Uluabat Gölü nün Biyolojik Çeşitliliği

Uluabat Gölü nün Biyolojik Çeşitliliği Nurhayat Dalkıran 1 *, Didem Karacaoğlu 1, Şükran Dere 1, Zeynep Dorak 2, Cafer Bulut 3 1 Uludağ Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Hidrobiyoloji Anabilim Dalı, Nilüfer-Bursa 2 İstanbul Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Temel Bilimler Bölümü, İçsular Biyolojisi Anabilim Dalı, Laleli-İstanbul 3 Akdeniz Su Ürünleri Araştırma, Üretme ve Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü, Eğirdir Birimi, Isparta *dalkiran@uludag.edu.tr

GİRİŞ Uluabat (Apolyont) gölü; Marmara denizinin güneyinde, doğu-batı doğrultusunda uzanan ve Bursa ili sınırları içinde kalan ülkemizin en önemli sulak alanlarından biridir. Anadolu ya kuzey batıdan giren kuş göç yolu üzerinde yer alması, önemli kuş alanlarından Kuş Gölü'ne çok yakın mesafede (35 km) bulunması, besin maddelerince oldukça zengin olması ve uygun iklim koşullarının var oluşu değişik türden kuşların alanda beslenmesine, kışlamasına ve üremesine olanak sağlamaktadır.

Bu özelliklerinden dolayı Uluabat gölü Mayıs 1998 de RAMSAR sözleşmesi ile koruma altına alınmıştır. 2002 yılında ise Yaşayan Göller (Living Lakes) ağına alınmıştır. Uluabat gölü, doğal güzellikleri ve tarihi dokusu ile de çok özel bir yere sahiptir.

Göl güneyde Kütahya-Gediz eteklerine kadar uzanan Susurluk Havzası içinde kalmaktadır. Uzunluk: 23-24 km Genişlik: 12 km. Göl alanı: 120(1984)- 131 km 2 (1993) (Demir ve ark. 1998). Yıllık ortalama göl derinliği 2.5-3 m Derinlik yaz aylarında 1.5 m ye kadar düşmektedir (Dalkıran ve ark. 2006, Kazancı ve ark. 2004). Dalkıran N., D. Karacaoğlu, Ş. Dere, E. Şentürk and T. Torunoğlu (2006). Factors Affecting the Current Status of a Eutrophic Shallow Lake (Lake Uluabat, Turkey): Relationships Between Water Physical and Chemical Wariables. Chemistry and Ecology, 22 (4): 279-298. Kazancı N., S. Leroy, Ö. İleri, Ö. Emre, M. Kibar and S. Öncel (2004). Late Halocene Erosion in NW Anatolia from Sediments of Lake Manyas, Lake Ulubat and the southern Shelf of the Marmara Sea, Turkey. CATENA, 57: 277-308.

Uluabat Gölü ötrofik sert su karakteristiği göstermektedir. ph ve alkalinite (Bikarbonat ve Karbonat) gölün ekolojik durumunu etkileyen en önemli faktörlerdir (Dalkıran ve ark. 2006). Yaz aylarında aşırı alg çoğalması olduğunda ph değerleri yükselmekte, ph 10 un üzerine çıkabilmektedir (Dalkıran ve ark. 2006). Bulanıklık yine gölün en önemli problemlerinden birini oluşturmaktadır. 2006 yılı Temmuz ayında bulanıklık 140 NTU seviyesinde tespit edilmiştir (Küçükkara ve ark. 2007). Özellikle yaz aylarında alglerin aşırı çoğalması ve sığ bir göl olmasına bağlı olarak rüzgarın da etkisi ile dipteki sedimanın havalanması bulanıklık artışının en önemli sebeplerinden biridir. Dalkıran N., D. Karacaoğlu, Ş. Dere, E. Şentürk and T. Torunoğlu (2006). Factors Affecting the Current Status of a Eutrophic Shallow Lake (Lake Uluabat, Turkey): Relationships Between Water Physical and Chemical Wariables. Chemistry and Ecology, 22 (4): 279-298. KÜÇÜKKARA, R., Ş. ÇINAR, R. UYSAL, H. ÇUBUK, L. TÜMGELİR, K.G. EROL,, S. ÇETİNKAYA, R. ATAY, V. YEĞEN, S. SAVAŞER, M. CİLBİZ, T. MEKE, Y.Ö. BOYACI, U. AKÇİMEN, D. KARA, S.O. KORKUT, K. ÇAPKIN, N. DALKIRAN, D. KARACAOĞLU, N. CİLBİZ, A. YAĞCI, R. ÖZKÖK, M. APAYDIN YAĞCI, M. CEYLAN, H. BOSTAN, M. CESUR, E.BİLÇEN, C. BULUT ve Ş. DERE (2007). Uluabat ve İznik Göllerindeki Ekonomik Balık Stoklarının Tespiti ve Sürdürülebilirliklerinin Araştırılması. Tarım Ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, TÜGEM-SÜDB, sonuç raporu 272s.

Ancak çevre kirliliği, aşırı avlanma, istilacı tür Gümüşi Havuz Balığı (Carassius gibelio) nın gölde çoğalması ve insan etkisi gibi çeşitli nedenlerden dolayı Uluabat gölü gün geçtikçe verimliliğini kaybetme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Uluabat Gölü nün en büyük problemi ötrofikasyona bağlı olarak dipte sediment birikiminin artması ile giderek dolması ve karasallaşmasıdır. Dalkıran N., D. Karacaoğlu, Ş. Dere, E. Şentürk and T. Torunoğlu (2006). Factors Affecting the Current Status of a Eutrophic Shallow Lake (Lake Uluabat, Turkey): Relationships Between Water Physical and Chemical Wariables. Chemistry and Ecology, 22 (4): 279-298. Kazancı N., S. Leroy, Ö. İleri, Ö. Emre, M. Kibar and S. Öncel (2004). Late Halocene Erosion in NW Anatolia from Sediments of Lake Manyas, Lake Ulubat and the southern Shelf of the Marmara Sea, Turkey. CATENA, 57: 277-308.

Amaç Uluabat Gölü, gerek plankton ve dip canlıları, gerek sucul bitkileri, gerekse balık ve kuş çeşitliliği açısından ülkemizin en zengin göllerinden biridir. Bu çalışmada Uluabat gölünün biyolojik çeşitliliği ortaya konulmaya amaçlanmıştır.

Sığ Göllerin Dinamik Yapısı Derinliğinin az olması ve ötrofik karakterde bir göl olması Uluabat Gölü nü özel bir göl haline getirmiştir. Sığ göl sistemleri dinamik yapısıyla farklı özelliklere sahip göllerdir. Bu özellikleri nedeni ile çevresel ve dış etmenlere karşı hızlı cevap vererek ekolojik yapılarını değiştirebilirler.

