Yıldız Teknik Üniverrsitesi İnşaaat Fakültesi Harita Mühendisl M liği Bölümü ü Ka artograffya Anab bilim Dalı D CO OĞRA AFİ BİLG Gİ SİSTE EML LERİ 1 (HR RT34421) Uyggulam ma 2: ArcCa A atalog g a Giiriş Doç.D Dr. Tü ürkay GÖK KGÖZ h http://ww ww.yarb bis.yildiiz.edu.trr/gokgozz
ArcCatalog Nedir? (Understanding the ArcGIS Desktop Applications: What is ArcCatalog?, ESRI, 2008) ArcCatalog, sizin veri yöneticinizdir. Basit tablolardan karmaşık haritaların büyük veri setlerine kadar, tüm coğrafi bilgilerinizi yönetmenize ve organize etmenize yardımcı olur. ArcCatalog un sahip olduğu araçları; veriler arasında gezinme ve araştırma, metaveriyi görme ve güncelleştirme, veri setlerini tanımlama, her tür coğrafi veri tabanlarını yönetme gibi görevlerinizi yerine getirmenizi sağlar ArcCatolog, sizin başlıca şema editörünüzdür. Şema, sizin veri tabanınızın iskeleti olarak tanımlanabilir. Şema; veri tabanının ismini, içerisinde bulunan feature class ların tanımlarını, uygulanabilir mekansal referansı, tablolarda hangi field ların bulunduğunu ve her birinin nasıl tanımlandığını içerir. ArcCatolog, sizin başlıca şema editörünüzdür ile, tüm verilerin burada start almak zorunda olduğu kastedilmektedir. Örneğin, tenis tesisleri için yeni bir feature class oluşturmak istiyorsanız, öncelikle veri depolama için bir formata (shapefile, coverage, geodatabase vb.) karar vermelisiniz. Tenis tesisi oluşturmada atacağınız ilk adım, tesislere dair verileri bünyesinde barındıracak bir geodatabase yaratmaktır. Bu geodatabase i ArcCatalog da tenis tesisi feature class ı için bir şema set ederek yaratırsınız. Uygun geodatabase e sahip olduktan sonra, ArcCatalog da yeni boş bir feature class yaratabilirsiniz ya da bu geodatabase e, eğer elinizde mevcut ise, başka kaynaklardan veri aktarabilirsiniz. Bu feature class ı TennisFacilities olarak isimlendirir, bir point feature class olma özelliği verir, veri için uygun projeksiyonu set eder ve tesisler hakkında bilgileri depolayacak field lar için tüm özellikleri (isimleri, kort sayıları vb.) tanımlarsınız. Bu feature class da depolanacak veri için yapılan bu işlem, şema yaratmadır. Henüz gerçek tenis feature larının yaratılmadığına dikkat ediniz; bu, ArcMap in işidir. ArcCatalog un esas fonksiyonlarından bir diğeri, daha önce bahsedildiği gibi, metaveriyi görme ve güncelleştirmedir. Metaveri kısaca veri hakkında veridir. Başka bir deyişle metaveri, veriyi etkin biçimde kullanmak için ihtiyaç duyacağınız tüm arka plan bilgisidir. Metaveri şunları içerebilir: Veri ne zaman ve nasıl toplanmış, hangi ölçekte toplanmış, code ları çözmek için gereksinim duyulan veri sözlükleri, verinin sürekliliğini (koruma, bakım vb.) kim sağlayacak, soruların muhatabı kim olacak, diğer personel şeması. ArcCatalog, edit leme için standart şablonlar dahil olmak üzere, gereksinim duyulduğunda metaverinizi inceleme ve güncelleştirme için gerekli tüm araçları size sunmaktadır. ArcCatalog u açtığınızda sağ üstte üç sekme görürsünüz. Bunlar; Contents, Preview ve Metadata dır ve her biri verinin ayrı bir yanını gösterir. Contents, ArcCatalog tree de seçtiğiniz klasör ya da veri tabanındaki tüm elemanların bir listesini verir. Preview, her hangi bir zamanda bir feature class a (coğrafik ya da tablo değerleri) göz atmanız için bir pencere sağlar. Metadata, veriniz için tüm destek bilgileri bulabileceğiniz yerdir. 1
