MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI
Bağımsız Denetim Standartları 1. Kilit Terimlerin Belirlenmesi 2. Metnin Çevrilmesi 3. İlk Uzman Kontrolü 4. Çapraz Kontrol İkinci Uzman Kontrolü 5. Metnin Danışma Komisyonlarına Gönderilmesi 6. Uzmanlardan Oluşan Ekiplerce Kontrolü 7. Metnin Denetim Dairesi Başkanınca Kontrolü 8. KGK Başkanlığınca Metnin Kontrolü 9. Metnin Gözden Geçirme Komitesi ve Kurul Üyelerine Sunumu 10. Kamuoyuna Duyurulması 11. Görüşlerin Alınması ve Değerlendirilmeleri 12. Son Kontroller, Kurul Kararı ve Metnin Yayınlanması 2
Türkiye Denetim Standartları Çalışma ve danışma komisyonları: Bağımsız denetim konusundaki bilgi ve deneyimlerinden yararlanmak amacıyla uygulama alanında uzmanlaşmış kamu görevlileri, öğretim elemanları ile uygulayıcılar geçici çalışma ve danışma komisyonlarında görevlendirilmiştir. TDS Kapsamında 5 Komisyon Kurulmuştur. 3
Türkiye Denetim Standartları Çalışma ve danışma komisyonları: 1) Kilit Terimlerin Türkçe karşılıklarının belirlenmesi 2) Etik Kurallar ve Eğitim Standartları 3) Bağımsız Denetim Standartları 200 ler grubu 4) Bağımsız Denetim Standartları 300,400 ve 500 ler 5) Bağımsız Denetim Standartları 600,700 ve 800 ler grubu TDS Kapsamında 5 Komisyon Kurulmuştur. 4
Bağımsız Denetim Standartlarının Yapısı Kapsam Yürürlük tarihi Amaç Tanımlar Hükümler Uygulama ve Diğer Açıklayıcı Bilgiler Bölümü 5
KKS 1 KKS 1 11 inci paragraf: Denetim şirketinin amacı aşağıdaki hususlara ilişkin kendisine makul güvence sağlayan bir kalite kontrol sistemi kurmak ve bu sistemin devamlılığını sağlamaktır; (a) Denetim şirketinin ve personelinin, mesleki standartlara ve yürürlükteki mevzuat hükümlerine uygunluk sağladığı, (b) Denetim şirketi veya sorumlu denetçi tarafından düzenlenen raporların, içinde bulunulan şartlara uygunluğu. Etkin ve verimli bir Uygulama için kilit nokta: KKS 1 i denetim şirketinin büyüklüğüne ve faaliyetlerinin karmaşıklığına uygun bir şekilde gerçekleştirmektir. 6
KKS 1- Kalite Kontrol Sisteminin Unsurları 1. Denetim şirketi bünyesinde kaliteye ilişkin liderlik sorumlulukları 2. İlgili etik hükümler 3. Müşteri ilişkisinin ve denetim sözleşmesinin kabulü ve devam ettirilmesi 4. İnsan kaynakları 5. Denetimin yürütülmesi 6. İzleme * Kaliteli bir belgelendirme yukarıdaki unsurlara içeren yapının varlığının ve etkinliğinin en iyi göstergesidir. 7
8 Denetim şirketi bünyesinde kaliteye ilişkin liderlik sorumlulukları
Denetim şirketi bünyesinde kaliteye ilişkin liderlik sorumlulukları Yönetimden en alt kademedeki çalışanı kapsayan bir kalite kültürünün oluşturulması Nihai Sorumluluk denetim şirketinin yönetim kuruluna aittir. Kalite Kontrol sisteminin unsurlarına ilişkin operasyonel sorumluluklar - Yeterli ve uygun tecrübeye - Gerekli yetkiye sahip kişilere verilmelidir Ticari kaygılar yönetimin kaliteye ilişkin sorumluluklarının önüne geçemez 9
İlgili Etik Hükümler Şirket ile bütünleşik: Dürüstlük, Tarafsızlık, Mesleki yeterlik ve özen, Sır saklama Mesleğe uygun davranış. * Aykırılık durumlarının tespit edilmesi ve gerekli işlemlerin yapılmasını sağlamaya yönelik politika ve prosedürlerin oluşturulması 10
İlgili Etik Hükümler Bağımsızlık tüm güvence denetimlerinin ön koşuludur. Tehditlerin ve alınabilecek önlemlerin anlaşılması (Kurum tarafından yayımlanacak Etik Kurallar bu konuda rehberlik sağlayacaktır. Bağımsızlığı yönelik tehditlerin tespit edilmesi, belgelendirilmesi ve uygun bir şekilde yönetilmesi: - Firma düzeyinde: Bağımsızlık taahhütleri - Her bir denetim Düzeyinde: Bağımsızlık taahhütleri Çıkar Çatışmalarının tespiti ve gereğinin yapılması Sır Saklama prosedürlerinin oluşturulması 11
Müşteri İlişkisinin ve Denetim Sözleşmesinin Kabulü ve Devam Ettirilmesi Kabul ve Devam prosedürlerinin uygulanması (Etik Hükümler ve Yeterliliğin değerlendirilmesi Kabul veya devam edip etmeme kararının verilmesi (Müşterinin Dürüstlüğü ve riskler Risk faktörlerin Listelenmesi 12