Sığ göller, içinde yaşayan tüm canlılarla ve fizikokimyasal yapılarıyla denge halinde olan sistemlerdir. Ancak dış ortamdan gelen etkilerle, özellikle insan faaliyetleri sonucu bu denge bozulmakta ve geriye dönüşümü oldukça zor olan sonuçlar oluşmaktadır.

Sığ göl ekosistemlerindeki içsel ve dışsal en küçük bir olumsuzluk göldeki ekolojik dengenin bozulmasına sebep olur. Ekolojik dengenin bozulması ise biyolojik çeşitliliğin azalmasının yanında ekonomik sorunları da beraberinde getirir (ör: ekonomik balık türlerinin sayısının azalması ile balıkçılığın azalması vb.)

Materyal ve Yöntem Örneklemeler, Temmuz 98- Haziran 99 döneminde aylık olarak 5 istasyonda, Mart 2006-Ocak 2007 döneminde aylık olarak 3 istasyonda gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalarda fitoplankton, bentik algler, zooplankton ve balık çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

Temmuz 1998-Haziran 1999 tarihleri arasında Uluabat Gölü nde bentik alg ve plankton örneklemesi yapılan örnekleme noktaları

Mart 2006-Ocak 2007 tarihleri arasında Uluabat Gölü nde plankton örneklemesi yapılan örnekleme noktaları Örnekleme noktalarında Eğirdir Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen balık stoku çalışmasında aynı zamanda balık ve fiziksel-kimyasal analiz örneklemeleri yapılmıştır.

Sığ göl sistemlerinde iki safha mevcuttur (Moss ve ark. 1996) Berrak su safhası (Dengeli ekosistem) Bulanık su safhası (Dengesi bozulmuş ekosistem) Bir sığ göl sisteminde, canlı gruplarının tür çeşitliliğine, kompozisyonlarına ve yoğunluklarına bakarak gölün ekolojik durumu hakkında bilgi sahibi olabiliriz. MOSS, B., J. MADGWICK & G. PHILLIPS, 1996. A Guide to the Restoration of Nutrient-Enriched Shallow Lakes. W. W. Haiwes, UK. 179s.

SUCUL BİTKİLER Göl, sucul bitkiler yönünden ülkemizin zengin sulak alanlarından biridir. Gölde yapılan çalışmalarda 51 sekonder su bitkisi kaydı verilmiştir (Seçmen ve Leblebici, 1997, Ertem ve Akkaya 1997, Welch&Welch 1998). Seçmen, Ö. ve E. Leblebici, 1997. Türkiye Sulak Alan Bitkileri ve Bitki Örtüsü E.Ü. Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No : 158, Bornova, İzmir, 404 s. Ertem ve Akkaya 1997. Uluabat Gölünde Yabancıot Sorunları Konusunda Yapılan Çalışmalarla ilgili Gezi Raporu. DSİ işletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, ANKARA. WELCH, G., and WELCH, H. (1998). Breeding bird survey of Uluabat Lake. DHKD 78p.

Seçmen ve Leblebici 1997 Ertem ve Akkaya 1997 Latince isim Türkçe isim + + Phragmites austrialis (Cav.) Tria. Ex. Steud Kamış + + Sparganium erectum L. ssp. erectum Dik sığır sazı + + Bolboschoenus maritimus Palla var. maritimus deniz sandalye sazı + + Cyperus longus L. Kırkboğum + + Eleocharis palustris (L.) Br. Bataklık sandalye sazı + + Schoenoplectus littoralis (Schrader) Palla kıyı sandalyesazı + + Schoenoplectus lacustris L. ssp. lacustris su sandalyesazı + Scirpoides holoschoenus (L.) Sojak. top sandalyesazı + + Typha domingensis Pers. dar yapraklı saz + Lemna minor L. Küçük sumercimeği + Lemna trisulca L. zincirsi su mercimeği + + Nymphaea alba L. Beyaz nilüfer + + Polygonum amphibium L. su çobandeğneği + + Polygonum lapathifolium L. boğumlu çobandeğneği + + Sagittaria sagittifolia L. suoku + + Butomus umbellatus L. çiçekli hasırsazı + Najas marina L. dikenli superisi + Najas minor All. küçük superisi + + Ceratophyllum demersum L. tilkikuyruğu + Potamogeton crispus L. kıvırcık su sümbülü + Potamogeton lucens L. parlak su sümbülü + Potamogeton nodosus Poir. boğumlu su sümbülü + Potomogeton panormitanus Biv. küçük su sümbülü + + Potamogeton perfoliatus L. sapsız yapraklı su sümbülü + + Vallisneria spiralis L. yılanbalığı otu + + Myriophyllum spicatum L. başaklı su civan perçemi + Utricularia austrialis ufak sumiğferi + Chara spp. su avizeleri

Temmuz 1998-Haziran 1999 tarihleri arasında yapılan arazi çalışmalarında (Karacaoğlu 2000, Dalkıran 2000) gölde aşağıdaki makrofitlerin geniş sualtı yatakları oluşturduğu tespit edildi. Suya batık Vallisneria spiralis L. Myriophyllum spicatum L. Potamogeton crispus L. Ceratophyllum demersum L. Chara spp. Ranunculus sp. Potamogeton perfoliatus L. Yüzen Nymphaea alba L. Lemna minor L. Dalkıran N. (2000). Uluabat (Bursa) Gölü nün Epipelik, Epifitik ve Epilitik Alglerinin Mevsimsel Değişimi. Uludağ Üniv. Fen Bil. Ens. Bursa. Karacaoğlu D. (2000). Uluabat (Bursa) Gölü nün Fitoplanktonunun Mevsimsel Değişimi. Uludağ Üniv. Fen Bil. Ens. Bursa.

Göldeki sucul bitki kompozisyonunun değişimi 2000 li yıllarda gölün hemen hemen bütün kıyıları geniş sazlıklarla, sığ kesimleri ise su içi bitkileri ile kaplıydı (Ertem ve Akkaya 1997, Aksoy ve Özsoy 2002). Aksoy ve Özsoy (2002) 1998 yılında kıyı kesimi sucul bitki vejetasyonunun göl alanının % 9.75 ini kapladığını ve bu oranın gün geçtikçe arttığını tespit etmişlerdir. 1997 de yapılan çalışmada sucul bitkilerin gölde yoğun yataklar oluşturduğu ve gölün toplam alanının yaklaşık % 65-70 ini kapsadığı tespit edilmiştir (Ertem ve Akkaya 1997). Ertem ve Akkaya(1997). Uluabat Gölünde Yabancı Ot Sorunları Konusunda Yapılan Çalışmalarla ilgili Gezi Raporu, 4s. AKSOY, E. and ÖZSOY, G. (2002). Investigation of Multi-Temporal Land Use/Cover and Shoreline Changes of the Uluabat Lake Ramsar Site Using RS and GIS. International Conference on Sustainable Land Use and Management / 10-13- 2002 Çanakkale Proceedings book p318-325.