Bu bilgileri pekiştirmek için gerçek yaşamdan bir örnek verelim. Pantolon ve gömleğime uygun ayakkabılar satın almak istiyorum. Öncelikle, hangi markaları sattıklarını öğrenmek için birkaç mağazaya telefon açabilirim. Bu, bulmaya çalıştığım veriyi taramak için ArcCatalog un Contents sekmesini kullanmak gibi bir şeydir. İstediğime sahip gibi görünen mağazayı tespit ettikten sonra, mağazaya gideceğim. Gittiğimde, ayakkabıyı vitrinde göreceğim. Bu, ArcCatalog da veri ön izleme gibi bir şeydir. Onlara henüz dokunamam fakat onları görebilirim ve istediğimi bulduğuma inanmaya başlayabilirim. Vitrinden fiyat ve renkler hakkında fikir sahibi olurum (metaveri). Bütün bu tetkikleri, mağazanın dışında yaptım. ArcGIS de bu, ArcCatalog dur. Son olarak, mağazaya girer ve bir ayakkabıyı elime alırım. Ona dokunurum, ayağımda denerim, birlikte kullanmayı düşündüğüm pantolon ve gömlek ile iyi görünüp görünmediğine bakarım, farklı bir rengini de denerim. Bu analizlerin tümü, bir satın alma kararı vermem için yol gösterir. Şimdi ArcMap e geçecek olursak; farklı veri setlerini birlikte kullanma, sorular sorma, analiz yapma ve veriye gerçekten dokunma olarak sıralayabiliriz. ArcCatalog ile şunları yapabilirsiniz: ArcGIS veri formatlarının oluşturulması (Geodatabase Feature Class, Raster Dataset ve Shapefile) Veri tabanı tasarımı olarak field ların oluşturulması ve özelliklerinin belirlenmesi Verilerin kopyalanıp yapıştırılması, import, export vb. şekilde yönetilmesi Veri tabanı özellikleri olan Subtypes, Domain, Relationship, Topology, Network Dataset, Geometric Network vb. fonksiyonların tanımlanması ArcMap ve ArcToolbox arayüzlerine verilerin sürüklenip bırakılması ve yönetilmesi Verilere ait tanımlayıcı bilgilerin Item Description olarak belirlenmesi İlişkisel Veri Tabanı Yönetim Sistemlerine (İVTYS) doğrudan bağlantı kurulması ArcCatalog arayüzünde verilerin Preview fonksiyonu ile izlenmesi Windows Gezgini ne benzer şekilde verilerin görüntülenmesi, sıralanması ve yönetilmesi Coğrafi veriler temel olarak geometrik ve semantik veriler olmak üzere iki gruba ayrılır. Geometrik veriler; feature ların konumlarını, şekillerini ve diğer feature lar ile ilişkilerini belirler. Semantik veriler ise feature ların öznitelik bilgilerdir. Feature; bir gerçek dünya objesinin haritadaki gösterimidir. 2
Üç tip feature vardır: Nokta, çizgi ve poligon. Bunlardan noktaa olanlar konum belirler. Şekli ve sınırları çok küçük olan varlıklar (tepe noktaları, elektrik direkleri, kuyu vb.) için kullanılır. Çizgi feature lar, birbirini takip eden ve alan olarak gösterilemeyen varlıklar (yol, nehir, elektrik hattı vb.) için kullanılır. Poligon feature lara isee aynı özelliğe sahip alanların (yerleşim sınırları, göller vb.) temsilinde ihtiyaç duyulur. Bu feature lar, gösterildiklerii sembollerr ile harita üzerinde birbirlerindb den farklı anlamlar ifade ederler. Bu ayrımlar, veri tabanı bilgileri yardımıyla yapılır. Veri tabanına girilmiş olan bilgiler vasıtasıyla aynı feature grubunaa giren varlıklar birbirlerinden renk ve işaret olarak ayırt edilir. Böylecee harita üzerinde farklıı bilgiler sunulmuş olur. Shapefile; coğrafi feature ların konum, şekil ve özniteliklerini depolamakk için bir vektör veri depolama formatıdır. Bir shapefile; bir ana dosya (.shp), birr indeks dosyası (.shx) ve bir dbase tablosundan oluşur..shp, geometrik verilerin depolandığı dosya;.dbf; geometrik 3
