Grafik Hepatit A Morbiditesi, Suyun Mikrobiyolojik Uygunluğu ve Serbest Klor Durumunun Aylara Göre Değişimi (2005-2006)

Kentlerde Sağlıklı İçme Suyu Yönetimi Prof. Dr. Ali İhsan BOZKURT PAU Tıp FAK. Halk Sağlığı AD 14.Ekim.2010 DENİZLİ

Sunum planı Su neden önemli? Yasal yetkililer kimler? Belediyelerin görevi? Sorunlar neler? Yapılması gerekenler? Su dezenfeksiyonda önemli noktalar

Sağlıklı su Su : Yaşamın sürdürülebilmesi için vazgeçilmezdir. Sağlıklı ğ su: Hastalık yapan mikroorganizmaları ve zararlı kimyasalları içermeyen ve yaşam için gerekli mineralleri yeterli düzeyde içeren su İçme ve kullanma suyu: içme, yemek yapma, temizlik gıda hazırlama vb amaçlarla kullanılan ve ticari amaçlı satışa arz edilmeyen sular

Su neden önemli? Sağlıksız sular hastalıklara neden olur.

Grafik Hepatit A Morbiditesi, Suyun Mikrobiyolojik Uygunluğu ve Serbest Klor Durumunun Aylara Göre Değişimi (2005-2006) 2005 ve 2006 Yıllarında Alınan Bakteriyolojik Su Numunelerinden Uygun Olanların Ve Hepatit A Morbiditesinin Aylara Göre Dağılımı 100 12 90 80 70 60 50 10 Suyun Uygunluk Yüzdesi Hepatit A Morbiditesi ( 100.000) 40 30 20 10 0 su kalitesi hastalık 8 6 4 2 0 Oca ca.05 Şub ub.05 Mar.05 Nis.05 May.05 Haz az.05 Tem m.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas as.05 Ara.05 Oca ca.06 Şub ub.06 Mar.06 Nis.06 May.06 Haz az.06 Tem m.06 Ağu.06 Eyl.06 Eki.06 Kas as.06 Ara.06 Aylar Uygun Su Durumu Serbest Klor Pozitif Olma Oranı Hepatit A Düzce

İSHALLER Sularla bulaşan ishaller, dünyadaki d önde gelen hastalık ve ölüm nedenleri içinde yer almaktadır. ABD de ishalli hastaların yıllık tıbbi bakım ve iş ş gücü kayıplarının maliyeti 6 milyar $

Su ve Besinlerle Bulaşan Hastalıklar Sürveyansı Türkiye 2008 yıl 0-59 AYLIK SULU İSHAL 0-59 5 YAŞ ÜZERİ AYLIK SULU İSHAL KANLI İSHAL 5 YAŞ ÜZERİ KANLI İSHAL ÜREYEN ÜREYEN SALMONE SHİGELLA LLA SP. SP. SAYISI SAYISI EHEC 2008 965.678678 1.620.016016 7018 10602 708 137 553 Toplam= 2.585.694

Türkiye de 0-14 yaş arası ölüm nedenleri

Suyu sağlıklı verirsek bu sorunları önleyebilir miyiz?

Suyun güvenli ve yeterli hale getirilmesine bağlı olarak ishalli hastalık sıklığındaki ğ ki azalma (Esrey ve ark,1985) Müdahelenin tipi Azalma (%) Su kalitesinin geliştirilmesi 16 Suya ulaşabilirliğin geliştirilmesi 25 Su kalitesinin i i ve 37 suya ulaşabilirliğin geliştirilmesi

YETERLİ VE TEMİZ SU SAYESİNDE ENFEKSİYONLARDA AZALMA ORANLARI % Kolera 90 Tifo 80 Uyuz 80 Konjuktivit it 70 Shigella 50 İmpetigo 50 Paratifo 40 Askariasis 40

İçme Sularımızın sağlığından ğ kimler sorumlu?