Gölün kuzey-batısında Türkiye nin en geniş nilüfer yatakları mevcuttur. Welch ve Welch (1998) nilüfer yatak genişliğinin 720 ha olduğunu bildirmişleridir. Ancak Aksoy ve Özsoy (2002) yıllara bağlı olarak nilüfer yatağı genişliğinin azaldığını ifade etmişlerdir. Toplam göl alanına oranı; 1984 te % 5.95, 1993 te % 5.71 ve 1998 de % 4.42. AKSOY, E. and ÖZSOY, G. (2002). Investigation of Multi-Temporal Land Use/Cover and Shoreline Changes of the Uluabat Lake Ramsar Site Using RS and GIS. International Conference on Sustainable Land Use and Management / 10-13-2002 Çanakkale Proceedings book p318-325. WELCH, G., and WELCH, H. (1998). Breeding bird survey of Uluabat Lake. DHKD 78p.

Çınar (2005), yaptığı çalışmada Uluabat gölü kıyı ve adalar florasını çalışmış, toplam 675 takson tespit etmiştir. Bu çalışmada sekonder su bitkileri de tespit edilmiştir. 1997-1999 tarihlerinde gölde su içinde geniş yataklar oluşturan Vallisneria spiralis L. bu çalışmada tespit edilememiştir. Ertem ve Akkaya 1997. Uluabat Gölünde Yabancıot Sorunları Konusunda Yapılan Çalışmalarla ilgili Gezi Raporu. DSİ işletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, ANKARA. Seçmen, Ö. ve E. Leblebici, 1997. Türkiye Sulak Alan Bitkileri ve Bitki Örtüsü E.Ü. Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No : 158, Bornova, İzmir, 404 s. Çınar, R. (2005). Uluabat Gölü Kıyı ve Adalar Florası. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, YL tezi (Yayınlanmamış), 165s.

Yapılan birçok çalışma sucul bitkilerin sığ göl sistemlerinde dengenin sağlanmasında oldukça önemli bir grup olduğunu göstermiştir. Genel olarak berrak bir suya sahip olan sığ göllerde sucul bitki yataklarının bol olduğu bilinmektedir.

TEHLİKE!!!! Kıyı kesiminde saz ve kamış artış gösterirken, göl içi suya batık bitkiler giderek azalmaktadır. Bu durum gölün bulanık safhada olduğunun bir göstergesidir.

FİTOPLANKTON VE BENTİK ALG KOMPOZİSYONU

Temmuz 1998-Haziran 1999 döneminde açıksu bölgesinde bulunan 5 istasyonda fitoplankton (Karacaoğlu 2000) ve kıyı bölgesinde bulunan 5 istasyonda bentik alglerin (Dalkıran 2000) mevsimsel değişimleri tespit edilmiştir. Bu çalışmalarda fitoplanktonda 331 takson, Bentik alg florasında ise 408 takson tespit edilmiştir. Dalkıran N. (2000). Uluabat (Bursa) Gölü nün Epipelik, Epifitik ve Epilitik Alglerinin Mevsimsel Değişimi. Uludağ Üniv. Fen Bil. Ens. Bursa. Karacaoğlu D. (2000). Uluabat (Bursa) Gölü nün Fitoplanktonunun Mevsimsel Değişimi. Uludağ Üniv. Fen Bil. Ens. Bursa.

Mart 2006- Ocak 2007 periyodunda GÖLDE TESPİT EDİLEN FİTOPLANKTON KOMPOZİSYONU Uluabat gölünde açık su bölgesinde bulunan üç istasyonda fitoplankton sayımı yapılmıştır. Bu çalışmada örnekleme yapılan istasyonlar daha önceki çalışmadaki ilk üç açıksu istasyonudur. Uluabat gölü fitoplanktonu 150 takson tespit edilmiştir. KÜÇÜKKARA, R., Ş. ÇINAR, R. UYSAL, H. ÇUBUK, L. TÜMGELİR, K.G. EROL,, S. ÇETİNKAYA, R. ATAY, V. YEĞEN, S. SAVAŞER, M. CİLBİZ, T. MEKE, Y.Ö. BOYACI, U. AKÇİMEN, D. KARA, S.O. KORKUT, K. ÇAPKIN, N. DALKIRAN, D. KARACAOĞLU, N. CİLBİZ, A. YAĞCI, R. ÖZKÖK, M. APAYDIN YAĞCI, M. CEYLAN, H. BOSTAN, M. CESUR, E.BİLÇEN, C. BULUT ve Ş. DERE (2007). Uluabat ve İznik Göllerindeki Ekonomik Balık Stoklarının Tespiti ve Sürdürülebilirliklerinin Araştırılması. Tarım Ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, TÜGEM-SÜDB, sonuç raporu 272s.

Mart 2006- Ocak 2007 çalışma periyodunda üç istasyonda gerçekleştirilen çalışmamız, Temmuz 1998- Haziran 1999 çalışma periyodunda ilk üç istasyonda gerçekleştirilen fitoplankton çalışması ile karşılaştırılmıştır. Temmuz 1998- Haziran 1999 çalışma periyodunda ilk üç istasyonda tespit edilen fitoplankton kompozisyonu Total 218 taxa, 125 (% 57.34) Bacillariophyta, 43 (% 19.72) Chlorophyta, 23 (%10.55) Cyanobacteria, 20 (% 9.29) Euglenophyta, 5 (% 2.29) Pyrropyta, 1(% 0.46) Chrysophyta, 1(% 0.46) Cryptophyta Mart 2006-Ocak 2007 döneminde ilk üç istasyonda tespit edilen fitoplankton kompozisyonu Total 150 taxa 53 (% 35.3) Bacillariophyta, 53 (% 35.3) Chlorophyta, 23 (%15.3) Cyanobacteria, 12 (% 8) Euglenophyta, 7 (% 4.67) Pyrropyta 2 (% 1.33) Chrysophyta

Temmuz 1998- Haziran 1999 çalışma periyodunda ilk üç istasyonda yüksek organizma sayısı ve/veya tekerrür oranı gözlenmiş bazı taksonlar Microcystis aeruginosa Anabaena spiroides Anabaena affinis Aulacoseira subarctica Aulacoseira granulata Cyclotella spp. Stephanodiscus spp. Chroococcus limneticus v. subsalsus Mart 2006-Ocak 2007 döneminde ilk üç istasyonda yüksek organizma sayısı ve/veya tekerrür oranı gözlenmiş bazı taksonlar Cyclotella glomerata Cyclotella meneghiniana Cyclotella sp. Anabaena spiroides Aphanocapsa delicatissima, Aphanocapsa elachista Ankistrodesmus falcatus Chlamydomonas globosa Dichotomococcus curvatus Oocystis borgeii Scenedesmus communis Tetrastrum komarekii

Göldeki Fitoplankton Tür Çeşitliliği Değişimi Uluabat gölü fitoplanktonunda diyatome tür çeşitliliği yaklaşık 2.5 kat azalmış, Chlorophyta divizyosu tür çeşitliliği belirgin bir artış göstermiş Euglenophyta ve Pyrrophyta divizyoları tür çeşitliliğinde ise hafif bir azalma tespit edilmiştir. Altı yıl önceki çalışmada tek tür ile temsil edilen Cryptophyta divizyosuna ait bir takson son çalışmada tespit edilmemiştir.

