DEN ZL Ç N JEOLOJ K-JEOTEKN K KENT B LG S STEM

Benzer belgeler
DENİZLİ İL MERKEZİ YERLEŞİM ALANININ JEOLOJİK, JEOTEKNİK KENT BİLGİ SİSTEMİ (JEO-KBS)

TARİHİ YARIMADA(İSTANBUL) NIN SIVILAŞMA VE ŞEV STABİLİTESİ POTANSİYELİ

DERİN KAZI ÇUKURU İKSA PROJELENDİRİLMESİNE BİR ÖRNEK

CO RAFYA. TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER

BİLGİSAYAR PROGRAMLARI YARDIMIYLA ŞEV DURAYLILIK ANALİZLERİ * Software Aided Slope Stability Analysis*

Standard Penetrasyon Deneyi (SPT) İle Kaytazdere (İzmit) Trafik Gözetleme İstasyonu Zemininin Sıvılaşma Potansiyelinin Araştırılması

DELTA ÇÖKELLERİNDE ŞEV DURAYLILIĞINI BELİRLEMEK İÇİN BİR YAKLAŞIM: İZMİR KÖRFEZİ UYGULAMASI

YENİŞEHİR/BURSA İLÇESİ YERLEŞİM ALANI DEPREM ÇEKİNCESİ

RİSKLİ YAPILAR ve GÜÇG

Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Sondaj Derinliğinin Sıvılaşma Analizine Etkisinin Belirlenmesi (Eskişehir Örneği)

CO RAFYA HAR TA B LG S

YERLEŞĐM YERLERĐNĐN SEÇĐMĐNDE YERBĐLĐMLERĐNĐN ÖNEMĐ VE KONYA NIN AFET RĐSKĐ

STANDARD PENETRASYON DENEYİ (SPT) İLE KÜÇÜKKUYU (ÇANAKKALE) TRAFİK GÖZETLEME İSTASYONU ZEMİNİNİN SIVILAŞMA POTANSİYELİNİN ARAŞTIRILMASI

JEOLOJİK-JEOTEKNİK BİLGİ SİSTEMİNE BİR ÖRNEK: AKSARAY İL MERKEZİ

5. OTURUM. Oturum Başkanı : İnş. Yük. Müh. Enver ALTINOK

TÜRKĠYE DEKĠ YERALTISULARININ ARAġTIRILMASI, ĠġLETĠLMESĠ Ve YÖNETĠMĠ ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME

ÖZELLĠKLERĠ DĠKKATE ALINMADAN YAPILAN SONDAJ

Betonarme ve Prefabrik Yapılarda Risk Değerlendirmesi

TEMMUZ 2003 BULDAN (DENİZLİ) DEPREMLERİNİN MÜHENDİSLİK İNCELEMESİ

CO RAFYA AKARSULAR. ÖRNEK 1 : Afla daki haritada bir yöredeki akarsular gösterilmifltir.

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

3. Zemin yap na göre seçilen kaz yöntemi, Delme patlatma, mekanize kaz yöntemleri,

6. ODA MERKEZ BÜRO İŞLEYİŞİ

Fethiye yerleşim alanındaki zeminlerin spt ve kayma dalga hızı verileriyle sıvılaşma potansiyelinin değerlendirilmesi

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN

Standard Penetrasyon Testi (SPT) ile Saruhanlı (Manisa) İlçesi Zeminlerinin Sıvılaşma Potansiyelinin Araştırılması

Temel Kayaçları ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ GİRİŞ ÇALIŞMA ALANININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ

Şekil 6. Kuzeydoğu Doğrultulu SON-B4 Sondaj Kuyusu Litolojisi

DENİZLİ İL MERKEZİ ZEMİNLERİNİN JEOLOJİK, JEOTEKNİK AÇIDAN İNCELENMESİ VE SIVILAŞMA DUYARLILIĞININ BELİRLENMESİ

NETWORK DESIGN AND OPTIMIZATION FOR DEFORMATION MONITORING ON TUZLA FAULT-IZMIR AND ITS VICINITY

MTA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURUMSAL DANIŞMANLIK ÇALIŞMALARI

CO RAFYA SICAKLIK. Kavram Dersaneleri 6. ÖRNEK 1 : Afla daki haritada, Türkiye de y ll k günefllenme sürelerinin da l fl gösterilmifltir.

Bu çal mada var lan sonuçlar ve konuyla ili kin önerilerimiz a da özetlenmi tir.

AR-GE YETENE DE ERLEND R LMES ESASLARI (*)

PRELIMINARY REPORT. 19/09/2012 KAHRAMANMARAŞ PAZARCIK EARTHQUAKE (SOUTHEAST TURKEY) Ml=5.1.

Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme

VERG NCELEMELER NDE MAL YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, MAL YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM

19 Mayıs 2011 M w 6.0 Simav-Kütahya Depreminin Kaynak Parametreleri ve Coulomb Gerilim Değişimleri

MADEN HUKUKU İLE İLGİLİ İDARİ YARGI KARARLARI VE MEVZUAT

MANİSA İLİ, SELENDİ İLÇESİ, ESKİCAMİ MAHALLESİ, 120 ADA, 1 PARSELE İLİŞKİN UYGULAMA İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ ÖNERİSİ

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi

ĐMAR PLANINA ESAS JEOLOJĐK-JEOTEKNĐK ETÜT RAPORU

İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU

ÇINAR KOLEJ Ö RENC LER Ç N RENKL B R DÜNYA

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları

YIĞMA TİPİ YAPILARIN DEPREM ETKİSİ ALTINDA ALETSEL VERİ ve HESAPLAMALARA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

70.DEPREM VE ZEMİN İNCELEME MÜDÜRLÜĞÜ

BÖLÜM 9- HAR TALAR. Giri - Harita türleri - Kesitler. Osm sman. eoloji

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı Giriş Yöntem Sonuçlar ve Tartışma Kaynakça... 7

XIII- SONUÇ ve ÖNERİLER

Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Deprem Dairesi, Kızılırmak Mah. Ufuk Üniv. Cad. No:12, Söğütözü, 06510, Çankaya-Ankara, Türkiye

T.C BALIKESİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI İMAR VE ŞEHİRCİLİK MÜDÜRLÜĞÜ

İZMİR İÇ KÖRFEZİ DOĞUSUNDA SİSMİK-MÜHENDİSLİK ANAKAYASI VE ZEMİN MODELLERİNİN OLUŞTURULMASINA YÖNELİK YAPILAN ÇALIŞMALAR

SICAKLIK VE ENTALP KONTROLLÜ SERBEST SO UTMA UYGULAMALARININ KAR ILA TIRILMASI

T.C. Karayollar Genel Müdürlü ü. SAYI : B091TCK01200/710 /06/2004 KONU : TADB 2004 Y Birim Fiyat Listesi (Düzeltme) GENEL MÜDÜRLÜK MAKAMINA

EĞİRDİR VE BEYŞEHİR GÖLLERİNİN UYDU VERİLERİ VE TOPOĞRAFİK HARİTA YARDIMIYLA KIYI ÇİZGİSİ DEĞİŞİMLERİ

MÜHJEO 2015: Ulusal Mühendislik Jeolojisi Sempozyumu, 3-5 Eylül 2015, KTÜ, Trabzon

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü

JEOLOJİK-JEOTEKNİK BİLGİ SİSTEMİNE BİR ÖRNEK: AKSARAY İL MERKEZİ

ŞEV DURAYLILIĞI

ADANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJELERİ

30 > 35. nsan Kaynaklar. > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu

Tablo 3.3. TAKV YES Z KANAL SAC KALINLIKLARI (mm)

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

KDU (Kazanım Değerlendirme Uygulaması) nedir?

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

Bursa İl Sınırları İçerisinde Kalan Alanların Zemin Sınıflaması ve Sismik Değerlendirme Projesi

eylül Avrupa Komisyonu Projeleri çin Görsel Kimlik K lavuzu

2. Söz konusu koruma amaçlı imar planı üst ölçek plana aykırı hususlar içermektedir.

YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM Örneklem plan l seçim ölçütleri

ZEMİN MUKAVEMETİ: LABORATUVAR DENEY YÖNTEMLERİ

Gemlik-Armutlu Karayolu nun bitişiğinden güneye doğru uzanmaktadır.

Çok katl perde duvarl toplu konutlar n strüktürel de erlendirme ölçütleri do rultusunda irdelenmesi, Ataflehir örne i

Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan:

BÖLÜM ON TÜRKİYE DE DEPREMSELLİK

Sermaye Piyasas nda Uluslararas De erleme Standartlar Hakk nda Tebli (Seri :VIII, No:45)

KUMLUCA YERLEŞİM ALANININ SIVILAŞMA ANALİZİ

MEKANİZE KAZI (TBM TÜNELLERİ) ve JEOLOJİ

Jeotermal Enerjiden Elektrik Enerjisi Üretimi

BİNA ve BİNA TÜRÜ YAPILAR İÇİN ZEMİN VE TEMEL ETÜDÜ RAPORU GENEL FORMATI

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

3 ŞUBAT 2002 EBER VE ÇAY DEPREMLERİ ÖN RAPORU

KARADENĠZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ KAYA MEKANĠĞĠ DERSĠ LABORATUVARI. ( Güz Dönemi)

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi

BETONARME BĠR OKULUN DEPREM GÜÇLENDĠRMESĠNĠN STA4-CAD PROGRAMI ĠLE ARAġTIRILMASI: ISPARTA-SELAHATTĠN SEÇKĠN ĠLKÖĞRETĠM OKULU ÖRNEĞĠ