Müşteri İlişkisinin ve Denetim Sözleşmesinin Kabulü ve Devam Ettirilmesi Aşağıdaki hususlarda denetim şirketinin politika ve prosedürleri denetim firmasına güvence sağlamalıdır: Denetimin yürütülmesi konusunda yetkin olmak, zaman ve kaynaklar dâhil denetimi yürütmek için gerekli beceri ve kapasiteye sahip olmak Etik hükümlere uygunluğu sağlayabilmek Ayrıca risklerin ve alınan önlemlerin yeterli bir şekilde belgelendirilmesi lazım. Gerektiğinde mevzuat izin vermesi halinde denetim çekilme ve bunun nedenlerinin yeterli bir şekilde belgelendirilmesi 13
İnsan Kaynakları Aşağıdaki alanlarda politika ve prosedürlerin geliştirilmesi: İşe alma. Performans değerlendirmesi. Verilen görevleri yerine getirme süresi dâhil kabiliyetler. Yeterlik. Kariyer gelişimi. Terfi etme. Ücret ve sair haklar. Personel ihtiyacının tahmini. Bu hususlar çalışanların motivasyon (etik hükümlere uyum dahil) ve gerekli yeterliğe sahip olmalarını sağlayarak yapılan denetimlerin kalitesini artırır. 14
İnsan Kaynakları Denetim Şirketi, yeterli sayıda gerekli yeterlik ve beceriye sahip, etik ilkelere bağlı uygun personele ihtiyaç duyar. Denetim şirketinin ve müşterilerinin ihtiyaçlarına orantılı bir şekilde uygun niteliklere sahip çalışan teminine odaklanma Yöneticilerin ve diğer personelin uygun bir şekilde eğitilmesi ve mesleki gelişimlerinin sağlanması böylece yeterliliklerinin muhafazasının sağlanması İlgili çalışma için gerekli yeterlik ve beceriye sahip çalışanların görevlendirilmesi Bir disiplin sürecinin oluşturulması 15
Denetimin Yürütülmesi Denetimin yürütülme kalitesinin tutarlılığını sağlayan politika ve prosedürler oluşturma Bu tutarlılık, genellikle yazılı veya elektronik rehberler, yazılımlar veya diğer standart belgelendirme biçimleri ile sektöre veya denetimin konusuna özgü rehberlerin oluşturulması suretiyle sağlanır. Sorumlu Denetçinin tanımlanmış sorumlulukları olmalıdır. Etkin planlama, yönlendirme ve gözetim ile gözden geçirme prosedürleri İstişare Prosedürleri (Kim, Ne zaman, Nasıl..gerektiğinde dışardan temin) Görüş Ayrılıklarının çözümüne yönelik prosedürler gibi.. 16
Denetimin Yürütülmesi Denetimin Kalitesine Yönelik Gözden Geçirme Kurum tarafından belirlenen işletmeler ile borsada işlem gören işletmelerin finansal tablolarının bağımsız denetimlerde zorunlu Diğer denetimlerin hangilerine yönelik uygulanacağına yönelik denetim şirketinin prosedürler oluşturması Asgari olarak kapsam belirlenmelidir. Uygun niteliklere sahip denetimin kalitesini gözden geçiren Kişinin atanması (Kurum içi Kurum dışı) Teknik beceriye sahip olmalı Gerekli yetki ve deneyime sahip olmalı Tarafsız olmalı 17
İzleme Kalite Kontrol Sisteminin üzerinde bir İzleme Programı oluşturmak Teftiş Prosedürleri oluşturmak (denetim tamamlandıktan sonra) - dönemsel olarak mutlaka her bir sorumlu denetçinin çalışması teftiş kapsamına girmeli - Gerektiğinde mutlaka dışardan birilerine yaptırılması - - Resmi raporlama Eksiklerin bildirilmesi ve önlemlerin alınması Şikayet ve iddiaları ele alan prosedürlerin oluşturulması 18
Belgelendirme Kalite Kontrol Politika ve Prosedürleri Denetim Dosyaları Kalite Kontrol Gözden Geçirmeleri Saklama ve erişim 19
Belgelendirme Kalite Kontrol Politika ve Prosedürleri Denetim Dosyaları Kalite Kontrol Gözden Geçirmeleri Saklama ve erişim 20
KKS 1 ve BDS 220 arasındaki bağlantı KKS 1 11inci paragraf denetim şirketi seviyesinde kalite kontrol sisteminin amacını tanımlar BDS 220 6 ıncı paragraf her bir denetim düzeyindeki amacı tanımlar: Yürütülen her bir denetimle ilgili olarak denetçiye, (a) (b) Denetimin mesleki standartlar ile yürürlükteki mevzuat hükümlerine uygun olduğuna ve (b) Düzenlenen denetçi raporunun içinde bulunulan şartlara uygunluğuna ilişkin makul güvence sağlayan kalite kontrol prosedürlerini uygulamaktır 21
