GIZ UCLG- UCLG MEWA Katı Atık Yönetimi Eğitim Programı Bilgi Notu "Atıklardan Kaynağa - Belediyelerde Entegre Katı Atık Yönetim Çözümleri Planlanması Connective Cities Hakkında 4-6 Temmuz 2017, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi/Türkiye Sürdürülebilir kentsel gelişme için uygulama topluluğu olan Connective Cities, uygulama odaklı deneyimlerin alışverişini sağlamak için kentsel uygulayıcılar arasında dünya çapında ağ kurulmasını kolaylaştırmak adına talep odaklı hizmetler sunmaktadır. 2014 yılından bu yana, Asya, Sahra altı Afrika, Latin Amerika ve Almanya'da, "İyi Kentsel Yönetişim", "Entegre Kentsel Gelişme", "Yerel Ekonomik Kalkınma" ve "Belediye Hizmetleri" konularındaki sürdürülebilir kentsel kalkınma stratejileri üzerine 20'den fazla bölgesel diyaloglar başlatmıştır. UCLG ve Connective Cities, UCLG üyeleri için öğrenme programları düzenlenmesi kapsamında Aralık 2016 da bir Mutabakat Anlaşması imzalamışlardır. Connective Cities platformu, UCLG Öğrenme Gündemi nin bir operatörü olup Alman Uluslararası İş Birliği Kurumu (GIZ), Alman Şehirler Birliği (Deutscher Städtetag) ve Küresel Bağlılık/Hizmet Acentesi Topluluğu (Engagement Global/ Service Agency Communities in One World) tarafından yürütülmektedir. Program Bilgisi UCLG-MEWA ve Connective Cities ortaklığında gerçekleştirilecek olan Katı Atık Yönetimi Atölye Çalışması başarılı Katı Atık Yönetimi uygulamalarının tanıtımı, yetersiz Katı Atık Yönetim sistemlerinin kentlere özgü nedenlerini ve etkilerinin araştırılması ve bu sorunların çözümü için potansiyel stratejilerin belirlenmesini amaçlamaktadır. UCLG MEWA; üyelerinin atık yönetimi hakkında daha fazla bilgi edinerek diğer Türk belediyeleri ile birlikte bu alanda farklı yöntemlerinden haberdar olması ve uluslar arası durumla mevcut durumlarının karşılaştırmalı değerlendirebilmesini teşvik etmek amacı ile; kentsel atık yönetimi uygulamalarının karşılıklı öğrenimini destekleyen, iyi uygulamaları paylaşan, katı atık yönetimini entegre bir şekilde geliştiren ve belediyelere bu alanda yerel eylem planları hazırlamalarını tavsiye eden bu atölye çalışmasını geliştirmiştir. Kentleşme arttıkça üretim ve tüketim alışkanlıkları değişmekte ve buna bağlı olarak atık oranlarında artış görülmektedir. Bu kapsamda, Katı Atık Yönetimi Türkiye deki şehirlerde öncelikli konular arasındadır. UCLG-MEWA tarafından Türk Belediyeler arasında yapılan son araştırmaya göre, belediyelerin %91 inin Atık Yönetimi ne ilgi duyduğu görülmüştür. 1
Son yıllarda mevcut Türk şehirlerine 16 yeni Büyükşehir Belediyesi nin katılması ve buna ek olarak yaklaşık 3 milyon Suriyeli mültecinin Türk şehirlerinde yaşamaya başlaması yeni zorlukların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu durum, düzenlenecek olan eğitim programının önem ve gerekliliğini ortaya koymaktadır. Değişen yaşam tarzları, tüketim alışkanlıkları ve ambalaj üretimindeki artış nedeniyle, Türkiye yüksek miktarda ambalaj atığı ile karşı karşıya kalmıştır. Türkiye deki atık yönetimi hakkında genel bilgiler verilecek olursa; ambalaj atıklarının toplam evsel katı atık miktarının ağırlıkça % 20'sini ve hacim olarak ise yaklaşık % 50'sini kapladığı görülmektedir. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan alınan 2014 verilerine göre, Türkiye de 2014 yılında 1400 belediyen toplamda 71 milyon nüfusa karşılık gelecek 28 milyon ton katı atık toplanıp bertaraf edilmiştir. Bu 28 milyon atığın 18 milyon tonu (yaklaşık %64 ü) katı atık depolama sahalarına ve geriye kalan 10 milyon tonu da (yaklaşık %36 sı) diğer yöntemler kullanılarak bertaraf edilmiştir. Sadece 127.000 ton atık kompost tesislerine gönderilmiştir. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın 2015 yılında Atık Yönetimi hakkında kapsamlı bir yönetmelik yayınlamasına ve genel olarak çevrecilik konusunda daha geniş bir bilinç oluşmuş olmasına rağmen, şartların daha da iyileştirilmesi adına mali kaynakların harekete geçirilmesi gerekmektedir. Yeterli uzmanlığa sahip teknik personeli olmayan ve Entegre Katı Atık Yönetimi konusu üzerinde sürekli olarak çalışan Türk Belediyeler, kapasite artırma ve uzmanlarla iletişime geçme fırsatları aramaktadırlar. Bu aşamada, Connective Cities tarafından UCLG-MEWA ile işbirliği içinde kalınarak, Türk Belediyelerin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde bu program içeriği geliştirilmiştir. Program, çevre dostu ve sürdürülebilir katı atık yönetimine doğrudan ilgili olan Türk ve Alman kentsel uygulayıcılar için tasarlanmıştır. Öğrenme sürecinin bir parçası olan bu atölye çalışması, şehirler arasında ortaklıkların kurulmasına ve ortak projeler geliştirmesine olanak sağlayacaktır. Connective Cities in Ortadoğu Bölgesi ndeki ev sahibi topluluklar için Belediye Teknikleri adlı yeni programı çerçevesinde bu atölye çalışması, hem Türk ve Alman belediyeler arasında bir tematik diyaloğun başlama noktası hem de mülteci alan Türk belediyelerin yerel ve bölgesel zorluklarının dikkate alınmasını sağlamış olacaktır. Hedefler Programın amaçları ve katılımcılar açısından faydaları şu şekilde sıralanabilir: Atık yönetimi sektörü üzerine değişik şehir ve bölgelerden gelen katılımcılar arası iş birliği ve paylaşımları geliştirmek, Katı Atık Yönetimi alanında pratiğe dayalı iyi uygulama örneklerinin paylaşılmasına destek vermek, Elverişli ve yaratıcı bir atölye ortamında eşler arası danışmanlık hizmetleri sunmak, 2
Katılımcıların mevcut olan Katı Atık Yönetim Sistemleri ni analiz etmeye yönelik kapasitelerini geliştirmek ve karşılaşılan zorluklara karşı entegre çözümler geliştirmek için yerel eylem planları oluşturmak, Connective Cities platformunun Ortadoğu Bölgesi ndeki ev sahibi topluluklar için Belediye Teknikleri adlı programı çerçevesinde projelerin geliştirilmesi/uygulanmasına yönelik kapasiteyi geliştirmek için geleceğe dönük desteklerin belirlenmesi ve aynı zamanda pratiğe dayalı iletişimin sürekli devam etmesi. Eğitim Programı Eğitim, hem yönetişim hem de fiziksel boyutları içeren 4 ana başlıktan oluşacak olup üç günde tamamlanacaktır. Önleme/Azaltma Toplama Yeniden Kullanım / Geri Dönüşüm / Geri Kazanım Bertaraf etme 1. Gün: İyi Uygulamalara Giriş ve Paylaşımlar Katılımcılar Katı Atık Yönetimi ne dair modern yaklaşımlara genel bir bakış geliştirilmesini sağlayarak ilgili ön koşulları ve başarı faktörlerini göz önünde bulunduran iyi uygulama örneklerini sunacaklardır. 2. Gün: Eş düzeyde Danışma Oturumu İkinci günde, yerel zorlukların analiz edilmesi ve potansiyel çözümlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Analiz, katılımcılar tarafından hazırlanacak ve sunulacak olan kısa girdilere dayanmakta olup bu oturumunda potansiyel çözümlerin saptanmasına yardımcı olmak için sunulan konularda teşhis, tartışma ve tavsiyelerde bulunacaktır. 