ERZİNCAN İLİNİN SİSMİK TEHLİKESİNE GENEL BİR BAKIŞ A GENERAL ASPECT OF THE SEISMIC HAZARD OF ERZİNCAN Evrim YAVUZ * Hamdullah LİVAOĞLU ** Özet Erzincan ve çevresi, deprem üretme potansiyeli oldukça yüksek olan bir bölge olup karmaşık bir tektonizmaya sahiptir. Bölgenin Kuzey Anadolu Fay Zonu nun etkisi altında kalmasından ve Erzincan baseninin jeolojik olarak sediman kalınlığının fazla olmasından dolayı yapısal hasar görebilirliğinin yüksek olduğu gözlenmektedir. Sediman kalınlığının çok kısa mesafelerde değişmesi yerel zemin etkisine neden olmaktadır. Sadece Erzincan il sınırları içerisinde son 80 yılda ülkemizde aletsel dönemde kaydedilmiş en büyük deprem olan 1939 Erzincan Depremi nden (M=7.9) sonra yapısal hasarlara neden olan 5 adet deprem meydana gelmiştir. Bu depremlerin sonuncusu 13 Mart 1992 de meydana gelen ve büyüklüğü 6.8 olarak kayıtlara geçen depremdir. 1992 Erzincan Depremi sadece Erzincan da değil çevre illerde de hissedilmiş, can ve mal kayıplarına neden olmuştur. Hasarın farklı bölgelerde meydana gelmiş olması jeolojik yapıların ve sediman kalınlığının farklı olduğunu göstermektedir. Erzincan ın muhtemel sismik tehlikesine bakıldığında, bölge ve çevresine kurulacak yeni deprem istasyonları yapılacak bilimsel çalışmaların artmasını ve buna bağlı olarak da güncel sismik tehlike haritalarının çıkarılmasını sağlayacaktır. Acil eylem planlarının yapılması, bölge halkının afetlere karşı bilinçlendirilmesi, ilgili kamu kuruluşlarının bölge için planlar hazırlaması, var olan mühendislik yapılarının kontrol edilmesi ve kentsel dönüşüm süresince inşa edilen yapıların hem deprem yönetmeliğine uygun hem de yapı denetim firmalarının gözetiminde yapılması çok önemlidir. Bölge ve civarında yapılacak olan mikrobölgeleme çalışmaları gelecekte olabilecek depremlerde meydana gelebilecek hasarların en aza indirilmesini sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Erzincan, hasar görebilirlik, sismik tehlike. Abstract Erzincan and its surrounding have high potential of seismic activity within the complex tectonic structure. High structural damage and vulnerabilities are observed because of the North Anatolian Fault Zone and also the sediment thickness of Erzincan basin. The sediment thickness would vary in the short distance band so this could induce local site effect. After the 1939 Erzincan earthquake (M=7.9) which is the largest earthquake in the instrument period of our country, 5 more earthquakes that cause structural damage were recorded in the last 80 years only in the province of Erzincan. The last one of these earthquakes was occurred on March 13, 1992 and the magnitude was calculated as 6.8. 1992 Erzincan earthquake was felt not only in the province of Erzincan but also in its vicinity. It had led to loss of life and property. The damage was detected in different sites and these effects reveal the importance of geological structure and sediment thickness. Considering the seismic hazard of Erzincan, installation of new seismic stations in the region and its surroundings could increase the number of scientific researches and provide actual seismic hazard maps. It