ZOOPLANKTON KOMPOZİSYONU

Zooplankton komuniteleri çevresel değişimlere hızlı cevap veren indikatör organizma grubudur. Bir sucul ekosistemdeki zooplankton kompozisyonuna, yoğunluğuna ve tür çeşitliliğine bakarak o sucul ekosistemin trofik seviyesi hakkında bilgi sahibi olabiliriz.

Rotiferler kirli su indikatörü olup bulanık su safhasında baskın organizma grubudur. Cladocera (Su pireleri) ve Copepoda temiz su indikatörü olup berrak su safhasında baskın organizmalardır. Cladocera ve Copepoda nın sığ göl ekosisteminde azalma göstermesi ekolojik dengeyi olumsuz etkiler (Moss ve ark. 1996). MOSS, B., J. MADGWICK & G. PHILLIPS, 1996. A Guide to the Restoration of Nutrient-Enriched Shallow Lakes. W. W. Haiwes, UK. 179s.

GEÇMİŞTE GÖLDEKİ ZOOPLANKTON KOMPOZİSYONU 1962-1964 yılları arasında Mevsimsel (Demirhindi 1972) Uluabat gölünde bu konuda yapılmış ilk çalışma 1962-1964 yıllarında 3 yıllık bir çalışma periyodunda mevsimsel olarak gerçekleştirilmiştir (Demirhindi 1972). Tüm yıla ait değerler göz önüne alındığında bu çalışmada gölde hakim olan zooplankton gurubu Rotatoria dır (Demirhindi 1972). Bu gurubu Copepoda takip etmiştir. Ancak sonbahar aylarında Copepoda ve Cladocera hakim gruplar olmuşlardır (Demirhindi 1972). Cyclops sp. nin en baskın Copepoda üyesi olduğu tespit edilmiştir (Demirhindi 1972). Demirhindi Ü. (1972). The Preliminary Planktonic Investigations in the Coastal Lagoons and Several Brackish Water Lakes of Turkey. İ. Ü. Fen Fak. Mec. Seri B. 37 (3-4), 205-232.

Temmuz 1962-Temmuz 1964 döneminde Uluabat gölünde tespit edilen zooplankton gruplarının mevsimsel değişimi 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Te 64 Haz.64 Şub.64 Kas.63 Eki.63 Eyl.63 Eyl.63 Ağu.63 Haz.63 May.63 Nis.63 Şub.63 Kas.62 Eyl.62 Ağu.62 Tem.62 Rotatoria Copepoda Cladocera Şekil, Demirhindi 1972 den derlenerek hazırlanmıştır

Aralık 2001-Kasım 2002 dönemi (Akbulut ve ark. 2008, Alper 2004) Alper (2004) Aralık 2001-Kasım 2002 tarihleri arasında yaptığı çalışmada göldeki Cladocera ve Copepoda türlerinin mevsimsel değişimini incelemiştir. Çalışmada Copepoda ya ait 13 tür, Cladocera ya ait 10 tür tespit etmiştir. AKBULUT, N. A. AKBULUT and Y-S PARK 2008. Relationship between zooplankton (Rotatoria) distribution and physicochemical variables in Uluabat Lake (Turkey). Fresenius Environmental Bulletin, 17: 1-9. ALPER 2004. Uluabat Gölü Cladocera Ve Copepoda (Crustacea) Türlerinin Tespiti ve Mevsimsel Dağılımlarının Belirlenmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış). 140s.

Akbulut ve ark. (2008), Kasım 2001-Kasım 2002 tarihlerinde 6 farklı istasyonda Uluabat Gölü nde yaptıkları çalışmada 34 Rotatoria taksonu tespit etmişlerdir. Rotatoria yı soğuk periotta (sonbahar sonu-ilkbahar başlangıcı) Cladocera sıcak periyotta (ilkbahar sonu-sonbahar başlangıcı) Copepoda sıcak periyotta (Temmuz ayı) hakim organizma grubu olarak belirlemişlerdir (Akbulut ve ark. 2008) AKBULUT, N. A. AKBULUT and Y-S PARK 2008. Relationship between zooplankton (Rotatoria) distribution and physico-chemical variables in Uluabat Lake (Turkey). Fresenius Environmental Bulletin, 17: 1-9.

Temmuz 1998- Haziran 1999 ve Mart 2006- Ocak 2007 periyodlarında GÖLDE TESPİT EDİLEN ZOOPLANKTON TAKSON SAYILARI 98-99 2006 Toplam Rotatoria takson sayısı: 63 32 66 Cladocera takson sayısı: 8 5 9 Copepoda takson sayısı: 6 3 7 Diğer: 2 2 2 toplam takson: 79 42 84 istatistikte kullanılan takson: 53 27 58 örnekleme sayısı: 59 19 78

zooplankton takson listesi 98-99 2006 Toplam ROTATORIA Kısaltma tekk tekk T. tekk Asplanchna priodonta Gosse, 1850 Asp pria 22 9 31 Asplanchna sieboldi (Leydig, 1854) Asp sieb 9 0 9 Brachionus angularis Gosse, 1851 Bra angu 41 13 54 Brachionus budapestinensis Daday, 1885 Bra buda 10 6 16 Brachionus calyciflorus Pallas, 1766 Bra caly 30 11 41 Brachionus diversicornis Daday, 1883 Bra dive 15 9 24 Brachionus forficula Wierzejski, 1891 Bra forf 8 6 14 Brachionus plicatilis (O.F. Mueller, 1786) Bra plic 2 0 2 Brachionus quadridentatus Hermann, 1783 Bra quad 1 1 2 Brachionus urceolaris Mueller 1773 Bra urce 0 2 2 Cephalodella catellina (O.F.M., 1786) Cep cate 6 3 9 Cephalodella gibba (Ehrenberg, 1838) Cep gibb 6 0 6 Colurella adriatica Ehrenberg, 1831 Col adri 1 0 1 Colurella colurus (Gosse, 1886) Col colu 6 0 6 Colurella uncinata. bicuspidata (Ehrenberg, 1832) Col unbi 2 0 2 Epiphanes macrourus (Barrois & Daday, 1894) Epi macr 3 0 3 Euchlanis dilatata Ehrenberg, 1832 Euc dila 9 0 9