Herkes, Sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. (T.C Anayasası 56. Madde) 13

YETKİ VE SORUMLULUK 1593 sayılı UHK ve 181 Sayılı KHK ye göre İçme ve kullanma amaçlı su sağlama ile ilgili düzenlemeler yapmak ve denetlemek Sağlık Bakanlığı nın nın görevidir

İllerde Valilik, kaymakamlıklar İl Sağlık Md, SGB, TSM ler Belediyeler İl özel idareleri, i muhtarlıklar Sulama birlikleri

TSM Madde 12 su kaynaklarının dökümünü çıkarır bölgesinde yıllık ve aylık olarak yapacağı klor ölçümü, bakteriyolojik ve kimyasal analiz sayısını ve hedeflerini belirler. Çalışmalarını bu hedefe göre değerlendirir. Belirlenen l eksiklikler veya kirliliklerin i giderilmesi için Kaymakamlığa, Belediyeye veya İl Özel İdaresine bilgi verir.

Madde 15. TSM Bölgesinde bulaşıcı hastalık salgınına neden olabilecek mevsimsel değişim, çevre koşulları değişimi, yerleşim birimlerinin alt yapısının durumu faktörleri yakından izler ve gerekli önlemler için ilgili kurumlarla işbirliği ş ğ yapar

Belediyeler

Belediyeler 224 sayılı yasa su su,, lağım, ğ mezbaha ve temizlik işleri, i gibi çevre sağlığı ğ hizmetleri belediyeler tarafından yürütülür(madde 33) 1593 sayılı UHK İçme ve kullanma suyu temini Belediyelerin in görevlerindendir (UHK. 20/1) İçilmek ve kullanılmak için getirilecek suların temizlenmesi ve kalitesinin düzeltilmesine Belediyeler mecburudur(uhk. 239)

Belediyeler 5393 sayılı Belediye Kanunu (2005 2005) su,, kanalizasyon. hizmetleri yapar yada yaptırır (Madde 14-a) İçme, kullanma suyu sağlamak, gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek (Madde 14-e) 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu(2004) Su havzalarının korunmasını sağlamak (BBK. 7/i) İçme ç ve kullanma suyu temini Belediyelerin in görevlerindendir (BBK. 7/r)

Belediyeler Sular Hakkında Kanun (Kanun no:831,) ) Su kaynakları belediye sınır dışında bulunsa bile su yollarının ve kaynaklarının bakımı, onarımı, temizlenmesi ve suyun sağlık koşullarına uygun hale bulundurulması Belediyelere e aittir. Ek.Md.1 Su İçme suları kaynaklarına zarar verecek şekilde tarla açmak ve hayvan bırakmak ve sulamak Belediye veya ihtiyar meclisi tarafından yasaklanabilir. Ek Md.7 İçme

DİĞER YASAL DÜZENLEMELER Akarsuların ve çeşmelerin kirlenmesine neden olabilecek tesisat yapılması önlenir. Fabrika sularının zararları giderilmeden akarsulara dökülmesi yasaktır.(uhk; 242) Yeraltı suları, kamu yararına ait sularındadır. Toprağa malik olmak,onun altındaki yer altı sularına malik olmak sonucunu doğurmaz (Türk Medeni Kanunu ;756)

Son YASAL DÜZENLEME İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik =İTASHY

Suların denetimi 17.02.2005 tarihli İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yapılmaktadır.

İTASHY Suların sağlığa uygun ve temiz olması zorunludur. Madde 6 İçme kullanma sularında kirliliğin önlenmesi, insan sağlığına yönelik bir risk oluşturmaması için gerekli bütün önlemler alınır. ( Madde 13) İTASHY e göre izin alınmamış sularının pazara arzı, satışı ş ve tüketime sunulması yasaktır. ( Madde.16/a)

ITASHY de Cezai düzenlemeler Madde 50 Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden içme-kullanma suyu temin edicileri hakkında; 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair KHKararname, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ile 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ve diğer ilgili mevzuat ile öngörülen müeyyideler uygulanır.