EK 2 ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ SENATOSU 2011 YILI ÖSYS KONTENJANLARI DEĞERLENDĐRME RAPORU

KDV BEYAN DÖNEM, TAKV M YILININ ÜÇER AYLIK DÖNEMLER OLAN MÜKELLEFLER

: TRE Investment-TRE II Proje Tarihi : nflaat Tarihi : Ana Strüktür. : Betonarme Karkas Ana fllev

ÇUKURHİSAR-SULTANDERE FAYI SIVILAŞMA RİSKİ DEĞERLENDİRMESİ (TEPEBAŞI/ESKİŞEHİR)

Depremde Zemin Davranışının Kestiriminde Yeni Bir Yöntem: Ankara Kenti Batı Kesimindeki Jeolojik Birimlere Uygulanması

24/05/2014 GÖKÇEADA AÇIKLARI EGE DENİZİ DEPREMİ Mw:6.5

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama


SAKARYA BÖLGESİNDE YEREL ZEMİN ÖZELLİKLERİNİN HASAR BÜYÜKLÜĞÜNE ETKİSİ, ARİFİYE-GEYVE-GÜNEŞLER ÖRNEĞİ

TURİZM YATIRIMCILARINA KAMU TAŞINMAZI TAHSİS ŞARTNAMESİ (DENİZLİ)

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 :

:51 Depremi:

Transkript:

MÜHEND SL K JEOLOJ S BÜLTEN BULLETIN OF ENGINEERING GEOLOGY SAYI: 21 (35-47) DEN ZL Ç N JEOLOJ K-JEOTEKN K KENT B LG S STEM Geological-Geotechnical Urban Information Sysyem for Denizli Halil KUMSAR, Sefer B. ÇEL K, Mustafa KAYA, Serkan TOPALO LU Pamukkale Üniveristesi, Jeoloji Mühendisli i Bölümü, K n kl Kampusü, 20017, Denizli ÖZ Yerleflim alanlar n n seçiminde, jeolojik ve jeoteknik amaçl arazi ve laboratuvar çal flmalar yap larak, de iflik bilgileri içeren farkl türde haritalar haz rlanmaktad r. Bu çal flmada, Denizli yerleflim alan na ait jeolojik ve jeoteknik veriler de erlendirilerek Denizli ili Jeolojik ve Jeoteknik Kent Bilgi Sistemi (JEO-KBS) C++ programlama dilinde yaz lm fl ve uygulamaya bafllanm flt r. Kent bilgi sistemi içinde; topo rafya, imar, jeoloji, jeoteknik, sondaj, yeralt suyu seviyesi ve jeofizik veri tabanlar oluflturulmufltur. Ayr ca bölgenin depremselli i ve faylanma sistemleri ile iliflkisinin incelendi i deprem veri taban da haz rlanm flt r. Bu sistem arac l yla; inceleme alan ndaki her sondaj yeri için s v laflma potansiyeli analizleri yap lm flt r. Yerleflim alan nda yap lan jeofizik ölçümlere iliflkin veriler de sistemin veri taban nda yeralmaktad r. Tüm veriler de erlendirilerek; yerleflim aç s ndan mühendislik önlemi al nmas n gerektiren, yerleflime kapal tutulmas gereken ve yerleflime uygun olan alanlar belirlenmifltir. Anahtar Kelimeler: Denizli, jeoloji, jeoteknik, kent bilgi sistemi. ABSTRACT Geological and geotechnical field and laboratory studies need to be carried out and thus maps are required for land use planning in urban areas. In this study, geological and geotechnical data of Denizli settlement area were evaluated and geological-geotechnical city information system of Denizli was established. The system was written in C++ programming language and called as Geological-Geotechnical Urban Information System for Denizli (JEO-KBS), and it has been used in application. In JEO-KBS system, topography, land use planning, geology, geotechnique, borehole, groundwater level and geophysics databases were constituted. Moreover, seismicity and its relation with the fault systems in the study area were investigated and earthquake database was also formed. By using the system, liquefaction potential analyses of soils from each borehole was carried out. Geophysical data were also stored in the system. The JEO-KBS system may help planners and engineers to find suitable and non-suitable sites for settlement, recreation and industrial areas. Key Words: Denizli, geology, geotechnique, urban information system.