is important that organizing the emergency action plans, raising the awareness against disasters of local people, developing the plans for the region by relevant public institutions, checking up the existing engineering structures and building the new constructions during the urban transformation could be suitable for earthquake regulations and under the supervision of the building inspection firms. The microzonation studies of the region could minimize the damage of the future earthquakes. Key Words: Erzincan, vulnerability, seismic hazard. Giriş Erzincan ili, Türkiye nin kuzeyinde boylu boyunca uzanan Kuzey Anadolu Fay Zonu nın doğu kısmındaki başlangıcında yer almaktadır. Tarihsel ve aletsel döneme ait deprem verileri incelendiğinde sismik olarak aktif bir bölgeyi işaret etmektedir. Bundan dolayı da birinci derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Geçmiş deprem aktivitesine bakıldığında son 1000 yıl içerisinde magnitüdü 8 den büyük 18 adet deprem kayıtlara geçmiştir (Barka, 1993). * Arş. Gör., Kocaeli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kocaeli-Türkiye, evrim.yavuz@kocaeli.edu.tr ** Arş. Gör., Kocaeli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kocaeli-Türkiye, hamdullah.livaoglu@kocaeli.edu.tr
518 ULUSLARARASI ERZİNCAN SEMPOZYUMU (28 Eylül-1 Ekim 2016) Cilt 2 Sadece Erzincan il sınırları içerisinde son 80 yılda ülkemizde aletsel dönemde kaydedilmiş en büyük deprem olan 1939 Erzincan Depremi nden (M=7.9) sonra yapısal hasarlara neden olan 5 adet deprem meydana gelmiştir. Bu depremlerin sonuncusu 13 Mart 1992 de meydana gelen ve büyüklüğü 6.8 olarak kayıtlara geçen depremdir. Hem 1939 hem de 1992 Erzincan Depremleri sadece Erzincan da değil çevre illerde de hissedilmiş, can ve mal kayıplarına neden olmuştur. Erzincan baseninin genel olarak alüvyal içeriğe sahip olması, tektonik karmaşıklık ve geçmiş depremlerin meydana getirdiği kayıplar, bölgedeki deprem tehlikesinin ne kadar fazla olduğunu gözler önüne sermektedir. Bu nedenlerden dolayı olası bir deprem sonucu meydana gelebilecek hasarın en aza indirilmesi için yapılacak çalışmalar bölge için büyük bir önem arz edecektir. Erzincan İli nin Tektonik Özellikleri Arap Levhası nın kuzey yönlü hareketi Doğu Anadolu da sıkışma rejimine sebebiyet vermektedir. Bunun sonucunda Anadolu bloğu batıya ve Kuzeydoğu Anadolu bloğu doğuya doğru kaçmaktadır. Anadolu bloğu kuzeyde BKB-DGD doğrultulu sağ yanal atımlı Kuzey Anadolu Fay Zonu ve güneyde DKD-BGB doğrultulu sol yanal atımlı Doğu Anadolu Fay Zonu ile sınırlanmıştır. Bloğun doğu kısmı, KD-GB doğrultulu sol yanal atımlı Ovacık Fayı tarafından iki bloğa bölünmüştür. Bu fay Kuzey Anadolu Fay Zonu ile Erzincan baseninin güneydoğu kenarında kesişmektedir. Erzincan baseninin kuzeybatısında ise KD-GB doğrultulu sağ yanal atımlı Kuzeydoğu Anadolu Fay Zonu, bloğun kuzey sınırını belirlemektedir (Barka, 1987; Altınok, 1995) (Şekil 1). Erzincan ili, coğrafik konum olarak oldukça yoğun ve karmaşık tektonik unsurların üzerinde konumlanmıştır. Bu tektonik karmaşıklıktan dolayı bölgenin deprem aktivitesinin yüksek olduğu sonucuna doğrudan varılmaktadır. Bölgede