Diğer Cezai düzenlemeler (TCK) İlgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykırı olarak ve çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkları toprağa, suya veya havaya kasten verenler altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (TCK;181) İçilecek ç sulara veya tüketilecek her çeşit ş besin veya şeylere zehir katarak veya başka suretlerle bunları bozarak kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşüren ü kimseye iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezası verilir( TCK: 185)

Cezai düzenlemeler Önemli ölçüde yararlanılan veya yararlanmak amacıyla suyu biriktirilen kaynakları veya kuyuları kazı, yapı vb. faaliyetleri yüzünden zarar veren kimse bu zararı gidermekle yükümlüdür. (Türk Medeni Kanunu ;757)

BELEDİYELERİN GÖREVLERİ 1Y 1.Yeterli ve sağlıklı su temin edilmesi, i 2. Su kaynağı ve isale hattının her türlü kirlenmeye karşı korunması, kaynak koruma alanlarının oluşturulması ş ve bakımının sağlanması, 3.Su isale hattının ve diğer su tesislerinin bakım ve onarım ve temizliğinin yapılması,

BELEDİYELERİN GÖREVLERİ 4. Suların sürekli dezenfeksiyonu ve takibi 5.Su kalitesinin kontrolü

BELEDİYELERİN GÖREVLERİ 6. Su şebeke sisteminin plan ve krokileri hazır bulundurularak ve sağlık kurumlarına verilmesi (kaynak,depo, isale hattı, klorlama üniteleri vb. bilgileri içeren) 7. Su ve kanalizasyon şebekelerindeki bakım ve onarım çalışmalarının l sağlık teşkilatına kl hemen bld bildirilmesi, l 8.Sağlık kurumlarınca yapılan teknik uyarıların yerine getirilmesi,

Bu konularda yasalara uyulmaz, gerekenler yapılmazsa?

İnebolu'da ishal salgını 06 Temmuz. 2009 İlçede d iki gün önce başlayan salgın nedeniyle hastaneye başvuranların sayısı 276'sı çocuk, 263'ü yetişkin olmak üzere 539 a çıktı.

İnebolu ilçesinde ishal salgınına şebeke suyunun neden olduğu ğ bildirildi. Kastamonu Valiliğinden ğ yapılan a yazılı açıklamada, a ada, alınan 4 adet su numunesinde koliform basili saptandığı, İlçe ç Hıfzıssıhha Kurulu bir takım kararlar aldı. su sağlayan 3 kuyudan birinin tamamen kapatılmasına, diğer kuyulardaki klor miktarının da artırılmasına karar verdi.

Muğla Dalaman 9 Nisan 2009 Muğla'nın ğ Dalaman ilçesinde 10 günde yaklaşık ş 300 kişi ishal şikayetiyle sağlık kuruluşlarına başvurdu. ş İlçedeki çeşmeleri mühürleyip kapatan yetkililer, alınan tedbirlerin ardından vaka sayısına azalma olduğunu belirtti.

Aksaray ve Şereflikoçhisar da 12 Mayıs ta başlayan salgında hasta sayısı 6bineyaklaştı yaklaştı. 20 Mayıs 2008 Belediye Başkan ş Vekili S.Ö.,,g gazetecilerin karşısına geçip çeşmeden su doldurup içti, "Suyumuz temiz. Vatandaşlarımız gönül rahatlığıyla şebeke suyunu içebilir" dedi. Başkanın a temiz dediği ğ suya bakanlık a pis ps dedi

Sağlık Bakanlığı: ğ Hastalarda Adenovirüs, Rotavirüs, Norovirüs gibi viral etkenler ve koliform bakterileri i tespit edildiği, vakaların su kaynaklı kl bir bulaşma şeklinde d başladığı" ğ açıklandı.

Aksaray da arıza tamiri ve su borularının değişimi döneminde kirlenme olduğu, Şereflikoçhisar da ise su klorlamasının yeterli seviyede olmadığı, şebeke suyundaki kirlilik sonucu ortaya çıktığı anlaşılmıştır.

Malatya`da ishal salgını Malatya`da rota virüsü nden kaynaklandığı sanılan ishal salgını gittikçe yayılıyor. y y Malatya `da 21 Kasım `da başlayan ve 8 binini üzerinde kişinin yatağa düştüğü salgında içme suyunda kirlenme` olduğu saptanmış, ancak bu belediye tarafından uzun süre reddedilmişti.