zooplankton takson listesi-devam 98-99 2006 Toplam ROTATORIA Kısaltma tekk tekk T. tekk Filinia cornuta var. brachiata (Rousselet, 1901) Fil cobr 1 0 1 Filinia longiseta (Ehrenberg, 1834) Fil long 4 2 6 Filinia longiseta var. limnetica (Zacharias, 1893) Fil loli 16 2 18 Filinia maior (Colditz, 1924) Fil maio 13 0 13 Filinia minuta (Smirnov, 1928) Fil minu 1 0 1 Filinia pejleri Hutchinson, 1964 Fil pejl 2 0 2 Filinia terminalis (Plate, 1886) Fil term 20 11 31 Gastropus stylifer Imhof 1891 Gas styl 4 0 4 Hexarthra intermadia brasiliensis Hauer, 1953 Hex inbr 6 2 8 Hexarthra intermadia intermedia Wiszniewski, 1929 Hex inte 4 1 5 Hexarthra mira ( Hudson, 1871) Hex mira 1 3 4 Keratella cochlearis (Gosse, 1851) Ker coch 59 15 74 Keratella quadrata (O.F.M., 1786) Ker quad 11 6 17 Keratella valga Ehrenberg, 1834 Ker valg 13 7 20 Lecane sp. Lec sp. 2 0 2 Lecane bulla bulla (Gosse, 1851) Lec bull 5 0 5 Lecane bulla goniata (Harring & Myers, 1926) Lec bulg 2 0 2

zooplankton takson listesi-devam 98-99 2006 Toplam ROTATORIA Kısaltma tekk tekk T. tekk Lecane clostrocerca (Schamarda, 1859) Lec clos 3 0 3 Lecane imbricata Carlin, 1939 Lec imbr 1 0 1 Lecane luna (O.F.M., 1776) Lec luna 3 0 3 Lecane lunaris (Ehrenberg, 1832) Le lunar 4 0 4 Lecane quadridentata (Ehrenberg, 1832) Lec quad 3 0 3 Lepadella ovalis (O.F.M., 1786) Lep oval 9 1 10 Lepadella patella (O.F.M., 1786) Lep pate 3 0 3 Liliferotrocha subtilis (Rodewald, 1940) Lil subt 1 0 1 Notholca acuminata (Ehrenberg, 1832) Not acum 5 0 5 Notholca squamula (O.F.M., 1786) Not squm 3 3 6 Platyias quadricornis (Ehrenberg, 1832) Pla quad 1 0 1 Polyarthra dolichoptera Idelson, 1925 Pol doli 52 10 62 Polyarthra vulgaris Carlin, 1943 Pol vulg 26 11 37 Polyarthra sp. Pol sp. 0 1 1 Proales sp. Pro sp. 0 5 5 Pseudoharringia similis Pse simi 1 0 1 Scaridium longicaudum (O.F.M., 1786) Sca long 3 0 3

zooplankton takson listesi-devam 98-99 2006 Toplam ROTATORIA Kısaltma tekk tekk T. tekk Synchaeta longipes Gosse, 1887 Syn long 10 2 12 Synchaeta oblonga Ehrenberg, 1831 Syn oblo 39 7 46 Synchaeta pectinata Ehrenberg, 1832 Syn pect 16 3 19 Synchaeta stylata Wierzejski, 1893 Syn styl 4 9 13 Testudinella patina patina (Hermann, 1783) Tes pati 1 0 1 Trichocerca capucina Wierzejski & Zacharias, 1893 Tri capu 7 8 15 Trichocerca cylindirica (Imhof, 1891) Tri cyli 12 4 16 Trichocerca elongata tschadiensis (Pourriot, 1968) Tri elts 1 0 1 Trichocerca longiseta (Schrank, 1802) Tri long 1 0 1 Trichocerca pusilla (Lauternborn, 1898) Tri pusi 7 0 7 Trichocerca ruttneri Donner, 1953 Tri rutt 24 2 26 Trichocerca similis (Wierzejski, 1893) Tri simi 9 7 16 Trichocerca similis grandis Hauer, 1965 Tri sigr 5 0 5 Trichotria pocillum (O.F.M., 1776) Tri poci 2 0 2 Trichotria tetractis (Ehrenberg, 1830) Tri tetr 1 0 1

zooplankton takson listesi-devam 98-99 2006 Toplam CLADOCERA Bosmina longirostris (O. F. M., 1785) Bos long 8 5 13 Bythotrephes longimanus Leydig, 1860 Byt long 2 0 2 Chydorus ovalis Kurz, 1874 Chy oval 1 1 2 Diaphanosoma brachyurum (Liévin, 1848) Dia brac 6 2 8 Diaphanosoma sp. Dia sp. 0 2 2 Disparalona rostrata (Koch, 1841) Dis rost 1 1 2 Graptoloberis testudinaria (Fischer, 1848) Gra test 1 0 1 Pleuroxus denticulatus (Birge, 1879) Ple dent 1 0 1 Pleuroxus trigonellus (O.F.M., 1776) Ple trig 1 0 1

zooplankton takson listesi-devam 98-99 2006 Toplam COPEPODA Harpaktikoid kopepod Har cop 7 0 7 Kopepod nauplii nauplii 43 11 54 Siklopoid copepod Cyc cop 12 1 13 Kalanoid kopepod Cal cop 1 0 1 Metacyclops gracilis Lilljeborg, 1853 Met grac 6 0 6 Metacyclops stammeri Met stam 0 3 3 Metacyclops sp. Met sp. 4 0 4 MEROPLANKTON Bivalv larvası Bivalv 23 12 35 Tintinniopsis spp. Tint spp. 35 9 44

Her iki örnekleme döneminde de tekerrürü ve nisbi bolluğu açısından en önemli organizma Rotatoria dan Keratella cochlearis (59, 15) olarak belirlenmiştir. Tekerrürü en yüksek diğer iki takson Polyarthra dolichoptera (52, 10) Brachionus angularis (41, 13)

Temmuz 1998-Haziran 1999 döneminde Uluabat gölünde tespit edilen zooplankton kompozisyonu 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Tintinnid Bivalv lar Copepoda Cladocera Rotatoria 0%

Mart 2006-Ocak 2007 döneminde Uluabat Gölü nde tespit edilen zooplankton kompozisyonu 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% Tintinn Bivalv La Copepoda Cladocera Rotatoria 20% 10% 0% Mar 2 Nis 2 May 2 Haz 2 Haz 3 Tem 1 Tem 2 Tem 3 Ağu 1 Ağu 2 Ağu 3 Eyl 1 Eyl 2 Ek 1 Ek 2 Kas 1 Kas 2 Kas 3 Ara 1 Ara 2 Oca 1 Oca 2

Demirhindi nin (1972) gerçekleştirdiği çalışmadaki zooplankton kompozisyonu gölün berrak su safhasında olduğunu bize düşündürmektedir. Temmuz 98-Haziran 99 döneminde ve 2006-2007 dönemindeki zooplankton kompozisyonu gölün bulanık su safhasında olduğunu göstermektedir. Uluabat gölünde kırk yıllık periyot boyunca hakim organizma grubunun Rotatoria ya doğru kayması dikkat çekicidir. Demirhindi Ü. (1972). The Preliminary Planktonic Investigations in the Coastal Lagoons and Several Brackish Water Lakes of Turkey. İ. Ü. Fen Fak. Mec. Seri B. 37 (3-4), 205-232.