alüvyon kalınlığının 1000 metreden fazla olduğu ve yer altı suyu seviyesinin 25 metre derinlikte olduğu önerilmiştir (Kurtuluş, 1993). Zemin özelliklerinden dolayı deprem ile birlikte meydana gelen sıvılaşma ise deprem sonrası hasarı arttıran en önemli etkenlerdendir. Şekil 1. Erzincan ili ve yakın civarının sismotektoniğini gösterir harita. Kırmızı çizgi, 1939 Depremi kırığını; mavi çizgi, 1992 depremi kırığını göstermektedir. Yıldızlar ise meydana gelen iki büyük depremin dış merkezini işaret etmektedir. (Askan ve diğ., 2013) Bölgenin Deprem Aktivitesi Tarihsel veriler incelendiğinde son 1000 yıl içerisinde magnitüdü 8 den büyük 18 adet büyük deprem kayıtlara geçmiştir (Barka, 1993). Son 80 yılda ise Erzincan ili ve yakın civarında hasar meydana getiren 6 adet deprem meydana gelmiştir (Şekil 2). Ülkemizde aletsel dönem içerisinde kayıtlara geçen 27 Aralık 1939 Erzincan Depremi büyük çapta yapısal hasara ve 30 binden fazla
ERZİNCAN İLİNİN SİSMİK TEHLİKESİNE GENEL BİR BAKIŞ 519 insan kaybına yol açmıştır (Askan ve diğ., 2015). Büyüklüğü 7.9 olarak kaydedilen bu depremin zorlu kış şartlarında meydana gelmesi tıbbi ve hayati yardımların gecikmesine neden olmuştur. Başta Erzincan ili olmak üzere, Gümüşhane, Sivas, Tokat, Erzurum ve Bingöl gibi civar illerde can ve mal kayıpları yaşanmıştır. Deprem sonrasında bölgede 4 metreye kadar uzanan atım gözlenmiştir. Yine yakın dönemde bölgede meydana gelen 13 Mart 1992 depremi ise 3-5 milyon dolarlık ekonomik kayba ve yaklaşık 500 can kaybına neden olmuştur (Lav ve diğ., 1993; Akinci ve diğ., 2001). Büyüklüğü 6.8 olarak kayıtlara geçen bu deprem 1939 Erzincan Depremi nin odak merkezine çok yakın bir noktada meydana gelmiştir. 1992 Depremi nin ilginç bir özelliği ise ana sarsıntının ardından çok kısa sürede meydana gelen ikinci ve üçüncü büyük sarsıntılardır. Depremin çok fazla yapısal hasara yol açmasının ana nedenleri olarak bölgenin alüvyal zemin koşulları üzerinde olması, yer altı su seviyesinin fazlalığı, inşaatların hem deprem şartnamesine uygun yapılmadığı hem de yapı malzemeleri ile işçiliğin kötü olmasından kaynaklandığı belirlenmiştir (Kurtuluş, 1993). Şekil 2. Erzincan ili ve yakın civarında son 80 yılda meydana gelmiş magnitüdü 4 ten büyük depremlerin dış merkez dağılım haritası (Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi). Afet Planlaması Olası bir afetin ardından alınacak önlemlerin yanı sıra afetin öncesinde ve sonrasında yapılacakların bilinmesi ve planlanması oldukça önemlidir. Afet öncesinde öncelikle ilgili kurumların halkı bilinçlendirmesi ve denetimlerini detaylı bir şekilde yerine getirmesi bunun yanı sıra bölge için bilimsel çalışmaların titizlikle yapılması afet anındaki tehlikeyi azaltarak sonrasında gözlenebilecek zararları azaltmada en önemli etkenlerdir. Acil Eylem Planları Acil Eylem Planları, kamu ve özel sektöre ait tüm iş yerlerinde çalışanlara uygulanmak üzere, 01 Ocak 2013 tarihinde 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nu kapsamına girmiştir. Çalışma saatlerinde herhangi bir acil durum (deprem, yangın, sel, vb.) yaşanması halinde çalışanların bulundukları ortamı güvenli bir şekilde terk edebilmeleri ardından ise toplanma alanlarına ulaşılabilmesi için uygulanmaktadır. Çalışma alanlarında bu planları İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanları hazırlarken, bireyler bu planı yaşam alanlarında da kendi kendilerine
