Endüstriyel Simbiyoz (Ekoloji): Kavramsal Çerçeve ve Uygulama Örnekleri Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Bölümü ANKARA SANAYİ ODASI 1. ve 2. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ UYGULAMASI ÖN DEĞERLENDİRME TOPLANTISI 2. OSB Toplantı Salonu 15 Şubat 2010, Ankara
YAKLAŞIMLAR (APPROACHES) PC: Pollution control (Kirlilik kontrolü) WM: Waste minimization (Atık minimizasyonu) LCA: Life cycle assessment (Yaşam döngüsü değerlendirme) ZW: Zero waste (Sıfır atık) ED: Eco-design (Eko-tasarım) CP: Cleaner production (Temiz üretim) EL: Environmental legalisation (Çevre mevzuatı) GC: Green chemistry (Yeşil kimya) VEA: Voluntary environmental agreement (Gönüllü çevresel anlaşma) SCM: Supply chain management (Tedarik zinciri yönetimi) Endüstriyel Ekoloji (Simbiyoz) Temiz(Sürdürülebilir) Üretim Eko-verimlilik ALT SİSTEMLER (SUB SYSTEMS) ET: Environmental technology (Çevre teknolojileri) EE: Environmental engineering (Çevre mühendisliği) IPPC: Integrated pollution prevention control (Entegre kirlilik önleme ve kontrol) IE: Industrial ecology (Endüstriyel ekoloji) P2: Pollution prevention (Kirliliğin önlenmesi) PSS: Product service system (Ürün servis sistemi) EMS: Environmental management strategy (Çevresel yönetim stratejileri) PRENSİPLER (PRINCIPLES) DE: Degradation (Bozundurma) P: Purification (Arıtma) RU: Reuse (Yeniden kullanım) RG: Regeneration (Yenilenme) RF: Remanufacturing (Yeniden üretim) RE: Recycling (Geri dönüşüm) RP: Repair (Onarım) RV: Recovery (Geri kazanım) MRU: Minimization resource of usage (Kaynak kullanımının minimize edilmesi) R2: Renewable resources (Yenilenebilir kaynaklar) SR: Source reduction (Kaynakta azaltma) FX: Factor x (Faktör- x) PP: Polluter pays principle ( Kirleten öder prensibi) HS: Health and Safety (Sağlık ve güvenlik) SRE: Social responsibility (Sosyal sorumluluk) M: Mutualism (Kazan-kazan) E2: Eco- efficiency (Eko-verimlilik) EI: Ethical investment (Etik yatırım) R: Reporting to the stakeholders (Paydaşları bilgilendirme) EA: Environmental accounting (Çevre muhasebesi) SÜRDÜRÜLEBİLİR SİSTEMLER (SUSTAINABLE SYSTEMS) SC: Sustainable consumption (Sürdürülebilir tüketim) SP: Sustainable production (Sürdürülebilir üretim) RC: Responsible care (Üçlü sorumluluk)
Olası en yüksek kaynak verimliliği ve atık azaltımı uygulamaları için Endüstriyel Simbiyoz Ekoverimlilik (Temiz Üretim) olanakları değerlendirildikten sonra uygulanmalıdır. Avusturalya da Kullanılan Yöntem İsviçre de Kullanılan Yöntem
SİMBİYOZ: Birden fazla canlı türünün, belirli koşullar altında bir arada yaşaması, simbiyozis olarak tanımlanır. Bir arada yaşayan bu türler, birbirlerinin varlığından yarar sağlarlar
Endüstriyel Simbiyoz (Ekoloji) nedir? Doğal ekosistemlerdeki verimliliğin endüstriyel sistemlere uygulanmasıdır. Bir endüstriyel işletmenin çıktısı diğerinin girdisi olarak kullanılır. Endüstriyel sistemlerde maddesel döngünün kapatılmasıdır. Endüstriyel sistemlerde madde ve enerji kullanımının optimize edilmesidir. Endüstriyel Simbiyozun Avantajları Atık ve yan ürünlerin geri kazanılması Kaynak kullanımında azalma Çevresel emisyonların azalması Madde ve enerjinin verimli kullanılması
TİPİK BİR ENDÜSTRİYEL SİSTEM (TEK YÖNLÜ MADDESEL DÖNGÜ)
DOĞAL BİR EKOSİSTEM
MADDESEL DÖNGÜNÜN KAPALI OLDUĞU BİR ENDÜSTRİYEL EKOSİSTEM
KALUNDBORG ÖRNEĞİ
KALUNDBORG DA SAĞLANAN KAZANIMLARDAN BAZILARI
Başarı için Önemli Faktörler: Firmalar birbirlerinden farklı ama maddesel girdi-çıktı bazında uyumlu olmalıdırlar. Yapılacak girdi-çıktı değişimleri hammadde ve enerji tüketim ile atık bertaraf maliyetleri bazında katılan her firma için kabul edilebilir ve karlı olmalıdır Varolan simbiyoz olanaklarını belirlemek için yapılacak denetleme/değerlendirme faliyetleri gönüllü ancak, ilgili yasal kurum ile işbirliği içinde gerçekleştirilmelidir. Nakliye masraflarının elde edilecek ekonomik faydanın önüne geçmemesi için firmalar arasındaki mesafe çok uzak olmamalıdır. Uygulamadan önce katılımcılar arasında yeterli farkındalık ve şeffaflık sağlanmalıdır. Yapılacak girdi-çıktı değişimleri için nitel ve nicel olarak güvenilir bir veri tabanı oluşturulmalıdır.
WALES (İNGİLTERE) ÖRNEĞİ
ÇİN ÖRNEĞİ Şeker Kamışı Atık Melas Küspe
DİĞER ÖRNEKLER
CENEVRE (İSVİÇRE) ÖRNEĞİ
KULLANILAN YÖNTEM (1/3)
KULLANILAN YÖNTEM (2/3)
KULLANILAN YÖNTEM (3/3)
TEŞEKKÜRLER Prof.Dr. Göksel N. Demirer ODTÜ Çevre Mühendisligi Bölümü Tel: 312 210 58 67 e.posta: goksel@metu.edu.tr