ADIM ADIM YGS LYS 91. Adım KALITIM -17 GENETİK VARYASYON MUTASYON MODİFİKASYON ADAPTASYON - REKOMBİNASYON
GENETİK VARYASYON Aynı türün bireyleri arasındaki farklılığa VARYASYON denir. Varyasyonların hepsi kalıtsal değildir. Kalıtsal olmayan varyasyonların evrime katkısı yoktur. Bireylerin arasındaki genetik farklılıklar GENETİK VARYASYON olarak tanımlanır. Genetik varyasyonlar MUTASYON ve REKOMBİNASYONLA meydana gelir. Ayrıca; krossing-over, kromozomların bağımsız dağılması, rastgele döllenme de genetik varyasyona neden olur.
MUTASYON Genetik maddede meydana gelen değişikliklere MUTASYON denir. Bazı mutasyonlar canlının ölümüne yol açar. Bunlara ÖLDÜRÜCÜ (LETAL) MUTASYON denir. Bazı mutasyonlar ise canlının çevreye uyumunu artırarak yaşamasını kolaylaştırır. Bu mutasyonlar ADAPTASYONA neden olur. Kaktüslerin köklerinin ozmotik basıncının diğer bitkilerden daha yüksek olması Kutup ayılarının kürklerinin beyaz olması Mutasyon canlının vücut hücrelerinde meydana gelirse sadece kalıcı olur ve o canlıyı ilgilendirir. Mutasyon canlının üreme ana hücrelerinde ya da ürene hücrelerinde meydana gelirse dölden döle aktarılabilir ve kalıtsal olmuş olur. Mutasyona neden olan maddelere MUTAJEN denir. Mutajenler; kimyasal maddeler, zararlı ışınlar dır. Mutasyonlar kromozomların yapısını, kromozomların sayısını ve genlerin yapısını değiştirebilir.
1. Kromozom yapısının değişmesi: Kromozomların belirli bölgelerden kopması sonucunda kromozom yapıları değişebilir. Bu değişimler; Kromozomun parçasının kaybolması DELESYON Kopan parçanın dönü yeniden bağlanması İNVERSİYON Kopan parçanın homolog kromozomuna bağlanmasıyla aynı bölgeden iki tane olması DUPLİKASYON Homolog olmayan kromozomlar arasında parça değişimi olması TRANSLOKASYON olur.
2. Kromozom sayısının değişmesi: Kromozomlarda ayrılmama sonucunda kromozom sayıları farklı gametlerin oluşması ve bu gametlerin normal gametlerle döllenmesi sonucunda farklı kromozom sayısına sahip bireyler oluşur. Genellikle canlının gelişimini olumsuz etkiler. 3. Gen (nokta) mutasyonları: Nokta mutasyonlarında kromozomun yapısında ya da sayısında değişiklik olmaz. Bir genin nükleotid diziliminde değişiklik meydana gelir. Nükleotid çeşidini değiştirebilir ya da bir nükleotid ekleyip çıkartabilir. Orak hücreli anemi hastalığı bu şekilde ortaya çıkmıştır. Bu hastalığa sahip bireylerde hemoglobinin üretiminden sorumlu gende meydana gelen gen mutasyonu sonucu alyuvarların şekli orak halini almıştır. Bu hastalık otozomal çekinik olarak aktarılır.
Ata bireylere bulunan genlerin farklı kombinasyonlar oluşturmasına REKOMBİNASYON denir. Doğal Seçilim: Çevreye daha iyi uyum sağlayan bireyler yaşar, uyum sağlayamayanlar ölür. Genetik Sürüklenme: Bir grup canlının genetik havuzunda meydana gelen değişikliklerdir. Genetik sürüklenme nedeni ile bir gen tamamen yok olabilir ve güçlü olan genler de ortaya çıkabilir. Populasyonda üreme yapabilen birey sayısı ne kadar fazlaysa genetik sürüklenmenin etkisi o kadar çok azalır.
MODİFİKASYON Çevrenin etkisi ile genlerin işleyişinin değişmesine bağlı olarak karakterlerin ortaya çıkmasına MODİFİKASYON denir. Kalıtsal değildir. Çuha çiçeğinin tohumu 15-25 ⁰C yetiştirilirse çiçekler kırmızı, 25-35 ⁰C yetiştirilirse çiçekler beyaz renkli olur. Bal arılarında dişi larvanın polen ile beslenmesi ile işçi arı, arı sütü ile beslenmesi ile kraliçe arı oluşur. İnsanların ten renginin bronzlaşması Himalaya tipi tavşanlarda beyaz olan sırttaki kılların kesilip bu bölgeye soğuk uygulandığında yeni kılların siyah çıkması