520 ULUSLARARASI ERZİNCAN SEMPOZYUMU (28 Eylül-1 Ekim 2016) Cilt 2 uygulamalıdırlar. Tüm hanelerde yaşayan kişilerin toplanıp acil durumda nasıl bir pozisyonda beklenmesi gerektiğini, hangi yolları kullanarak evlerinden çıkacaklarını ve sonrasında ise en güvenli toplanma alanını kararlaştırmaları gerekmektedir. Ayrıca bireylerin toplanma alanlarını herhangi bir yakınına bildirmeleri çok önemlidir. Afet sonrasında iletişim problemi yaşanabileceğinden buluşma noktalarının önceden bilinmesi en sağlıklı yöntem olacaktır. Ayrıca kişi, yaşam alanına en yakın afet sonrası yardım merkezlerini tespit etmeli; varsa acil müdahale konteynerlerinin yerlerini öğrenmelidir. Bu bağlamda örnek olarak, Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği öğretim üyeleri ve T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ortaklığında Kocaeli ilinde mahalle bazlı eğitim başlatılmıştır. Bu eğitimde öncelikle tehlike boyutu farklı mahallelerin ayrımı yapılacaktır. Sonrasında her mahallede yaşayan halk için toplu afet eğitimleri verilecektir. Ardından ise acil eylem planları oluşturulacak, toplanma alanları belirlenecek, ihtiyaç durumunda merkezi noktalara acil müdahale konteyneri yerleştirilecektir. Bu gibi eğitimler ve önlemler öncelikle birinci derece afet bölgeleri ve nüfusu fazla bölgeler hedef alınarak yapılmaktadır. T.C. Başbakanlık AFAD afet öncesi önlemlerini tüm ülke geneline yayma politikasını benimsemektedir. Bölge Halkının Afet Bilinci Afet eğitiminde uzmanların tecrübesi ve bilgisi bir kenara bırakılırsa halkın afet bilincine sahip olmak istemesi ve uygulaması çok önemlidir. İlçe bazlı yapılan seminerlere katılımın yüksek olması, buradan edinilen bilgilerin uygulanması ve devletin getirmiş olduğu yaptırımların aksatılmaması gereklidir. Bir önceki başlıkta değinildiği üzere devletin yetkili kurumlarının vermiş olduğu eğitimler halk tarafından dikkate alınmalı ve katılım sağlanmalıdır. Her bireyin yaşadığı bölge farklı olacağı için buna bağlı olarak zemin ve yapılaşma koşulları da farklı olacaktır. Bu konuda genelleme yapılmaktansa daha öznel bir şekilde kişilere hitap edilmelidir. Böylece genel bir afet bilinci değil de amaca uygun daha detaylı ve hedefe yönelik planlamalar yapılmalıdır. Halkın da bu konuda duyarlı olması sağlanmalıdır. Örneğin 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu na göre Doğal Afet Sigortaları Kurumu aracılığıyla zorunlu deprem sigortasının yaptırılması gerekmektedir. Sigortanın geçerlilik süresi 1 yıl ile sınırlandırılırken bazı kişiler bunu ihmal ederek sigortasını yenilememektedir. Böylece bireyler, olası bir deprem sonrasında tespit edilen kayıplar için herhangi bir resmi talepte bulunamamaktadırlar. Bu ve bunun gibi konularda halkın bilinçlendirilmesi çok önemlidir. Hasarsız Yapı İnceleme Son yıllarda mühendislik yapılarında meydana gelen kırıkların ortaya çıkarılması, fore kazık