36 Mühendislik Jeolojisi Bülteni 1. G R fi Kentleflmeye yönelik uygulamalarda, imar planlar na esas jeolojik ve jeoteknik araflt rmalar yap lmaktad r. Bu çal flmalardan elde edilen veriler de erlendirilerek sondajlar n, jeofizik ölçümlerin ve araflt rma çukurlar n n yerlerini gösteren konum, genel jeoloji, e im, mühendislik jeolojisi ve yerleflime uygunluk haritalar n n 1/1000 veya 1/2000 ölçekli haz rlan p, bunlar n ilgili resmi kuruma onaylat lmas yasal bir zorunluluktur. Bu çal flmalar n arflivlenmesi, kullan lmas ve haritalardaki verilere proje raporlar içinde ulafl lmas ve uygulamaya aktar lmas, zaman ve ifl gücü aç s ndan önemli bir sorun oluflturmaktad r. Günümüzde kent bilgi sistemleri (KBS) yayg n olarak kullan lmaktad r. Bu bilgi sistemlerinin özelli i, aranan verilere eriflimin ayn koordinat sistemi kullan larak noktasal tan mlama kodlar ile sa lanmas d r. Bu uygulamalarda veri türleri ayr nt land r labilmekte ve her veri türüne göre ayr bir Kent Bilgi Sistemi (KBS) uygulamas yap labilmektedir. Kentlerin jeolojik yap s na ba l olarak toplanan verilerin derlenmesi ve kente ait jeolojik bilgi sisteminin oluflturulmas özel çal flma yöntemlerinin yan s ra, jeolojik, jeoteknik ve mühendislik jeolojisi konular nda bilgi birikimini gerektirir. Bu nedenle, jeolojik ve jeoteknik bilgileri imar haritas ve topo rafik haritalar say sal ortamda de erlendirebilen bilgi sistemlerinin Jeoloji Mühendisli i nde gelifltirilmesi ve uygulamaya aktar lmas bir gereksinim haline gelmifltir. Bu çal flmada, Denizli yerleflim alan na iliflkin (fiekil 1) jeolojik ve jeoteknik içerikli projede (PAÜ, 2002) elde edilen verilere kolay ulafl labilmesi ve say sal ortamda de erlendirilmesi amac yla, C++ programlama dilinde yaz lm fl ve JEO-KBS isimli jeolojik-jeoteknik içerikli bir kent bilgi sistemi tan t lm flt r. Sistem içinde; topo rafya, imar, jeolojik, jeoteknik, sondaj, yeralt suyu seviyesi ve ekil 1. nceleme alanı yer bulduru haritası. Figure 1. Location map of the study area.

Kumsar vd. 37 jeofizik veri tabanlar oluflturulmufltur. Ayr ca, bölgenin depremselli i ve faylanma sistemleri ile iliflkisinin incelendi i bir deprem veri taban da haz rlanm flt r. Bu sistemde; jeolojik ve jeoteknik veriler ile sisteme aktar lan farkl analiz yöntemleri kullan larak her sondaj yeri için s v laflma potansiyeli de erlendirilebilmektedir. Ayr ca yerleflim alan içinde yap lan sismik k r lma ölçümlerine iliflkin veriler de sistemin veri taban nda yeralmaktad r. Yukar daki veriler de erlendirilerek imar plan na iliflkin yerleflime uygunluk haritas haz rlanabilmektedir. 2. DEN ZL VE ÇEVRES N N JEOLOJ S Denizli il merkezi ve yak n çevresinde yüzeyleyen kaya birimleri, Neojen öncesi temel kayalar ve Neojen birimleri ile Kuvaterner çökelleridir (fiekil 2). Bunlardan Neojen öncesi temel kayalar daha çok havzay çevreleyen, yüksek ve da l k kesimlerde görülür. Bunlar n ço u Menderes Masifi ne ait metamorfik kayalard r. Havzan n de iflik kesimlerinden al nan jeoloji kesitlerinde Menderes metamorfitleri fiekil 2. Denizli ve yak n çevresinin jeoloji haritas (Sun (1990) ve Topal (2003) dan de ifltirilerek). Figure 2. Geological map of Denizli and its close vicinity (modified from Sun (1990) and Topal (2003)).