Belediyenin dört çalışanı açığa alındı Malatyalıları yatağa düşüren ishal, 4 belediye yetkilisini görevinden etti. Malatya Belediyesi Başkan Yardımcısı, Malatya Su ve Kanalizasyon İdaresi Müdürü, Su Teknik Şefi ve Su Teknik Şefliği `nde görevli işçi nin kentte görülen salgınla ilgili olarak açığa ğ alındı.

Malatya'daki salgının bazı bölgelerdeki içme suyu şebekesine kanalizasyon suyu karışımıyla ortaya çıktığı ğ

Tokat Erbaa'daki Ishal Salgını 1 Nisan 2009 tarihinde başlayan ve yaklaşık ş olarak 8 bine yakın kişinin ş ishal, karın ağrısı, yüksek ateş gibi rahatsızlığa yol açan hastalığın norovirüs kaynaklı olduğu ğ açıklanmıştı. ş gerekli tedbir ve önlemler alınırken, vakalarda son günlerde düşüş yaşandığı kaydedildi. d

Manisa da ishal salgını! Manisa Kırkağaç ta çoğu çocuk 800 Kişi i ishal oldu salgının içme suyundan kaynaklandığı düşünülüyor.

Manisa da ishal salgını!

içme suyu şebekesinde b k i d yapılan incelemede suda koli basili bulundu. İl Sağlık ğ Müdürlüğünce ğ klorlamanın iyi yapılmaması nedeniyle sorunun ortaya çıktığını açıkladı.

Kırkağaç ğ Belediye Başkanı ş Kayadipli "her yıl temmuz ayının 15 inden sonra bu tür vakalar ilçemizde görülmektedir. Bu yıl en ağır salgın yaşandı" dedi.

Sorunlar ***** Çözümler

Sorunlar neler? 1. Su kaynaklarımız ve kuyularımız korumasız Etrafı çevrili değil ğ Sellerden etkilenebilecek Dış etkenlere ve kirlenmelere açık

Denizli il geneli Koruma alanı olmayan su kaynağı ğ ve kuyu yüzdeleri (2009) %90 80 70 60 50 83 40 köy 30 20 10 0 52 koruma alanı olmayan kaynak koruma alanı olmayan kuyu belediye toplam

Yapılması gerekenler - Su kaynaklarımızı, kuyuları koruma altına almalıyız l

koruma alanı olmayan an 2007 2009 KAYNAK %87 %83 KUYU %65 %65 %52

Sorunlar neler? 2. Su depolarımız bakımsız- korumasız Etrafı çevrili değil, kirlenmeye açık Pencereleri kırık Paslı, uygun olmayan metal aksam Uygun olmayan iç yüzey kaplaması

Denizli il geneli Koruma alanı olmayan depo yüzdeleri (2009) % 70 60 50 40 30 20 10 0 58 koruma alanı olmayan depo belediye köy toplam

koruma alanı olmayan an DEPO 2007 2009 %71 %58

Yapılması gerekenler Tüm su depoları koruma bandı ile çevrilmeli Depo yüzeyleri y ve su ile temas eden merdiven vb malzemeler suyun niteliğini bozmayacak ve sağlığa zarar vermeyecek özellikte olmalıdır. Pencerelerinde sineklik olmalı Kilitli

Havalandırma bacaları ve havalandırma baca muhafazaları bulunmalıdır. l Su tahliye sistemi bulunmalıdır. Numune almak için i musluk bulunmalıdır. l Klorlama yapmaya y uygun bölüm olmalıdır.

Sorunlar neler? 3. Su (ve kanalizasyon) alt yapımız yetersiz -Çoğunlukla su-arıtma tesisimiz yok Bu durum dezenfeksiyonun önemini daha da artttırmaktadır.

3 bin belediye arıtılmamış su içiriyor Türkiye'de 3 bin 225 belediyeden yalnızca %13'ünde içme suyu arıtma tesisi mevcut. *Arıtma tesisi bulunmayan belediyeler, suları klorlayarak önlem almaya çalışıyor. ş Sadece 112 belediyenin atık su arıtma tesisi var. Diğer yerlerde ise kanalizasyonlar çevreye bırakılıyor, su kaynaklarına karışarak toplum sağlığını tehdit ediyor.

