Bağlı genler: Krossing over oranı ve kromozom haritası: BAĞLI GENLER VE KROMOZOM HARİTASI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "*Bağlı genler: *Krossing over oranı ve kromozom haritası: BAĞLI GENLER VE KROMOZOM HARİTASI"

Ilker Baydar
6 yıl önce
İzleme sayısı:

BAĞLI GENLER VE KROMOZOM HARİTASI *Bağlı genler: Bağlı genler, aynı kromozom üzerinde bulunan genlerdir. Örnek: Aşağıda bağlı genlerin krossing over oranları verilmiştir.

Bağlı genlerde gametler oluşurken; krossing over gerçekleşmezse mendelin bağımsız dağılım yasası geçersiz olur. Bunun sonucunda bağlı genler, aynı gamete gider.

1 BAĞLI GENLER VE KROMOZOM HARİTASI *Bağlı genler: Bağlı genler, aynı kromozom üzerinde bulunan genlerdir. Örnek: Aşağıda bağlı genlerin krossing over oranları verilmiştir. Kromozom haritasını çıkarınız. D-b: %30 A-b: %80 D-A: %50 Bunlar ilk defa Walter Sutton adlı bilim adamının kromozom teorisi ile ileri sürülmüştür. Bağlı genlerde gametler oluşurken; krossing over gerçekleşmezse mendelin bağımsız dağılım yasası geçersiz olur. Bunun sonucunda bağlı genler, aynı gamete gider. Örnek: Aşağıda bağlı genlerin krossing over oranları verilmiştir. Kromozom haritasını çıkarınız. D-Y: %10 Y-A: %40 D-A: %50 A-F: %30 Y-F: %70 Bağlı genlerde, gametler oluşurken krossing over gerçekleşirse; genler bağımsız olararak kabul edilir. Örnek: Aşağıda bağlı genlerin krossing over oranları verilmiştir. Kromozom haritasını çıkarınız. X-Y: %50 Y-T: %20 T-K: %30 Y-K: %10 T-X: %30 Bunun sonucunda, oluşabilecek olan gamet çeşidi sayısı artar. *Krossing over oranı ve kromozom haritası: Bağlı genler, birbirinden ne kadar uzaksa krossingover ile ayrılma ihtimali o kadar yüksektir. Bağlı genlerin krossingover oranlarına bakılarak kromozom haritası çıkarılabilir.

2 *Bağlı genlerde gamet çeşidinin hesaplanması: Bağlı genlerde gamet çeşidi hesaplanırken; 2 n formülü kullanılabilir. Örnek 2: AaBbCc genotipli bir birey kaç çeşit gamet oluşturabilir? (A-B genleri bağlı ve krossing over yok) Her bağlı gen grubunda en az bir heterozigot karakter varsa; kaç tane gen bağlı olursa olsun, her bağlı gen grubu için heterozigot karakter sayısı sadece 1 olarak alınır. Bağlı genlerde gametler oluşurken krossing over gerçekleşirse, genler bağımsız olarak kabul edilir. Örnek 3 : AaBbCcDdEe genotipli bir birey kaç çeşit gamet oluşturabilir? (A-B ve D-E genleri bağlı ve krossing over yok) Örnek 1: AaBbCc genotipli bir birey kaç çeşit gamet oluşturabilir? (A-B-C genleri bağlı ve krossing-over yok) Bağlı genlerde gamet çeşidi hesaplanırken, öncelikle bağlı genler aynı kromozom üzerinde gösterilir. Örnek 4: AAbbccDDee genotipli bir birey kaç çeşit gamet oluşturabilir? (A-b-c-D-e genleri bağlı ve krossing over yok) I. yol: Bağlı genlerde heterozigot karakter bulunduğundan; 2 1 = 2 çeşit gamet (ABC ve abc) II. yol: Bağlı genler aynı gamete gideceğinden;