38 Mühendislik Jeolojisi Bülteni yafll dan gence do ru; gnays, flist, kuvarsit ve mermerlerle temsil edilmektedir. Neojen birimleri; alüvyal yelpaze, yelpaze deltas, göl ve akarsu ortamlar nda depolanm fl olup, graben dolgular olarak nitelendirilebilecek çökellerden oluflmaktad r (fiimflek, 1984). Göl ve akarsu ortamlar nda depolanm fl, genellikle havza kenarlar nda ve havza ortas baz yükselim alanlar nda yüzeylenen Neojen birimlerine Taner (2001) taraf ndan Geç Miyosen (Ponsiyen) yafl verilmifltir. Neojen yafll çökellerden Kolonkaya Formasyonu inceleme alan nda genifl bir yay l m göstermektedir. Bu formasyonun egemen kaya türünü oluflturan kumtafllar ; sar ms, aç k pas ve koyu kahverenkli, genellikle gevflek tutturulmufl ve da lgan, parlak mika pullu, tane destekli, iyi boylanmal, baz düzeylerde çak ll, genellikle paralel ve yersel çapraz katmanl d r. Formasyonun ad ilk kez fiimflek (1984) taraf ndan verilmifltir. nceleme alan nda görülen Kuvaterner yafll Asartepe Formasyonu, konglomera, kumtafl ve silttafllar ndan oluflur. Alüvyal kökenli bu çökellerden oluflan formasyon Ercan vd. (1977) taraf ndan adland r lm flt r. Bu çökellerde genelde k z l ms, kahverengi ve turuncu renkler hakim olup, yer yer kirli beyaz ve sar ms renkler de görülmektedir. Orta-kal n ve az belirgin tabakalanma gösteren çak ltafl -kumtafl -silttafl -çamurtafl düzensiz ardalanmas bafll ca kaya toplulu unu oluflturur. Formasyon, yer yer kiltafl ve marn mercekleri de içermektedir. Neojen çökel istifinin üzerinde yer yer görülen traverten, e im at ml normal faylar n s çrama yapt alanlarda depolanm flt r (Çak r, 1999). Travertenler yeflilimsi gri, krem renkli göl batakl k çökelleri ve k rm z ms kahverenkli alüvyal çökeller, eski toprak ve kaba k r nt l geçici akarsu çökelleri ile yanal ve düfley geçifllidir (Özkul vd., 2002). 3. DEN ZL VE ÇEVRES N N DEREMSELL Denizli graben havzas Bat Anadolu geniflleme bölgesinde Büyük Menderes ve Gediz grabenlerinin kesiflti i alan n do usunda yer al r. (fiekil 3). Genel olarak KB-GD uzan ml olan graben, e im at ml normal faylarla s n rlanm flt r. Kuzeyde KB-GD do rultulu Pamukkale-Karahay t fay, güneyde KB- fiekil 3. Denizli ve yak n çevresinin tektonik haritas ve Babada, Sarayköy ve Honaz yak nlar ndaki faylara ait faylanma mekanizmas çözümleri (Aydan vd., 2001). Figure 3. Tectonic map of Denizli and its close vicinity, and focal plane solutions of the faults near Babada, Sarayköy and Honaz (after Aydan et al., 2001).

Kumsar vd. 39 GD do rultulu Babada -Denizli fay ve havzan n do usunda yaklafl k D-B do rultulu Honaz fay bölgede deprem üreten ana faylard r (fiekil 3). Tarihsel dönemde meydana gelen depremlere ait veriler de erlendirildi inde, günümüzde Pamukkale olarak adland r lan ve antik dönemde ad Hierapolis olan kenti etkileyen y k c depremlere ait kay tlar mevcuttur. Bu verilere göre, MS 17, MS 60, 150, 350 ve 640 tarihlerinde Hierapolis a r hasar görmüfltür (D Andria, 2003). 1358 y l nda meydana gelen deprem Pamukkale de çok büyük hasara neden olmufl ve bunun sonucunda da Pamukkale terk edilmifltir. 1878 depreminde de Pamukkale ve çevresinde önemli hasarlar meydana gelmifltir (Kumsar ve Aydan, 2005). 1900 y l ndan bu yana inceleme alan ve çevresindeki deprem odaklar n n da l m ve faylarla olan iliflkileri fiekil 4 de verilmifltir. 1965 y l nda aletsel büyüklü ü 5.7 olan Honaz merkezli depremle ilgili fiekil 4. Denizli ve çevresinde 1900-2005 y llar aras nda meydana gelen depremlerin merkez üstleri ve bafll ca tektonik hatlar. Figure 4. Epicentres of the earthquakes occurred in Denizli region between 1900 and 2005 and main tectonic lines.

