çöz kazan kpss 2015 ÖSYM sorularına en yakın tek kitap program geliştirme sınıf yönetimi öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı tamamı çözümlü 2014 kpss de 68 soru yakaladık soru bankası
Komisyon KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ SORU BANKASI PROGRAM GELİŞTİRME-SINIF YÖNETİMİ-ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI ISBN 978-605-364-851-2 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 12.Baskı: Eylül 2014, Ankara Proje-Yayın Yönetmeni: Demet TAMER Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur ÖCALAN Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Tarcan Matbaacılık Yayın Sanayi Zübeyde Hanım Mahallesi Samyeli Sokak No: 15 İSKİTLER/ANKARA (0312-384 34 35) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 25744 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
Önsöz Sevgili Öğretmen Adayları, Öğretmenlik mesleğine başlamadan önceki son aşama olan KPSS Eğitim Bilimleri testinde önemli bir yer tutan Program Geliştirme - Sınıf Yönetimi - Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı kapsamındaki sorular tüm yıllara göre analiz edilmiş ve bu analiz sonuçlarına göre kitapta yer alan sorular hazırlanmıştır. Sınavda başarılı olabilmek için yeterli bilgi düzeyinin yanı sıra çok sayıda soruyu anlayarak ve hızlı bir şekilde cevaplamak gerekmektedir. Bu özellik göz önünde bulundurularak sınavda karşınıza çıkabilecek soru türlerine konu testleri şeklinde yer verilmiştir. Büyük bir gayret ile hazırlanan bu kitap, size en üst düzeyde fayda sağlayacak ve KPSS de sizi başarıya ulaştıracaktır. Kitapta yer alan sorularla ilgili öğrenmek istediğiniz herhangi bir şey olur ise pegem@pegem.net adresine e-posta göndermeniz yeterli olacaktır. Sorunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından mutlaka cevaplandırılacaktır. Bu ülkenin geleceğinin teminatı olan gençleri yetiştirme gibi kutsal bir meslek olan öğretmenlik hayatınızda başarılar dileriz Pegem Akademi Yayıncılık
İÇİNDEKİLER Önsöz... iii İçindekiler... iv Temel Kavramlar Test 1... 1 Test 1 Çözümler... 5 Test 2... 7 Test 2 Çözümler...11 Program Geliştirmenin Kuramsal Temelleri Test 3... 13 Test 3 Çözümler... 16 Test 4... 18 Test 4 Çözümler... 22 Test 5... 24 Test 5 Çözümler... 27 Program Geliştirme Program Tasarımları Test 6... 28 Test 6 Çözümler... 32 Test 7... 35 Test 7 Çözümler... 38 Program Tasarıları Test 8... 40 Test 8 Çözümler... 43 Program Modelleri Test 9... 45 Test 9 Çözümler... 49 Test 10... 51 Test 10 Çözümler... 55 Program Geliştirme Süreci Test 11... 56 Test 11 Çözümler... 59 Test 12... 62 Test 12 Çözümler... 65 Test 13... 66 Test 13 Çözümler... 70 Test 14... 72 Test 14 Çözümler... 76 Test 15... 78 Test 15 Çözümler... 80 Test 16... 81 Test 16 Çözümler... 84 Test 17... 85 Test 17 Çözümler... 89 Test 18... 91 Test 18 Çözümler... 94 Test 19... 96 Test 19 Çözümler... 99 Test 20... 101 Test 20 Çözümler... 104 Test 21... 106 Test 21 Çözümler... 109 iv
Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Test 22...111 Test 22 Çözümler...113 Test 23...115 Test 23 Çözümler...117 Test 24...118 Test 24 Çözümler... 123 Sınıf Yönetimi Test 25... 128 Test 25 Çözümler... 130 Test 26... 131 Test 26 Çözümler... 133 Test 27... 134 Test 27 Çözümler... 137 Test 28... 138 Test 28 Çözümler... 142 Karma Test Test 29... 147 Test 29 Çözümler... 152 Test 30... 154 Test 30 Çözümler... 156 Test 31... 157 Test 31 Çözümler... 161 Test 32... 164 Test 32 Çözümler... 167 Test 33... 170 Test 33 Çözümler... 175 Test 34... 180 Test 34 Çözümler... 184 Program Geliştirme - nahtarı... 191 v
P R O G R A M G E L İ Ş T İ R M E Temel Kavramlar - 1 1 1. Aşağıdakilerden hangisi eğitim programı kavramını en iyi şekilde tanımlar? A) Okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneği B) Ülkedeki tüm okullarda uygulanacak planlanmış etkinlikler bütünü C) Bir eğitim-öğretim yılı içerisinde kazandırılacak kazanımların planlanması D) Hedef-içerik-eğitim durumları ve değerlendirme arasındaki dinamik ilişkiler düzeneği E) Bir ülkenin eğitim yatırımlarının tasarlanması 2. İlköğretim okullarında eğitsel kollar adı altında yapılan sosyal aktivite çalışmaları yeni programla birlikte kulüp faaliyetleri adını almıştır. Ders dışı sosyal faaliyetleri kapsayan bu çalışmalar aşağıdaki program çeşitlerinin hangisinin kapsamı içindedir? A) Öğretim programı B) Ders programı C) Örtük program D) Müfredat programı E) Uygulamadaki program 4. Program geliştirme kavramı yaygın şekilde eğitim programının öğeleri arasındaki dinamik ilişkiler bütünü olarak tanımlanmaktadır. Aşağıdaki yargılardan hangisi bu tanımı en iyi şekilde açıklar? A) Program geliştirme yaşayan, yenilenen bir süreçtir ve ögeler birbirinden etkilenir B) Programın ögeleri esneklik ilkesine uygun şekilde düzenlenmektedir C) Program ögeleri birbirinden bağımsız olarak, sürekli yenilenmektedir D) Program geliştirme süreci sistematik ve koordineli çalışmalarla gerçekleşir E) Program geliştirme süreci ihtiyaçlar doğrultusunda yapıldığı için dinamiktir 5. Aşağıdakilerden hangisi informal eğitimin özelliklerinden birisi değildir? A) İstenmeyen davranışlara yol açabilir. B) Süreçte profesyonel eğitimciler kullanılır. C) Planlı ve programlı değildir. D) Okul dışında da gerçekleşebilir. E) Taklit önemli bir öğrenme aracıdır. 