T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI 2014 Yılı (TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu) Doç. Dr. Recai AKYEL Sayıştay Başkanı Kasım 2013
Sayın TBMM Başkanı, Plan ve Bütçe Komisyonunun Başkanı ve Saygıdeğer Üyeleri, Kurumların Değerli Temsilcileri, Sayın Basın Mensupları, Konuşmama başlamadan önce sizleri saygıyla selamlıyor, şahsım ve Kurumum adına en derin saygılarımı sunuyorum. GİRİŞ Bilindiği üzere Plan ve Bütçe Komisyonunda kurumlar adına yapılan konuşmalar, geçmiş yıl faaliyetleri ile gelecek yıl içinde gerçekleştirilmesi planlanan faaliyetlere odaklanır. Sayıştay başta Anayasa olmak üzere mevzuat ile kendisine verilen şu önemli fonksiyonları yerine getirmektedir. Bunlar denetim, raporlama, yargılama ve görüş verme fonksiyonlarıdır. Sayıştay bu fonksiyonları etkin bir şekilde yerine getirmeyi hedeflemektedir. Kurumumuz bu kapsamda yürüttüğü tüm faaliyetlerinde; -Anayasa ve yasalarla kendisine verilen görev, yetki ve sorumluluklarını çağdaş yaklaşımlar çerçevesinde geliştirerek etkin şekilde yürütmek, -Yüce Meclisimize karşı olan sorumluluklarını layıkıyla yerine getirmek, -Yönetim ve hizmet kalitesini yükseltmek, -Kamu Mali Yönetim Sistemimizin gereklerini yerine getirmek ve etkin işleyişine katkı sağlamak, -Bilişim teknolojisinin sağladığı olanaklardan denetimlerde daha fazla yararlanmak, amacını gözetmektedir. Sayın Başkan, Değerli Üyeler; 2003 yılında çıkan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve 2010 yılında çıkan 6085 sayılı Sayıştay Kanunu ile Kurumumuz sürekli gelişim ve değişime odaklanmıştır. Sayıştay, bu dönemde Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Teşkilatı (INTOSAI) ve diğer uluslararası yüksek denetim örgütlerinin uluslararası bölgesel organizasyonları tarafından da teşvik edilen ve desteklenen ortak ve paralel denetimlerle küresel sorunlara küresel ölçekte cevap arama yolunda çalışmalar yürütmektedir. Yeni eğilimleri de dikkate alarak sadece ulusal değil uluslararası alanda da önemli bir aktör olarak denetimlerini gerçekleştirmekte ve denetim metodolojisinin gelişimine katkı sağlamaktadır. 1
Sayıştay, kamu mali yönetim sisteminin geliştirilmesi ve kamu idarelerinin mali işlemlerinin iyileştirilmesi yoluyla, kamu mali yönetiminde şeffaflık ve hesap verebilirliğin yerleşmesine ve kamu kaynaklarının doğru yönetimine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. 2009-2013 yıllarını kapsayan Sayıştay Başkanlığı Stratejik Planı na dayalı olarak hazırlayıp uygulamaya koyduğumuz 2013 Yılı Performans Programında denetim alanında 32, yargılamada 2, kurumsal yapının güçlendirilmesinde 33 olmak üzere toplam 67 faaliyetin gerçekleştirilmesi öngörülmüştür. Stratejik Planın son uygulama yılı olması dolasıyla tüm eksikliklere rağmen öngörülen faaliyetler % 80 oranında gerçekleşmiştir. Denetim alanıyla ilgili faaliyetler tamamlanmış olup, yargı ile kurumsal yapının güçlendirilmesine ilişkin bazı faaliyetlerin çalışmaları devam etmektedir. Sizlere geçen bir yıllık dönemde Kurumumuzda gerçekleştirdiğimiz faaliyetler ile 2014 yılı bütçemiz, çalışmalarımız ve projelerimiz hakkında bilgiler sunmak istiyorum. 2
A- GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER 1-DENETİM FAALİYETLERİ a-kamu İdarelerinin Denetimi 6085 sayılı Sayıştay Kanununun öngördüğü şekilde denetimler uluslararası denetim standartları ve rehberler esas alınarak yapılacağından ikincil mevzuat çalışmaları ve hizmet içi eğitim çalışmalarında INTOSAI Denetim Standartları (ISSAI) ile Avrupa Birliği nde uygulanan diğer ilkeler göz önünde bulundurulmuştur. Denetim standartlarının uygulanması ile Sayıştayın çalışmaları sonucunda ortaya çıkan ürünlerin hem uluslararası genel kabul görmüş standartlara uygun olarak üretilmesi sağlanmış; hem de yapılan denetimin bağımsızlığı, tarafsızlığı bir başka boyutta güvence altına alınmış olmaktadır. Bu bakımdan uluslararası denetim standartlarının kabulü ve uygulanması, Sayıştayın denetim faaliyetlerinin modernleştirilmesi sürecinde önemli bir adım olarak kabul edilmektedir. 6085 sayılı Kanunun 31 inci maddesi gereği oluşturulan denetim standartları doğrultusunda 2012 ve 2013 yılı yıllık denetim programları, TBMM nin, kamuoyunun ve denetlenen kamu idarelerinin beklentileri de dikkate alınarak yapılan risk analizleri doğrultusunda hazırlanmış ve yürürlüğe konmuştur. 2012 yılı denetim programında 42 adet genel bütçeli idare, 53 adedi üniversite olmak üzere 88 adet özel bütçeli idare, 8 adet düzenleyici ve denetleyici kurum, 64 adet il özel idaresi, 16 adet büyükşehir belediyesi, 14 adet büyükşehire bağlı idare, 41 adet büyükşehir ilçe belediyesi, 61 adet il belediyesi, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Türkiye İş Kurumu, 16 adet kalkınma ajansı, 6 adet diğer kamu idaresi ile 97 adet kamu işletmesi ve bunlara bağlı iştirakler denetlenmiş ve raporları yazılmıştır. 2012 yılında yürütülen denetimler sonucunda bütçe büyüklükleri itibariyle; genel bütçeli idareler % 99.94, özel bütçeli idarelerden üniversiteler % 78.73, özel bütçeli diğer idareler % 99.90, düzenleyici ve denetleyici kurumlar % 100, il özel idareleri % 84.15, büyükşehir belediyeleri % 100, büyükşehire bağlı idareler % 92.08, büyükşehire bağlı ilçe belediyeleri % 45.45, il belediyeleri % 93.93, sosyal güvenlik kurumları % 100, kalkınma ajansları % 54.83, kamu işletmesi ve bunlara bağlı iştirakler ise %100 oranında denetlenmiştir. Sayıştay denetimine tabi idarelerin bütçe büyüklükleri itibariyle denetlenme oranı aşağıdaki grafikte gösterilmiştir; 3