TEHLİKE!!!! Gölde anahtar tür olarak kabul edilen Dahnia nın (Cladocera) çok azalması, Kirli su indikatörü Rotatoria grubunun bolluğunun artış göstermesi

BENTİK OMURGASIZ KOMPOZİSYONU VE TÜR ÇEŞİTLİLİĞİ Artüz ve Korkmaz (1981) gölde yüksek oranda bentik omurgasız populasyonlarının bulunduğunu tespit etmişlerdir. Araştırmacılar Oligochaeta ve Chironomidae nin diğer guruplara göre yoğun olduğunu tespit etmişlerdir. 1985-1986 balıkçılık sezonunda gölden elde edilen 600 ton su ürünlerinin % 50 sini tatlısu istakozu -Kerevit oluşturmaktaydı. Ancak bir mantar enfeksiyonu nedeni ile kerevit populasyonu yok olmuş, bunu takip eden sezonlarda kerevit avlanamamıştır. 1999 yılında ise gölde 39708 kg kerevit avlanmıştır (Çubuk 2000). ARTÜZ, M.İ. Ve K. KORKMAZ. (1981) Su Kirlenmesi Açısından Apolyont Gölünde Yapılan Araştırmalara İlişkin Ön Rapor. Hidrobiyoloji Araştırma Enstitüsü Su Kirlenmesi Araştırmaları Kısmı, 50s. ÇUBUK, H. (2000). Uluabat Gölünde Balıkçığa Ait Yasal Düzenlemeler ve Balıkçılık Uygulamalarına İlişkin Sonuç Raporu. Eğridir Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Eğridir/Isparta. 22s.

Özbek ve ark. (2004) yaptıkları çalışmada göldeki Crustacea faunasını belirlemişlerdir. Pontogammarus robustoides Sars 1894 (Amphipoda, Gammaridae) Echinogammarus ischnus Stebbing 1899 (Amphipoda, Gammaridae) Orchestia cavimata Heller 1865 (Amphipoda Talitridae) Coropium curvispinum G.O. Sars 1895 (Amphipoda Carophidae) Astacus leptodactylus Eschholtz 1823 (Decapoda Astacidae) Asellus aquaticus L. 1758 (Isopoda Asellidae) Limnomysis benedeni Czerniavski 1882 (Mysidacea Mysidae) Özbek M., S. Balık, M.R. Ustaoğlu, S. Berber, E.T. Topkara (2004). Apolyont ve İznik Göllerinin Malacostraca (Crustacea) Faunası. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(2):291-295

Geçmiş yıllarda araştırmacılar gölde tıp sülüğü populasyonunun yoğun olduğunu bildirmişlerdir (Artüz & Korkmaz 1981, Welch & Welch 1998). Kasparek ve ark. (2000) göldeki tıp sülüğü populasyonunun Türkiye deki en yüksek populasyona sahip sucul alandan 14-17 kat daha düşük olduğunu tespit etmişleridir. Göldeki ticari sülük toplama oranı bilinmemektedir. Altınsaçlı ve Griffths (2001) ise gölde Ostracoda faunasını çalışmışlar ve 12 Ostracoda türü tespit etmişlerdir. Araştırmacılar en baskın türün nektonik karakterli Physocypria kraepelini G.W. Müller olduğunu tespit etmişlerdir (Altınsaçlı ve Griffths 2001). ALTINSAÇLI, S. AND GRIFFITHS, H.I. (2001) Ostracoda (Crustacea) of Lake Uluabat (Apolyont Gölü) (Bursa Province, Turkey). Limnologica 31: 109-117. KASPAREK, M., DEMİRSOY, A., AKBULUT, A., (EMİR) AKBULUT, N., ÇALIŞKAN, M. AND DURMUŞ, Y., (2000). Distribution and status of the medicinal leech (Hirudo medicinalis L.) in Turkey. Hydrobiologia. 441: 37-44. WELCH, G., and WELCH, H. (1998). Breeding bird survey of Uluabat Lake. DHKD 78p.

Kökmen ve ark. (2007), Ağustos 2004-Temmuz 2005 tarihleri arasında gölde yaptıkları çalışmada ise zoobentosta 33 farklı taksonomik grup olduğunu kaydetmişlerdir. Zoobentos baskın olarak % 35.6 Oligochaeta, 27.7 Nematoda ve % 12.3 Chironomidae larvalarından oluşmuş, % 24.4 lük kısım ise Gastropoda, Ostracoda, ve diğer böcek larvalarından oluştuğunu tespit etmişlerdir. Çelik ve ark. (2010), ise yaptıkları çalışmada Uluabat makro zoobentosunda 24 takson tespit etmişler, bunların içinde böcek larvaları ve Oligochaeta nın en baskın gruplar olduğunu bulmuşlardır. Bu çalışmada Pristina aequiseta Bourne, 1891, Nais communis Piguet, 1906, Tubifex tubifex Mueller, 1774, Limnodrilus hoffmeisteri Claparede, 1862, Potamothrix hammoniensis Michaelsen, 1901 ve Tanypus punctipennis Meigen, 1818 gibi besin tuzunca zengin ortamları tercih eden taksonların baskın olduğunu belirlemişlerdir (Çelik ve ark. 2010). ÇELİK K., AKBULUT N., AKBULUT A. and D. ÖZATLI (2010). Macro Zoobenthos of Lake Uluabat, Turkey, related to some physical and chemical parameters. PANAMJAS, 5(4):520-529 KÖKMEN S., N. ARSLAN, C. FİLİK and V. YILMAZ (2007). Zoobenthos of Lake Uluabat, a Ramsar site in Turkey, and their relationship wit environmental variables. Clean, 35(3): 266-274.