3. Öğretim programını temel kaynak olarak kabul edilip, ders planı hazırlamak isteyen Aysel Öğretmen, planı hazırlarken temel öge olarak içerik ögesini almış ve tüm planı konuya göre tasarlamıştır. Teftiş esnasında müfettişler tarafından bu hatası belirlenen Aysel Öğretmen, denetçilerin yönlendirmesiyle yaz aylarında Program Geliştirme ve Öğretimde Planlama kursuna katılmıştır. Kursta öğrendikleri sayesinde günlük plan yaparken temel öge olarak hedef ve kazanımları almaya başlayarak hatasını düzeltmiştir. Aysel Öğretmenin aldığı eğitim türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Halk eğitimi B) Örgün eğitim C) İnformal eğitim D) Zorunlu eğitim E) Hizmet- içi eğitim 6. Bir okulda öğrencilerin ortaya çıkardığı olumsuz davranışları disiplin önlemleri ile önleyemeyen okul yönetimi, rehber öğretmenin yol göstericiliğinde okul futbol ve basketbol takımı oluşturmuş, tiyatro kulübü kurmuş, resim atölyesi açmış ve bir müzik grubu oluşturmuştur. Öğrenciler ders dışı zamanlarda seçtikleri alanlarda uğraşta bulunmuş ve hazırladıkları etkinlikleri yakın çevrelerindeki insanlara sunmuşlardır. Tüm bu yapılanlarla birlikte okulda olumsuz davranış sergileyen öğrenci sayısı yok denecek kadar azalmıştır. Yukarıda yapılan eğitimi iyileştirme etkinlikleri hangi tür program kapsamına girmektedir? A) Eğitim programı B) Öğretim programı C) Ders programı D) Ekstra program E) Örtük program 1
1 Temel Kavramlar - 1 7. Aşağıdakilerden hangisi, öğrenmenin temel özelliklerinden biri değildir? A) Sadece okulda ve öğretmenler eşliğinde gerçekleşir. B) Nispeten kalıcı izlidir. C) Yaşantı yoluyla gerçekleşir. D) Davranış değişikliğine yol açar. E) Hayatın her anında gerçekleşebilir. 11. Örgün eğitim kurumlarında kazandırılacak hedeflerin planlandığı program aşağıdakilerden hangisidir? A) Örtük program B) Öğretim programı C) Eğitim programı D) Gizil program E) Ekstra program 8. Aşağıdakilerden hangisi yaygın eğitimin özelliklerinden biri değildir? A) Zorunlu eğitimini tamamlamış kişiler faydalanabilir. B) Kişiler alacakları eğitimi seçebilir. C) Örgün eğitim almış, almakta olan veya almamış kişiler faydalanabilir. D) Belli bir yaş grubunu kapsamaz. E) Okuma-yazma bilme şartı gerektirmez. 9. Ülkemizde öğretim programlarının uygulayıcısı konumunda olan öğretmenlere eğitim durumlarını planlarken görev yaptıkları çevre ve öğrencilerinin özelliklerine göre uygulamalarda bazı serbestlikler tanınmıştır. Bu serbestlikler iyi bir öğretim programının hangi özelliği ile ilgilidir? A) İşlevsellik B) Uygulanabilirlik C) Esneklik D) Uygulayıcıya yol göstericilik E) Kullanışlılık 12. Ülkemizde uygulamaya konulan yeni ilköğretim programı, çağdaş ülkelerde başarıya ulaşmış bir programdır. Aşağıdakilerden hangisi yeni ilköğretim programımızın özelliklerinden biri değildir? A) Esneklik B) İşlevsellik C) Bilimsellik D) Sabitlik E) Süreklilik 10. Yeni ilköğretim programımızın kullanılmaya başlamasıyla birlikte, programın uygulanmasında öğretmenlere yardımcı olmak üzere devreye sokulan en önemli uygulama aşağıdakilerden hangisidir? A) Üniteleştirilmiş yıllık plan uygulamasına geçilmesi B) Planların sanal ortamdan indirilebilme serbestîsi C) Öğretmen kılavuz kitaplarının kullanılması D) İlköğretim müfettişlerinin rehberlik amaçlı ziyaretlerde bulunması E) Yeni programın tanıtılmasını amaçlayan seminer çalışmaları 13. Uygulamaya konulan bir eğitim programının hem süreç içerisinde hem de ürün alınması esnasında çok başarılı olduğu değerlendirmeler sonucunda saptanmış ve bu programdan geçen bireylerin büyük çoğunluğunun kendini gerçekleştirebilmiş bireyler haline geldiği belirlenmiştir. Buna göre, eğitim programının başarıya ulaşan hangi özelliğinden söz edilmektedir? A) İşlevsellik B) Esneklik C) Süreklilik D) Ekonomiklik E) Bilimsellik 2