Grafik 1: Kamu İdarelerinin Bütçe Büyüklükleri İtibariyle Denetlenme Oranı 2013 yılı denetim programında ise denetim alanımızdaki kamu idarelerinden, 44 adet genel bütçeli idare, 60 adedi üniversite olmak üzere 98 adet özel bütçeli idare, 8 adet düzenleyici ve denetleyici kurum, 81 adet il özel idaresi, 16 adet büyükşehir belediyesi, 19 adet büyükşehire bağlı idare, 44 adet büyükşehir ilçe belediyesi, 64 adet il belediyesi, 4 adet ilçe belediyesi, 26 adet kalkınma ajansı, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Türkiye İş Kurumu, 7 adet diğer kamu idaresi ile 89 adet kamu işletmesi ve bunlara bağlı iştirakler denetim kapsamına alınmıştır. 2013 yılı denetim programı 2014 yılında tamamlanacak; raporları da 2014 yılı sonuna kadar ilgili idarelere ve TBMM ye sunulacaktır. b-uluslararası Denetim Sayıştayımız, INTOSAI Uluslararası Denetim Standartlarını (ISSAI) Türkçeye çeviren, öğrenen ve uygulayan konumdan; uluslararası standart belirleyen, dünya sayıştaylarına rehberlik eden bir Sayıştay konumuna gelmiştir. Uluslararası denetimler kapsamında; -NATO harcamalarının denetimi için denetçi görevlendirilmiştir. -İslam İşbirliği Teşkilatı denetimi için denetçi görevlendirilmiştir. 4
-Paralel denetim faaliyetleri yürütülmüştür. ba) Paralel denetim faaliyetleri kapsamında yürütülen çalışmalardan biri INTOSAI bünyesinde, Türkiye Sayıştayının sorumluluk ve liderliğinde yürütülen AFET RİSKLERİNİN AZALTILMASI konulu paralel performans denetimi çalışmasıdır. Paralel performans denetimleri sonucunda Sayıştayımızca hazırlanan ISSAI 5510: AFET RİSKLERİNİN AZALTILMASININ DENETİMİ konulu denetim rehberi INTOSAI Yönetim Kurulunun Ekim 2013 Çin toplantısında onaylanarak dünya Sayıştaylarının kullanımına sunulmuştur. Bu paralel denetime ilişkin Sayıştayımızca hazırlanacak ortak denetim raporu 2014 yılının ilk yarısında tamamlanarak, denetime katılan Türkiye, Azerbaycan, Endonezya, Filipinler, Hindistan, Hollanda, Pakistan, Romanya, Şili ve Ukrayna Sayıştaylarının imzasına açılacak ve yayımlanacaktır. bb) Diğer bir uluslararası paralel denetim çalışması, INTOSAI Afet Yardımlarının Denetimi ve Hesap Verme Sorumluluğu Çalışma Grubu bünyesinde, Endonezya Sayıştayının liderliğinde yürütülen REHABİLİTASYON VE YENİDEN YAPILANMA konulu çalışmadır. Sayıştayımızın aktif katılımcı olarak, yükümlülüklerini yerine getirdiği çalışmanın denetim sonuçları, Endonezya Sayıştayı tarafından raporlanacaktır. bc) Karadenizin kirliliğinin önlenmesiyle ilgili paralel denetim çalışması yürütülmüştür. bd) Özürlülerin istihdamı ile ilgili paralel denetim çalışması yapılmıştır. Ayrıca Sayıştayımız, Azerbaycan Kamu sektöründe Hesap Verebilirlik Projesi, Danışmanlık Hizmetleri, Sayıştaya Stratejik Gelişim Planının Uygulanmasında Yardım Etmek projesi ile ilgili olarak Dünya Bankası tarafından idare ve kontrol edilen uluslararası çalışmaya 1 Temmuz 2013 tarihinden itibaren aktif olarak katılmaktadır. c- Siyasi Partilerin Denetimi 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile siyasi partilerin mali denetimi Sayıştaya, denetimin hükme bağlanması yetkisi ise Anayasa Mahkemesine bırakılmış bulunmaktadır. Bu bağlamda 2012 yılında siyasi partilerin mali denetimini yapmak üzere denetim grubu oluşturulmuş ve siyasi partilerin kesin hesaplarının incelenmesine başlanmıştır. Bu çerçevede, 2012 yılı hesaplarına ilişkin olarak toplam 78 adet siyasi partiden 73 tanesinin kesin hesabı ilk incelemesi yapılmak üzere Anayasa Mahkemesi Başkanlığından teslim alınmış olup, ilk incelemeleri devam etmektedir. Kalan 5 adet siyasi partinin kesin hesapları geldiğinde ilk incelemeye 5
başlanacaktır. İlk incelemeleri tamamlanan siyasi parti hesaplarının esastan incelenmesi ise Anayasa Mahkemesinin kararı doğrultusunda yürütülecektir. 2- RAPORLAMA FAALİYETLERİ a- Genel Uygunluk Bildirimi, Genel Raporlar ve Kurum Raporları 2012 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi Genel Uygunluk Bildirimi Sayıştay Genel Kurulunun görüşü doğrultusunda; 2012 yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu, Faaliyet Genel Değerlendirme Raporu, Mali İstatistikleri Değerlendirme Raporu ve 146 adet Kurum Denetim Raporu ise Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşü doğrultusunda 12 Eylül 2013 tarihinde TBMM Başkanlığına sunulmuştur. Genel Uygunluk Bildirimi, üç adet genel rapor ve 146 adet kurum raporu Sayıştayın web sayfasında yayınlanarak kamuoyuna duyurulmuştur. Mahalli idare raporlarının ve KİT raporlarının Rapor Değerlendirme Kurulunda görüşmeler tamamlandıktan sonra mahalli idare raporları ilgili meclislerine, KİT raporları TBMM KİT komisyonuna sunulacak ve kamuoyuna duyurulacaktır. b- Raporlamanın Usul ve Esasları Sayın Başkan, Değerli Üyeler; Konuşmamın bu bölümünde Sayıştay raporları ve raporların nitelikleriyle hazırlanma sürecine değinmek istiyorum. Birincisi, raporların amaçları ve nitelikleri farklıdır. İkincisi, raporların hazırlanmasında uyulması gereken kalite kontrol süreçleri vardır. Üçüncüsü, raporlar hukuki ve teknik niteliktedir. ba) Raporların Amaçları ve Nitelikleri Farklıdır Sayıştay Kanunu gereğince Sayıştay tarafından yürütülen düzenlilik denetimi, mali denetim ve uygunluk denetimi metodolojisinin birlikte uygulanması suretiyle idarelerin mali tablolarına verilen görüşü, hesap ve işlemlerinin hukuka uygunluğuna ilişkin tespitleri ve mali yönetim ve iç kontrol sistemlerinin değerlendirilmesini içerir. Düzenlilik denetimlerinin sonuçları denetimin amacı, raporlamanın hedefi ve bulgularının mahiyetine göre ayrı ayrı raporlanmaktadır. Esasen yürütülen düzenlilik denetimi süreci sonunda tespit edilen bulgulardan iki ayrı rapor üretilmiş olmaktadır: Yargılamaya esas rapor ve mali rapor. Yargılamaya esas rapor, birer hesap mahkemesi olan Sayıştay dairelerine gönderilir ve orada kalır. Bu sene TBMM ye sunulan 146 adet kurum denetim raporu ise mali raporlardır. Mali raporlar TBMM ye gönderilir. 6