derinliklerinin saptanması, yapı kolonlarının denetlenmesi, duvar iç yapısı, sıva ve yan duvar kalınlıklarının belirlenmesi jeofiziksel yöntemler aracılığıyla hasarsız olarak yapılmaya başlanmıştır (Pérez-Gracia ve diğ., 2009; Masini ve diğ., 2010; Kadıoğlu ve diğ., 2015). Özellikle tarihi değerler ve anıtlar için uygulanan hasarsız yapı inceleme metodu jeofizikte büyük ölçüde yer radarı yöntemi ile yapılmaktadır. Yer radarı yöntemi ile hem yapıya zarar vermemek hem de yapılacak işin hızlı ve kolay olması amaçlanmıştır. Ülkemizde Ankara daki Tarihi Cumhurbaşkanlığı Atatürk Müze Köşkü (Kadıoğlu ve diğ., 2016) ve Kocaeli ndeki Yeni Cuma Cami (Kurtuluş ve Bozkurt, 2015) gibi hasarsız yapı inceleme çalışmaları yapılmıştır. Bu gibi çalışmaların genişletilmesi, gerek tarihi yapılar ve anıtlar için incelemeler yapılması gerekse de deprem yaşamış binaların iç yapısının tespit edilmesi için son derece önemlidir. Bu doğrultuda Erzincan şehrinde tarihi değerlerin yapısal incelemelerinin yapılması gerekmektedir. Ayrıca deprem yaşamış mühendislik yapılarının incelenmesi, hastane, okul ve gün içerisinde yoğun olan kurumların yapısal analizinin yapılması olası bir depremden sonra hasarı en aza indirerek tehlikeyi düşük seviyelerde tutmak için önem arz etmektedir. Kentsel Dönüşüm Depreme dayanıksız, ekonomik ömrünü tamamlamış binaların olası bir depremde can ve mal kaybına neden olabileceği en çok bilinen gerçeklerdendir. Yakın geçmişte Erzincan, İzmit,
ERZİNCAN İLİNİN SİSMİK TEHLİKESİNE GENEL BİR BAKIŞ 521 Adapazarı ve Van gibi illerde meydana gelen büyük yıkımlar maalesef ülkemiz defterine kötü birer anılar olarak yazılmıştır. 31 Mayıs 2012 tarihinde 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi (Kentsel Dönüşüm) hakkında kanun yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile ekonomik ömrünü tamamlamış veya yapısal hasar görmüş binaların kredi desteği, harç ve vergi muafiyetleri sağlanarak depreme dayanıklı, otoparklı, sosyal ve yeşil alanlara sahip modern, estetik binalara dönüştürülmesi esas alınmıştır. İspanya, Kore ve Japonya gibi yapılaşma sorunu yaşayan ülkelerin çözüm yöntemleri incelenerek ortak tek bir model oluşturulmuş, sonrasında ise ilk amacı birinci derece deprem bölgelerinden başlayarak deprem, sel ve heyelana maruz kalan bölgeler için kentsel dönüşüm ile yeni yapılaşmalar başlatılmıştır. Bu durumda bile mevcut belediyelerin, yapı denetim, zemin etüdü, inşaat, vb. firmalarının çok dikkatli olmaları ilk önceliklerdendir. Yapılacak en küçük ihmalin, olası bir deprem sonrası çok büyük olumsuz etkilere neden olması kaçınılmazdır. Sismik Tehlike Haritaları - Mikrobölgeleme Ülkemizde doğal afetlere ilişkin politikalar 1939 Erzincan Depremi sonrasında geliştirilmeye başlanmıştır. Sadece afet sonrası değil afet sırasında ve öncesinde alınacak tedbirler son derece önemlidir. Deprem dağılımlarına baktığımız zaman ortaya çıkarılacak sismik tehlike haritaları farklı bölgeler için alınacak deprem öncesi tedbirlerin en başında gelmektedir. Yerel zemin koşullarının yani bölgenin zemin kalitesinin belirlenmesi, heyelan riski taşıyan bölgelerin tespit edilmesi, oluşabilecek