diyoruz. Atık hale gelmiş pillerin onarılarak tekrar kullanımı mümkün değildir. Atık piller kesinlikle evsel atıklarla karıştırılmamalı, çöpe, ateşe, su kaynaklarına atılmamalı ve toprağa gömülmemelidir.. Aksi taktirde pilin dış kabı zamanla delinerek içindeki metaller ve kimyasal maddeler toprağa ve suya karışabilir. Atık piller ayrı biriktirilerek Atık Pil Kutularına atılmalıdır.
ATIK PİLLERLE İLGİLİ MEVCUT YASAL DÜZENLEME Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanmakta olan 91/157/EC sayılı atık pil ve akümülatörlerin kontrolü yönetmeliğine paralel olarak, Çevre ve Orman Bakanlığınca hazırlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (APAK) Ağustos 2004 tarihinde yayınlamış ve 01.01.2005 tarihinden itibaren yürürlüğe konmuştur. Bu yönetmeliğin temel hedefleri şunlardır : 1.Çevrenin korunması bakımından üretimin kontrol altına alınması, 2.Çevreye atık pillerin atılmasının önlenmesi, 3. İşaretleme ve etiketleme yoluyla ; a) Kalitenin kontrolü, b) İthalatın kontrolü, c) Zararlı ağır metal miktarlarının kontrolü, 4.Yönetim için idari ve teknik standartların belirlenmesi, 5.Cıva, kadmiyum ve kurşun gibi metallerin, mevcut APAK yönetmeliği sınırları üstünde olan piller ve akümülatörlerin, üretim, ithalat, ihracat veya satışının önlenmesi, 6.Atık pil ve akümülatörlerin ayrı toplanması için bir sistem oluşturulması ve bu tür atıkların nihai bertarafı, 7.Bir yönetim planının hazırlanması,
TAP IN KURULUŞU Ülkemizde yürürlükte olan APAK Yönetmeliğine göre taşınabilir pil üreticileri atık pilleri çevreye zarar vermeyecek şekilde toplamak ve bertaraf etmekle yükümlüdür. Türkiye de taşınabilir pillerin üretimi yapılmadığından, tüm pil ithalatçıları üretici yükümlülüğünü taşımaktadır. Yönetmelik, atık pillerin ayrı toplanma, taşınma, geri dönüşüm veya bertaraf işlemlerinin münferiden yapılmasına imkan sağladığı gibi bu çalışmaların kollektif bir sistem içerisinde sürdürülmesine de imkan sağlamaktadır. Bu suretle Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP), 14 pil ithalatçısının katılımıyla Ağustos 2004 yılında kurulmuştur. Şu andaki üye sayısı 372 dir. Halen TAP atık pillerin toplanması ve bertarafı konusunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nca yetkilendirilmiş tek kuruluştur. 10
TAP IN ÇALIŞMALARI Yönetmeliğe göre, atık pil ve akümülatörlerin yıllık toplama miktarları bakanlıkça belirlenen kota oranlarına uygun olarak yapılması gerekmektedir. Bunu sağlamak üzere TAP ın 3 ana amacı bulunmaktadır : a)verimli bir toplama sisteminin kurularak çalıştırılması, b)yıl boyunca tüketicilere yönelik kampanyaların yapılması ve okullarda bilinçlendirme çalışmalarının gerçekleştirilmesi, c)atık pillerin bertaraf öncesi ve bertaraf işlemlerinin yürütülmesi, Bugün TAP bünyesinde ayrıca kurulmuş olan bir İktisadi İşletme vasıtasıyla Türkiye nin tamamında atık pillerin toplanması yönünde gerekli çalışmalar sürdürülmektedir. 11
TOPLAMA Atık pillerin toplama miktarlarının arttırılması ve toplama işlemlerinin verimli bir şekilde sürdürülmesini sağlamak üzere TAP aşağıdaki kuruluşlarla muhtelif protokoller ve özel anlaşmalar yapmaktadır; Belediyeler, Ulusal Zincir Marketler, Tekno Marketler, Kamu Kurum ve Kuruluşları (Ceza Evleri, Hastaneler, Organize Sanayi Bölgeleri, öğretmen evleri, PTT, hava meydanları, karayolları vs ) Askeri Kuruluşlar ve Emniyet Teşkilatı Oteller, eczaneler, camiler, izci kampları, Çeşitli sivil toplum kuruluşları, odalar, dernekler, birlikler Bu kuruluşlara ilaveten, AEEE yönetmeliği yayınlandıktan sonra, Çevre ve Şehircilik Bakanlığından lisans alacak olan tüm geri dönüşümcüler ile çalışma başlatılacaktır.
