Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi ÖĞRETMENLİK UYGULAMASI KILAVUZU 2014 ESKİŞEHİR
Öğretmenlik Uygulamasının Tanım ve Amacı Öğretmen Adaylarının Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Öğretim Kurumlarında Yapacakları Öğretmenlik Uygulamasına İlişkin Yönergesinde "Öğretmenlik Uygulaması, öğretmen adaylarına, öğretmeni olacağı alanda ve öğretim düzeyinde, bizzat sınıf içinde öğretmenlik becerisi kazandıran ve belirli bir dersi ya da dersleri planlı bir şekilde öğretmesini sağlayan; uygulama etkinliklerinin tartışılıp değerlendirildiği bir ders olarak tanımlanmaktadır. Öğretmenlik Uygulaması Dersinin Amacı; uygulama okulunda bir gün içinde yapılacak işleri belirleme, ders planları hazırlama, hazırladığı planlardaki etkinlikleri çeşitli öğretim yöntem-teknikleri ve araçgereçleriyle uygulama, ölçme ve değerlendirme, bu dersteki uygulamalar ile ilgili öz değerlendirme raporu doldurma, uygulama dosyası hazırlama konularında bilgi ve beceri kazandırmayı amaçlamaktadır. Öğretmen adayı haftada 6 saat uygulama okuluna gitmelidir. I-TANIMLAR Uygulama Okulu: Mesleki uygulama çalışmalarının yürütüldüğü, Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı ilköğretim, ortaöğretim okulları ile yaygın öğretim kurumlarıdır. Öğretmen Adayı: Alanında öğretmenlik uygulaması yapan öğrencidir. Fakülte Uygulama Koordinatörü: Eğitim Fakültesi adına uygulama çalışmalarını düzenlemek ve yürütmek üzere görevlendirilen Dekan Yardımcısıdır. Uygulama Öğretim Elemanı: Öğretmen adaylarının mesleki uygulama çalışmalarını planlayan, yürüten ve değerlendiren, alanında deneyimli üniversite öğretim elemanıdır. Milli Eğitim Müdürlüğü Uygulama Koordinatörü: Mesleki uygulama çalışmalarını Fakülte Uygulama Koordinatörü ile birlikte planlayan ve belirlenen esaslara göre yürütülmesini sağlayan Milli Eğitim Müdürü veya Yardımcısıdır. Uygulama Okulu Koordinatörü: Mesleki uygulama çalışmalarının belirlenen esaslara uygun olarak okulunda yürütülebilmesi için ilgili kişi ve kurumlarla iletişim ve koordinasyonu sağlayan Okul Müdürü veya Yardımcısıdır. Uygulama Öğretmeni: Uygulama okulunda görevli, öğretmen adayına öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği davranışları kazanmasında rehberlik ve danışmanlık yapan, çalışmalarını değerlendiren ve uygulama öğretim elamanı ile iş birliği içinde çalışan öğretmendir. II- ÖĞRETMENLİK UYGULAMASINDA ÖĞRETMEN ADAYLARIYLA BİREBİR ÇALIŞACAK GÖREVLİLER Uygulama Öğretim Elemanlarının Görevleri 1. Öğretmen adaylarını uygulama okulu, uygulama programı, öğretmen yeterlikleri, değerlendirmeler ve uyması gereken kurallar konusunda bilgilendirir, 2. Uygulama öğretmeni ile işbirliği yapar, 3. Öğretmen adayının öğretmenlik uygulama programını düzenli olarak yürütebilmesini sağlamak için rehberlik ve danışmanlık yapar, 4. Öğretmen adayına yazılı ve sözlü dönüt verir, 5. Ders planlama, öğretim yöntem-teknik, araç-gereçlerini hazırlama ve kullanma, kayıt tutma, değerlendirme ve sınıf yönetimi gibi konularda rehberlik ve danışmanlık yapar,