40 Mühendislik Jeolojisi Bülteni olarak Karateke köyü, Honaz ilçesi ve K z lyer köyü aras ndaki alanda KD-GB do rultulu ve 15 km boyunca bir yüzey k r n n olufltu u, bu depremi yaflayan yöre halk taraf ndan ifade edilmifltir. 21 Nisan 2000 de 5.2 büyüklü ünde ve merkez üssü Honaz olarak verilen deprem meydana gelmifltir. Bu depremlerden sonra, Denizli Ovas içinde yer alan yerleflim yerlerini tedirgin eden çok say da küçük depremler meydana gelmifltir. 23 ve 26 Temmuz 2003 tarihlerinde merkez üsleri Buldan ilçesi yak nlar nda olan 5.2 ve 5.6 büyüklü ündeki depremler meydana gelmifl olup, y ma ve kerpiç evlerde hasara neden olmufltur (Kumsar vd., 2003). 4. JEOLOJ K VE JEOTEKN K KENT B LG S STEM Bu çal flmada; Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisli i Bölümü araflt rma ekibi taraf ndan yürütülen Denizli Belediyesi Yerleflim Alanlar n n Jeolojik, Jeoteknik ve Hidrojeolojik Özellikleri (PAÜ, 2002) adl projede üretilen veriler esas al narak jeolojik ve jeoteknik kent bilgi sistemi oluflturulmufltur. Bu sistemin program yazarlar taraf ndan yaz lm flt r. Gelifltirilen bu bilgisayar program yaz l m nda, C++ programlama dili kullan lm fl ve programa JEO-KBS ad verilmifltir. Sistemde; topo rafik veriler, imar adalar, jeolojik ve tektonik bilgiler, jeoteknik sondaj loglar, sondajlardan al nan örselenmifl ve örselenmemifl örneklerin fiziksel ve mekanik özellikleri, arazi deney sonuçlar, yeralt suyu seviyesi verileri ile sondajlar n koordinatlar n içeren jeoteknik veriler için ayr veri tabanlar oluflturulmufltur (fiekil 5). Arazi gözlemleri, sondajlar, gözlem çukurlar ve jeofizik ölçümlerden elde edilen veriler kullan larak haz rlanan jeoloji ve mühendislik jeolojisi haritalar n n say sallaflt r larak sisteme aktar lmas yla oluflturulan jeoloji ve jeoteknik veri taban ile istenilen mahallenin, hatta imar adas n n yüzey jeolojisi ve jeoteknik özellikleri hakk nda bilgi edinilmesi mümkün olmaktad r. JEO-KBS sisteminde istenilen her bir veri farkl altl k olarak tan mlanan haritalar üzerinde çizilmekte ve bu veriler görülebilmektedir. Verilerin de erlendirilmesinde kullan lan sondaj noktalar n n konumlar ve SK3 nolu sondaj kuyusu logu örnek olarak fiekil 6 da verilmifltir. Bu sondaj logunda; SK3 sondaj n n yerinin koordinatlar, yeralt suyu seviyesi, sondaj derinli i, sondaj boyunca karfl lafl lan jeolojik birimlerin kal nl klar ve tan mlar, sondajda farkl derinliklerde elde edilen SPT darbe say lar, sondaj boyunca zemin karotlar ndan al nan örneklerin indeks özellikleri, zemin s n flar, elek analizi deney sonuçlar ve örneklerin al nd klar derinlikler belirtilmifltir. JEO-KBS sisteminde yeralan sondaj loglar ndaki yeralt suyu seviye verileri kullan larak yeralt suyu efl derinlik haritas haz rlanabilmektedir. Denizli iline ait yeralt suyu efl derilik haritas fiekil 7 de verilmifltir. Denizli il merkezinde yeralt suyu derinli i yüzeyden 1 ile 10 m aras nda de iflen derinliklerdedir. JEO-KBS sisteminde Denizli ilini önemli ölçüde etkileyebilecek bir depremin büyüklü ü Aydan vd., (2001) taraf ndan 6.3 ve odak derinli i 17.6 km olarak belirlenmifltir. Söz konusu depremin d fl merkezinin Denizli il merkezine yak n olaca varsay lm flt r. Odak derinli i, d fl merkez ve sondaj noktas n n koordinat verileri de kullan larak, sondaj noktalar ndaki yer ivmesi de erleri Aydan vd. (2001) taraf ndan gelifltirilen azal m iliflkisi kullan larak her sondaj için ayr ayr hesaplanm flt r. Bu de erlendirme esas al narak arazi ve zemin mekani i laboratuvar deneylerinin sonuçlar de erlendiril-

Kumsar vd. 41 fiekil 5. Jeolojik-jeoteknik kent bilgi sistemi (JEO-KBS) ak fl diyagram. Figure 5. Flow chart of the geological-geotechnical information system (JEO-KBS).

42 Mühendislik Jeolojisi Bülteni fiekil 6. Sondaj noktalar n n Denizli yerleflim alan ndaki da l m ve SK3 no.lu sondaja ait jeoteknik log. Figure 6. Distribution of boreholes in Denizli settlement area and geotechnical log of borehole SK3.

Kumsar vd. 43 fiekil 7. nceleme alan n n yeralt suyu efl derinlik haritas. Figure 7. Groundwater contour map of the study area.