Mali Raporlar 6085 sayılı Kanuna göre Sayıştay raporlarına esas olan denetim raporlarının muhatabı kamu idarelerinin kendileri, kamuoyu ve TBMM dir. Bu raporların hedefi, 5018 sayılı Kanunda öngörülen stratejik mali yönetim ilkeleri çerçevesinde üst yöneticinin kurumsal ve yönetsel hesap verme sorumluluğu ile ilişkili bulguları bir denetim görüşü de oluşturarak ortaya koymaktır. Bu raporlarda doğal olarak kurumsal nitelikte etki doğuran genel uygunsuzluklar ve kamu idaresinin tablolarını etkileyen mali bulgular yer almaktadır. Bu raporlar mali sorumlulukla ilgili değildir, mali sorumluluğun tespitine yönelik kamu zararı bulgularına bu raporlarda yer verilmez. Özetle; -Kamu zararı yargıda sonuçlandırılır TBMM de sonuçlandırılmaz. -Kamu zararı hakkında kesin hüküm zaman almakta; bir yıla sığmamaktadır. -Kamu zararı şahsi sorumluluk içerir kurumsal sorumluluk yoktur. Yargılamaya Esas Raporlar 6085 sayılı Kanunda Sayıştay raporları arasında sayılmayıp ayrıca düzenlenen yargılamaya esas raporlar da yine düzenlilik denetimi sürecinde tespit edilen bulgulardan üretilmektedir. Kamu idarelerinde yürütülen düzenlilik denetimleri sırasında kamu zararına yol açan uygunluk bulgusuna rastlandığında buna ilişkin yargılamaya esas raporlar düzenlenir. Yani münhasıran yargılamaya esas rapor düzenlemek için yürütülen ayrı bir denetim metodolojisi esas itibariyle bulunmamaktadır. Yargılamaya esas raporların hedefi 5018 sayılı Kanuna göre harcama, gelir toplama ve mal yönetimi sürecinde görevli ve sorumlu olan ve genellikle üst yönetici dışındaki kamu görevlilerinin kamu zararı - mali sorumluluk ilişkisini ortaya koymaktır. Yargılamaya esas raporların muhatabı Sayıştay yargılama daireleridir. Bu raporlar için rapor değerlendirme komisyonları, daireler ve Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşleri alınmaz. Denetçinin iddiasını içeren nihai rapor olarak karar verilmek üzere ilgili daireye gönderilir. Bu raporlar TBMM ye gönderilmez ve kamuoyuna açıklanmaz. Sayıştay yargılama dairelerince yargılamaya esas raporlara dayanılarak, işlem ve eylemleriyle kamu zararına neden olan kamu görevlilerine kamu zararının ödettirilmesine veya hesap ve işlemlerin yasal düzenlemelere uygunluğuna karar verilmektedir. Cezai sorumluluk gerektiren kamu zararına ilişkin uygunluk bulguları da denetçinin iddiası üzerine yargılamaya esas raporlarla Sayıştay yargılama 7
dairelerine intikal ettirilmekte ve dairenin kararıyla gereği için savcılıklara gönderilmektedir. Yani, yolsuzluk iddialarının yer alacağı rapor Sayıştay Kanunu ve diğer düzenlemelere göre TBMM ye sunulan ve kamuoyuna açıklanan Sayıştay raporları değil; kamu zararı - mali sorumluluk ilişkisinin tespit edildiği yargılamaya esas raporlardır. KİT lerin Denetimi Sonucunda Hazırlanan Raporlar Denetimleri 6085 sayılı Kanunun 43 üncü maddesi ve 3346 sayılı Kanun kapsamında yürütülen KİT ler, her yıl Ocak ayında Denetim, Planlama ve Koordinasyon Kurulunca kararlaştırılan yıllık denetim programında tespit edilerek ilgili kuruluşlara duyurulur ve Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Denetlenen kuruluşların yıllık raporları, işlem, bilanço, sonuç hesapları ve yönetim kurullarının ibra edilmesi-edilmemesi veya genel görüşmeye sunulmasına esas olacak görüşleri içerecek şekilde, gerekçeli ve karşılaştırmalı olarak hazırlanır. Rapor Değerlendirme Kurulunda son şekli verilen yıllık raporlar, ilgili olduğu yılın bitimini takip eden yılın sonuna kadar Türkiye Büyük Millet Meclisi KİT Komisyonuna sunulur. Bu raporlar aynı zamanda Kalkınma Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığına gönderilir. Denetlenen kuruluşların yıllık faaliyet sonuçlarını içeren genel rapor hazırlanır ve kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla her yıl duyurulur. bb) Raporların Hazırlanmasında Uyulması Gereken Kalite Kontrol Süreçleri Vardır Taslak denetim raporları kamu idarelerine gönderilmeden önce hem grup başkanlarının hem de 6085 sayılı Kanunun 35 inci maddesine göre oluşturulan rapor değerlendirme komisyonlarının süzgecinden geçirilir. Taslak halindeki bu denetim raporu, görüşleri alınmak üzere kamu idarelerine gönderilir. Kamu idarelerinin cevapları dikkate alınarak kamu idaresi nihai denetim raporları hazırlanır. Kamu idaresi nihai denetim raporlarına, 6085 sayılı Kanunun 23, 28 ve 38 inci maddelerine göre Dairelerin ve Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşleri doğrultusunda Başkanlık tarafından son şekli verilir ve Sayıştay Raporu olarak TBMM ye sunulur, bu raporlar kamuoyuna da duyurulur. Mevzuata göre, denetçinin de hata yapabileceği öngörülerek yukarıda sayılan kontrol sistemi kurulmuştur. 8
bc) Raporlar Hukuki ve Teknik Niteliktedir Sayıştay tarafından hazırlanan tüm raporların amaçları, nitelikleri, hazırlama süreci, kalite kontrol süreçleri, sonuçlandırılması vb. tüm konular Anayasadan başlayarak 5018 ve 6085 sayılı Kanunlar başta olmak üzere yasal mevzuat ile düzenlenmiştir. Ayrıca, uluslararası standartlar, denetim rehberleri denetimin ve raporlamanın usulünü belirlemişler. Sayıştay yaptığı denetim ve raporlama süreçlerinde, tüm işlerini bu hukuki ve mesleki teknik çerçevede tutmaktadır. Raporların bu hukuki ve teknik boyutları bilinmeden veya göz ardı edilerek yapılan değerlendirmeler raporların asıl değerlendirilmesi gereken normal mecrasından uzaklaştırmaktadır. Bu durum rapordan beklenen faydanın sağlanmasını gölgelemektedir. Sayın Başkan, Değerli Üyeler; Özetlemek gerekirse; Mali raporlar, yargılamaya esas raporlar ve KİT raporlarının amaç, içerik ve hedefleri farklıdır. Sayıştay raporları ile KİT raporları, denetçiler tarafından hazırlanan denetim raporlarının Kanunumuzda ve uluslararası denetim standartlarında öngörülmüş bulunan kalite kontrol süreçlerine tabi tutulmasıyla elde edilir. Teknik olarak ifade etmek gerekirse denetçilerin hazırladıkları denetim raporları 6085 sayılı Kanunda öngörüldüğü üzere rapor değerlendirme komisyonları, Sayıştay daireleri ve Rapor Değerlendirme Kurulunun görüşlerinin alındığı kalite kontrol süreçlerinden geçtikten sonra Sayıştay raporuna dönüşmekte ve muhataplarına bu haliyle sunulmaktadır. Sayıştay raporları, yargılamaya esas raporlar ve KİT raporları, hukuki ve teknik alt yapısı Kanunumuz ve uluslararası standartlarla belirlenmiş bulunan hukuki ve teknik bir süreç içinde hazırlanmaktadır. Sayıştay raporlarının, uluslararası denetim ve raporlama standartlarına, Sayıştay Kanunu ve ikincil mevzuat düzenlemeleriyle rehberlerine uygun bir şeklide hazırlanması ve bu sürecin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve sonuçlandırılması gerekmektedir. Kanun ve standartlarda öngörülen kalite kontrol süreçlerinde taslak raporlarda yer alan denetim bulgularının yok edilmeden muhatap ve amaçlarına göre farklı raporlara yönlendirilmesi, geliştirilmesi, olgunlaştırılması ve tekamül ettirilmeye çalışılması işin doğası gereğidir. 9