Su arıtımı Filtrasyon, Basit süzme, Kum filtre, Karbon filtre, Seramik filtre, Özel filtreler Havalandırma, Depolama, çöktürme, Dezenfeksiyon

Sorunlar neler? 4.Su dezenfeksiyon cihazı olmayışı yada çalıştırılmaması l Özellikle köylerde Küçük nüfuslu beldelerde

Denizli il geneli Klorlama cihazı olmayan yerlerin yüzdeleri % 25 20 24.4 15 10 5 9.5 89 8.9 93 9.3 10.1 19.5 belediye köy toplam 0 klorlama cihazı olmayan cihaz olmayan+çalışmayan

Denizli Valiliği İl Hıfzıssıhha Kurul kararı : klorlama cihazı bulunmayan yerleşim yerlerinin klorlama cihazını temin ederek, günün 24 saatinde içme ve kullanma sularının mutlaka otomatik olarak klorlanması 09/11/2005 tarih ve 8 Nolu

İL UMUMİ HIFZISSIHHA MECLİS KARARI 14 KT:03./07.2008 Karar No: 10 14- Su u şebekesinin dezenfeksiyonu için otomatik klorlama cihazı bulunmayan belediye başkanları ve köy muhtarlarının 30 Eylül 2008 gününe kadar otomatik klorlama cihazlarının alınması ve kullanılması zorunludur. Bu görevi yerine getirmeyen sorumlular hakkında (belediye başkanları ve köy muhtarları) mevzuatlar gereğince ğ yasal işlem yapılmasına, ++DENİZLİ İ İ İl Özel İdaresinin mali desteği++

Klorlama cihazı olmayan an yer 2007 2009 %62 %20

Sorunlar neler? 5.Cihazı olan beldelerde içme-kullanma sularının uygun ve sürekli dezenfeksiyonda eksiklikler Personel yokluğu Personelin bilgisizliği, ğ Önemsenmemesi Sürekli klor temininde aksamalar Elektrik olmaması

BAKİYE KLOR 2008 Kontrol Sayısı : 59.607 Yetersiz : 7.081 (%11.8) 59607 52526 60000 50000 40000 Kontrol Sayıs 30000 20000 7081 %11.8 Yeterli Yetersiz 10000 0 Kontrol Sayısı Yeterli Yetersiz

Yapılması gereken Her zaman serbest klor 0.2-0.50.5 ppm olacak şekilde dezenfeksiyon sağlanmalıdır. ğ

Sorunlar neler? 6. Su şebekesinde yapılacak bakım ve tamiratlarda a) gerekli önlemler alınmıyor b) İlgili kurumlar bilgilendirilmiyor c) Halk yeterince bilgilendirilmiyor

Yapılması gerekenler Salgınlar l genelde bu tamiratlar sonrasında mg

Aksaray daki salgının kaynağının arıza tamiri ve su borularının değişimi döneminde kirlenme olduğu anlaşılmıştır.

Alt yapı tamiri, su kesintisi vb durumlarda alınacak önlemler Bölgesinde yapılan su kesintileri su-kanalizasyon vb alt yapı çalışmaları ş TSM ye bildirilmeli Kesinti/çalışma ş aso sonrası ilk suyun içilmemesi es yada kaynatılarak içilmesi vb konularda halkın bilgilendirilmesi yapılmalı Belediyelerin su kesintisi sonrası su şebekesinin dezenfeksiyonunu yapması, Bir süre yüksek doz klorlama yapılması sağlanmalı

Sorunlar neler? 7. Su kalitesi izlemleri ve değerlendirilmesi ğ di il i doğru ğ yapılmıyor. uygun kontrol noktalarının seçiminde sorun var Numuneler şebekeyi b k i temsil etmiyor Olası kirlenme noktaları dikkate alınmıyor Sonuçların yorumlanmasında ve hızlı reaksiyon geliştirmede aksamalar var