Temel Kavramlar - 1 1 14. Eğitim programları sabit bir değişmezlik anlayışına sahip olduklarında ya da çok sık genel değişikliklere maruz kaldıklarında işlevsel olmaktan çıkarlar. Bu yüzden eğitim programlarının işlevsel olabilmesi için gereken şartlardan birisi bir yandan uygulanıp bir yandan da çağ koşullarına göre yenilenen ve geliştirilen programlar olmalıdır. Yukarıda verilen açıklama iyi bir eğitim programının hangi özelliğini vurgulamaktadır? A) Esneklik B) Ekonomiklik C) Değişmezlik D) Uygulanabilirlik E) Süreklilik 15. Program geliştirme temel ögeler arasında dinamik ilişkiler bütünü oluşturma çalışmasıdır. Tanımda sözü edilen programın temel ögeleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Hedef - içerik - eğitim durumları - değerlendirme B) Öğretmen - öğrenci - veli - okul C) İhtiyaç analizi - değerlendirme - uygulama D) Tasarım - uygulama - değerlendirme - geliştirme E) Bilişsel hedefler - duyuşsal hedefler - devinişsel hedefler 18. Çalıştıkları lisenin 12. sınıflarındaki beş şubeye derse giren Kerem ve Kenan öğretmenler, birlikte planlama yaparak hafta sonları belirlenmiş saatlerde kurs açmıştır. Kursa gelen öğrencilere üniversiteye giriş sınavına yönelik olarak matematik ve geometri soruları çözmüşler ve konu tekrarı yapmışlardır. Tüm bu çalışmalar yapılırken iki öğretmeninde öğrencilerle iyi iletişim kurdukları, onlara mesleki rehberlik yaptıkları ve zaman zamanda öğrencilerle eğlenceli, yaratıcı etkinlikler içinde bulundukları gözlenmiştir. Kerem ve Kenan öğretmenlerin uygulamaları aşağıdaki program türlerinden hangileri ile açıklanabilir? A) Uygulamadaki-Ekstra B) Ekstra-Örtük C) Uygulamadaki-İhmal edilen D) Eğitim-Öğretim E) Resmi-Örtük 19. Gerektiğinde ihtiyaca yönelik ortaya çıkan, ders dışı faaliyetlerin planlandığı ve öğrencilerin sosyal projelerde yer almasını sağlayarak eğitime katkı sağlayan program aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğretim programı B) Ekstra program C) Resmi program D) Ders programı E) Eğitim programı 16. Aşağıdakilerden hangisi formal eğitimin en önemli özelliğidir? A) Profesyonel eğitimciler tarafından verilmesi B) Okul faaliyetlerini kapsaması C) Programlı olması D) Davranış değişikliğine yol açması E) Süreç gerektirmesi 20. Aşağıda verilen öğrenme yollarından hangisi diğerlerine oranla daha etkili ve kalıcı izli öğrenmeler sağlar? A) Yaparak yaşayarak öğrenme B) Dinleyerek öğrenme C) Gözleme dayalı öğrenme D) Okuyarak öğrenme E) Pasif öğrenme 21. 17. Öğretmenler hem mesleklerinin gerektirdiği görevlerini yerine getirirken hem de uygun zamanlarda kendilerini mesleklerinde daha fazla geliştirebilmek için eğitim alırlar. Öğretmenlerin aldığı bu eğitim aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak isimlendirilmiştir? A) Örgün eğitim B) İnformal eğitim C) Hizmet-içi eğitim D) Zorunlu eğitim E) Mesleki eğitim Okul ve okul dışındaki öğrenme faaliyetleri Sosyal ve yaratıcı faaliyetler Derslere ait kazanımlar Yukarıda verilen özelliklerin tamamını kapsayan program türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğretim programı B) Ders programı C) Örtük program D) Ekstra program E) Eğitim programı 3
1 Temel Kavramlar - 1 22. Aynı sınıfın farklı derslerine giren öğretmenler kendi ders hedeflerinin kazandırılmasında kendi planlarına göre hareket ederken, ara disiplin kazanımlarına ulaşmak için ortak hareket etme konusunda fikir birliği içinde uygulamalar yapmaktadırlar. Öğretmenlerin bu uygulamaları, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak ifade edilmiştir? A) Esneklik ve çağdaşlık B) Esneklik ve ekonomiklik C) Bilimsellik ve süreklilik D) Esneklik ve işbirliği E) Bilimsellik ve ekonomiklik 24. Halk eğitim merkezleri, belediyeler veya bazı sivil toplum örgütlerinin halk için düzenledikleri eğitim seminerleri aşağıdakilerden hangisinin kapsamındadır? A) Örgün eğitim B) Hizmet içi eğitim C) Yaygın eğitim D) İnformal eğitim E) Hizmet öncesi eğitim 23. Çağdaş eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanması ile ilgili olarak verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Eğitim programları esnek bir yapıya sahip olmalıdır. B) Eğitim programları uygulayıcılara yardımcı olmalıdır. C) Eğitim programları değişime açık olmalıdır. D) Eğitim programları konu merkezli olmalıdır. E) Eğitim programları diğer programları kapsamalıdır. 25. Yeni uygulanmaya başlayan öğretim programlarında, programın başarısı ispatlanmış da olsa bir takım aksaklıklar yaşanması ve tereddütlerin oluşması kaçınılmaz gerçeklerden birisidir. Tüm bu geçici olumsuzlukların yaşanmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Okulların materyal yönünden yetersiz olması B) Yeterli sayıda öğretmen olmayışı ve derslerin boş geçmesi C) Okul ve derslik sayılarındaki yetersizlik D) Öğretmenlerin eski programa ait anlayışlarını terk edememesi E) Programın halka tanıtılmasında yeterli kampanyaların yapılmayışı 4