TOPLAMA TAP toplama çalışmalarını gerçekleştirirken, Belediyeler ile işbirliği protokolleri imzalar. İmzalanan protokollerde, her iki tarafın üstlendiği sorumluluklar mevcuttur. Büyükşehir Belediyelerinde, APAK yönetmeliğinin ilgili maddesi gereği, taraflar Büyükşehir Belediyesi, İlçe Belediyesi ve TAP olmak üzere 3 lü protokol imzalar. Büyükşehir Belediyesi olmayan mahallerde İlçe Belediyesi ile 2 li protokol imzalanır. Protokol kapsamında TAP gerekli malzemeleri Belediyelere belirlenen toplama noktalarına göre gönderir ve ayrıca ilgili belediyeler de eğitim çalışmalarını üstlenir. Kurulduğu yıldan bu yana, TAP toplam 461 Belediye ile protokol imzalamış ve atık pil toplama çalışması gerçekleştirmiştir. Bunlardan 15 tanesi büyükşehir Hedefimiz, ülke çapındaki tüm ilçe belediyeleri ile çalışma başlatmaktır. 13
NÜFUS YOĞUNLUĞUNA GÖRE ÇALIŞILAN BELEDİYER 14
BÖLGELERE GÖRE TOPLAMA MİKTARLARI Areas Quantities Collected (kg) 2009 2010 2011 İstanbul (Area 1) 156.728 140.108 147.523 Marmara (Area 2) 36.657 54.155 74.390 West (Area 3) 34.685 43.535 71.421 South (Area 4) 10.758 24.910 30.111 Midland (Area 5) 67.107 115.863 88.641 North (Area 6) 11.647 20.592 26.890 East/South East (Area 7) 7.777 15.112 11.541 TOTAL 325.361 414.275 450.517
TOPLAMA FAALİYETLERİ Toplama Detayları: 2009 2010 2011 Kgs % Kgs % Kgs % Schools 46.552 14.31 119.949 28.95 161.503 35.85 Municipalities 71.298 21.91 73.492 17.74 92.812 20.60 Importers (members) 124.153 38.16 95.657 23.09 88.880 19.73 Private Enterprises 50.785 15.61 58.148 14.04 60.799 13.50 Markets 10.221 3.14 9.260 2.24 12.431 2.76 Gov.Inst./Military 13.492 4.15 49.288 11.90 23.801 5.28 Others 8.858 2.72 8.480 2.05 10.290 2.38 TOTAL 325.360 -- 414.275 -- 450.517 --
ATIK PİL TOPLAMA MALZEMELERİMİZ
ATIK PİL TOPLAMA MALZEMELERİMİZ
WEB SİTEMİZ (www.tap.org.tr)
ATIK PİL TOPLAMA NOKTALARI Okul, market, eczane, muhtarlık, hastane, iş merkezi, vb.
ATIK PİL TOPLAMA ARAÇLARI
TÜRLERİNE GÖRE AYRIŞTIRMA Atık pillerin türlerine göre ayrıştırılması için TAP ın kendi tesisi yoktur.ancak TAP la anlaşmalı iki elektrik ve elektronik atık toplama firması toplanan pil atıklarını kendi tesislerinde türlerine göre ayrıştırırlar.bu ayrıştırma sonucunda elde edilen NiCd, NiMh ve Li-İon türlerindeki şarjlı piller geri dönüşüm için Avrupa daki firmalara gönderilir. Atık pil miktarlarının azlığı nedeniyle ayrıştırma işlemi elle yapılmaktadır. 22
GERİ DÖNÜŞÜM ve BERTARAF Türkiye de atık pillerin geri dönüşümünü yapabilen bir tesisi henüz yoktur. Bu nedenle toplanan şarj edilemeyen türdeki piller bertaraf işlemine tabi tutulurlar. Bertaraf özel olarak yer altında inşa edilmiş betonarme depolarda ve İSTAÇ A.Ş. nin İstanbul Şile de yaptırılarak 2010 yılında faaliyete giren yerüstü depolama sahasında gercekleştirilir. 23
GERİ DÖNÜŞÜM ve BERTARAF İstanbul Kemerburgaz da TAP tarafından inşa ettirilen atık pil yer altı depolama sahası. İstanbul Şile Kömürcüoda da İSTAÇ a ait yerüstü depolama sahası
TAP ve ATIK PİLLER
ATIK PİLLERİN TOPLANMASI,TAŞINMASI,DEPOLANMASI VE BERTAFINDA ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞINCA YETKİLENDİRİLMİŞ TEK KURULUŞ OLAN TAP BU SORUMLULUĞUNUN BİLİNCİ İÇİNDE OLUP, ÇALIŞMALARINI HER YIL ARTAN BİR TEMPOYLA SÜRDÜRMEKTEDİR ÇEVREYE VE ORTAK GELECEĞİMİZE GÖSTERMİŞ OLDUĞUNUZ HASSASİYETE TEŞEKKÜR EDERİZ Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği web: www.tap.org.tr E-mail: info@tap.org.tr 26