6. Öğretmen adayının uygulama dersini kendi kendine değerlendirmesini sağlar, 7. Uygulama öğretmeni ile öğretmen adaylarının çalışmalarını görüşür, öğretmen adayının gelişmesini ve başarısını artırıcı önlemleri alır, 8. Uygulamada öğretmen adayının Milli Eğitim Bakanlığı nca belirlenen öğretmenlik mesleğine ilişkin kurallara uygun davranıp davranmadığını denetler, 9. Uygulama programının yürütülmesinde uygulama ilgili koordinatörleri ve uygulama öğretmeniyle sürekli iletişim ve işbirliği içerisinde bulunur, Uygulama Öğretmenlerinin Görevleri 1. Öğretmen adaylarının gelişimini yakından takip etmek; düzenli ve ayrıntılı kayıt tutmak, 2. Öğretmenlik Uygulaması süresince öğretmen adaylarının derslere devamını düzenli olarak takip etmek ve kayıt etmek, 3. Öğretmenlik uygulamasının başında öğretmen adaylarına okul, araç-gereç ve kaynaklar, kütüphane, öğrenciler, okul kuralları ile onların çalışmaları için gerekli olacak diğer konularda gerekli bilgileri sunmak, 4. Öğretmenlik uygulaması kapsamında öğretmen adaylarının yürüttüğü bütün dersleri izlemek, her ders için adaylara gelişimleri hakkında yapıcı geri bildirimler vermek, 5. Öğretmen adayının değerlendirilmesine yardımcı olmak üzere, onun mesleki bilgi ve becerilerine ilişkin yazılı bir değerlendirme hazırlayarak ilgili öğretim elemanına sunmak, 6. Farklı öğretim yöntem ve tekniklerinin sınıf ortamında kullanılması konusunda öğretmen adaylarına model olmak/rehberlik etmek, 7. Öğretim araç-gereçlerinin sınıf ortamında nasıl kullanılacağı konusunda öğretmen adaylarına model olmak/rehberlik etmek, 8. Davranış bozukluğu olan öğrencilerle nasıl ilgilenileceği konusunda öğretmen adaylarına yol göstermek, 9. Farklı ölçme ve değerlendirme yöntem ve tekniklerinin etkili bir şekilde nasıl kullanılacağı konusunda öğretmen adaylarına model ve yardımcı olmak, 10. Öğretmen adaylarına okul ve bölümlerin nasıl yönetildiği hakkında bilgi vermek, 11. Öğretmen adaylarını okulda sınıf dışı etkinliklere katmak için fırsatlar oluşturmak, III- ÖĞRETMENLİK UYGULAMASI SÜRECİ Öğretmenlik uygulaması, ders gözlemi ve işlenmesinden oluşan uygulama ve bunları belgelendirme biçiminde temelde iki aşamadan oluşmaktadır. Bu nedenle her hafta yapılan etkinlik ve uygulamaların belgeleri dosyalanmalıdır. Her bir öğretmen adayı en az 6 ders saati bağımsız olarak dersleri yürütecek ve kullanmış oldukları sunum, etkinlik, araç-gereç ve planlarını dosyalarına ekleyeceklerdir. Her haftanın belgelerini ayrı bir poşet dosyada biriktirmeniz yerinde olacaktır. Devam çizelgesi her hafta uygulama öğretmenine imzalatılarak dosyaya eklenecektir. Ayrıca uygulama dosyasına öğretmenlik mesleği ve okulun işleyişine ilişkin belgelerin de incelenerek konulması gerekmektedir. IV-DEĞERLENDİRMEDE DİKKATE ALINACAK NOKTALAR Öğretmen adayının öğretmenlik uygulamasına devam durumu Öğretmen adayının hazırlayacağı Öğretmenlik Uygulama Dosyasının değerlendirilmesi
Öğretmen adayının bağımsız olarak yürüttüğü derslerde, uygulama öğretmeni ve uygulama öğretim elemanı tarafından yapılan değerlendirme (Öğretmenlik Uygulaması Değerlendirme Formu) sonuçları IVa-ÖĞRETMENLİK UYGULAMASI DOSYASI Öğretmen adayları, öğretmenlik uygulaması dosyasını çeşitli bilgi ve belgeleri içerecek şekilde oluştururlar. Ancak bu dosyanın temelde iki bölümden oluştuğu söylenebilir. Bunların bir kısmı öğretmenlik mesleği ve okulun işleyişine ilişkin belgelerdir. Diğer kısmıysa haftalık etkinlik ve uygulamalara ilişkin belgelerdir. Bunlar şöyle sıralanabilir: 1. Tanıtım bilgileri: Öğretmen adayının adı soyadı, Fakülte numarası, Bölümü, Öğretim yılı ve dönemi, Uygulama okulunun adı, Uygulama öğretim elemanının adı soyadı, Uygulama öğretmeninin adı soyadı 2. Öğretmenlik Uygulaması ile ilgili olarak dönem içinde okulda yapılacak bütün etkinlikleri gösteren bir etkinlik çizelgesi. 