Temel Kavramlar - 1 ÇÖZÜMLER 1. Eğitim programı Ertürk tarafından okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneği olarak tanımlanmıştır. 7. Öğrenme, bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yoluyla gerçekleşen nispeten kalıcı izli davranış değişmesi olarak tanımlanır ve hayatın her anında gerçekleşebildiği için, okul ve öğretmen olması zorunluluğu gerektirmez. 2. Okullarda yapılan sosyal çalışmalar ve aktiviteler örtük program kapsamında yer almaktadır. 3. Program geliştirmenin temel ögesi hedeftir. İçerik, eğitim durumları ve değerlendirme ögeleri hedeflere göre tasarlanır. Bu yüzden öğretmenler plan yaparken tasarılarını hedef üzerinden yapmaktadır. Aysel Öğretmen in, öğretmenlik mesleğini yürütürken mesleği ile ilgili eksik bilgiye sahip olduğu ve bu eksiği gidererek daha iyi bir hizmet sunması için eğitime tabi tutulmuştur. Hem hizmet verip, hem de verdiği hizmete yönelik eğitim aldığı için sorunun cevabı hizmet-içi eğitimdir. Cevap E 8. Yaygın eğitim hiç örgün eğitim almamış, örgün eğitimi terk etmiş, örgün eğitimin belli bir kademesine kadar tamamlamış ya da hala örgün eğitim almaya devam eden ve isteyen herkesin alabileceği, belli yaş gruplarını kapsamayan, okuma-yazma bilme zorunluluğu olmayan ve kişilerin alabilecekleri eğitimi seçme hakkına sahip olduğu bir eğitim türüdür. 9. Öğretmenler öğretim programlarını uygularken görev yaptıkları çevrenin ve öğrencilerin özelliklerine göre farklı uygulamalar yapabilmektedir. Örneğin; Karadeniz bölgesinde görev yapan bir sınıf öğretmeni, bölgelerimiz konusunu işlerken öncelikli olarak Karadeniz bölgesini işleyebilir ve Karadeniz bölgesinin özelliklerini öğretmek için daha fazla zaman ayırabilir. Öğretmenlerin yaptığı bu düzenlemeler programın esneklik ilkesi ile ilgilidir. 4. Eğitim programı hedef, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme olmak üzere dört temel ögeden oluşmaktadır. Bu yüzden program geliştirme eğitim programının ögeleri arasındaki dinamik ilişkiler bütünü olarak tanımlanır. Dinamiklik, programın sürekli olarak değerlendirilip, yenilenmesi anlamındadır. Ayrıca ögeler birbirinden bağımsız değil aksine birbirleriyle ilişkilidir. Yani içlerinden biri değiştiğinde diğer ögelerde bu değişimden etkilenir ve böylece dinamik bir bütünlük oluşur. 10. Yapılandırmacı öğrenme anlayışını ve ilerlemecilik eğitim felsefesini temel alan yeni ilköğretim programımızın, öğretmenler tarafından daha iyi algılanması ve daha işlevsel olarak uygulanabilmesi için öğretmen kılavuz kitapları hazırlanmıştır. 5. Informal eğitim, eğitimin plansız ve programsız gerçekleşen boyutudur. Her yerde gerçekleşebilen informal eğitimde taklit önemli bir öğrenme şeklidir. Eğitimcilerin profesyonel kişiler olmadığı informal eğitimde istenmeyen davranış değişikleri de oluşabilmektedir. 11. Örgün eğitim kurumlarında derslerle kazandırılacak önceden tasarlanmış hedeflerin yer aldığı program, öğretim programıdır. Cevap B Cevap B 6. Sosyal ve yaratıcı faaliyetlerle öğrencilerde olumsuz davranışların, olumlu davranışa dönüştürülmesi örtük programın kapsamında gerçekleşen çalışmalardır. Cevap E 12. Çağdaş ve ilerlemeci bir anlayışa sahip yeni ilköğretim programımızda sabitlik ve değişmezlik anlayışı yoktur. Çünkü sabit ve değişmez program anlayışı daimicilik eğitim felsefesinin özelliklerindendir. 5
ÇÖZÜMLER Temel Kavramlar - 1 13. Uygulanan bir programın verimli sonuçlar alması ve bu programla eğitilen bireylerin kendini gerçekleştirmiş olması, programın işe yaradığını, işlevsel olduğunu ya da başka bir deyişle işevurukluğunu göstermektedir. 20. Edgar Dale tarafından oluşturulan yaşantı konisine göre en iyi ve kalıcı öğrenmeler maksatlı yaşantılar sonucunda, yaparak yaşayarak gerçekleşen öğrenmelerdir. 14. Bir programın hem uygulanıp hem de çağın koşullarına göre yenilenebilmesi programın süreklilik özelliği ile ilgilidir. Bu özellik programa dinamiklik kazandırır. Cevap E 21. Eğitim programı en kapsamlı program türü olduğu için, öğretim, ders ve örtük program çalışmalarını da kapsar. Örtük program süreç esnasında gerçeklemiş olsa da eğitimin programının kapsamına dâhil olur. Cevap E 15. Eğitim program hedef, içerik, eğitim durumları ve sınama durumları olmak üzere dört temel ögeden oluşmaktadır ve bu ögeler arasında dinamik bir ilişki bütünlüğü bulunmakta yani ögelerden birinde yapılacak değişiklik, diğerlerini de etkilemektedir. 22. Aynı dersi planlayan öğretmenlerin, öğrencilerinin özelliklerine göre kazanımlara ulaşmak için farklı etkinlikler hazırlaması esneklik, ara disiplinler konusunda diğer öğretmenlerle etkileşim içinde olmaları ise işbirliği ile ilgilidir. 16. Formal eğitimi, informal eğitimden ayıran en önemli özelliği planlı ve programlı bir yapıya sahip olmasıdır. 