Bağımsız Denetim Standartları BDS ler risk bazlı bir yaklaşım üzerine kurulmuştur. BDS 200, BDS ler kapsamındaki bir denetimden ne anlaşılması gerektiği hususunda da açıklamalar yapar Riskleri Değerleme a) Planlama (ön denetim çalışmaları dahil) b) Risk Değerlendirme Prosedürlerini Uygulama Risklere Karşılık Verme a)müteakip Denetim Prosedürlerini tasarlama b) Bunları uygulama Raporlama: a) Denetim kanıtlarını Değerlendirme b)denetim raporunu hazırlama 22
Bağımsız Denetim Standartları GENEL İLKE VE SORUMLULUKLAR BDS 200 BDS 210 BDS 220 BDS 230 BDS 240 BDS 250 BDS 260 BDS 265 Bağımsız denetçinin genel amaçları ve bağımsız denetimin bağımsız denetim standartlarına uygun olarak yürütülmesi Bağımsız denetim sözleşmesinin şartları üzerinde anlaşmaya varılması Finansal tabloların bağımsız denetiminde kalite kontrol Bağımsız denetimin belgelendirilmesi Finansal tabloların bağımsız denetiminde bağımsız denetçinin hileye ilişkin sorumlulukları Finansal tabloların bağımsız denetiminde ilgili mevzuatın dikkate alınması Üst yönetimden sorumlu olanlarla kurulacak iletişim İç kontrol eksikliklerinin üst yönetimden sorumlu olanlara ve yönetime bildirilmesi 23
Bağımsız Denetim Standartları RİSK DEĞERLENDİRMESİ VE DEĞERLENDİRİLMİŞ RİSKLERE VERİLECEK KARŞILIKLAR BDS 300 BDS 315 BDS 320 BDS 330 BDS 402 BDS 450 Finansal Tablo Bağımsız Denetiminin Planlanması İşletmeyi ve Çevresini Tanımak Suretiyle Önemli Yanlışlık Risklerinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Bağımsız Denetimin Planlanması ve Yürütülmesinde Önemlilik bağımsız denetçinin değerlendirilmiş risklere karşılık yapacağı işler Hizmet kuruluşu kullanan bir işletmenin bağımsız denetiminde dikkate alınacak hususlar Bağımsız denetimin yürütülmesi sırasında belirlenen yanlışlıkların değerlendirilmesi 24
Bağımsız Denetim Standartları BAĞIMSIZ DENETİM KANITLARI BDS 500 BDS 501 BDS 505 BDS 510 BDS 520 BDS 530 BDS 540 BDS 550 BDS 560 BDS 570 BDS580 Bağımsız denetim kanıtları Bağımsız denetimi kanıtları belirli kalemler için dikkate alınması gereken özel hususlar Dış teyitler İlk bağımsız denetimler- açılış bakiyeleri Analitik prosedürler Bağımsız denetimde örnekleme Gerçeğe uygun değere ilişkin olanlar dâhil muhasebe tahminlerinin ve ilgili açıklamaların bağımsız denetimi İlişkili taraflar Bilanço tarihinden sonraki olaylar İşletmenin sürekliliği Yazılı açıklamalar 25
Bağımsız Denetim Standartları BAŞKALARININ ÇALIŞMALARININ KULLANILMASI BDS 600 BDS 610 BDS 620 Özel hususlar-topluluk finansal tablolarının bağımsız denetimi (topluluğa bağlı birim denetçilerinin çalışmaları dâhil) İç denetçi çalışmalarının kullanılması Uzman çalışmalarının kullanılması Bağımsız denetimin sonuçları ve raporlama BDS 700 BDS 705 BDS 706 BDS 710 BDS 720 BDS 720-A Finansal tablolara ilişkin görüş oluşturma ve raporlama Bağımsız denetçi raporunda olumlu görüş dışında bir görüş verilmesi Bağımsız denetçi raporunda yer alan dikkat çekilen hususlar ve diğer hususlar paragrafları Önceki dönemlere ait karşılık gelen bilgiler ve karşılaştırmalı finansal tablolar Bağımsız denetçinin denetlenmiş finansal tabloları içeren dokümanlardaki diğer bilgilere ilişkin sorumlulukları Bağımsız denetçinin denetim kurulunun yıllık faaliyet raporuna ilişkin yasal raporlama sorumlulukları 26
İnceleme Standartları ÖZEL ALANLAR BDS 800 BDS 805 BDS 810 Özel hususlar özel amaçlı çerçevelere göre hazırlanan finansal tabloların bağımsız denetimi Özel hususlar tek bir finansal tablonun bağımsız denetimi ile finansal tablolardaki belirli unsurların, hesapların veya kalemlerin bağımsız denetimi Özet finansal tablolara ilişkin rapor vermek üzere yapılan denetimler 27
28 Teşekkürler