3. Her hafta için dosyaya konulacak belgeler; Öğretmen adayının haftalık devam çizelgesi (Her hafta için ayrı devam çizelgesi), Öğretmen adayının, sınıfta işlemiş olduğu her bir dersin planı, Kullanılan yöntem-tekniklere ilişkin çalışma yaprakları, araç-gereçler, ölçme değerlendirmeye ilişkin sınav ve gereçler Her ders işlendiğinde uygulama öğretmeni tarafından düzenlenen gözlem formu Uygulama Dosyasına İncelenerek Konulacak Diğer Belgeler Şunlardır; 4. Öğretmen adayının kendi alanıyla ilgili eğitim programı 5. Derslerde kullanılan araç-gereç ve ders kitaplarına ilişkin notlar 6. Okulda her gün edinilen deneyimlerle ve öğretme becerileri ile ilgili olarak tutulan uygulama günlüğü 7. Öğretmen adayının katıldığı okul gezileri, çeşitli kuruluşlara yapılan ziyaretler, eğitsel kol çalışmaları, okulun düzenlediği özel eğitim programları gibi ders-dışı etkinliklere ilişkin belgeler 8. Dosyanın ayrı bir bölümünde aşağıda belirtilen ve ilgili diğer resmi belgeler bulundurulmalıdır; Milli Eğitim Çalışma Takvimi, Okulda uyulması gereken kurallar ve yönetmelikler, Öğrenci kayıt ve kabul belgeleri, Laboratuvarlar, kütüphane, vb. gibi özel odaların çalışma kurallarıyla ilgili belgeler, Zümre ve veli toplantılarıyla ilgili belgeler, Rehberlik hizmetlerinin işleyişi ile ilgili belgeler, Uygulama sınıfının düzeni, sınıf defterinin boş bir sayfasının fotokopisine anlatılan ders işlenir ve yine yoklama kâğıdı örneğine öğrenci devam durumu işlenir ve dosyaya konur. NOT: Okuldaki uygulama öğretmeni ve uygulama öğretim elemanı, öğretmen adayının dosyasını dönem içinde belli zamanlarda incelemek isteyebilir. Bu yüzden Öğretmen adayı uygulama günlerinde, dosyasını yanında bulundurmalı ve sürekli güncelleştirmelidir.
ETKİNLİK ÇİZELGESİ HAFTA UYGULAMA OKULUNDA YAPILACAK ETKİNLİKLER 1. HAFTA Okul Müdürü ve Öğretmenle tanışma ve uygulama dosyasını hazırlamaya başlama 2. HAFTA 3. HAFTA 4. HAFTA Etkinlik 1: Okul Müdürü ve Okul Kuralları, Okul-Toplum ilişkisini izleyerek raporlaştırma ve uygulama dosyasına koyma Etkinlik 2:Öğretmenin Okuldaki Bir Gününü gözleyip raporlaştırarak uygulama dosyasına koyma Etkinlik 3: Dersin yönetimi ve sınıf kontrolünü gözleyip raporlaştırarak uygulama dosyasına koyma 5. HAFTA Etkinlik 4: Ders planı ve çalışma yaprağı hazırlayıp örnek ders işleyerek belgeleri uygulama dosyasına koyma 6. HAFTA Etkinlik 5: Sınıflarda kullanılan öğretim yöntem ve tekniklerini gözleyerek ders işlerken çeşitli yöntem-tekniklere başvurma (belgelerini uygulama dosyasına koyma) 7. HAFTA Etkinlik 6: Soru sorma tekniklerini gözleyip ders işlerken bunları da kullanma (belgelerini uygulama dosyasına koyma) 8. HAFTA Etkinlik 7: Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini ders işlerken kullanma ve belgelerini uygulama dosyasına koyma 9. 10, 11, 12. HAFTA Örnek dersler işleme ve belgelerini uygulama dosyasına koyma 13. HAFTA Dönem boyunca düzenli olarak tutulan dosyaların uygulama öğretim elemanına teslimi.