17. Öğretmenlerin mesleki görevlerini yerine getirirken, uygun zamanlarda da mesleki becerileri geliştirmek için aldıkları eğitime hizmet-içi eğitim denir. Yaygın eğitimin bir türü olan hizmet-içi eğitimin en önemli özelliği kişinin sunduğu hizmetle ilgili eğitim almasıdır. 23. Çağdaş eğitim programları esnek, uygulayıcıları yardımcı, diğer programları kapsayıcı, değişime açık ve öğrenen merkezli olmalıdır. Konu merkezli programlar daimicilik ve esasicilik eğitim felsefelerini benimsediğinden çağdaş olma özelliğine sahip değildir. 18. Resmi program bakanlık tarafından hazırlanan programdır ve öğretmenler okulda bu programı kullanarak derslerini yürütür. Oysa Kerem ve Kenan öğretmenler resmi programın öğretmenlerden zorunlu olarak istemediği şekilde hafta sonu çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalar resmi programın dışında ve planlı olduğu için ekstra program kapsamındadır. Öğretmenlerin kurs boyunca öğrencileriyle kurdukları ilişkiler ise örtük program dâhilindedir ve bu tür ilişkiler plansız şekilde gerçekleşir. Cevap B 19. Örtük program, önceden yazılı ve çizili olmayan, süreç esnasında ihtiyaçlar doğrultusunda ortaya çıkan, genelde sosyal ve yaratıcı faaliyetler ile sözel veya sözel olmayan uygulamaları kapsayan program türüdür. 24. Halk eğitim merkezlerinde, belediyelerde veya bazı sivil toplum kuruluşlarında halk için düzenlenen eğitim seminerleri, yaygın eğitim örneğidir. 25. Deneme çalışmalarında başarısını ispatlamış da olsa yeni bir program uygulamaya konulduğunda işlevselliğinin önündeki en büyük ve öncelikli engel, mevcut öğretmenlerin eski programa dair alışkanlıklarını terk etmede yaşadıkları güçlüklerdir. Cevap B 6
P R O G R A M G E L İ Ş T İ R M E Temel Kavramlar - 2 2 1. Buket, lisansüstü eğitim amacıyla gittiği Japonya da altı yıl geçirmiştir. İlk yılında Japon kültürü ve yaşam şartlarına alışmakta zorluklar yaşamış ve depresyona girmiş olmasına rağmen, zamanla Japon kültürüne uyum sağlamıştır. Aynı zamanda Japon arkadaşlarından bazı Japon geleneklerini öğrenmekle kalmayıp, onlara da Anadolu mutfağına ait yemekleri yapmayı öğretmiştir. Buket in lisansüstü eğitim boyunca yaşadığı kültürel olaylar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Kültürleme-Kültürlenme-Kültürleşme B) Zoraki kültürleme-kültürel şok-kültürleşme C) Kültürlenme-Kültürleşme-Kültürel yayılma D) Kültürel şok-kültürlenme-kültürleşme E) Gelişigüzel kültürlenme-kültürleme-kültürel yayılma 4. Herhangi bir öğretim basamağındaki disiplinlerin tek tek ele alınarak planlı bir düzenek haline getirilmesi ve bu disiplinlerde kazandırılacak hedef ve içeriklerin belirlenmesi tanımı aşağıdaki kavramlardan hangisine aittir? A) Müfredat programı B) Öğretim programı C) Ders programı D) Eğitim programı E) Örtük program 2. I. Program geliştirme işleyen bir süreçtir. II. Program geliştirmede toplumsal verilerden yararlanılmaz. III. Program geliştirme süreklilik gerektiren bir süreçtir. IV. Program geliştirmede öğeler arasında kopukluk olamaz. Yukarıda verilen özelliklerden hangisi ya da hangileri program geliştirme ile ilgili olarak verilen doğru ifadelerdir? A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV 5. İyi bir eğitim programının özelliklerinden birisi de programın esnek bir yapıya sahip olabilmesidir. Buna göre, bir eğitim programının esnek olmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Programın uygulandığı ülkenin eğitim felsefesi B) Eğitim ortamının fiziksel yapısı C) Öğretmenin özellikleri D) Okulun ekonomik olanakları E) Öğrenciler arasında bireysel farklılıklar 3. Belli bir öğretim basamağındaki tüm sınıflar ve derslerde okutulacak konuları, bunların amaçlarını bir yapıda toplayan ve bunların nasıl kazandırılacağını gösteren düzenektir. Yukarıda tanımı verilen program türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Ders programı B) Örtük program C) Öğretim programı D) İhmal edilen program E) Ekstra program 6. İnformal eğitim, plansız ve programsız şekilde gerçekleşen davranış değişikliği olarak tanımlanmaktadır. Her yerde ve her an gerçekleşebilir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi informal eğitimin yapısına göre farklı olan kültür öğesidir? A) Kasıtlı kültürleme B) Gelişigüzel kültürlenme C) Kültürleşme D) Kültürel yayılma E) Kültürel şok 7