verileree bağlı özniteliklerin depolandığı dosya ve.shx, bu iki dosya arasındakii ilişkiyi sağlayan index dosyasıdır. Geodatabase; coğrafi veriyii depolamak, sorgulamak ve yönetmek y için kullanılan bir veritabanı ya da dosya yapısıdır. Geodatabase ler; veriye dair geometriyi, g bir coğrafi referans sistemini, öznitelikleri ve davranış kurallarını depolar. Bir geodatabase de çeşitli tipde coğrafi veri setleri (feature class lar, öznitelik tabloları, raster veri v setleri,, ağ veri setleri vb.) bir araya getirilebilir. Geodatabase ler; IBM DB2, IBM Informix, Oracle, Microsoftt Access, Microsoft SQL Server ve PostgreSQL ilişkisel veri tabanı yönetim sistemlerinde ya da bir file geodatabase gibi bir dosya sisteminde depolanabilir. ArcGIS teknolojisinde kullanıcılar veriler ile isterlerse Shapefile formatında, isterlerse Personel Geodatabase veya ArcSDE Geodatabase formatında çalışabilmektedirler. Shapefile formatında depolanan verilerin geodatabase formatında depolanan Feature Class lara veya tersi dönüşümler, ArcCatalog un Export/Import fonksiyonları ile mümkündür. Featuree Class; aynı geometri tipine (nokta, çizgi, poligon), aynı özniteliklere ve aynı coğrafi referansa (koordinat sistemi) sahip bir feature lar koleksiyonudur. Feature class lar; geodatabese, shapefile, coverage veya diğer veri formatlarında depolanabilir. Örneğin; otoyollar, çevre yolları, ana arterler, yollar isimli bir çizgi feature class da toplanabilir. Featuree Dataset; aynı coğrafi referansaa sahip bir feature class lar koleksiyonudur. Farklı geometri tipindeki feature class lar, aynı feature dataset de depolanabilir. Relationship Class; geodatabase deki bir öğe (item) dir ve birr ilişki hakkında bilgi depolar. Bir relationship class, ArcCatalog tree ya da contents de bir öğee olarak görülür. 4
Personal Geodatabase Feature Dataset Relationship Class Feature Class 5
Database & Feature Dataset & Feature Class ları ın Yaratılması Malik İdari Sınırlar Tapu Bilgileri Altyapı İl İlçe Mahalle Ada Parsel Borular Rögarr İletimm Hatlarıı 1: ArcMap10 da boş bir proje sayfası açınız. 2: Standart Toolbar da bulunann Catalog Window tool unu seçiniz. Ardından ArcMap arayüzünde açılan Catalog penceresini inceleyiniz. 6
3: Catalog penceresinin üst kısmında bulunan Connect to Folder tool unu seçerek, açılan Connect to Folder penceresinde bilgisayarınızda veritabanını kaydetmek istediğiniz ilgili sürücüyü (C: ) veya (D: ) seçiniz. 4: İlgili sürücü altındaa veritabanını oluşturacağımız yeni bir dosya oluşturmak için, ilgili sürücü üzerine mouse ile sağ tıklayıp, New > Folder seçimlerini yaparak VTY adında yeni bir klasör oluşturunuz. OK butonuna basarak Connect to Folder penceresini kapatınız. 7
5: Oluşturmuş olduğumuz VTY klasör Catalog penceresinde Folder Connections klasörünün altında gözükecektir. VTY klasörününn üzerine mouse ile sağ tıklayıp, sırasıyla New > Personal Geodatabase seçimlerini yaparak.mdb uzantılı çalışma veri tabanınızı oluşturunuz ve ismini vty_uyg olarak düzenleyiniz. 6: Geodatabase ortamında aynı projeksiyon sistemine sahip verilerin yani Feature Class ların depolandığı veri seti olan bir Feature Dataset oluşturmak için, vty_uyg veri tabanı üzerine sağ tıklayarak New > Feature Dataset seçimlerinii yapınız. 8