bir deprem sonrasında sismik dalgaların bu zemine etkisinin irdelenmesi bölge için yapılabilecek mikrobölgeleme çalışmaları olarak değerlendirilmektedir. Bundan dolayı mikrobölgeleme çalışmalarının yapılması, olası bir depremin hangi bölgede ne kadar etki yaratacağını önceden belirlemek ve bununla birlikte alınacak tedbirlerin planlanmasında çok önemlidir. Bu çalışmalar sonucunda yerleşime uygunluk haritalarının çıkarılması ve afet planlamalarının yapılması kolaylaşacaktır. Erzincan ili için mikrobölgeleme çalışması ilk olarak 1994 yılında yapılmıştır (Lav, 1994). Son yıllarda diri fay haritasının güncellenmesi, mühendislik jeolojisi ve jeofiziği yöntemlerindeki gelişmeler, Erzincan ili için güncel bir mikrobölgeleme çalışmasının yapılması zorunlu bir hale getirmektedir. Sonuçlar ve Tartışma Erzincan ve çevresi, deprem üretme potansiyeli oldukça yüksek olan bir bölge olup karmaşık bir tektonizmaya sahiptir. Bölgenin Kuzey Anadolu Fay Zonu nun etkisi altında kalmasından ve Erzincan baseninin jeolojik olarak sediman kalınlığının fazla olmasından dolayı yapısal hasar görebilirliğinin yüksek olduğu gözlenmektedir. Bölgede 1939 ve 1992 yıllarında meydana gelen büyük depremler tehlikeyi gözler önüne sermiştir. Türkiye de afet farkındalığı ve afetlere hazırlık araştırılması adı altında 2014 yılında yapılan araştırmalara göre vatandaşlarımızın %70 inin depremi yaşadığı sonucuna varılmıştır. En çok can ve mal kayıplarına neden olan deprem felaketi, katılımcıların deneyiminin fazla olduğu bir afet türüdür. Depremin sonucunda göç olayının görüldüğü de unutulmamalıdır. 2011 Van Depremi nden sonra evlerini kaybeden yurttaşlarımızın şehri terk ettikleri kayıtlara geçmiştir. Yine istatistiksel sonuçlara göre araştırmaya katılan kişilerin afetlerden etkilenme oranı ortalama %82 olarak hesaplanmıştır (AFAD Teknik Raporu, 2014). Fakat afetler üzerinden geçen zamana bağlı olarak afet duyarlılığı ve farkındalığı oranlarında düşmeler gözlenmektedir. Afet bilincine sahip olan bir toplumun zaman içerisinde bunu unutup alınacak tedbirleri geri plana atmaları ve bilinçsiz hareket etmeleri maalesef ülkemiz için afet bilincinin tam olarak yerleşmediğinin en önemli örneğidir. Üzerinde yaşadığımız toprakların aktif bir deprem bölgesi olduğu gerçeğini akıllardan çıkarmamamız gerekmektedir. Buna bağlı olarak birinci derece deprem bölgesi içerisinde bulunan Erzincan ili için bölge ve çevresine yeni deprem istasyonları kurularak bilimsel çalışmaların arttırılması ve güncel sismik tehlike haritaları çıkarılması gerekmektedir. Hem kurumsal hem de bireysel olarak acil eylem planlarının hazırlanması, bölge halkının afetlere karşı
522 ULUSLARARASI ERZİNCAN SEMPOZYUMU (28 Eylül-1 Ekim 2016) Cilt 2 bilinçlendirilmesi, var olan mühendislik yapılarının hasarsız incelemelere tabi tutulması, kentsel dönüşüm süresince inşa edilen yapıların hem deprem yönetmeliğine uygun hem de yapı denetim firmalarının gözetiminde yapılması çok önemlidir. Ayrıca bölge ve civarında mikrobölgeleme çalışmalarının güncel verilerle ve yeni yöntemlerle yapılması gelecekte olabilecek depremlerde meydana gelebilecek hasarların en aza