3- YARGILAMA FAALİYETLERİ Sayıştayda yargılama faaliyetleri kapsamında görev yapan sekiz adet Daire, Temyiz Kurulu ve Başsavcılık bulunmaktadır. Yargılama faaliyetleri Sayıştayın temel görevlerinden birini oluşturmaktadır. Bu durum Stratejik Plana da yansımış ve ana stratejilerden biri Yargılama sürecinin adil ve kısa sürede tamamlanmasına yönelik yasal düzenlemeler hakkında çalışmalarda bulunmak. olarak tespit edilmiştir. Yargılama sürecinde mevzuattan kaynaklanan gecikmeler 6085 sayılı Kanunla ortadan kaldırılmış olup, uygulamadan kaynaklanan gecikmeler ise bilişim teknolojileri devreye sokularak en kısa sürede ortadan kaldırılacaktır. 31 Ekim 2013 tarihi itibariyle Başkanlığımız Daire ve Kurullarında gerçekleştirilen yargılama faaliyetleri şunlardır; Sekiz yargılama dairesine, 2013 yılında, önceki denetim programlarından toplam 594 yargı raporu intikal etmiş, raporların 350 sinin yargılaması yapılarak ilâmı düzenlenmiştir. Suç teşkil eden fiillere ilişkin olarak, gereği yapılmak üzere 4 konunun ilgili dairelere veya savcılıklara gönderilmesine karar verilmiştir. Sayıştay dairelerince verilen hükümler aleyhine 2013 yılında Temyiz Kuruluna yapılan başvurulardan 1899 dosya temyizen incelenerek hüküm tesis edilmiştir. Başsavcılık tarafından 2013 yılında, Dairelerden gelen 80 asıl rapor ve 298 ek rapor ile 698 temyiz talebine mütalaa verilmiştir. Ayrıca Sayıştay Genel Kurulunun, Daireler ve Temyiz Kurulu kararları arasında farklı içtihatları birleştirme konusunda yargısal fonksiyonu bulunmaktadır ve bu çerçevede 2013 yılında 2 adet içtihadı birleştirme kararı bulunmaktadır. 4- GÖRÜŞ BİLDİRME FAALİYETLERİ Sayıştayda görüş bildirme faaliyetleri kapsamında Genel Kurul, Daireler Kurulu ve Rapor Değerlendirme Kurulu görev yapmaktadır. Sayıştay Genel Kurulu, hem görüş bildirme hem de icrai kararlar alma konusunda yetkileri olan bir kurul olup, 2013 yılında kendisine intikal eden 25 değişik konudaki dosyayı inceleyerek sonuçlandırmıştır. Daireler Kurulu, 2013 yılında 99 adet mali nitelikte yönetmelik taslağı hakkında görüş bildirmiştir. 10
Rapor Değerlendirme Kurulu tarafından, 2013 yılında, 42 adet toplantı gündemi ile 41 adet karar alınmış, bu toplantılarda 1 adet 2011 yılı Kamu İşletmeleri Genel Raporu ile 94 adet KİT Raporu görüşülerek son şekli verilmiş, ayrıca 1 adet Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu, 1 adet Mali İstatistikleri Değerlendirme Raporu, 1 adet Faaliyet Genel Değerlendirme Raporu ile Sayıştay Dairelerinden havale edilen 146 adet Mali Denetim Raporu görüşülmüştür. 5- DİĞER FAALİYETLER a- Eğitim Faaliyetleri Performans Programında eğitim faaliyetlerine önemli bir bölüm ayrılmış ve bu faaliyetlerin sürekli, koordineli ve disiplinli bir şekilde yürütülmesi amacıyla sürekli bir eğitim birimi olan Denetim Geliştirme ve Eğitim Merkezi (DEGEM) oluşturulmuş bulunmaktadır. DEGEM bünyesinde yürütülen eğitim faaliyetleri özetle; denetçi yardımcılarına verilen mesleki eğitimleri, mesleki gelişimlerine katkı sağlamak amacıyla Sayıştay mensuplarına verilen hizmet içi eğitimleri, Sayıştayın görev alanına giren konularda kamu idarelerine yönelik eğitimleri, kamu kurum ve kuruluşlarına yönelik tanıtım faaliyetlerini, üniversitelerle işbirliği çerçevesinde düzenlenen üniversite kariyer günlerini ve uluslararası alanda denetime ilişkin konularda eğitim programlarını, seminerleri ve konferansları, kapsamaktadır. Eğitim Biriminin çalışmaları sonucunda Genel Eğitim Planı hazırlanmıştır. Sayıştay meslek ve yönetim mensuplarının Sayıştay misyonu ve vizyonuna uygun şekilde görev ifa etmelerini, verimlilik düzeylerini yükseltmeyi, gelecekteki görev ve sorumlulukların daha üst düzeyde yerine getirebilmeleri için bilgi, deneyim ve becerilerini artırmayı amaçlayan çağdaş ölçülerde bir Hazırlık Eğitimi ile Mesleki Gelişim Eğitiminin alt yapısı tamamlanmıştır. 2012 yılında mesleğe alınan 45 denetçi yardımcısı ile 2013 yılında mesleğe alınan 45 denetçi yardımcısının mesleki eğitimleri, eğitici ve refakatçi denetçiler gözetiminde devam etmektedir. Türk Sayıştayı ve Kırgızistan Sayıştayı arasında Başbakanlık Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı işbirliği ile imzalanan protokol çerçevesinde, Kurumumuza Kırgızistan Sayıştayından gelen üç denetçi iki ay sürecek denetim stajına 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle başlamışlardır. Arnavutluk Sayıştayı ile Türk Sayıştayı arasında 16 Kasım 2012 tarihinde imzalanan ikili işbirliği anlaşması çerçevesinde, Arnavutluk Sayıştayı heyetine 11
şubat ayı içinde Mali Denetim eğitimi, Mayıs ayında Uygunluk Denetimi ve Kamu Alımları Alanındaki Uygulamaları konulu eğitim ile Haziran ayında Kamu Yönetimi ve Denetim konulu eğitim programları düzenlenmiştir. 2013 yılı Eğitim Programı çerçevesinde 6 meslek mensubumuz yüksek lisans öğrenimi, 30 meslek mensubumuz ise yabancı dil öğrenimi görmek amacıyla yurtdışına gönderilmiştir. Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Teşkilatı (INTOSAI) Geliştirme Girişiminin (IDI), Birleşmiş Milletler Eğitim ve Araştırma Enstitüsünün (UNITAR) işbirliğiyle ikinci kez düzenlediği Mali Denetimde Risk Tabanlı Yaklaşım konulu altı hafta süreli e-öğrenme kursunu 4 meslek mensubumuz başarıyla tamamlamış ve sertifikalarını almışlardır. Avrupa Sayıştaylar Birliği (EUROSAI) Bilişim Teknolojileri (BT) Çalışma Grubu ve Türk Sayıştayının ortak çalışmasıyla, Mayıs ayında Kurumumuzda BT denetiminin öz değerlendirmesine yönelik bir çalıştay gerçekleştirildi. EUROSAI IT Çalışma Grubunun 2012 Prag ve 2013 Paris toplantılarında diğer ülke Sayıştaylarının beğenisini kazanan Denetim Yönetim Sistemi (SayCap) programı hakkında, Avusturya Sayıştayından gelen işbirliği teklifi üzerine Viyana da 6 Mayıs 2013 tarihinde 3 meslek mensubumuzun katılımıyla bir toplantı gerçekleştirilmiştir. Sayıştay Genel Eğitim Planı ve birimlerden gelen eğitim talepleri dikkate alınarak 2013 yılı Hizmet İçi Eğitim Faaliyetleri kapsamında Performans Bilgisinin Denetimi, Kamu Zararı ve Sorumluluk Çalıştayı, Temel Bilgisayar Eğitimi, yönetim mensuplarımıza yönelik Bilgisayar Kursu, denetçi yardımcısı adaylarına yönelik Bilgisayar Kursu, Denetim Yönetim Sistemi (SayCap), Türkiye Muhasebe Standartları-Türkiye Denetim Standartları, meslek mensuplarına yönelik Kamu Yönetiminde Sorumluluk ve Kamu Zararı, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları, Uluslararası Muhasebe Standartları, Vergi Hukuku, Vergi Revizyonu ve Yeni Ticaret Kanunu eğitim programları düzenlenmiştir. Ayrıca hizmet içi eğitim faaliyetleri kapsamında mensuplarımıza çeşitli konularda sunumlar, konferanslar ve seminerler verilmiştir. Gazi Üniversitesi ile Başkanlığımız arasında yapılan Lisansüstü Eğitim Protokolü çerçevesinde açılan Kamu Yönetiminde Denetim adlı Yüksek Lisans Programına Başkanlığımızca yapılan değerlendirmeye göre 15 mensubumuzun söz konusu programa katılımları sağlanmıştır. 2013 yılında diğer kamu kurum ve kuruluşlarından gelen talepler üzerine meslek mensuplarımızca Sayıştayın görev alanına giren konularla ilgili 29 eğitim faaliyeti gerçekleştirilmiştir. 12
b- Uluslararası İlişkiler 2013 yılında Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Teşkilatı (INTOSAI) ve Bölgesel Çalışma Grupları, Avrupa Sayıştaylar Birliği (EUROSAI), Avrupa Birliği Üyesi Ülke Sayıştayları, Avrupa Birliği Sayıştayı (ECA), Avrupa Birliği ne Aday Ülke Sayıştayları, Asya Sayıştaylar Birliği (ASOSAI), Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Sayıştaylar Birliği (ECOSAI), diğer Sayıştaylar ve uluslararası kuruluşlarla ilişkiler artarak devam etmiştir. Kurumumuz bu yıl içerisinde bir dizi uluslararası etkinlik ve ziyarete ev sahipliği yapmış, ayrıca kurumumuz meslek mensuplarının, yurtdışında çeşitli platformlarda gerçekleştirilen toplantılar ile kurs, seminer, çalıştay gibi eğitim etkinlikleri ve staj programlarına katılımı sağlanmıştır. INTOSAI ve Bölgesel Çalışma Grupları ile ilişkiler çerçevesinde, INTOSAI Afet Yardımlarının Denetimi ve Hesap Verme Sorumluluğu Çalışma Grubu (AADA) faaliyetleri kapsamında, Kurumumuzun sorumluluk ve liderliğinde yürütülen Afet Hazırlıkları konulu uluslararası paralel denetimin üçüncü toplantısı İstanbul da gerçekleştirilmiştir. Sayıştaylarda yolsuzluğun engellenmesi ve dürüstlüğün güçlendirilmesine katkı sağlamak amacıyla Hollanda Sayıştayı tarafından geliştirilen IntoSAINT Moderatör Eğitimi Programı kapsamında, EUROSAI üyelerine yönelik eğitim programı Kurumumuz ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir. Birleşmiş Milletler (BM) ve INTOSAI tarafından ortaklaşa düzenlenen «Sayıştayların Denetim, Danışma ve Rehberlik Faaliyetleri: Vatandaşları Dahil Etmeye Yönelik Riskler, Fırsatlar ve Olanaklar konulu 22. BM/INTOSAI Sempozyumu Viyana da gerçekleştirilmiştir. Sempozyumda ulaşılan sonuçlar ve geliştirilen önerileri içeren sonuç bildirgesi onaylanarak kamuoyu ile paylaşılmıştır. INTOSAI Geliştirme Girişimi (IDI) tarafından, gelişmekte olan ülkelerde Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Standartlarının (ISSAI) uygulanmasını desteklemek amacıyla ISSAI Uygulama Girişimi (3i Programı) adında kapsamlı bir kapasite geliştirme programı başlatılmış, bu çerçevede EUROSAI bölgesinde, projeden yararlanma koşullarını sağlayan ülke Sayıştaylarına yönelik olarak Bosna-Hersek in başkenti Saraybosna da bir 3i Yönetici Çalıştayı düzenlenmiştir. Kurumumuzdan da bir heyetin katıldığı bu çalıştayda tüm katılımcı Sayıştaylarca ISSAI lerin uygulanmasına ilişkin bir taahhütname imzalanmıştır. Aynı kapsamda Kamboçya nın başkenti Phnom Penh de ASOSAI üyesi ülke Sayıştaylarına yönelik bir Yönetici Çalıştayı düzenlenmiş, bir meslek mensubumuz her iki çalıştayda eğitici olarak görev almıştır. 13
Bunun dışında, Fransa Sayıştayının ev sahipliğinde Paris te gerçekleştirilen EUROSAI Bilişim Teknolojileri Çalışma Grubu 8. Toplantısına, EUROSAI tarafından Lüksemburg da gerçekleştirilen Etik Denetimi Seminerine, INTOSAI Bilişim Teknolojileri Denetimi Çalışma Grubu (WGITA) faaliyetleri kapsamında ve Litvanya Sayıştayının ev sahipliğinde başkent Vilnius ta düzenlenen VII. Etkililik, Ekonomiklik ve Verimlilik Denetimi Seminerine, Hollanda Sayıştayının ev sahipliğinde, Lahey de, yolsuzluğun engellenmesi ve dürüstlüğün güçlendirilmesine katkı sağlamak amacıyla geliştirilen IntoSAINT Moderatör Eğitimi Programı çerçevesinde yapılan IntoSAINT Öğrenilen Dersler toplantısına, IDI tarafından EUROSAI üyesi ülke Sayıştaylarına yönelik olarak Polonya nın başkenti Varşova da, ASOSAI üyesi ülke Sayıştaylarına yönelik olarak ise Hindistan ın başkenti Yeni Delhi de düzenlenen Sayıştayların Performanslarını Değerlendirme Çerçevesi (SAI PMF) Eğitim Kurslarına, Azerbaycan Sayıştayının ev sahipliğinde Bakü de gerçekleştirilen ve sonucunda Bakü Bildirisi nin kabul edildiği IV. Avrupa Ülkeleri Yüksek Denetim Kurumları Teşkilatı (EUROSAI) Arap Ülkeleri Yüksek Denetim Kurumları Teşkilatı (ARABOSAI) Ortak Konferansına, Filipinler Sayıştayının ev sahipliğinde başkent Manila da gerçekleştirilen ASOSAI 46. Yönetim Kurulu Toplantısına, Sırasıyla Vietnam ın HoChiMinh City kentinde ve Tayland ın başkenti Bangkok ta gerçekleştirilen Sahtecilik ve Yolsuzluğun Ortaya Çıkarılmasına Yönelik Denetim: Yolsuzluk ve Karaparanın Aklanması ile Mücadelenin Değerlendirilmesi isimli 10. ASOSAI Araştırma Projesi İkinci ve Üçüncü Toplantılarına, Japonya nın başkenti Tokyo da gerçekleştirilen Etkililik, Ekonomiklik ve Verimlilik Denetimi Konulu ASOSAI Semineri Eğiticiler Toplantısına, katılım sağlanmıştır. AB ile ilişkiler kapsamında, Üst düzey görevlilerden oluşan OECD-SIGMA Heyeti, ülkemizde dış denetim alanında son bir yılda gerçekleşen gelişmelerin ele alındığı bir dizi toplantı yapmak üzere Kurumumuzu ziyaret etmiştir. 14