7: Yeni bir Feature Dataset oluştururken öncelikle dataset in ismi belirlenir. Bunun için, uygulamanın database tasarımına göre, açılan penceredek ki Name kısmına IDARI_SINIRLAR yazarak Next butonuna basınız. 2. aşamada dataset inn koordinat sistemi belirlenir. Bunun için sırasıylaa Projected Coordinate Systems > UTM > WGS 1984 > Northern Hemisphere > WGS 1984 UTM Zone 35N seçimlerini yapınızz ve Next butonuna basınız. 3. ve 4. Aşamalarda istenen düşey (vertical)) koordinat sistemi seçimi ve tolerans (tolerance) değerleri için hazırda olan (default) değerleri aynen kabul ediniz ve Finishh butonuna basınız. Böylecee IDARI_SINIRLAR dataset i oluşturulmuşş olur. 1. Aşama 2. Aşama 3. Aşama 4. Aşama 9
8: IDARI_SINIRLAR dataset i üzerinde sağ tıklanarak sırasıyla New > Feature Class seçimi yapılır. Bu aşamada, oluşturmuş olduğumuz dataset in altına ilgili feature class ları oluşturacağız. Açılan pencerede feature class ın ismi yazılır ve tipi seçilir. Bizim oluşturacağımız feature class ın ismi olarak IL yazınız ve tipini Polygonn Features olarak belirleyiniz. Ardından, verilere ait özniteliklerin tutulacağı alanlar yani field lar belirlenir. Açılan pencerede ilk field için ilk boş satırın Field Name kısmına ADI yazınız ve Dataa Type kısmında tipini Text olarak belirleyiniz. İlerleyen bölümlerde verileri v birbirleriyle ilişkilendirebilmek için ortak alanlara (fields) ihtiyacımız olacağından her bir il için yinelenmeyen/yegane bir değerin mevcut olması önemli ve gereklidir. Bu nedenle Long Integer tipinde IL KODU isimli ikinci birr field oluşturunuz. 1. Aşama 2. Aşama 10
9: Geçtiğimiz aşamada ArcCatalog ortamında oluşturduğumuz ILL katmanınıı ArcMap ortamındaa Table of Contents kısmında görmemiz mümkündür. 10: Başta yapılan verii tabanı tasarımına uygun olarak sırasıyla s ILCE ve MAHALLE katmanlarını da aşağıdaki pencerelerde görünen özelliklerde oluşturunuz. ILCE MAHALLE 11: İçerisinde bulunması tasarlanan tüm feature class ları oluşturulan IDARI SINIRLAR dataset ininn ardından,, tasarımda belirlenen TAPU_BILGILERI ve ALTYAPI dataset lerini 7. adımda anlatıldığı şekildee oluşturunuz. 11
12: Oluşturmuş olduğunuz TAPU_BILGILERI dataset i altında ADA ve PARSEL feature class larını aşağıdaki şekillerde ş görünen field özelliklerinde oluşturunuz. ADA PARSEL 12
13: Oluşturmuş olduğunuz ALTYAPI dataset i altında BORULAR, ROGAR ve ILETIM_HATTI feature class larını aşağıdaki şekillerde görünen field özelliklerinde oluşturunuz. BORULAR ROGARR ILETIM_HATTI 13
14: Bu aşamada herhangi bir dataset altındaa bulunmayan MALIKK tablosunun tasarımı gerçekleştirilecektir. Tasarımda da görüldüğü üzere MALIK tablosu herhangi bir dataset altında bulunmayıp, geodatabase e içerisinde bağımsızdır. Bunun nedeni MALIK tablosunda şahıs bilgilerinin bulunacak olması ve şahısların geometrik verilerinin olmamasıdır. Buradan anlaşılacağı üzeree geometrik verisi olmayan varlıklar TABLE özelliğindedir ve database içerisinde bağımsızdırlar. MALIK tablosunu oluşturabilmek için, vty_uyg.mdb üzerine sağğ tıklayınız ve ardından New > Table seçimlerini sırasıyla yapınız. Açılan pencerede Table Name kısmına MALIK yazdıktan sonra, ileri ki aşamada field özelliklerini aşağıdaki gibi belirleyiniz. 14