indirilmesini sağlayacaktır. Kaynaklar Akıncı, A., Malagnini, L., Herrmann, R. B., Pino, N. A., Scognamiglio, L., Eyidoğan, H. (2001) High-frequency ground motion in the Erzincan region, Turkey: Inferences from small earthquakes. Bull. Seis. Am., 91, pp. 1446-1455 Altınok, Y. (1995) Erzincan ve yöresinin deprem tehlikesi. Jeofizik Dergisi, 9(1), s. 245-248 Askan, A., Karimzadeh, S., Asten, M., Kılıç, N., Şişman, F. M. & Erkmen, C. (2015) Assessment of seismic hazard in the Erzincan (Turkey) region: construction of local velocity models and evaluation of potential ground motions. Turkish Journal of Earth Sciences, 24, pp. 529-565 Askan, A., Sisman, F. N. & Ugurhan, B. (2013) Stochastic strong ground motion simulations in sparsely-monitored regions: a validation and sensitivity study on the 13 March 1992 Erzincan (Turkey) earthquake. Soil Dyn. Earthq. Eng., 55, pp. 170-181. Barka, A. (1993). Tectonics of the Erzincan basin and its vicinity and 13 March 1992 Erzincan earthquake. Proceedings of the 2nd National Conference on Earthquake Engineering, pp. 259 70 Barka, A., Toksöz, M. N., Gülen, L. & Kadinsky-Cade, K. (1987) Kuzey Anadolu Fayının doğu kesiminin segmentasyonu, sismisitesi ve deprem potansiyeli. Yerbilimleri, 14, s. 337-352 Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi, www.koeri.boun.edu.tr/sismo, Erişim Tarihi: Haziran 2016 Kadıoğlu, S., Çınar, T., Kadıoğlu, Y. K., Akyol A. A., Deniz, K. & Kılıç, C. Ö. (2016) Tarihi Cumhurbaşkanlığı Atatürk Müze Köşkü iç ve dış duvar özelliklerinin yer radarı yöntemi ile araştırılması. 6. Yer Elektrik Çalıştayı, s. 102-105, Kocaeli, Türkiye Kadıoğlu, S., Kadıoğlu, Y. K. & Akyol, A. A. (2015) Picturing monuments and cultural heritages with Ground Penetrating Radar method including its half bird s eye view visulation. IEEE Xplore Digital Library Conference Publications, 8th International Workshop Advanced Ground Penetrating Radar (IWAGPR) Kurtuluş, C. & Bozkurt, A. (2015), Yeni Cuma Camii nin duvar içlerinde yer alan yapı elemanlarının tahribatsız yapı tekniği ile belirlenmesi. 5th International Earthquake Symposium, Kocaeli, Turkey Kurtuluş, C. (1993) 13 Mart 1992 Erzincan Depremi ve sonuçları. Türkiye 13. Jeofizik Kurultayı, 4 Lav, A. (1994) İstanbul ve Erzincan şehirlerinde zemin büyütme etkilerine göre mikrobölgeleme. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye Lav, A., Erken, A., İyisan, R. & Ansal, A. (1993), Erzincan da yerel zemin koşulları ve yapısal hasar üzerinde etkisi. Türkiye İnşaat Mühendisliği 12. Teknik Kongresi, s. 25-9, Ankara, Türkiye Masini, N., Persico, R. & Rizzo, E. (2010) Some examples of GPR prospecting for monitoring of the monument heritage. Journal of Geophysics and Engineering, 7(2), pp. 190-199 Pérez-Gracia, V., Caselles, O., Clapes, J., Osorio, R., Canas, A. & Pujades, L. G. (2009) Radar exploration applied to historical buildings: A case study of the Marques de LU6 palace, in Barcelona (Spain). Engineering Failure Analysis, 16, pp. 1039-1050 T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Türkiye, afet farkındalığı ve afetlere hazırlık araştırması (2014) Teknik Rapor, Ankara, Türkiye