IVb-Öğretmenlik Uygulaması Değerlendirme Formu Öğretmen adayının işlediği derslerde uygulama öğretmeni ve uygulama öğretim elemanı tarafından yapılan değerlendirme, aşağıda örneği olan Öğretmenlik Uygulaması Değerlendirme Formu ile gerçekleştirilecektir. ÖĞRETMENLİK UYGULAMASI DEĞERLENDİRME FORMU Öğretmen Adayı :... Okulu :... Gözlemci :... Sınıfı :... Konu :...Öğrenci Sayısı :...... Tarih :... Bu değerlendirme formundaki maddelerin karşısında bulunan kısaltmaların anlamı: (E) = Eksiği var (K) = Kabul edilebilir (İ) = İyi yetişmiş Uygun olan seçeneği (+) ile işaretleyiniz E K İ 1.0 KONU ALANI VE ALAN EĞİTİMİ 1.1 KONU ALANI BİLGİSİ 1.1.1 Konu ile ilgili temel ilke ve kavramları bilme 1.1.2 Konuda geçen temel ilke ve kavramları mantıksal bir tutarlılıkla ilişkilendirebilme 1.1.3 Konunun gerektirdiği sözel ve görsel dili (şekil, şema, grafik, formül vb.) uygun biçimde kullanabilme 1.1.4 Konu ile alanın diğer konularını ilişkilendirebilme 1.2 ALAN EĞİTİMİ BİLGİSİ E K İ 1.2.1 Özel öğretim yaklaşım, yöntem ve tekniklerini bilme 1.2.2 Öğretim teknolojilerinden yararlanabilme 1.2.3 Öğrencilerde yanlış gelişmiş kavramları belirleyebilme 1.2.4 Öğrenci sorularına uygun ve yeterli yanıtlar oluşturabilme 1.2.5 Öğrenme ortamının güvenliğini sağlayabilme 2.0 ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİ 2.1 PLANLAMA E K İ 2.1.1 Ders planını açık, anlaşılır ve düzenli biçimde yazabilme 2.1.2 Amaç ve hedef davranışları açık bir biçimde ifade edebilme 2.1.3 Hedef davranışları uygun yöntem ve teknikleri belirleyebilme 2.1.4 Uygun araç-gereç ve materyal seçme ve hazırlayabilme 2.1.5 Hedef davranışlara uygun değerlendirme biçimleri belirleyebilme
2.1.6 Konuyu önceki ve sonraki derslerle ilişkilendirebilme 2.2 ÖĞRETİM SÜRECİ E K İ 2.2.1 Çeşitli öğretim yöntem ve tekniklerini uygun biçimde kullanabilme 2.2.2 Zamanı verimli kullanabilme 2.2.3 Öğrencilerin etkin katılımı için etkinlikler düzenleyebilme 2.2.4 Öğretimi bireysel farklılıklara göre sürdürebilme 2.2.5 Öğretim araç-gereç ve materyalini sınıf düzeyine uygun biçimde kullanabilme 2.2.6 Özetleme ve uygun dönütler verebilme 2.2.7 Konuyu yaşamla ilişkilendirebilme 2.2.8 Hedef davranışlara ulaşma düzeyini değerlendirebilme 2.3 SINIF YÖNETİMİ Ders başında E K İ 2.3.1 Derse uygun bir giriş yapabilme 2.3.2 Derse ilgi ve dikkati çekebilme Ders süresinde E K İ 2.3.3 Demokratik bir öğrenme ortamı sağlayabilme 2.3.4 Derse ilgi ve güdünün sürekliliğini sağlayabilme 2.3.5 Kesinti ve engellemelere karşı uygun önlemler alabilme 2.3.6 Övgü ve yaptırımlardan yararlanabilme Ders sonunda E K İ 2.3.7 Dersi toparlayabilme 2.3.8 Gelecek dersle ilgili bilgiler ve ödevler verebilme 2.3.9 Öğrencileri sınıftan çıkarmaya hazırlayabilme 2.4 İLETİŞİM E K İ 2.4.1 Öğrencilerle etkili iletişim kurabilme 2.4.2 Anlaşılır açıklamalar ve yönergeler verebilme 2.4.3 Konuya uygun düşündürücü sorular sorabilme 2.4.4 Ses tonunu etkili biçimde kullanabilme 2.4.5 Öğrencileri ilgi ile dinleme 2.4.6 Sözel dili ve beden dilini etkili biçimde kullanabilme