bulunann feature class lara verii girişi için öncelikle ArcMap ortamında boş bir sayfa açınız. 15: ArcCatalog ortamında tasarımını yapmış olduğumuz veri tabanının içerisinde 16: Standart Toolbar da yer alann ikonuna basınız. Açılan pencerede Connect to Folder ikonuna basarak, açılan pencerede vty_uyg.mdb nin bulunduğu C:/VTY adresinii seçiniz ve OK butonuna basarakk pencereyi kapatınız. Bu B adresi Add Data penceresinin Look In kısmında Folder Connections altında bulabilirsiniz. Connect too Folder Adrestee belirttiğimiz VTY klasörünün üzerine tıklayarak içerisinde bulunan vty_uyg.mdb içerisinee giriniz ve bu.mdb içerisinde bulunan MALIK tablosunu seçiniz ve Add butonuna basınız. Ardından IDARI_SINIRLAR dataset i içerisine giriniz ve v klavyedee Ctrl tuşuna basılı tutarak IL, ILCE ve MAHALLE feature class larının üçünü de seçerek s Addd butonuna basınız. Bunu TAPU_BILGILERI ve ALTYAPI dataset lerininn altında bulunan feature class ları ArcMap ortamına çağırmak için de uygulayınız. Böylece vty_uyg.mdb içerisinde bulunan tüm feature class ları ve MALIK tablosunu ArcMap ortamında Table Of Contents kısmında görebilmektesiniz. 15
17: ArcMap te en üstte bulunan Main Menu kısmında sırasıyla Customize > Toolbars > Editor seçimlerini yapınız. 16
18: Ortamda açılan Editor toolbar ının ilk komutu olan Editor üzerine tıklayınız ve açılan menüdee Start Editing i tıklayınız. ArcMap ortamındaa sağda açılan Create Features penceresini inceleyiniz. Bu pencerede Table Of Contents te geometrik veri girişi yapabileceğiniz yani polygon,, line, point veri tipinde oluşturulmu olan tüm feature ları görebilmektesiniz. Geometrik veri içermeyen Malik tablosunun Create Features penceresinde olmadığına dikkat ediniz. 17
mouse unuzun çizime hazır hale geldiğini göreceksiniz. ArcMap in Data View kısmına gelerek mouse unuzu çizime başlamak istediğiniz noktaya tıklayınız ve çizime başlayınız. Her bir köşe noktasında yani vertex te mouse unuzuu bir kere tıklamanız yeterlidir. Böylece polygon oluşturmanız mümkündür. Çizimi bitirmek için mouse unuzu çift tıklayınız. 19: Createe Feature penceresinde IL üzerine tıklayınız. Yeni Y bir il oluşturmak için 20: Çizmişş olduğunuz il datasına sözel veri girişi için Editor E toolbar ında bulunan Attributes ikonuna tıklayınız. Sağ taraftaa bulunan Create Features penceresinin Attributes penceresine dönüştüğünü ve bu pencerede ArcCatalog ortamında feature oluştururken atadığımız field ların Null değerlerinin tarafımızca düzenlenm eye açık olduğunu göreceksiniz. ADI:VTY1, IL_KODU:1 olarak düzenleyiniz. Bu girmiş g olduğunuz değerleri Table of Contents kısmında IL Feature ına sağ tıklayarak açılann penceredee Open Attribute Table seçeneğini seçerek görebilirsiniz. 18
21: ADI: VTY1, IL_KODU:1 olann ilimizi oluşturduktann sonra Attributes penceresinin en alt kısmında bulunan Create Features sekmesini seçiniz vee açılan Create Features penceresinde ILCE verisini seçerek VTY1 ili sınırları içerisine iki adet ilçe çiziniz. Her bir ilçe çiziminden sonra sözel veri girişini yapınız. Veri girişinde IL_KODU değerinin 1 olmasına dikkat ediniz. Bu ayrıntı ileridee IL ve ILCE feature larını ilişkilendirebilmek için önemlidir. 22: İsimleri A ve B, kodları ise sırasıylaa 10 ve 11 olan iki ilçemizin içerisine ikişer adet mahalle çizelim. Bu mahallelerin ilçe kodlarının içerisinde bulunduğu ilçenin kodu olmasına ve her bir mahallenin de il ve ilçe oluştururken dikkat ettiğimiz üzere yegane kodlar olmasınaa özen gösteriniz. 19
23: Yukarıda izlediğimiz işlem adımlarını izleyerek, her bir mahallenin içerisine ikişer adet ADA ve oluşturmu olduğunuz her bir adanın içerisine de birer adet PARSEL oluşturunuz ve kod değerlerine dikkat ederek sözel veri girişlerini yapınız. ADA PARSEL 24: Yukarıda izlediğimiz işlem adımlarını izleyerek, her bir mahallenin içerisine BORULAR, ILETIM_HATLARI ve ROGAR lar oluşturunuz ve yalnızca MAHALLE_ KODU girerek sözel veri girişi yapınız. 20