Örnek alma sayısı ve yerlerinin belirlenmesinde a) Kirlenme olasılığı olan riskli noktaların b) Temsil eden noktaların belirlenmesi c) Şebekenin eskiliği d) Bir önceki yıldaki ishal sayıları e) Önceki çıkan salgınlar dikkate alınmalıdır

0.2-0.5ppm 0205 0.2-0.5p ŞEBEKE 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm

Bulguların iyi değerlendirilememesi

0.2-0.5ppm ŞEBEKE 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm

0.2-0.5ppm ŞEBEKE 0 ppm 0 ppm 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm

0.2-0.5ppm ŞEBEKE 0 ppm 0 ppm Kirlenme bölgesi 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm 0.2-0.5ppm

Risk değerlendirmesi ğ ve yönetimi doğru yapılmıyor İshaller yazın çok fazla Kontroller o yazın fazla a değil

AKUT KANLI İSHAL VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI TÜRKİYE 2005 2008 Vaka sayısı 2000 1800 2005 2006 2007 2008 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 2005 1740 913 575 521 881 1289 1186 1465 1526 1057 833 609 2006 418 453 353 412 631 1382 1565 1408 1736 878 797 539 2007 517 388 386 536 479 888 1262 1428 1213 921 713 488 2008 504 388 390 537 490 913 1273 1446 1212 921 710 484

Vaka sayısı TİFO VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI TÜRKİYE 2006 / 2007/2008 2006 350 TOPLAM( kesin) TOPLAM(olası) 300 250 200 150 100 50 0 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRA TEMMU AĞUST EYLÜL EKİM KASIM ARALIK N Z OS 2008 TOPLAM (olası) 114 127 200 275 245 206 307 179 170 152 143 96 TOPLAM (kesin) 41 35 24 8 26 17 15 22 11 9 9 3 2007

2008 yılı AYLARA GÖRE BAKTERİYOLOJİK SU NUMUNE SONUÇLARI KİRLİ İ İ İÇİLMEZ TOPLAM AYLAR SAYI % ALINAN SU ÖRNEĞİ OCAK 68 13.5 502 ŞUBAT 33 64 6.4 509 MART 49 9.3 522 NİSAN 66 11.7 565 MAYIS 44 8.1 539 HAZİRANİ 129 23.2 556 TEMMUZ 198 27.0 731 AĞUSTOS 161 26.5 608 EYLÜL 168 26.3 638 EKİM 121 20.5 590 KASIM 100 17.9 560 ARALIK 103 15.1 680 TOPLAM 1240 17,7 7000

Kente su temin edilen kaynaklar birden fazla ise Kontrol sayıları arttırılmalı Her bir kaynak a ayrı ayrı izlenmeli e

Tüketime sunulan içme-kullanma suları belirtilen sıklıklarda denetleme izlemesi ve kontrol izlemesine tabi tutulur.

ÖRNEK ALMA SIKLIĞI Su miktarı (m3) Kont İz. Denet.İz. 100 2 1 100-1 000 4 1 1000-10 000 a 4 1 10000-100 000 b 31 3 100000 c 301 10 a

İç İşleri Bakanlığının yazılı emri; kontrol ve denetim numune analiz ücretleri ile ilgili Belediyeler tarafından Bütçesinde gerekli ödeneğin ayrılarak ödenmesi talimatı verilmiştir (Mahalli İdari Gn Md.ğü 22 /06/2003 tarih ve 5144-815556 sayılı)

Kirlenme saptandığında hızlı ve doğru ğ müdahelede sorunlar var

Kirlenme saptandığında Kirlilik odak noktaları tespit edilerek izale edilecek Kirliliği giderilinceye kadar su kaynaklarının kullanımına engel olunacaktır. Gerektiğinde Mahalli yayın organları ile halka duyuru yapılacaktır.