44 Mühendislik Jeolojisi Bülteni mifltir. JEO-KBS sisteminde Yoshimi (1983) ve Youd vd. (2001) taraf ndan önerilen iki ayr s v laflma analiz yöntemi kullan labilmektedir. Denizli il merkezi zeminlerinin s v laflma potansiyelinin belirlenmesi için Youd vd. (2001) taraf ndan önerilen ve SPT verisini esas alan s v laflmaya karfl güvenlik katsay s (FL) hesaplama yöntemi kullan lm flt r. Hesaplanan FL de erleri, Iwasaki vd. (1982) taraf ndan önerilen s v laflma potansiyeli indeksi (IL) hesaplamas nda kullan lm fl ve inceleme alan n n s v laflma potansiyeli belirlenmifltir (fiekil 8). nceleme alan zeminlerinin s v laflma potansiyeli derecesi Iwasaki vd. (1982) s n flamas na göre yap lm fl ve IL=0 için çok düflük, 0< IL 5 için düflük, 5< IL 10 için orta, 10< IL 15 için yüksek ve IL >15 için çok yüksek s v laflma potansiyeline sahip alanlar belirlenmifltir. nceleme alan nda yap lan 112 adet sismik k r lma ölçümünden elde edilen makaslama dalgas h zlar (V s ) kullan larak zemin büyütmesi faktörü (A) Midorikawa (1987) taraf ndan önerilen afla daki ampirik iliflki kullan larak hesaplanm fl olup, kent için efl zemin büyütme e risi haritas fiekil 9 da verilmifltir. A = 68 V s -0.6 (1) Neojen temel üzerindeki alüvyonun ortalama kal nl (H) 50 m al narak inceleme alan ndaki zeminlerin do al sal n m süreleri (TP) eflitlikle 2 den (Kramer, 1996) hesaplanm fl ve fiekil 10 da verilmifltir. (2) mar plan çal flmalar nda flehir planlamac lar taraf ndan esas al nan yerleflime uygunluk haritalar n n haz rlanmas için jeoloji, e im, yeralt suyu efl derinlik, jeoteknik ve jeofizik verilerin de erlendirildi i haritalar kullan lmaktad r. Denizli Belediyesi mevcut mücavir alan n n yerleflime uygunluk haritas n n haz rlanmas nda elde edilen tüm haritalar s rayla üst üste çak flt r lm fl, jeolojik, jeoteknik ve jeofizik veriler fl nda; yerleflime (yap laflmaya) önlem al narak uygun alanlar (UÖA), yerleflime uygun alanlar (UA) ve DS taraf ndan korunmas düflünülen dere yataklar, kanal güzergahlar boyunca yerleflime uygun olmayan alanlar (UOA) belirlenmifltir (fiekil 11). Yerleflime önlemli uygun alanlar n belirlenmesinde zemin büyütmesi de erleri (A) 2.0 ve üzerindeki alanlar, kayma dalgas h z (V s ) 350 m/sn ve alt ndaki alanlar, yeralt suyu seviyesi 10 m den düflük alanlar, yamaç e imi %20 den yüksek alanlar, jeolojik haritada çak l, kum ve silt-kil den oluflan alüvyon zeminlerin yay l m ve çal flma alan ndaki tektonik yap dikkate al nm flt r. Her verinin de erlendirildi i haritalar ayn koordinat sisteminde JEO-KBS sistemine aktar lm fl, bir veya birden fazla parametreye ba l önlemli alanlar tan mlanm flt r. Önlemli uygun alan (ÖUA) ve uygun olmayan alanlar n (UOA) d fl nda kalan kesimler ise yerleflime uygun alanlar (UA) olarak tan mlanm flt r. Önlemli alanlar n belirlenmesinde, etkili olan de iflkene ba l olarak, tekil veya sürekli temel derin temel tipi seçimi, zemin iyilefltirmesi, yeralt suyu ve yüzey suyu drenaj, flev durayl l n artt r c mühendislik çal flmalar n n yap lmas önerilmifltir. PAÜ (2002) taraf ndan yap lm fl bu çal flma, Denizli Belediyesi için genel içerikli jeolojik ve jeoteknik bir çal flmad r. Parsel baz ndaki çal flmalarda ayr nt l inceleme yap lmas, bu çal flmadan elde edilecek sonuçlara göre mühendislik önlemleri öneriler belirlenmelidir. JEO-KBS bilgi sisteminde yeralan say sal veriler, projelendirme ve yap laflma s ras nda uygulay c lara fl k tutacakt r.

Kumsar vd. 45 fiekil 8. nceleme alan n n s v laflma potansiyeli indeksi konturlar Figure 8. Liquefaction potential index contours of the study area.

46 Mühendislik Jeolojisi Bülteni fiekil 9. Efl zemin büyütmesi e rileri haritas. Figure 9. Map of soil amplification contours.

Kumsar vd. 47 fiekil 10. Zemin hakim periyodu eflde er e rileri haritas. Figure 10. Map of soil period contours.

48 Mühendislik Jeolojisi Bülteni fiekil 11. Denizli ilinin yerleflime uygunluk haritas. Figure 11. Settlement suitability map of Denizli city.