2 Temel Kavramlar - 2 7. Örgün eğitim sistemine hiç girmemiş, bu sistemin herhangi bir kademesinden ayrılmış veya örgün eğitim alan kişilere ilgi ve gereksinim duydukları alanlarda yapılan eğitime ne ad verilir? A) Hizmet öncesi eğitim B) İnformal eğitim C) Yaygın eğitim D) Temel eğitim E) Hazırlayıcı eğitim 11. Ülkedeki bütün ilköğretim okullarında dördüncü sınıf Fen ve Teknoloji dersinde genel başlıkların aynı olması iyi bir programın hangi özelliliği ile ilgilidir? A) İşlevsellik B) Çerçeve C) Değişmezlik D) Amaçlara uygunluk E) Öğrenciye görelik 8. Aşağıdakilerden hangisi, aldığı mesleki eğitimin dışında bir meslekte görev yapmaya başlayan kişilerin yeni meslek koşullarına kolaylıkla uyum sağlamaları için yeni bilgiler vermek üzere düzenlenen programlara verilen isimdir? A) Halk eğitimi B) İnformal eğitim C) Hizmet içi eğitim D) Hizmet öncesi eğitim E) Örtük eğitim 12. Program geliştirme uzmanları, okullarda okutulan derslerin programını hazırlamaya önem verirken, ders dışı etkinlikler için herhangi bir program çalışması yapmamaktadır. Bu eksiklikleri gidermek için yapılan programlar aşağıdakilerden hangisidir? A) Müfredat programı B) Ders programı C) Eğitim programı D) Öğretim programı E) Örtük program 9. Aşağıdakilerden hangisi örtük programa göre gerçekleştirilen bir etkinliktir? A) Okulda gerçekleştirilen sosyal faaliyetlerde görev alma B) Tarım dersinde okul tarım bahçesinde uygulama faaliyetleri yapma C) Derste yapılacak açık oturum tartışması için ön hazırlık yapma D) Fen ve Teknoloji dersinde bir proje hazırlama E) Gözleme dayalı bir araştırma raporu hazırlama 13. Eğitim programları, programda yer verilen kazanım, konu ve etkinliklerin hayatta geçerli olmasını, toplumsal beklentileri karşılamasını ve bireysel yeteneklere uygun düşmesini sağlayan bir yapıda olmalıdır. Sözü edilen anlayış, eğitim programlarının hangi özelliği ile açıklanabilir? A) Uygulanabilirlik B) Süreklilik C) İşlevsellik D) Bilimsellik E) Çerçeve 10. İngilizce öğretmeni olmayan okullarda İngilizce eğitiminin yapılmasını öngören bir eğitim programı, aşağıdaki özelliklerin hangisinden yoksundur? A) Uygulayanlara yardımcılıktan B) Esneklikten C) Bilimsellikten D) Uygulanabilirlikten E) Süreklilikten 14. Aşağıdakilerden hangisi öğretme kavramının, çağdaş öğretim programlarına göre en uygun tanımıdır? A) Öğrenmeyi kılavuzlama işi B) Bilgi kazandırma işi C) Öğretmen merkezli eğitim yapma işi D) Beceri kazandırma işi E) Bilgiyi öğrenciye aktarma işi 8
Temel Kavramlar - 2 2 15. I. Eğitim programı esnek olmalıdır. II. Eğitim programı çerçeve yapıya sahip olmalıdır. III. Eğitim programı uygulanabilir olmalıdır. IV. Eğitim programı evrensel bir yapıya sahip olmalıdır. V. Eğitim programı değişime kapalı bir yapıda olmalıdır. Yukarıdakilerden hangileri iyi bir eğitim programının özelliklerinden biri değildir? A) Yalnız II B) Yalnız V C) II ve V D) II, IV ve V E) IV ve V 16. Geçmişteki eğitimle ilgili yaklaşımları, teori ve uygulamaları, deneyimleri inceleyerek program geliştirme sürecine katkı sağlamaktadır. Bu ifadede, aşağıdaki program geliştirme temellerinden hangisinin önemi vurgulanmaktadır? A) Eğitim felsefesi B) Eğitim ekonomisi C) Eğitim sosyolojisi D) Eğitim tarihi E) Eğitim psikolojisi 18. Aşağıdakilerden hangisi program geliştirme çalışmalarının temel dayanağıdır? A) Hedeflerin belirlenmesi B) İçeriğin tasarlanması C) Eğitim durumlarının düzenlenmesi D) Gereksinimlerin belirlenmesi E) Sınama durumlarının oluşturulması 19. I. Davranış değiştirmenin okulda planlı ve programlı biçimidir. II. Bireyin yaşantısının sonucunda davranışlarında nispeten kalıcı izli değişme olmasıdır. III. Bireyin davranışlarında, kendi yaşantısı yoluyla istendik değişmeler meydana getirme sürecidir. Yukarıda verilen tanımlara ait kavramların doğru sıralanışı hangi seçenekte verilmiştir? I II III A) Öğrenme Eğitim Öğretim B) Öğretim Eğitim Öğrenme C) Öğretim Öğrenme Eğitim D) Eğitim Öğrenme Öğretim E) Program Eğitim Öğretim 20. Bir eğitim programının, kanıtlanmış bilgilere ve konu alanındaki gerçeklere dayalı biçimde geliştirilmesi önemli bir kıstastır. 17. Aşağıdakilerden hangisi Tevhid-i Tedrisat Kanunu nun özelliklerinden biri değildir? A) Tüm yabancı okulların kapatıldığı yasadır. B) Eğitim öğretim birliğinin sağlandığı yasadır. C) Eğitimde merkeziyetçi sisteme geçiş yasasıdır. D) Eğitimde bilimsel bir batıya dönüş yasasıdır. E) Eğitimde laik bir anlayışa geçiş yasasıdır. Bu açıklama, eğitim programının hangi niteliği ile ilgilidir? A) Bilimsellik B) Esneklik C) İşlevsellik D) Süreklilik E) Çerçeve 9