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) 1. bileşeni 2010 yılı Ulusal Programı kapsamında yer alan ve Kalkınma Bakanlığının yararlanıcısı olduğu Stratejik Yönetimde Kapasite Geliştirme Projesi çerçevesinde, bir meslek mensubumuz tarafından Fransa ya bir çalışma ziyareti gerçekleştirilmiştir. Hollanda yla ikili işbirliği kapsamında sürdürülen MATRA Katılım Öncesi Hukukun Üstünlüğü Eğitim Programı çerçevesinde Lahey de gerçekleştirilen Kamu Finansal Yönetimi konulu kursa ve TAIEX Mekanizması kapsamında, Brüksel de gerçekleştirilen Etkililik, Ekonomiklik ve Verimlilik Denetimi konulu Seminer ile Hırvatistan ın başkenti Zagreb de gerçekleştirilen Kamu İç Mali Kontrol Sistemi konulu seminere katılım sağlanmıştır. Avrupa Birliği Sayıştayı, Avrupa Birliği Üyesi Ülke Sayıştayları ve Avrupa Birliği ne Aday Ülke Sayıştayları ile ilişkiler kapsamında, Avrupa Birliği Sayıştayından bir denetim ekibi, 2012 yılına ilişkin mali denetim yapmak amacıyla iki kez ülkemizi ziyaret etmiştir. Kurumumuzdan meslek mensupları da söz konusu denetim faaliyetlerinin yürütülmesinde bu ekibe eşlik etmiştir. Avrupa Birliği Sayıştayı tarafından düzenlenen 5 aylık staj programına; Kurumumuzdan dört denetçi katılmıştır. Ayrıca, Macaristan Sayıştayının ev sahipliğinde Budapeşte de yapılan Avrupa Birliği ne Aday ve Adaylığa Yakın Ülke Sayıştayları ve Avrupa Birliği Sayıştayı (ECA) İrtibat Görevlileri Toplantısı ile Arnavutluk un başkenti Tiran da Avrupa Birliği ne Aday ve Adaylığa Yakın Ülke Sayıştayları ve Avrupa Birliği Sayıştayı Çalışma Grubu bünyesinde gerçekleştirilen Performans Denetimi Çalıştayına kurumumuz temsilcileri de iştirak etmiştir. Diğer Sayıştaylar ile ikili ilişkiler kapsamında ise, Yeni Delhi de bulunan ve Hindistan Sayıştayı bünyesinde faaliyet gösteren Uluslararası Bilişim Sistemleri ve Denetim Merkezinde, gerçekleştirilen Çevre Denetimi ve Kamu İşletmelerinin Denetimi konulu eğitim programlarına, Pakistan da düzenlenen Etkililik, Ekonomiklik ve Verimlilik Denetimi Eğitim Programı na, katılım sağlanmıştır. Birleşik Arap Emirlikleri Sayıştay Başkanı başkanlığında iki kişiden oluşan Birleşik Arap Emirlikleri Sayıştay Heyeti kurumumuza bir çalışma ziyaretinde bulunmuştur. Ziyaret sırasında, denetim metodolojisi ve prosedürlerinin geliştirilmesi alanında tecrübe paylaşımı, mesleki eğitim ve öğretim, müşterek 15
denetim, seminer, konferans ve teknik toplantılar yapılması ile kamu sektörü dış denetimine ilişkin ulusal mevzuat, mesleki bilgi ve rehberlerin paylaşımı hususlarında ortak çalışmaların gerçekleştirilmesini hedefleyen bir İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır. Umman Sultanlığı Sayıştayından Sayıştay Başkanı başkanlığında dört kişilik bir heyet Kurumumuza bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Ziyaret kapsamında başta eğitim konuları olmak üzere iki kurum arasındaki işbirliği olanakları hakkında görüşmelerde bulunulmuştur. Kurumumuz ile Fransa Sayıştayı arasındaki işbirliği olanaklarını değerlendirmek ve görüşmelerde bulunmak üzere Fransa Sayıştayında görevli bir üye, Kurumumuza bir ziyarette bulunmuştur. Söz konusu ziyaret kapsamında mensuplarımıza Fransa Sayıştayını tanıtıcı bir konferans da verilmiştir. Kamu haznedarlığı ve maliyesi konularında bilgi ve tecrübe paylaşımı için ülkemizde çeşitli kurumlara ziyaretler gerçekleştiren birlik başkanları ve öğretim üyelerinden oluşan Azerbaycan Heyeti Kurumumuzu ziyaret etmiştir. Diğer uluslararası örgütler ile ilişkiler kapsamında, İtalya nın başkenti Roma da faaliyetlerini sürdüren NATO Savunma Koleji tarafından düzenlenen 123. Dönem Kıdemliler Kursuna, NATO nun dış denetiminin güçlendirilmesi konusunda bir olurluk incelemesi yapmak amacıyla oluşturulan çalışma grubunun Belçika nın başkenti Brüksel de gerçekleştirilen üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı toplantılarına, Brüksel de gerçekleştirilen NATO üyesi ülkelerin Yetkin Ulusal Denetim Kurumları (CNAB) temsilcileri yıllık toplantısına, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Genel Sekreterliği ve İİT Alt Kuruluşlarının 2012 mali yılı hesaplarını incelemek üzere Suudi Arabistan ın Cidde şehrinde yapılan 34. Mali Kontrol Organı (MKO) Toplantısına, Avusturya nın başkenti Viyana da gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi Uygulamanın Gözden Geçirilmesi Grubu toplantılarına, Kanada, Ottova da gerçekleştirilen Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) Sayıştaylar Projesi 9. Konferansına, Kurumumuzdan katılım sağlanmıştır. 16
c- Bilişim Sistemleri Çağımızda giderek kamu hizmetlerinin üretilmesi sırasında bilişim teknolojisi imkanlarından yararlanmak kaçınılmaz hale gelmektedir. Ülkemizde de kamu kurumları ve kuruluşları arasında bilişim teknolojisini kullanmak yaygınlaşmıştır. Pek çok kuruluş bilgisayar destekli yönetim bilişim sistemleri kurmuştur. Bilgisayar çıktılarının bilgisayarsız ortamda denetimi neredeyse imkânsız hale gelmektedir. Bu gelişmelere paralel olarak Sayıştayımız; - Bilgisayar destekli denetim tekniklerinin kullanımını yaygınlaştırmayı, - Denetim alanına giren kamu idarelerinin bilişim hizmetlerini denetlemeyi, - Bilgi teknolojileri kullanımı ve yönetimini geliştirmeyi, hedeflemiş ve sürdürülen faaliyetler sonucunda Bilgisayar Destekli Denetim Sistemi Yazılım Projesi ile Denetim Yönetim Sistemi tamamlanmıştır. Doküman Yönetim Sistemi ile Süreç Yönetim Sistemi çalışmaları devam etmektedir. d- İkincil Düzenlemeler 2011 yılı sonunda tamamlanan mevzuat altyapısında iyileştirme ve geliştirme çalışmaları devam etmiş bu kapsamda Denetim Geliştirme ve Eğitim Merkezi (DEGEM) Yönetmeliği, Savunma, Güvenlik ve İstihbarat ile İlgili Kamu İdarelerine ait Devlet Mallarının Denetimi Sonucunda Hazırlanan Raporların Kamuoyuna Duyurulmasına İlişkin Yönetmelik yürürlüğe konulmuş ve denetim rehberleri güncellenmiştir. e- 2012 Yılı Faaliyet Raporu 2012 Yılı Faaliyet Raporu yayınlanarak kamuoyuna açıklanmıştır. Ayrıca Rapor İngilizceye tercüme edilerek Sayıştayın internet sitesinde yayınlanmış ve dış dünyanın bilgisine sunulmuştur. 17