TEHLİKE!!!! Dip faunasında Oligochaeta, Nematoda ve Chironomidae (Diptera, Insecta) larvalarının baskın olması

GÖLDEKİ BALIK KOMPOZİSYONU

Uluabat Gölü Balık Tür çeşitliliğinin ve kompozisyonunun değişimi Tür ismi 2000 yılı stok çalışması 2006 yılı stok çalışması 1981 2000 2006 N % N W %W N % N W %W + + + Kızılkanat Sardinus erythrophtalmus L. 6671 21.22 461.258 29.113 2046 3.50 182727 4.32 + + + Kızılgöz Rutilus rutilus L. 9499 30.22 433.322 27.349 7952 13.60 602544 14.26 + + + Tahta balığı Blicca bjoerkna L. 8037 25.57 257.174 16.232 37133 63.48 1549294 36.65 + + + Ringa Alosa maeotica Grimm. 3786 12.05 185.070 11.681 757 1.29 74213 1.76 + + + Eğrez Vimba vimba L. 1460 4.65 80.070 5.054 1540 2.63 59616 1.41 + + + İnci balığı Alburnus alburnus L. 1080 3.44 56.130 3.543 1144 1.96 54104 1.28 + + + Turna Esox lucius L. 70 0.22 49.871 3.148 732 1.25 546787 12.94 + + + tatlısu kolyozu Chalcalburnus chalcoides Güldenstaedt 734 2.34 46.084 2.909 2903 4.96 128191 3.03 + + Gümüşi Havuz balığı Carassius gibelio Bloch 81 0.26 8.637 0.545 4033 6.90 756466 17.90 + + + Sazan Cyprinus carpio L. 8 0.25 5.511 0.348 236 0.40 265018 6.27 + + + Yayın Silurus glanis L. 1 0.003 0.434 0.027 - - - - + + Kefal Mugil cephalus L. 1 0.003 0.410 0.026 7 0.01 5482 0.13 + + Bıyıklı balık Barbus plebejus Bonaparte 1 0.003 0.329 0.021 4 0.01 2312 0.05 + + Kadife balığı Tinca tinca L. 2 0.006 0.061 0.004 - - - - + + Syngnathus nigrolineatus Eichwald - - - - - - - + + + Acı balık Rhodeus sericeus Bloch. - - - - - - - + + + Tatlısu kaya balığı Gobius fluviatilis Pallas - - - 4 0.01 116 0.00 + + Taş yiyen Cobitis taenia L. - - - - - - + + Knipowitshia caucasica Kawrajsky - - - - - - + + Yılan balığı Anguilla anguilla L. - - - - - - + Clupeonella abrau muhlisi Neu - - - - - - + Proterorhinus marmoratus Phallas - - - - - - + Nemachilus angorae Steindachner - - - - - - + Ak balık Leuciscus cephalus L. - - - - - - + Pseudospora parva Temminck&Schlegel - - - - - - 20 tür 19 tür 18 tür TOPLAM: 31433 100 1.584.391 100 58491 100 4226840 100 ARTÜZ, M.İ. ve KORKMAZ. K. (1981). Su Kirlenmesi Açısından Apolyont Gölünde Yapılan Araştırmalara İlişkin Ön Rapor. Hidrobiyoloji Araştırma Enstitüsü Su Kirlenmesi Araştırmaları Kısmı, 50s. ÇUBUK, H. (2000). Uluabat Gölünde Balıkçığa Ait Yasal Düzenlemeler ve Balıkçılık Uygulamalarına İlişkin Sonuç Raporu. Eğridir Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Eğridir/Isparta. 22s.

Temmuz 1999-Haziran 2000 Balık Stoku Çalışması (Çubuk 2000) Temmuz 1999-Haziran 2000 tarihleri arasında yapılan balık stoku çalışmasında gölde 21 balık türü tespit edilmiş, 14 tür deneme ağlarında yakalanmıştır (Çubuk 2000). Bu çalışmada birey sayısı açısından gölde hakim organizma %30.22 ile Kızılgöz (Rutilus rutilus) olmuş, bunu sırasıyla % 25.57 ile Tahta balığı (Blicca bjoerkna) ve % 21.22 ile Kızılkanat (Sardinius erythrophtalmus) izlemiştir. ÇUBUK, H. (2000). Uluabat Gölünde Balıkçığa Ait Yasal Düzenlemeler ve Balıkçılık Uygulamalarına İlişkin Sonuç Raporu. Eğridir Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Eğridir/Isparta. 22s.

Ocak 2006-Şubat 2007 Balık Stoku Çalışması (Küçükkara ve ark. 2007) Ocak 2006-Şubat 2007 tarihler arasında aylık yapılan balık stoku çalışmasında ise gölde 18 balık türü tespit edilmiş, 13 tür deneme ağlarında yakalanmıştır (Küçükkara ve ark. 2007). Bu çalışmada birey sayısı açısından gölde hakim balık türünün % 63.48 ile ticari balıkçılık içerisinde yer almayan Tahta balığı (Blicca bjoerkna), ikinci sırada ise %13.6 ile Kızılgöz (Rutilus rutilus) bulunmaktadır. İstilacı balık türü olan Gümüşi havuz balığı Carassius gibelio nun birey sayısının % 0.26 dan (Çubuk 2000) 2006 yılında % 6.9 birey sayısına çıkarak üçüncü sırada olması (Küçükkkara ve ark. 2007) oldukça dikkat çekici olmuştur. 2000 yılında yapılan çalışmada (Çubuk 2000) turna balığı (Esox lucius) birey sayısı % 0.22 iken, 2006 yılında yapılan çalışmada % 1.25 e yükselmiştir. KÜÇÜKKARA, R., Ş. ÇINAR, R. UYSAL, H. ÇUBUK, L. TÜMGELİR, K.G. EROL,, S. ÇETİNKAYA, R. ATAY, V. YEĞEN, S. SAVAŞER, M. CİLBİZ, T. MEKE, Y.Ö. BOYACI, U. AKÇİMEN, D. KARA, S.O. KORKUT, K. ÇAPKIN, N. DALKIRAN, D. KARACAOĞLU, N. CİLBİZ, A. YAĞCI, R. ÖZKÖK, M. APAYDIN YAĞCI, M. CEYLAN, H. BOSTAN, M. CESUR, E.BİLÇEN, C. BULUT ve Ş. DERE (2007). Uluabat ve İznik Göllerindeki Ekonomik Balık Stoklarının Tespiti ve Sürdürülebilirliklerinin Araştırılması. Tarım Ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, TÜGEM-SÜDB, sonuç raporu 272s.

Özellikle daha önce gölde yüksek sayıda bulunduğu rapor edilen (Artüz ve Korkmaz 1981) tatlısu yılanbalığı gölde çok azalmıştır. Eskiden yılan balığının gölde bol miktarda bulunduğu, ancak son yıllarda nadiren rastlandığı belirtilmektedir. Ekonomik olarak önemli olmakla birlikte gölde azalan bir diğer balık türü ise yayın balığıdır. Yayın (Silurus glanis L.) Yılan Balığı (Anguilla anguilla L.)