2 Temel Kavramlar - 2 21. 1973 yılında 1739 sayılı yasa ile çıkarılan ve içinde genel hedeflerimizin de belirlendiği eğitim kanunu aşağıdakilerden hangisidir? A) İlköğretim Kanunu B) Tevhid-i Tedrisat Kanunu C) Milli Eğitim Temel Kanunu D) Mesleki ve Teknik Eğitim Kanunu E) Milli Eğitim Teşkilat Kanunu 24. Okuma-yazma kursları Zorunlu eğitim Stajyer öğretmenlik eğitimi Ailede gelenek, görenek öğretimi Yukarıda verilen seçeneklerin tümü, aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir? A) Eğitim B) Öğretme C) Formal eğitim D) Örgün eğitim E) Program geliştirme 22. Aşağıdakilerden hangisi iyi bir eğitim programının özelliklerinden değildir? A) Program esnek bir yapıda olmalı B) Program ülke ekonomisine uygun olmalı C) Program evrensel bir yapıya sahip olmalı D) Program uygulayanlara yol gösterici olmalı E) Programda yer alan içerik bilimsel bir yapıya sahip olmalı 23. Öğretmenlerin öğrencilerinin hazırbulunuşluk düzeylerini tespit edip, onların seviyelerine göre eğitim verme hakkına sahip olmaları, iyi bir öğretim programının aşağıdaki hangi özeliği ile açıklanabilir? A) Bilimsellik B) Esneklik C) İşlevsellik D) Süreklilik E) Çerçeve 25. Öğrenme en iyi şekilde bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla meydana gelen nispeten kalıcı izli davranış değişikliği olarak tanımlanır. Verilen ifadeye göre aşağıdakilerden hangisinin öğrenmeye ait bir özellik olduğu söylenemez? A) Öğrenme yaparak yaşayarak gerçekleşir. B) Öğrenilmiş davranışlar kalıcıdır. C) Öğrenme bireyin davranışlarında değişikliğe yol açar. D) Öğrenme mutlaka bir plan doğrultusunda gerçekleşir. E) Öğrenme ile gerçekleşen değişikliklerin kalıcılık oranı her zaman aynı olmaz. 10
Temel Kavramlar - 2 ÇÖZÜMLER 1. Buket in ilk yılında Japon kültürü ve yaşam şartlarına alışmakta zorluklar yaşamış ve depresyona girmiş olması kültürel şok olarak açıklanır. İlerleyen yıllarda Japon kültürüne uyum sağlaması ise kültürlenmedir. Çünkü Buket kendi öz kültürüyle birlikte yeni bir kültür daha kazanmıştır. Buket in Japon arkadaşlarından bazı Japon geleneklerini öğrenmekle kalmayıp, onlara da Anadolu mutfağına ait yemekleri yapmayı öğretmesi ise kültürleşme kavramı ile açıklanır. Çünkü kültürleşmede karşılıklı kültür alışverişi gerçekleşir. Kültürleme; kültürel değerlerin bireye kazandırılması sürecidir. Zoraki kültürleme; Kültürel değerlerin bireye baskı yoluyla kabul ettirilmesidir. Gelişigüzel kültürleme; Kültürel değerlerin informal yollarla kazanılması. Kasıtlı kültürleme; Kültürel değerlerin planlı, amaçlı şekilde (formal olarak) bireye kazandırılmasıdır. Kültürlenme; Bireyin kendi kültürünün dışında bir kültürün içine girdiğinde o yeni kültürün davranışlarına uyum sağlamasıdır. Kültürleşme; Farklı kültüre mensup kişilerin ya da grupların, etkileşim sonucunda birbirilerinin kültürlerinden davranış kazanmasıdır. Kültürel yayılma; Bir kültürdeki maddi ve manevi kültürel öğelerin diğer birçok başka kültüre yayılmasıdır. Kültür şoku; Bir kültür ortamından başka bir kültür ortamına geçen bireyler karşılaştıkları zorluklar, uyum sorunları ve bunalımlardır. Kültür boşluğu (Kültürel gecikme); bir toplumdaki maddi kültür öğelerinde meydana gelen değişim hızına, manevi kültür özelliklerin ayak uyduramaması durumunda ortaya çıkan davranışlardır. Kültürel yozlaşma; Yabancı kültürlerin olumsuz etkisi ve bu kültürlere özenme sonucu ortaya çıkan davranışlardır. Kültürel özümseme (asimilasyon); Bir kültürün erimesi, özelliklerini kaybetmesi ve kaybolmasıdır. 2. Program geliştirme işleyen ve süreklilik gerektiren bir süreçtir. Programın öğeleri arasında kopukluk olmaz aksine öğeler dinamik bir ilişki bütünlüğü içerisindedir. Ayrıca program geliştirme çalışmalarında mutlaka toplumsal verilerden yararlanılmalıdır. Aksi durumda program toplumsallık ilkesine uygun olmaz. 4. Ders programı bir ders içerisinde kazandırılacak hedeflerin ve bu hedeflere ulaşmak için kullanılacak içerik, eğitim durumu ve sınama durumlarının belirlendiği düzenektir. 5. Eğitim programı tüm ülke için ortak olarak hazırlansa da, öğrenciler arasındaki bireysel farklılıklardan, eğitim ortamının ve çevrenin olanak ve ihtiyaçlarından dolayı uygulamada farklılıklar gösterebilir. Bu durum eğitim programının esneklik ilkesine karşılık gelir. Esneklik ilkesinin işe koşulmasındaki en önemli faktör öğrenciler arasındaki bireysel farklılıklardır. Cevap E 6. Kasıtlı kültürlenme, eğitimin daha çok formal yani planlı ve programı boyutuyla ilgili bir kültürel öğedir. Bu yüzden plansız ve programsız gerçekleşen informal eğitimini temel yapısından farklıdır. Gelişigüzel kültürlenme ve kültürel şok ise tamamen plansız ve programsızdır ve informal eğitime uygundur. Kültürleşme, kültürel yayılma ise hem informal hem de formal unsurları içerebilir. 7. Kişinin herhangi bir hizmeti yürütmeden önce aldığı eğitimlere hizmet öncesi, plansız ve programsız şekilde yaşadığı davranış değişimlerine informal, zorunlu olarak aldığı ilköğretim eğitimine temel, bir mesleğe ya da örgün eğitim kademesine hazırlanmak amacıyla aldığı eğitime hazırlayıcı ve örgün eğitim kurumundan ayrılmış, örgün eğitim kurumuna devam eden veya hiç örgün eğitim almamış kişilerin istek ve ihtiyaçları doğrultusunda aldığı eğitime ise yaygın eğitim denir. 