Denizli (2008 Yılı) KİMYASAL SU Numune Sayısı :3571 Uygun Değil: 367 (%10.2) KİMYASAL SU NUMUNE SAYISI Numune Sayısı 3571 Uygun 3240 Uygun Değil 367 KİMYASAL SU NUMUNESİ 4000 3571 3240 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 367 %10,2 Numune Sayıs Uygun Uygun Değil

Denizli (2008 Yılı) BAKTERİYOLOJİK SU NUMUNE SAYISI: 7000 Uygun Değil: 1240 (%17.7) BAKTERİYOLOJİK SU NUMUNE SAYISI SAYISI 7000 Numune Sayısı 7000 7000 5760 Uygun 5760 6000 5000 Uygun Değil 1240 4000 3000 1240 2000 1000 0 Numune Sayısı Uygun Uygun Değilğ %17.7

İÇME-KULLANMA Ç SULARININ DEZENFEKSİYONU

SULARIN DEZENFEKSİYONU: Sulara karışabilecek abilecek hastalık yapan mikroorganizmaların yok edilmesi işlemine dezenfeksiyon denir. Su Dezenfeksiyon Yöntemleri 1-Ozonla 2-Ultraviyole 3-Klorlu bileşikler

Su dezenfeksiyonunda önemli noktalar Su şebekeniz çok iyi değilse tek başına ozonlama kullanılmamalıdır. l l Düşük doz klorlama ile desteklenmelidir Klorlama ile dezenfeksiyon kanserojen değildir

WHO-IARC 1991

I= inadequate evide I inadequate evide S= suffcient evidenc L= limited evidence

WHO-IARC Group 3: İnsanlar için karsinojenik olarak sınıflanamaz the agent is not classifiable as to its carcinogenicity to humans

Klorlu bileşikler ile dezenfeksiyon ekonomik olması, kolay temin edilmesi, boru hattındaki kirliliklere r de etkili olmasından dolayı ülkemiz şartlarında en uygun yöntemdir.

KLORLAMA CİHAZLARI : 1-Basit damlalık l usulü klorlama l cihazları 2-Sıvı klorla çalışan yarı ve tam otomatik klorlama cihazları 3-Gaz klorlama cihazları

Klorlama ilkeleri 24 saat sürekli klorlanmalıdır l lıdır. Sulardaki bakiye klor miktarı en fazla 05 0,5 mg/lt. olmalıdır. l Salgın durumunda yada şüphelenildiğinde geçici olarak daha yüksek k dozlarda d süperklorlama yapılır.

Klorlama ilkeleri Klor bileşikleri ikl i Işıktan, Rutubetten, Isıdan korunmalıdır. Ağzı kapalı kaplarda muhafaza edilmelidir. Klorlamada l kullanılan l klor bileşikleri i TSE pren 901 standardındaki klor kullanılmalıdır.

SU kalitesi ve güvenliğinde ğ önemli noktalar Suyun mikrobiyolojik güvenliğini için ph, Serbest klor Fekal koliform Turbidity bakılmalıdır. Özellikle büyük kentlerde şebekeyi y temsil eden noktalardan bu parametreler online takip edilmelidir.

SU kalitesi ve güvenliğinde ğ önemli noktalar Suyun güvenliği açısından en büyük tehlike dışkıyla kontaminasyonudur. -Fekal koliform olmamalıdır. -Turbidite 5 NTU nin altında olmalıdır.

SU kalitesi ve güvenliğinde ğ önemli noktalar -ph: 6,5-9.5 olmalıdır. -ph normal sınırlarda olsa bile ph da görülen yükselmeler (alkalileşme) kirlilik göstergesidir. Suyun turbudity veya ph ı yükseldikçe klorlama l düzeyi ve bekleme süresi arttırılmalıdır.

SALGIN RİSKİ OLUŞTURAN Ş ETMENLER Düşük klorlama Kazı çalışmaları Su kesintileri e Sıcak hava

Özetle Su kaynaklarını koruma alanlarını oluşturmalıyız. Su depolarını periyodik temizletmeliyiz. Klorlama cihazı olmayan su şebekesi kalmamalıdır. 24 saat düzenli etkili dezenfeksiyon yapmalıyız Onarımlarda, kesintilerde, yazın daha fazla dikkat Sonuçları değerlendirecek personelin eğitimi sağlanmalıdır

Sağlıklı günler dileğiyle İletişim: abozkurt @ pau.edu.tr