3. Gün: Katı Atık Yönetimi Eylem Planı Hazırlama Süreci Üçüncü günde katılımcılar, kendileriyle aynı şehirden katılım gösteren diğer belediyeler ile ya da aynı konu üzerinde odaklanacak diğer katılımcılar ile birlikte katı atık yönetiminin belirli bir yönüne odaklanarak oluşturulacak olan eylem planları üzerinde çalışma fırsatı bulacaklardır. Katılımcılar Tüm katılımcıların programa aktif olarak katılım gösterebilmesi için program içeriği 30 katılımcıdan oluşacak bir gruba göre planlanmıştır. Katı atık yönetimi alanı ile ilgili olan 30 uygulayıcı katılımcının, 26 tanesini genellikle mültecilere ev sahipliği yapan Türk belediyeler oluşturacaktır. Bu katılımcıların da 4 ila 8 arasında katılımcının iyi uygulama sunumu yapacak konuşmacılar olarak belirlenmesi beklenmektedir. İyi uygulama sunumu yapacak belediyelere fikir vermesi açısından ekte gönderilen referans belgesini lütfen dikkatle inceleyiniz. Katı atık hizmetlerini katılımcılar ile paylaşmaları adına programa 4 tane de Alman belediye katılım gösterecektir. 3
Çeviri Katılımcıların kayıt durumuna göre ihtiyaç duyulan dilde çeviri sağlanacaktır. Diğer Konular Her belediyeden katılım gösterecek bir kişi için konaklama masrafları Connective Cities, uçuş masrafları ise katılımcılar tarafından karşılanacaktır. İletişim Her türlü görüş, soru ve önerileriniz için lütfen çekinmeden bizimle iletişime geçiniz; Connective Cities adına İrtibat Kişisi: Ingrid Roesner: ingrid.roesner@giz.de : +49 (0)228 4460 1896 UCLG-MEWA adına İrtibat Kişisi: Ebru Akyol e.akyol@uclg-mewa.org : +90 212 511 10 10/117 Adına: Yürütücüleri: Çerçevesi içinde: Connective Cities in Türkiye deki uygulayıcıların atölye çalışmasındaki iş birlikçileri: 4
Uygulayıcılar İçin Atölye Çalışması, Türkiye Atıktan Kaynağa- Belediyeler için Entegre Katı Atık Yönetimi Çözümleri Planlaması Taslak Program 1.Gün 4 Temmuz 2017 Kentsel Uygulayıcılar Arasında İyi Uygulama Paylaşımı 09:00 09:45 Tanışma & Giriş 09:45 11:00 Açılış Konuşması: Belediyelerde Katı Atık Yönetimi 11:00-11:30 Kahve Arası 11:30 13:00 Mevcut Uygulama ve Zorluklar Üzerine Paylaşımlar 14:00 18:00 2.Gün 5 Temmuz 2017 08:45 10:00 Uygulayıcılar Köşesi: İyi Uygulamalar Konulu Sunum & Tartışmalar Atık Yönetiminde Zorluklar ve Fırsatlar Katılımcı şehirler arasında (küçük gruplar halinde) Katı Atık Yönetimi konulu tecrübelerin paylaşılması, kendilerine özgü zorluk ve fırsatların tespit edilmesi 10:00-10:45 1.Oturum: Mevcut zorlukların aşılma yöntemleri için karşılıklı öneriler ve sorunlara kendilerine özgü çözümler bulma çalışması (küçük gruplar halinde) 10:45-11:15 Kahve Arası 11:15 13:00 2.Oturum: Mevcut zorlukların aşılma yöntemleri için karşılıklı öneriler ve sorunlara kendilerine özgü çözümler bulma çalışması (küçük gruplar halinde) 14:00 18:00 Teknik Gezi: Saha Ziyareti 3.Gün 6 Temmuz 2017 Katı Atık Yönetimi Eylem Planı Hazırlama Süreci 08:00 08.20 Connective Cities ve Orta Doğu Girişimi nin sağlayabileceği desteklerin sunulması 08:20 08:45 Metodolojik Katkı: Belediye projeleri için eylem planı 08:45-09:00 Kahve Arası 09:00 12:00 Tematik proje ihtiyaçları, eylem planları ve katı atık yönetimini geliştirmek için ortaklıklar üzerinde çalışma 12:00 13:00 Eylem Planları sunumu, görüş & öneriler 14:00 16:30 Connective Cities ve UCLG-MEWA ile gelecek işbirliği olanakları İşbirliğinin artırılması için görüş ve yorumlar Kapanış ve vedalaşma 5