TEHLİKE!!!! Her iki çalışmada da Uluabat gölü balık tür çeşitliliğinin yüksek oranda Sazangilllerden (Cyprinidae) oluştuğu görülmektedir. Göldeki balık tür çeşitliliğinin azalması ve dipte sedimentte beslenen Sazangillerin artış göstermesi gölün balık kompozisyonu açısından da bulanık safhada olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda gölde istilacı yabancı tür gümüşi havuz balığının (Carassius gibelio) yüksek oranda artış göstermesi gölün tür çeşitliliği için bir diğer olumsuz durumdur.

Bu bozulmanın en önemli sebepleri ne yazık ki doğal bir süreç olmayıp, tamamen insan etkisine bağlıdır. - İstilacı yabancı tür Gümüşi Havuz balığı (Carassius gibelio) nın 1996-1998 yılları arasında göle ekonomik amaçlı??? aşılanması - Turna, yayın, yılan balığı gibi avcı (Predatör) balıkların daha fazla ekonomik öneme sahip olması nedeni ile üzerlerinde av baskısı oluşması, yani aşırı avlanmaları - Gölde giderilemeyen ötrofikasyon ve kirlilik

KUŞ ÇEŞİTLİLİĞİ

Uluabat Gölü, kuş varlığı yönünden sadece ülkemizin değil, Avrupa ve Ortadoğu'nun da en önemli sulak alanlarından birisidir. 1996 yılı Ocak ayında gölde 429423 adet su kuşu sayılmış olup, bu sayı 1970 yılından bu yana Türkiye de bir sulak alanda kaydedilmiş en yüksek sayıdır (Welch ve Welch 1998). Welch ve Welch 1998 yılında gölde 85 kuş türü tespit etmiş, gölde 7 anahtar kuş türü bulunduğunu belirlemişlerdir. WELCH, G., and WELCH, H. (1998). Breeding bird survey of Uluabat Lake. DHKD 78p.

Uluabat Gölü dünya çapında yok olma tehlikesi altında olan kus türlerinden Küçük Karabatağın ülkemizdeki en önemli üreme ve kışlama alanıdır (Welch ve Welch 1998).

Türkiye'deki toplam kuluçka populasyonu 1500 çift olarak tahmin edilen türün, 300 çifti alanda kuluçkaya yatmaktadır (Welch ve Welch 1998). Gölde üreme dönemi dışında da önemli sayıda küçük karabatak barınmaktadır. Nisan 2004 te yapılan küçük karabatak sayımına göre ise Uluabat Gölü nde 1072 birey bulunmaktadır. (http://www.wwf.org.tr). Küçük Karabatak (Phalacrocorax pygmeus Pallas)

Türkiye deki en önemli üreme alanı (Welch ve Welch 1998)

Türkiye deki ikinci önemli üreme alanı (Welch ve Welch 1998)

Türkiye deki üçüncü önemli üreme alanı (Welch ve Welch 1998)

Türkiye deki üçüncü önemli üreme alanı (Welch ve Welch 1998)

Türkiye deki Beşinci önemli üreme alanı (Welch ve Welch 1998)

Türkiye deki altıncı önemli üreme alanı (Welch ve Welch 1998)

Daha sonra gölde yapılan çalışmalar kuş çeşitliliğinin 200 ün üzerinde olduğunu göstermiştir. Bu sayı gün geçtikçe artış göstermektedir. Ayrıca Göl çevresindeki yerleşim alanlarında beyaz leylek yuva yapmaktadır. Uluabat leylek projesi kapsamında kurulan leylek platformlarıyla leyleklerin hatlara çarparak ölmesi ve yuvalarının dağılması önlenmektedir. Ayrıca Eskikaraağaç köyünde her yıl leylek şenliği düzenlenmektedir.

TEHLİKE!!!! Kuşlar bir sucul ekosistemde denge bozulduğunda orayı ilk terk eden gruptur. 1996 yılında gölde en yüksek su kuşu sayısının tespit edilmesinin en önemli nedeni göl içi suya batık su bitkilerinin (ör yılan balığı otu, tilki kuyruğu, kıvırcık su sümbülü vb.) gölde hakim olmasıdır. Ancak diğer yıllarda gölde yapılan sayımlarda su kuşu sayısı hiç bu kadar yüksek olmamış, hatta giderek azalma eğilimine girmiştir.

Gölde ayrıca; HAYVANLAR 1 semender (Triturus vulgaris L.), iki su yılanı (Natrix natrix L., Natrix tesellata Laurenti), ve 1 kurbağa (Rana ridibunda Pallas) türü yaşamaktadır. (Uğurtaş ve ark. 2007). Bunun dışında gölde bulunan adalarda yaşayan karasal 1 yılan, 3 kertenkele ve 1 kaplumbağa türü de barınmaktadır (Uğurtaş ve ark. 2007). UĞURTAŞ İ.H., R.S. KAYA and A. AKKAYA (2007). The herpetofauna of the islands in Uluabat Lake (Bursa). Ekoloji, 17(65):7-10.

Gölde Su samuru (Lutra lutra L.) olduğuna dair bulgular mevcut olmakla birlikte populasyon hakkında bilgi yoktur. Bu nedenle bu konuyu araştırmak için Uluabat Su Samuru Projesi gerçekleştirilmiştir (Thol-Scmitz and Scmmitz 2003). Su samurunun varlığı temiz ve uygun yaşam alanlarının bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Thol-Scmitz H. and T. Scmmitz (2003). The situation of the Eurasian Fishotter (Lutra lutra) at Lake Uluabat. Rapor, Gökova- Akyaka yı sevenler Derneği yayını1, 62s.

SONUÇ Gölde yapılan tüm çalışmalar Uluabat Gölü nün bünyesinde yüksek oranda tür barındırdığını kanıtlamaktadır. Tüm çalışmalar aynı zamanda Uluabat gölünde biyolojik dengenin bozulmak üzere olduğunu da göstermektedir. Yapılan tüm çalışmalar, gerekli tedbirler alınamadığı taktirde Uluabat Gölü nün biyolojik çeşitliliğinin tehlike altında olduğunu göstermektedir.

Türkiye nin en önemli sulak alanlarından biri olan Uluabat Gölü nün mevcut durumunun korunması ve sahip olduğu biyolojik, tarihi, kültürel ve doğal güzelliklerinin nesiller boyunca aktarılabilmesi için gerekli tüm tedbirlerin alınması gerekmektedir. Bu kadar yüksek bir biyolojik çeşitliliğe sahip bir gölün korunması için daha fazla tedbir alınmalı, gölün en önemli sorunlarından biri olan kirliliğe bir çözüm getirilmelidir.

TEŞEKKÜRLER TEŞEKKÜRLER

25-28 Ağustos 2014 VI. ULUSAL LİMNOLOJİ SEMPOZYUMU Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Hidrobiyoloji Anabilim Dalı BURSA