8. Bir kişinin yürüttüğü hizmet veya meslekle ilgili eğitim almasına hizmet içi eğitim denir. 9. Öğrencinin, okulda yapılan sosyal faaliyetlerde görev alması örtük, diğer seçeneklerde yapılan uygulamalar ise öğretim programının kapsamında gerçekleşen faaliyetlerdir. 3. Öğretim programı, belli bir öğretim basamağında okutulacak derslerin tüm yıllarını kapsayan, bu derslerde kazandırılacak hedeflere göre düzenlenmiş bir düzenektir. 10. İngilizce öğretmeni olmayan bir okulda, İngilizce öğretimi yapılmasını öngören bir eğitim programı uygulanabilirlik özelliğinden yoksundur. Dolayısıyla işlevsel bir İngilizce öğretimi yapılamayacaktır. 11
ÇÖZÜMLER Temel Kavramlar - 2 11. Okutulan derslerdeki genel konu başlıklarının tüm ülke için aynı olması, eğitim programının çerçeve özelliği ile ilgilidir. Genel başlıklar tüm ülke için aynı olmasına rağmen, öğretmenler öğrencilerin ve yaşanılan çevrenin özelliklerine göre bu çerçeve içinde kalmak şartıyla esnek uygulamalar yapabilmektedir. Seçeneklerde bulunan değişmezlik ise resmi bayramlar ve Atatürk ilkeleri gibi bazı konuların tüm ülke için değişmez şekilde ele alınması ile ilgilidir. Cevap B 12. Eğitim, öğretim ve ders programları ders içi ve ders dışı yaratıcı ve sosyal faaliyetlere yer vermemektedir. Örtük program bu tür ihtiyaçlar doğrultusunda süreç esnasında ortaya çıkan bir program türüdür. Cevap E 13. Eğitim programında yer alan kazanımların gerçek hayatta karşılık bulması, bireysel ihtiyaçları ve toplumun beklentilerini karşılayabilmesi, programın işlevsel bir yapıda olduğunun kanıtıdır. 14. Günümüzdeki çağdaş eğitim sistemlerinde öğretmenin tanımı ya da başka bir deyişle öğretmenin görevi, öğrenmeyi kılavuzlamaktır. Yani öğretme, öğrenen öğrenciye yol gösterip, rehberlik etme işidir. 15. Eğitim programları, ana bir çerçeveye sahip, bu çerçeve içinde değişimlere açık esneklikte ve uygulanabilir özellikte olmalıdır. Değişime kapalı programlar çağdaş eğitim sistemine uygun değildir. Ayrıca eğitim programları evrensel yapıda değil, uygulandığı toplumun ihtiyaç ve beklentilerini karşılayan bir yapı içinde olmalıdır. Cevap E 16. Eğitim tarihi, program geliştirmenin tarihsel temellerini oluşturan bilim dalıdır. Eğitim tarihi, program geliştirme alanında geçmişte yapılan çalışmaları inceleyerek, geçmişte yapılmış hataların tekrar edilmesi önleyen ve geçmişte yapılan iyi çalışmaların günümüze uyarlanması için ışık tutacak veriler sağlayan bir görev yürütmektedir. 17. Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924) ile, eğitim, öğretimde birlik sağlanmış, yabancı okullar dâhil tüm okullar Millî Eğitim Bakanlığı çatısı altında toplanmış, eğitimde laik anlayışı ve batıya yönelişi sağlayan Türkiye Cumhuriyeti Devleti nin ilk eğitim yasasıdır. Bu kanunla yabancı okullar kapatılmamış, Millî Eğitim Bakanlığı na bağlanmıştır. 18. Program geliştirme sırasıyla hedef, içerik, eğitim durumları ve sınama durumları olmak üzere dört temel öğenin düzenlenmesiyle oluşturulan bir süreci kapsar. Bu dört temel öğenin dayandığı ana çıkış noktası ise ihtiyaçlardır. Bu yüzden program geliştirme çalışmalarının temel dayanak noktası ihtiyaçların belirlenmesidir. 19. Öğrenci davranışlarının okulda planlı ve programlı şekilde değiştirilmesi işine öğretim, bireyin yaşantıları sonucunda davranışlarında nispeten kalıcı izli değişiklikler oluşmasına öğrenme ve bireyin davranışlarında, kendi yaşantısı vasıtasıyla istendik değişiklikler meydana getirme sürecine ise eğitim denir. 20. Programın, kanıtlanmış bilgilere ve konu alanındaki gerçeklere uygun olarak hazırlanması, programın bilimsellik özelliğidir. 21. Genel hedeflerimizi belirleyen eğitim yasası 1973 tarihli ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu dur. 22. İyi bir eğitim programının evrensel yapıda olmasından ziyade toplumsal yapıya ve kendi toplumunda bulunan bireylerin ihtiyaçlarına uygun olması beklenir. 23. Öğretmenlerin, öğretim programını uygularken öğrencilerinin hazır bulunuşluk düzeyleri ve bireysel farklılıklarına göre hareket edebilme özgürlüğü, programın esneklik ilkesinin özellikleridir. Cevap B 24. Okuma yazma kursları yaygın eğitimin bünyesinde verilen halk eğitimi uygulaması, zorunlu eğitim hem formal hem de örgün eğitim uygulaması, stajyer öğretmen eğitimi hizmet içi eğitim uygulaması ve ailedeki gelenek, görenek eğitimi ise informal eğitim uygulamalarına örnektir. Dolayısıyla bu uygulamaların hepsini eğitim kavramı karşılamaktadır. 25. Öğrenme her an her yerde gerçekleşebileceği için, mutlaka bir plan, program doğrultusunda gerçekleşmesine gerek yoktur. 12