Kumsar vd. 49 5. SONUÇLAR Borland C++ programlama dili kullan larak gelifltirilen JEO-KBS sistemi sayesinde; kentleflmeye yönelik jeolojik ve jeoteknik çal flmalarda, verilerin say sal ortamda koordinat sistemi kullan larak noktasal bazda saklanmas ve kullan c taraf ndan talep edildi i anda ulafl lmas sa lanm flt r. Jeolojik ve jeoteknik verilerin ayn koordinat siteminde mahalle ve imar haritalar üzerinde çizdirilmesi sonucu kentleflme ile iliflkisi gösterilmektedir. Yerleflime uygunluk haritas n n haz rlanmas nda, farkl bilgiler içeren ve ayn koordinat sisteminde çizilmifl haritalar JEO-KBS sisteminde üst üste çak flt r lmakta ve ekran üzerinde belirlenen alanlar say sallaflt r labilmektedir. nfla edilecek binalara iliflkin jeoloji ve jeoteknik etüt raporlar ndaki verilerin JEO-KBS sistemine girilmesiyle mevcut veri bankas geniflleyecektir. Artan veri say s na ba l olarak; jeolojik ve jeoteknik de erlendirmeler sistem içinde tekrar yap lacak, kentin mikro bölgelendirme haritalar sürekli yenilenerek daha ayr nt l çal flmalar yürütülecek ve uygulamaya aktar lacakt r. Bu özelli i ile de JEO- KBS kent bilgi sistemi sürdürülebilir bir jeolojik-jeoteknik bilgi sistemi özelli indedir. 6. KATKI BEL RTME Yazarlar; bu çal flman n yürütülmesi için araflt rma alt yap s n n geliflmesine destek sa layan Pamukkale Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hasan Kazda l ya ve JEO-KBS sisteminin veri taban na esas oluflturan jeolojik ve jeoteknik verilerin üretilmesinde önemli katk lar olan Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisli i Bölümü ö retim üyeleri ve elemanlar na teflekkür ederler. KAYNAKLAR Aydan, Ö., Kumsar, H., and Ulusay, R., 2001. How to infer the possible mechanism and characteristics of earthquakes from striations and ground surface traces of existing faults. Seismic Fault Induced Ground Failures, Tokyo, 153-162. Çak r, Z., 1999. Along-strike discontinuity of active normal faults and it s influence on Quaternary travertine deposition: Examples from Western Turkey. Journal of Earth Sciences, 8, 67-80. D Andria, F., 2003. Hierapolis (Pamukkale) Arkeoloji Rehberi. Ege Yay nlar, stanbul, 240s. Ercan, T., Dinçel, A., Günay, E. ve Türkecan, A., 1977. Uflak yöresinin jeolojisi ve volkanitlerinin petrolojisi. MTA Derleme No: 6354. Iwasaki, T., Tokida, K., Tatsuoka, F., Watanabe, S., Yasuda, S., and Sato, H., 1982. Microzonation for soil liquefaction potential using simplified methods. Proceedings of the 3rd International Earthquake Microzonation Conference, USA, 1319-1329. Kramer, S. L., 1996. Geotechnical Earthquake Engineering. Prentice-Hall, NJ, 653 p. Kumsar, H., and Aydan, Ö., 2005, Faulting and shaking characteristics of earthquakes in the Denizli Province (Turkey). Proceedings of International Earth Sciences Colloquium on the Aegean Region, IESCA-2005, zmir, p 232.

50 Mühendislik Jeolojisi Bülteni Kumsar, H., Çelik, S. B., and Aydan, Ö., 2003. Some characteristics of recent earthquakes in western Turkey: Seferihisar ( zmir) and Buldan (Denizli) earthquakes. An International Colloquium on the Instrumentation and Monitoring of Landslides and Earthquakes in Japan and Turkey, Koriyama, Japan, 111-122. Midorikawa, S., 1987. Prediction of isoseismal map in the Kanto Plain due to hypotetical earthquake. Journal of Structural Engineering, 33B, 43-48. Özkul, M., Varol, B. ve Alçiçek, M. C., 2002. Denizli travertenlerinin petrografik özellikleri ve depolanma ortamlar. MTA Dergisi, 125, 13-29. PAÜ, 2002. Denizli Belediyesi yerleflim alanlar n n jeolojik, jeoteknik ve hidrojeolojik özellikleri. Pamukkale Üniversitesi Döner Sermaye Projesi, Denizli, 766. fiimflek, fi., 1984. Denizli, Sarayköy-Buldan alan n n jeolojisi ve jeotermal enerji olanaklar. stanbul Üniversitesi Yerbilimleri Fakültesi Yay n Organ, 3, 145-162. Sun, S., 1990. Denizli-Uflak aras n n jeolojisi ve linyit olanaklar. MTA Raporu, No. 86. Taner, G., 2001. Denizli bölgesi Neojen ine ait katlar n stratigrafik konumlar nda yeni düzenleme. 54. Türkiye Jeoloji Kurultay Bildiriler Kitab, 54-79. Tokimatsu, K, and Yoshimi, Y., 1983. Empirical correlation of soil liquefaction based on SPT-N value and fines content. Soil and Foundations, 23(4), 56-74. Topal, S., 2003. Denizli neojen istifinin stratigrafisi ve tektonik özellikleri, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (yay mlanmam fl). Youd., T.L., Idriss, I.M., Andrus, R.D., Arango, I., Castro, G., Cristian, J.T., Dobry, R., Liam Finn, W.D., Harder Jr., L.F., Hynes, M.E., Ishihara, K., Koester, J.P., Liao, S.S.C., Marcuson III, W.F., Martin, G.R., Mitchell, J.K., Moriwaki, Y., Power, M.S., Robertson, P.K., Seed, R.B., and Stokoe, K.H., 2001. Liquefaction resistance of soils: Summary report from the 1996 NCEER and 1998 NCEER/NSF Workshops on evaluation of liquefaction resistance of soils. Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Engineering, ASCE, 127, 817-832.