3 Örnek 5: AaBbccDdEe genotipli bir birey; a) Kaç çeşit gamet oluşturabilir? (krossing over yok) b) Krossing- over gerçekleşirse kaç çeşit gamet oluşturabilir? (A-B-c-D-E genleri bağlıdır) *Krossing-over oranına göre gamet çeşidi hesaplama Örnek 1: AaBb genotipli bir bireyin, AB gametini A-B genleri bağlı ve krossing over oranı: %40) a) 2 1 = 2 çeşit gamet b) 2 4 = 16 çeşit gamet (krossing over gerçekleşirse genler bağımsız olarak kabul edilir) Örnek 6: AaBb genotipli bir bireyin AB gametini (A-B genleri bağlı ve krossing over yok) Krossing over gerçekleşmediği zaman, 2 çeşit gamet Böyle bir durumda, AB gametinin oluşma ihtimali: %30' dur. Krossing over gerçekleştiği zaman, 4 çeşit gamet Böyle bir durumda, AB gametinin oluşma ihtimali: %10' dur. Örnek 7: AaBbCc genotipli bir bireyin, ABc gametini (B-c genleri bağlı ve krossing over yok) Her iki durum da göz önüne alındığında, AB gametinin oluşma ihtimali: %30 + %10 = %40

4 Örnek 2: AaBb genotipli bir bireyin, ab gametini (A-b genleri bağlı ve krossing over oranı: %64) Örnek 4: AaBbcc genotipli bir bireyin, ABc gametini (B-c genleri bağlı ve krossing over oranı: %24) Krossing over gerçekleşmediği zaman, 2 çeşit gamet Böyle bir durumda, ab gametinin oluşma ihtimali: %0' dır. Krossing over gerçekleştiği zaman, 4 çeşit gamet Böyle bir durumda, ab gametinin oluşma ihtimali: %16' dır. Her iki durum da göz önüne alındığında, ab gametinin oluşma ihtimali: %0 + %16 = %16 Örnek 5: Aabbcc genotipli bir bireyin, abc gametini (A-b genleri bağlı ve krossing over oranı: %30) Örnek 3: AaBbCc genotipli bir bireyin, ABC gametini (B-c genleri bağlı ve krossing over oranı: %32)

5 Örnek 6: AaBbCcDd genotipli bir bireyin, ABCD gametini (B-C genleri bağlı ve krossing over oranı: %12) Örnek 7: aabbccdd genotipli bir bireyin, abcd gametini (B-c-D genleri bağlı ve krossing over oranı: %40)

6 *EKSİK BASKINLIK: Eksik baskınlıkta allel genler birbirine tam baskınlık göstermezler. Heterozigot bireylerde, her iki karakterin karışımı bir özellik ortaya çıkar. Aslan ağzı ve akşam sefası bitkilerindeki çiçek rengi genleri, eksik baskınlığa örnek olarak verilebilir. Kırmızı çiçek geni: K Beyaz çiçek geni: B Örnek: Sığırlarda kırmızı ve beyaz kıl rengi genleri, kendiarasında eksik baskınlık gösterir. Heterozigot genotipli bireyler demirkırı kıl rengine sahip olur. Kırmızı renkli bir dişi ile demir kırı bir erkek çaprazlanıyor. Oluşan bireylerin fenotip oranları ne olur? Kırmızı kıl geni: A Beyaz kıl geni: B AA: Kırmızı kıl rengi BB: Beyaz kıl rengi AB: Demir kırı kıl rengi KK: Kırmızı çiçek BB: Beyaz çiçek KB: Pembe çiçek Örnek: Kırmızı ve beyaz renkli iki akşam sefası bitkisi çaprazlanıyor. F2 dölünün fenotip oranları ne olur? Fenotip oranı: %50 kırmızı kıllı sığır, %50 demir kırı kıllı sığır F1 dölündeki bireylerin, kendi arasında çaprazlanması sonucunda; F2 dölü elde edilir. Örnek: Endülüs tavuklarında siyah ve beyaz tüy rengi genleri, kendi arasında eksik baskınlık gösterir. Heterozigot genotipli bireyler mavi tüy rengine sahip olur. Mavi renkli bir tavuk ile mavi renkli bir horoz çaprazlanıyor. Mavi renkli bir horozun oluşma ihtimali kaçtır? Siyah tüy geni: S Beyaz tüy geni: B SS: Siyah tüy rengi BB: Beyaz tüy rengi SB: Mavi tüy rengi

*EŞ BASKINLIK *ÇOK ALLELİLİK: Eş baskınlıkta allel genler birbirine baskınlık göstermezler. Heterozigot bireylerde her iki karakter de ortaya çıkar.