B- 2014 YILI BÜTÇE TEKLİFİ 1- SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI STRATEJİK PLANI (2014-2018) Sayın Başkan, Değerli Üyeler; Yukarıda değindiğim şu ana kadar gerçekleştirdiğimiz ve 2013 yıl sonu itibariyle tamamlanacak faaliyetlerimizin dayanağı olan 2009-2013 Stratejik Planımızın bu sene son uygulama yılıdır. Önümüzdeki beş yıllık dönemi kapsayan stratejik planımızı yayınlamış bulunmaktayız. Yeni stratejik planımızda Sayıştayın denetim ve yargı hizmetlerini en etkin şekilde sunmayı hedefleyen, bağımsızlık ve tarafsızlık, iyi yönetişim ve beklentilere duyarlılık, değişim ve yeniliklere açıklık ile mesleki yeterlilik ilkelerini benimsemiş bir Kurum olduğu vurgulanmaktadır. 2014-2018 Stratejik Planına göre önümüzdeki dönemlerde Sayıştayın stratejik amaçları; Uluslararası denetim standartlarına uygun şekilde denetim yapılarak Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından bütçe hakkının kullanılabilmesi için kamu idarelerinde hesap verme sorumluluğunun ve şeffaflığın yerleştirilmesi ile 5018 sayılı kanun gereğince gerekli altyapının oluşturulmasına katkı sağlamak, Kamu idarelerinin etkin denetimini yapabilmek için denetim anlayış, yaklaşım ve kapasitesini geliştirmek, Adil, hızlı, şeffaf ve etkin işleyen bir yargı için süreç ve altyapıyı geliştirmek, Sayıştay fonksiyonlarını etkin yürütebilmek için kurumsal yönetim kapasitesini ve insan kaynakları yönetimini güçlendirmek, Hesap verme sorumluluğu ve şeffaflık ilkelerinin geliştirilmesine katkı sağlamak amacıyla Sayıştay ın kamuoyu nezdinde tanıtılmasına yönelik çalışmalar yapmak, olarak belirlenmiştir. Bu amaçları gerçekleştirmeye yönelik olarak; Denetim faaliyetleri alanında, Kamu idarelerince 5018 sayılı Kanun gereğince kurulması gereken muhasebe sistemi, iç kontrol sistemi, performans yönetim sistemi gibi sistemlerin kurulmasına ve iyileştirilmesine katkı sağlamayı, Kamu idarelerinin etkin denetimini yapabilmek için denetim anlayış, yaklaşım ve kapasitesini geliştirmeyi, Denetim anlayış ve yaklaşımını geliştirmeyi, 18
Mesleki yeterliliği artırmayı, Modern denetim metodolojilerinin geliştirilmesi için ulusal ve uluslararası mesleki ve ilgili diğer kuruluşlar ile etkin işbirliği yapmayı, hedeflemektedir. Yargı faaliyetleri alanında; Yargı fonksiyonunun daha etkin, adil, hızlı ve şeffaf işlemesini sağlayacak bilişim altyapısını geliştirmeyi, İlamların infazının etkinliğini artırmayı, hedeflemektedir. Kurumsal yönetim ve iletişim alanında; Kurum faaliyetlerinin etkin yönetimini sağlayacak yönetim bilgi sistemi oluşturmayı, İnsan kaynakları yönetiminin etkinliğini artırmayı, TBMM ile ilişkileri geliştirmek ve Sayıştay faaliyetlerine ilişkin farkındalığı artırmayı, Denetlenen kurumlarla etkin iletişimi geliştirmeyi, Sayıştayı ve faaliyetlerini kamuoyu, medya, sivil toplum ve akademik çevreler nezdinde tanıtmayı, hedeflemektedir. 2-2014 YILI PERFORMANS PROGRAMI 2014 yılı Performans Programı; yeni stratejik planda yer alan amaçlar ile bu amaçlara ulaşmak için yukarıda belirtilen hedeflere göre hazırlanmıştır. Programa göre 2014 yılı performans hedeflerimiz ise şöyledir; Denetlenen kurumların muhasebe sistemi, iç kontrol sistemi, performans yönetimi sistemi gibi sistemlerini değerlendirmek üzere bir model geliştirilerek, ilgili sistemlerin iyileştirilmesine zemin hazırlanacaktır. Denetim anlayış ve yaklaşımını değiştirmek amacıyla, uluslararası standartlara uygun denetim rehberleri hazırlanarak uygulamaya konulacaktır. Mesleki yeterliliğin artırılması sağlanacaktır. Denetim metodolojilerinin geliştirilmesi için ulusal ve uluslararası düzeyde işbirliği yapılacaktır. 19
Yargılama süreçlerine ilişkin bilişim altyapısı tamamlanacaktır. İlamların infazının etkinliğini artırmak üzere izleme mekanizmaları oluşturulacaktır. Kurum faaliyetlerinin etkin yönetimine katkı sağlamak üzere süreç yönetim çerçeve belgesi tamamlanacaktır. İnsan Kaynakları Yönetim Stratejisi hazırlanacaktır. TBMM ile ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla İletişim Stratejisi hazırlanacaktır. Denetlenen kurumlarla etkin iletişimi geliştirmek için İletişim Stratejisi hazırlanacaktır. Kamuoyu, medya, sivil toplum ve akademik çevreler ile ilişkiler geliştirilecek ve İletişim Stratejisi hazırlanacaktır. Bu hedefler doğrultusunda yürütülecek faaliyetler ve izlenecek göstergeler Sayıştay Başkanlığı 2014 Mali Yılı Performans Programı taslağında Heyetinize arz edilmiştir. 3-2014 YILI BÜTÇESİ KAPSAMINDA YAPILACAK OLAN FAALİYETLER Sayın Başkan, Değerli Üyeler, Bugüne kadar tamamladığımız ve yapmakta olduğumuz faaliyet ve projeler hakkında bilgi vermiş bulunmaktayım. Bu aşamada sizlere 2014 yılı hedeflerimiz ve alınacak bütçe ödenekleri ile yapılacak faaliyetlerimiz hakkında bilgi vermek istiyorum. Sayın Başkan, Değerli Üyeler, Başkanlığımızın stratejik plan ve performans programında bahsedilen amaç ve hedeflerine ulaşabilmesi için 2014 Mali Yılı Bütçe Teklifinde; teklif edilen toplam ödenek tutarı 175.493.300 TL dir. 2013 yılı toplam ödeneği ise 164.587.200 TL idi. 2014 yılı Başkanlığımızın toplam ödenek teklifinin % 61,49 u personel gideri, % 8,12 si sosyal güvenlik gideri, % 24,26 sı mal ve hizmet alım gideri, % 0,39 u cari transferler, %5,74 ü ise sermaye giderlerinden oluşmaktadır. Başkanlık bütçesindeki artışın nedeni hizmet birimlerinin ihtiyaçları ile personel sayısı ile maaşlardaki artışlardan kaynaklanmaktadır. 2013 bütçesine kıyasla 2014 yılı bütçe teklifi % 6.62 oranında artış göstermiştir. 2015 yılı bütçe teklifi 180.701.700 TL, 2016 yılı bütçe teklifi 192.207.950 TL dir. 2012-2013 bütçe ödenekleri ile 2014 yılı bütçe ödenek teklifimiz tablo 1 de, 2014 yılı ödenek dağılım yüzdeleri grafik 1 de; Ekim sonu itibariyle 2013 yılı bütçe gerçekleşmeleri tablo 2 de; 2012 kesin hesap rakamları tablo 3 de yer almaktadır. 20