25: Geometrik verisi olmayan yalnızca sözel veri girişi yapabildiğimiz MALİK tablosunu ArcMap ortamındaa Table of Contents kısmında List By Source sekmesini tıklayarak Layers kısmında görüntüleyebilirsiniz. Layers kısmında gördüğünüz MALIK tablosuna mouse ile sağ tıklayınız ve Open seçeneğini seçerek sözel veri girişi yapabileceğiniz tabloyu açınız. Sizden istenen i malik adı yani AD, ADA_NO ve PARSEL_NO değerlerini oluşturmuş olduğunuz parseller için giriniz. MALIK Sizler de aynı uygulamayı VTY1 ilimize komşu bir il oluşturarak yineleyiniz. 21
Relationship Class Oluşturma ArcCatalog ortamında tanımlamaları yapılan Relationships fonksiyonu, bir Feature Class ile diğer bir Feature Class, veya bir Feature Class ile bir Table veyaa bir Table ile bir başkaa Table arasında bir link inn kurulmasıdır. Bu link in kurulabilmesi için, birbirlerinden bağımsız farklı tabloların ortak alanlarının (fields) ve bu ortak alanlarda birbirleri ile eşleşecek olan sayı s veya karakter değerlerin olması gereklidir. Relationships de tablolar arası; bire bir, bire çok, çoğa bir, ve çoğa çok ilişkiler kurulabilir. 1 1 1 M M 1 M N 1: ArcMap10 da boş bir proje sayfası açınız. 2: Standart Toolbar da bulunann Catalog Window tool unu seçiniz ve Catalog penceresini açınız. Açılan Catalog C penceresinde vty_uyg.mdb ye ulaşınız ve database üzerine mouse ile sağ tıklayarak aşağıdaki seçimlerii yapınız. 22
3: Relationship class ismi i olarak IL_ILCE yazınız. İl ve içerisinde bulunan ilçelerin arasında Origin table/feature class ı IL olarak, Destination table/feature class i da ILCE olarak ayarlayiniz ve Next butonuna basınız. 23
4: Select the type penceresindee Simple (peer to peer) relationship seçimi yapınız. 24
5: Default değerleri koruyup, Both u seçtikten sonra Next butonuna basınız. 25
6: Bir ilin birden çok ilçesi i olduğundan, 1 M (one to many) özelliğini ayarlayınız ve Next butonuna basınız. 26
7: Default değerleri koruyup İleri butonuna basınız. 27
8: IL ve ILCE tabloları arasındaki ilişkiyi sağlayacak olan ortak alan (field) IL_KODU nu hem origin table hem de destination table için seçiniz. 28
9: Relationship class tanımlamalt arını Finish butonuna basarak bitiriniz. 10: Catalog penceresinde vty_uyg.mdb altında oluşturmuş olduğunuz relationship class ı görebilirsiniz. 29
11: Table of Contents kısmında IL feature una sağ tıklayıp, Open Attribute Table seçeneğini seçiniz ve IL tablosunun içeriğini görüntüleyiniz. VTY1 ve VTY2 adında iki adet ilin bulunduğu tabloda sol üst köşede bulunan Table Options a O tıklayınız, açılan menüdee Related Table kısmında kurmuş olduğunuz ilişkiyi göreceksinig iz. 12: IL tablosunda VTY1 ilini seçiniz ve Related Tables kısmında ILCE tablosu ile ilişkisini açınız. Bu seçimle yapılmak istenen seçili olan VTY1 iline bağlı olan ilçeleri ILCE I tablosunda seçili olarak görmektir. Sizler de ILCE_MAHALLE, MAHALLE E_ILETIM_ HATLARI,, MAHALLE_BORULAR, MAHALLE_ROGAR, MAHALLE_ADA, ADA_PARSEL, PARSEL_MALIK tabloları arasındaki ilişkileri oluşturunuz. 30