7 *EŞ BASKINLIK *ÇOK ALLELİLİK: Eş baskınlıkta allel genler birbirine baskınlık göstermezler. Heterozigot bireylerde her iki karakter de ortaya çıkar. İnsanlardaki AB ve MN kan grupları eş baskınlığa örnek olarak verilebilir. A kan grubu geni: A B kan grubu geni: B AA: A kan grubu BB: B kan grubu AB: AB kan grubu Örnek: AB kan gruplu bir anne ile AB kan gruplu bir babanın, çocuklarında AB kan grubu görülme ihtimali kaçtır? Canlılardaki bazı karakterlerin, ikiden fazla allel gen tarafından kontrol edilmesine çok allelilik denir. Bir karakter, kaç tane allel genle kontrol edilirse edilsin; bir bireyde bu allel genlerden en fazla iki tanesi aynı anda bulunur. Çünkü bir birey, bu allel genlerden birini annesinden diğerini ise babasından alır. Çok allelilikte oluşabilecek genotip çeşidi sayısı; kullanılarak hesaplanır. Çok allelilik durumunda oluşabilecek fenotip çeşidi sayısı da şu şekilde hesaplanır: formülü Genler arasında, eksik baskınlık ( ya da eş baskınlık) yoksa; allel gen çeşidi kadar da fenotip çeşidi Örnek: İnsanlardaki M ve N kan grupları eşbaskın genler tarafından belirlenir. MN kan gruplu bir anne ile N kan gruplu bir babanın, MN kan gruplu bir kız çocuğunun doğma ihtimali kaçtır? M kan grubu geni: M N kan grubu geni: N MM: M kan grubu NN: N kan grubu MN: MN kan grubu MN kan gruplu doğma ihtimali: 1/2 Kız doğma ihtimali: 1/2 Bağımsız olayların aynı ayda gerçekleşme ihtimali, her ikisininin çarpımına eşittir. Genler arasında, eksik baskınlık ( ya da eş baskınlık) varsa; allel gen çeşidi kadar fenotip ve bunun üzerine, her eksik baskın gen çifti için +1 fenotip eklenir. Örnek 1: Bir canlı türünde, bir karakter 5 allel gen tarafından kontrol edilmektedir. Bu genler arasındaki baskınlık derecesi: A1>A2>A3 >A4 >A5 ise; bu karakter ile ilgili kaç çeşit genotip ve fenotip I. Yol: rak hesaplanır. formülü kullanıla Bu karakter ile ilgili 5 çeşit allel gen bulunduğundan; MN kan gruplu ve kız doğma ihtimali: 1/2 x 1/2 = 1/4

8 II. yol: Genotip çeşidi sayısı: allel genleri gösteren sayıların toplamına eşittir. Bu genotipler: A1A1, A1A2, A1A3, A1A4, A1A5, A2A2, A2A3, A2A4, A2A5, A3A3, A3A4, A3A5,A4A4, A4A5, A5A5 Genler arasında eksik baskınlık ya da eş baskınlık bulunmadığından; 5 çeşit fenotip (A1, A2, A3, A4, A5) Örnek 2: Bir canlı türünde, bir karakter 4 allel gen tarafından kontrol edilmektedir. Bu genler arasındaki baskınlık derecesi: B1>B2>B3=B4 ise; bu karakter ile ilgili kaç çeşit genotip ve fenotip (B3 ve B4 arasında eksik baskınlık vardır)

Benzer belgeler

1. EKSİK BASKINLIK 2. EŞ BASKINLIK 3. ÇOK ALLELLİLİK 4. KONTROL ÇAPRAZLAMASI

1. EKSİK BASKINLIK 2. EŞ BASKINLIK 3. ÇOK ALLELLİLİK 4. KONTROL ÇAPRAZLAMASI Eksik baskınlık (ekivalentlik): Bazı karakterlerde allel genler, birbirine tam baskınlık göstermezler. Bireyler, bu karakterler