a- 2012-2013 Bütçe Ödenekleri ile 2014 Yılı Bütçe Ödenek Teklifi Tablo 1: Yıllara Göre Bütçe Ödenekleri EKONOMİK KODU BÜTÇE GİDERİNİN TÜRÜ 2012 2013 2014 Bütçe Ödeneği (TL) Bütçe Ödeneği (TL) Bütçe Teklifi (TL) 1 PERSONEL 91.261.710 103.849.700 107.911.800 2 SOSYAL GÜV. KUR. DEVLET PRİMİ GİD. 11.595.500 14.170.000 14.235.000 3 MAL VE HİZMET ALIM 29.649.500 38.081.000 42.582.000 5 CARİ TRANSFERLER 600.420 636.500 684.500 Personel 6 Giderleri SERMAYE GİDERLERİ 10.292.343 61 7.850.000 10.080.000 Sosyal Güv. Kur. Devlet Primi Gid. 8 TOPLAM 143.399.473 164.587.200 175.493.300 Mal ve Hizmet Alım Giderleri, Cari Transferler 25 Sermaye Giderleri 6 Grafik 2: 2014 Yılı Bütçe Teklifi Ödenek Dağılımı Yüzdeleri 6% 25% 8% 61% Personel Giderleri Sosyal Güv. Kur. Devlet Primi Gid. Mal ve Hizmet Alım Giderleri, Cari Transferler Sermaye Giderleri 21
b- 2013 Yılı Bütçe Gerçekleşmeleri Şu an itibariyle ödeneklerin yüzdesi düşük görünse de yıl sonunda gerçekleşmenin % 98 oranında olacağı tahmin edilmektedir. Tablo 2: Ekim Sonu İtibariyle 2013 Yılı Bütçe Gerçekleşme Oranı EKONOMİK KODU 1 2 3 5 6 BÜTÇE GİDERİNİN TÜRÜ PERSONEL GİDERLERİ SOSYAL GÜV. KUR. DEVLET PRİMİ GİD. MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ CARİ TRANSFERLER SERMAYE GİDERLERİ 2013 2013 Bütçe Ödeneği (TL) Ekim Sonu İtibariyle Harcama Durumu Gerçekleşme Oranı (%) 103.849.700 73.149.995 70,43 14.170.000 9.502.610 67,06 38.081.000 18.338.654 48,15 636.500 487.351 76,57 7.850.000 2.825.303 35,99 TOPLAM 164.587.200 104.303.712 63,37 c- 2012 Yılı Gerçekleşmiş Bütçe Giderleri (Kesin Hesap) 2012 Mali Yılı Kesin Hesabında; 143.399.473 TL tutarındaki toplam ödeneğin 130.495.384 TL si harcanmış olup % 8,99 a tekabül eden 12.904.089 TL si kullanılmayarak iptal edilmiştir. Harcama toplamının % 66,23 ü olan 86.418.913 TL si personel giderlerinden, % 8,43 ü olan 10.996.919 TL si sosyal güvenlik giderlerinden, % 19,24 ü olan 25.113.703 TL nin 24.512.056 TL si mal ve hizmet alım giderleri ile 601.647 TL si cari transferlerden, % 6,10 u olan 7.965.849 TL ise sermaye giderlerinden oluşmaktadır. Sayıştay Başkanlığının 2012 yılı hesaplarının denetimi ile ilgili TBMM tarafından görevlendirilen 2 Mülkiye Başmüfettişi tarafından düzenlenen 2012 Yılı Dış Denetim Raporu TBMM Başkanlığına sunulmuştur. Müteakiben Sayıştay Başkanlığı 2012 Yılı Dış Denetim Raporu TBMM Başkanlık Divanında 03.10.2013 tarihinde görüşülmüş ve 24.10.2013 tarihinde TBMM Genel Kurulunun bilgisine sunulmuştur. 22
Tablo 3: 2012 Yılı Kesin Hesabı EKONOMİK BÜTÇE KALAN GELECEK GERÇEKLEŞME KODU GİDERİNİN ÖDENEK HARCAMA YILA (TENKİS) TÜRÜ DEVİR ORANI (%) 1 PERSONEL GİDERLERİ 91.261.710 86.418.913 4.842.797 --- 94,69 2 SOSYAL GÜV. KUR. DEVLET 11.595.500 10.996.919 598.581 --- 94,83 PRİMİ GİD. 3 MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ 29.649.500 24.512.056 5.137.444 --- 82,67 5 CARİ TRANSFERLER 606.420 601.647 4.773 --- 99,21 6 SERMAYE GİDERLERİ 10.292.343 7.965.849 2.326.494 --- 77,39 TOPLAM 143.399.473 130.495.384 12.904.089 --- 91 23
SONUÇ Sayın Başkan, Değerli Üyeler, Türkiye Cumhuriyeti Sayıştayı olarak en büyük sermayemizin güvenilirlik olduğunu vurgulamak istiyorum. Sayıştay tüm çalışmalarında bağımsız ve tarafsız olarak güvenilir ve doğru hizmet üretmeye çalışmaktadır. Kamu kaynaklarının hukuka, kurallara, amaçlara uygun harcanıp harcanmadığını denetleyen; yolsuzluğa ve usulsüzlüğe karşı mücadele eden Sayıştayın güvenilir ve tarafsız olması bir zorunluluktur. Sayıştay denetim ve yargılamasının usul ve esasları hukuki düzenlemelerle belirlenmiştir. Bu usul ve esaslar dışına çıkılması mümkün değildir. Sayıştayca hazırlanan ve yasalar gereği farklı amaçları hedefleyen raporların niteliğinin doğru algılanması gerekmektedir. Sayıştay yeni stratejik planında yer alan ve yukarıda ayrıntılı bir şekilde sıralanan amaç ve hedeflere ulaşmak için yeni kurumsal misyon ve vizyon çerçevesinde, anayasa ve yasalarla kendisine verilen görev ve sorumlulukları optimal seviyede yerine getirmek azmi ve gayreti içerisindedir. Ancak, bu görev ve sorumlulukların yerine getirilebilmesi kamu idarelerinde hesap verme sorumluluğu ve şeffaflığın gelişmesine, sistemin gereksinimlerini düzgün bir şekilde karşılayacak mekanizmaların işlerliğine, denetimin gerekliliği bilincinin yerleşmesine, Sayıştay denetiminin kamu idarelerinin ürettikleri hizmetlerin kalitesinin artması bağlamında en büyük destekçi olduğunun anlaşılmasına bağlıdır. Sayıştay denetiminin kamu yönetiminde arzulanan etkiyi doğurması için kalkınma planlarında öngörülen amaçlardan başlayarak kurumsal stratejik planların, yıllık performans programlarının ve faaliyet raporlarının yasal gereklere uygun olarak hazırlanıp sonuçlandırılması, iyi işleyen bir iç kontrol sisteminin kurulmuş olması gerekmektedir. Bütün bu hususlarla birlikte denetlenen kamu idarelerinin Sayıştay denetimine yaklaşımlarının geliştirilmesi önem arz etmektedir. Önemine binaen tekrar vurgulamak isterim ki; Sayıştay denetimleri sonucu elde edilen bulgular değişik raporlara dağıtılmakta ve yerleştirilmektedir. Bulguların kaybedilmesi söz konusu değildir. Değişik amaç ve nitelikteki raporlardaki bulgular farklı olacaktı. Aksi halde, aynı bulguların tekrar etmesi halinde raporların birbirinden farkı olmayacaktır. 24
Sayıştay denetimleri sonucu hazırlanan raporlar olarak; -Yargılamaya esas rapor - Mali rapor - Performans raporu - Dış denetim genel değerlendirme raporu - Genel faaliyet değerlendirme raporu - Mali istatistikleri değerlendirme raporu - Genel uygunluk bildirimi - Diğer raporlar Sayıştayca yapılan denetim sonucu bulgular ilgisine göre bu raporlara serpiştirilmektedir. Herhangi bir bulgunun kaybolması mümkün değildir. Sayın Başkan, Değerli Üyeler, Bu temennilerle 2014 Mali Yılı Bütçe Teklifimizi takdirlerinize bırakıyor, yapacağınız katkılar için şükranlarımı ifade ediyor ve saygılarımı sunuyorum. Doç. Dr. Recai AKYEL Sayıştay Başkanı 25