3.0 DEĞERLENDİRME VE KAYIT TUTMA E K İ 3.1 Uygun değerlendirme materyali hazırlayabilme 3.2 Öğrencilerin anlama düzeylerine göre dönütler verebilme 3.3 Öğrencilerin ürünlerini kısa sürede notlandırma ve ilgililere bildirebilme 3.4 Değerlendirme sonuçlarının kayıtlarını tutma 4.0 DİĞER MESLEKİ YETERLİKLER E K İ 4.1 Mesleği ile ilgili yasa ve yönetmeliklerin farkında olma 4.2 Mesleki öneri ve eleştirilere açık olma 4.3 Okul etkinliklerine katılma 4.4 Kişisel ve mesleki davranışları ile çevresine iyi örnek olma TOPLAM Bu formun kullanılması ile ilgili açıklama: Değerlendirmenizi nota dönüştürmede aşağıdaki örnekten yararlanabilirsiniz. E, K ve İ nin sayısal değerleri sırasıyla E=1, K= 2 ve İ=3 olsun. Değerlendirilen aday öğretmen, örneğin, 14 E, 16 K ve 16 İ almış olsun. Aday öğretmenin aldığı puanı 100 üzerinden değerlendirmek istiyorsanız, şu formülü kullanınız. (14x1)+ (16x2) + (16x3) x 100/138 = 68 olarak bulunur. Not: 138: alınabilecek en yüksek puandır. Dosya notu 75 olan bir öğrencinin başarı notu: (68x70/100)+(75x30)=70,1 olur. Aday hakkında eklemek istediğiniz başka görüşleriniz varsa yazınız: İmza Uygulama Öğretmeni İmza Uygulama Öğretim Elemanı
V-ÖĞRETMEN ADAYLARININ UYMASI GEREKEN KURALLAR Disiplin Kuralları: Öğretmen adayları, uygulama yaptıkları okullarda görevli öğretmenlerin uymakla yükümlü oldukları yasa, yönetmelik ve yönergeler ile okul yönetiminin koyduğu kurallara uymak zorundadırlar. Kurallara uymayanlar okul müdürü tarafından Fakülte Koordinatörüne bildirilir. Bu öğrencilere Yüksek Öğretim Kurumları disiplin hükümleri uygulanır. Kıyafet: Öğretmen adayları temiz, bakımlı ve düzenli, o kulda öğretmenlerden beklenen şekilde giyinmiş olmalıdırlar. Öğretmen adayları öğretmenlerden beklenmeyen derecede informal ya da farklı bir giyim kuşamla okula gitmemelidirler. Okul yetkililerinin, adayları onlardan biri olarak göreceği unutulmamalı, okuldaki öğretmenlerden biri olarak görünmelerini kolaylaştıracak şekilde davranmalıdırlar. Devamsızlık Durumu: Okullardaki devamsızlığı uygulama öğretmeni takip eder, buna ilişkin devam çizelgesindeki ilgili yerler öğretmen adayı tarafından doldurulur, öğretmene imzalatılır. Öğretmen adayları derslerin %70 ine devam etmek zorundadır. Hesaplama uygulamaya başlanan haftadan itibaren yapılır. Devam şartını yerine getirmeyen öğrenci dersten kalır. Okula zamanında gidilmelidir. Başka bir düzenleme söz konusu değilse, okuldaki diğer personelin günlük çalışma saatlerine uyulmalıdır. Hasta veya okula gelemeyecek durumda olan öğretmen adayları bu durumu mümkün olduğu kadar erken bir zamanda belgelerini sunarak okul ilgililerine haber vermelidir. Okul ilgililerine ve fakülte öğretim elemanına ulaşılabilecek telefon numaraları bir yere not edilmelidir. Eğitsel Kol Çalışmaları: Uygulama yapılan okuldaki eğitsel kol çalışmalarına katkıda bulunmaya çalışılmalıdır. Ayrıca öğretmen adayları öğretmenlerin öğretim görevleri dışında ne gibi görevler yaptıklarını da öğrenmeli; bu görevlerinde onlara ellerinden geldiği ölçüde yardımcı olunmalıdır. Okulun Kuralları: Öğretmen adayları, öğrencilerin uymak zorunda oldukları kuralları mutlaka öğrenmeli; öğrencilerin bu kurallara uymalarını sağlama çabalarında okulun sürekli personeline yardımcı olmalıdır. Öğrencilerin kurallara uymalarının sağlanması ve sınıfta öğretme-öğrenmeye elverişli bir düzenin kurulması konularında, uygulama öğretmenleri öğretmen adaylarına önerilerde bulunacaklar ve çalışmalarında destek olacaklardır.