PARALEL RL DEVRELERİ 6.1 Amaçlar i, v, v R ve v L nin RMS değerlerinin hesaplanması I R, I L ve I değerlerinin hesaplanması İletkenliğin (G), saseptansın (B) ve admitansın (Y) hesaplanması Admitans üçgeninin çizilmesi 6.2 Devre Elemanları Ve Kullanılan Malzemeler Bu deneyde kullanılacak malzeme ve cihazların listesi Tablo 6.1 de verilmektedir. Deney anında oluşan hata ve hasarları Tablo 6.1 de gösterilen kısma detaylı bir şekilde not ediniz. Ayrıca deney esnasında cihazları kullanırken karşılaştığınız zorlukları, deney ve deneyde kullanılan malzemeler hakkındaki önerilerinizi de yazabilirsiniz Tablo 6.1 Deney 6 de kullanılan malzeme ve devre elemanları listesi Materyal Model Seri ve/veya Ofis Stok Devre Elemanları 1 1 220 Ω Direnç (2 W) 2 2 10 ohm direnç (2 W) 3 1 1000 sarımlı Bobin Ölçüm Cihazları 4 Katot Tüp osiloskop Kaynaklar 5 Sinyal Jeneratörü Aksesuar 6 1 Delikli tezgah, DIN A4 576 74 7 1 Takım köprü bağlantısı 501 48 8 3 Bağlantı kablosu, kırmızı, 50 cm 501 25 9 3 Bağlantı kablosu, siyah, 50 cm 501 28 Deney anında meydana gelen hasarlar ve deney hakkındaki öneriler: 1
6.4 ÖN ÇALIŞMA 1) Şekil 6.1 de verilen devreyi dikkate alınız. v(t)=5cos(2500πt) V ve L=18 mh (endüktörün ideal olduğunu kabul ediniz) ise V, I L, I R, ve I=I L +I R değerlerini hesaplayınız. Şekil 6.1 İdeal parelel RL devresi V=.., I L =.., I R =, I=. 2) Deneyde kullanılan Şekil 6.3 deki devreyi dikkate alınız. R 1 ve R 2 dirençlerinin I L ve I R akımlarını ölçmek için bağlandıklarına dikkat ediniz. Ayrıca şekil üzerinde açıkca gösterilmeyen endüktörün 18.3 Ω luk sarmal (iç) direncinin olduğuna dikkat ediniz. Birinci soruda olduğu gibi v(t)=5cos(2500πt) V ve L=18 mh kabul ederek V, I L, I R, I değerlerini hesaplayınız. V=.., I L =.., I R =, I=. 3) Yukarıdaki birinci ve ikinci soruda hesapladığınız I L, I R, I değerlerini karşılaştırınız. Bu karşılaştırmaya dayanarak endüktörün 18.3 Ω luk sarmal iç direncinin ve akım ölçmek için kullanılan 10 Ω luk direncin, endüktörün ve direncin voltaj-akım ilişkisinin karşılaştırılmasını engellediğini söyleyebilir misin? 2
Adı&Soyadı: 4) Ayrıca toplam admitans Y=G+jB=I/V değerini ve buna dayanarak 1. ve 2. soruda analiz ettiğiniz paralel RL devrelerinde iletkenlik (G) ve sanal geçiri (saseptans, B) değerlerini hesaplayınız. Şekil 6.1 için Y=., Şekil 6.3 için Y=., G=.., B= G=.., B= 5) Önceki sorudaki hesaplanan sonuçları kullanarak admitans üçgenini Şekil 6.2 ye çiziniz. Şekil 6.2 Paralel RL devresi için admitans üçgeni. 3
6.5 DENEY 1) Şekil 6.3 deki devreyi kurunuz. Devreye 1.25 khz ve 10V tepe değerinde sinüzoidal voltaj uygulayınız. Sonra, v değerini CH-I den, v 1 ve v 2 değerlerini CH-II den ölçünüz. Şekil 6.3 Paralel RL devrelerini için test devresi. Ölçtüğünüz değerlere göre i L =v 1 /R 1 ve i R =v 2 /R 2 akımlarını hesaplayınız ve Şekil 6.4 ya çiziniz. Ayrıca osiloskoptan ölçtüğünüz voltaj değerlerini ve aralarındaki faz farkını yazınız. V p =.., V 1p =....., V 2p =..., o φ V = 0, φ V =..., φ 1 V =. 2 Aşağıdaki büyüklükleri hesaplayınız; V rms =......, V 1,rms =......, V 2,rms =....., V=., V 1 =..., V 2 =., V I L = 1 R =.., I V R= 2 1 R =...., I= I L+I R =.... 2 2) v 1 voltajını CH I ve v 2 voltajını CH II ye bağlayınız. v 1 ve v 2 arasındaki faz farkını osiloskobun EXT X/Y ayarını kullanarak ölçünüz. Ölçtüğünüz faz farkını yazınız 1 φ 1,2 = sin ( ) =... = 4
Şekil 6.4 Şekil 6.2 deki paralel RL devresi için v, i L ved i R nin değişimleri. 6.6 SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 1) Teorik ve deneysel olarak elde ettiğiniz V, I L, I R, I değerlerini Tablo 6.2 deki uygun yerlere yazınız. Tablo 6.2 Paralel RL devresi için voltaj ve akım değerleri Sonuçlar Teorik değerler (İdeal durumda) Ön çalışma (6.4 1) V (V) I L (ma) I R (ma) I (ma) Teorik değerler (İdeal olmayan durumda) Ön çalışma (6.4 2) Deneysel değerler (İdeal olmayan durumda) Deneysel çalışma (6.5) 2) Tablo 6.2 deki 4. Sütundaki deneysel sonuçlarla 3. sütundaki terorik sonuçları karşılaştırınız. 5
Adı&Soyadı: 3) Tablo 6.2 nin son sütunundaki deneysel sonuçları kullanarak Y=I/V admitansını hesaplayınız. Admitans üçgenini Şekil 6.5 e çizerek Şekil 6.2 de çizilmiş olan admitans üçgeni ile karşılaştırınız. Şekil 6.5 Paralel RL devresinin deneysel sonuçlarına göre çizilmiş admitans üçgeni. 4) Tablo 6.2 deki deneysel sonuçları kullanarak, akım üçgenini Şekil 6.6 da çiziniz ve admitans üçgeni ile arasındaki benzerlikleri tartışınız. Şekil 6.6 Paralel RL devresinin deneysel sonuçlarına göre çizilmiş akım üçgeni. 6