Subtype & Domain Oluşturma ArcCatalog ortamında Domain ve Subtype tanımlamaları yapılır. Bu özellikler ArcMap ortamında kullanılır. Subtype, feature class ın kendisine bağlıdır, domain ise database üzerinden birden çok feature class a bağlı olma olanağı sağlar. Veri tabanı ı yönetimi özelliklerinden olan Subtype ve Domain fonksiyonları ArcMapp ortamındaa veri girişi, editleme ve sembol tanımlama işlemlerinde büyük kolaylıklar sağlar. s Field lara bağlı farklı değişkenler tanımlanarak hızlı bir şekildee ve doğru bilgilerin girilmesi sağlanmış olur. 1: Catalog penceresini açınız ve vty_uyg.mdb veri tabanını görüntüleyiniz. 2: TAPU_BILGILERI feature dataset i altında bulunan PARSEL feature una mouse ile sağ tıklayınız ve açılan pencerede Properties i seçiniz. 31
3: Açılan Properties penceresind de Subtypes sekmesini seçiniz. Ardından açılan pencerede Subtype Field kısmında subtype atayacağınız field ı (DURUMU) seçiniz. Seçilen subtype field, Long Integer tipinde oluşturulmuş olup, subtypee atamaya uygun yapıdadır. Subtypes kısmında Code kısmına 1, Description kısmına Uygulama Görmüş yazılır. Aynı şekilde 2 kodu ile Uygulamaa Görmemiş tanımlaması yapılır. Apply komutu ile işlem gerçekleştirilmiş olur. 32
4: Table of Contents kısmına PARSEL verisi çağırıldığında artık tanımlamalarıyla gelecektir. Bu tanımlama ile uygulama görmüş parseller haritada yeşil renk ile, uygulama görmemiş parseller ise mor renk ile gösterilebilecektir. 5: Parsel tablosunu Open Attribute Table komutu ile açtığınızda DURUMU isimli i field altındaki tüm değerleri Null olarak göreceksiniz. Subtype tanımlamalarını veriye aktarabilmek için Editor toolbar ını çalıştırınız ve bu Null değerler üzerinee mouse ile tıkladığınızda açılan menüde ilgili tanımlamayı seçiniz. 33
Tanımlamalarınızı yaptıktan sonra s değişiklikleri Editor menüsünden Save Edits yaptığınızda, haritanız üzerinde parsellerin yeşil ve mor renk olarak o ikiye ayrıldığını ve size görsel tanımlama sağladığını görebileceksiniz. Oluşturacağınız yeni parseli subtype tanımlamaları ile oluşturmanız mümkündür. Sizler de BORULAR feature class ı için n TIPI field ına Kanalizasyon ve Doğalgaz, ILETIM_HATLARI için ise TIPI field ına Elektrik Hattı, Fiber Hattı subtype larını tanımlayınız. 34
6: Veri tabanına domain atamak için vty_uyg.mdb üzerine sağ tıklayınız ve Properties seçeneği ile açılan Database Properties penceresinde Domains sekmesini seçiniz. Domain Name kısmına domain in adı yazılır, Description kısmına ise tercihen domain inn açıklaması yapılır. Domain Name Aktif/Pasif olarak yazıldıktan sonra, Domain Properties kısmında Domain Type için açılan menüden Codedd Values seçilir. Bu seçimin ardından alt kısımda Coded Values kısmı aktif hale gelecektir. 1 kodu ile Aktif, 2 kodu ile Pasif domain i tanımlanır. 35
7: vty_uyg.mdb veri tabanında BORULAR feature unun properties penceresini açınız ve Subtypes sekmesini seçiniz. Subtypes sekmesinde en alt kısımda Default Values and Domains kısmında veri tabanı üzerinde tanımlanmış domain leri ilgili feature class aa atamanız mümkündür. Öncelikle Subtypes kısmında atamış olduğunuz ilk satırı seçiniz ve Default Values and Domains kısmında DURUMU field ını seçiniz. Domain kısmında açılan menüdee veri tabanı üzerindeki Domain ler sıralanır. Aktif/Pasif domain i seçilir ve Apply komutu ile domain atanmışş olunur. Diğer subtype satırlarınıı seçerek aynı işlemi yineleyiniz. Böylece BORULAR yani Kanalizasyonn ve Doğalgaz borularıı için domain atanmış olunur. BORULAR feture unun tablosunu açarak Durumu field ını güncellemeniz mümkündür. Sizler de ILETIM HATTI için domain atayınız ve güncelleyiniz. 36