Bitki tanıma I 1
GENUS: LARİX (MELEZLER) Kışın yaprak dökerler. Dallar gövdeye dağınık dizilir. Uzun ve kısa sürgünleri vardır. İğne yapraklar uzun sürgünlerde tek tek bulunur. Kısa sürgünlerde çoğu bir aradadır. Erkek ve dişi çiçekler teker teker kısa sürgünlerde bulunur. Polenlerde baloncuk yoktur. Kozalak 2-4 cm dir, dağımaz Tohum 3 köşeli ve kanatlıdır. 2
Türler Larix decidua Larix leptolepis Larix laricina Larix occidentalis Larix x eorolepis 3
Larix decidua 4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Larix leptolepis 21
22
23
24
25
26
27
28
29
Larix laricina 30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
Larix occidentalis 43
44
45
46
47
48
49
Larix x eurolepis 50
51
52
GENUS: PSEUDOLARİX (YALANCI MELEZLER) Kışın yaprak dökerler. Uzun ve kısa sürgünleri vardır. Erkek çiçekler kısa sürgünlerde bir aradadır. Dişi kozalaklar tek tek bulunur. Polenler baloncukludur. Kozalak pulları dağılır. Kanat tohumla kaynaşmıştır. 53
Pseudolarix kaempferi (Syn: Pseudolarix amabilis) 54
55
56
57
58
59
60
GENUS: PİCEA (LADİNLER) Sürgün ve dallar çevrel dizilir. Sığ köklüdürler (fırtınaya dayanıksız) Sürgünler üzerinde törpü gibi odunlaşmış çıkıntı vardır (yaprak döküldükten sonra kalan izler). İki türü hariç (P. omorica ve P. breweriana) yaprakları 4 köşelidir (parmaklar arasında yuvarlanır.) Dişi kozalaklar olgunlaşınca aşağıya sarkar ve dağılmaz. Her karpelde 2 kanatlı tohum vardır. Zehirli gazlardan zarar görürler. Önemli süs bitkileridir. 61
1. seksiyon: - Picea orientalis - Picea abies - Picea glauca 2. seksiyon: -Picea sitchensis -Picea engelmanni -Picea pungens 3. seksiyon: -Picea omorika -Picea breweriana Türler 62
Picea abies (avrupa ladini) 40-50 m boylanır. Kabuk gençlerde açık kahve, yaşlılarda kırmız açık kahvedir. Genç sürgünlerin üstü çıplak yada hafif tüylüdür. Erkek çiçekler önce çilek renkli sonra sarıdır. Dişi çiçekler tepede önce dik döllenince aşağıya sarkıktır. 10-15 cm uzunluğundaki kozalaklar silindiriktir. Kozalak pullarının kenarları seyrek kaba dişlidir. Nem isteği yüksek ısı isteği azdır. Zehirli gazlar ve kurak iklime duyarlıdır. Karadenizde iyi gelişir. 63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
Picea orientalis (doğu ladini) Toprağa kadar dallanır. Genç sürgünler açık renkli ve tüysüzdür. Doğu ladini diğer ladinlerden kısa iğne yaprakları ile ayrılır. Erkek çiçek karmen kırmızısı, dişi çiçek viyole renklidir. Kozalak 3-9 cm boyunda ve oval silindirik renklidir. Kozalak pullarının kenarları dişsizdir. Kafkaslar ve doğu karadenizde yaşar. Önemli bir süs bitkisidir. 75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
Picea pungens (mavi ladin) 30-50 m boylanabilir. İğne yapraklar 2-3 cm boyunda, dört köşeli, biraz kıvrık, uçları sivri ve batıcıdır. Yeşil, mavi-yeşil, gümüşi renklidir. Kabuk önceleri ince, kül grisi veya kahverengi-gri, pullu, daha sonraları kabuk gri-esmer, kalın ve derin çatlaklıdır. Kozalaklar 8-10 cm uzunluğunda 3 cm çapındadır. Taze iken yeşilimsi olgunlaşınca saman sarısı rengindedir. Kozalak pulları kağıt gibi ince, kenarları dalgalı, uçları kertiklidir. genç sürgünler kalın, çıplak, tomurcuklar konik yuvarlak, reçinesiz, tomurcuk pullarının uçları geriye doğru kıvrıktır. Toprak isteği fazla değildir. Kuru ve fakir topraklarda da yetişebilir. Park ve bahçelerde süs bitkisi olarak kullanılır. Peyzaj mimarisinde kullanırken sık dikim yapılmamalıdır. Aksi halde ağacın gölgede kalan kısımları çıplaklaşır. Ülkemizde doğal yayılış göstermez. 89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
Picea omorika (Balkan Ladini) 30 m'ye kadar boylanabilir. Tomurcuk kırmızı esmer renkli ve reçinesizdir. İğne yapraklar 8-20 mm uzunluğunda, 2 mm genişliğinde ve yassıdır. Erkek çiçekleri açık kırmızı renktedir. Kısa saplı dişi kozalaklar 4-6 cm uzunluğunda, 2-2.5 cm çapındadır. Taze iken morumsu-kırmızı olan rengi olgunlaştığında parlak tarçın-kahverengiye dönüşür. Kozalak pullarının kenarları yuvarlakça, geniş, dalgalı ve hafif dişlidir. Soğuğa, kara ve rüzgâra, endüstri bölgeleri ve şehir içi yeşil sahalara dayanıklı bir türdür. Değişik topraklarda yetişebilir. 102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
GENUS: PSEUDOTSUGA (DUGLAS GÖKNARLARI) Abies ve Picea cinsleri arasında yer alır ve 4-5 türle temsil edilir. Bakir ormanlarda 60-85 metre boy, 1.20-1.80 metre çap yapar. Douglas Göknarı, iyi gelişmiş, geniş ve yaygın yan kökler yapar. Çeşitli tipteki topraklar üzerinde bulunsa da en iyi gelişimini derin, iyi drenajlı mineralce zenin, geçirgen balçık topraklarda ve nemi yükse olan yerlerde gösterir. Yaprakları, göknar yaprakları gibi yassıdır. En Belirgin özelliği tomurcukları; çok sayıda, parlak, kestane kırmızısı pullar ile örtülü ve büyüktür. Bir yılda olgunlaşan dişi kozalaklar sürgün uçlarında terminal durumlu olup, olgunlaşınca aşağıya sarkar; karpeller açılır, fakat dağılmaz. Brahte karpellerden uzundur. Yassı üç köşeli tohumların üzerinde küçük reçine bezeleri bulunan sert bir kabuk var. Kanat büyük olup, kısmen tohumu örter. 112
Pseudotsuga menziesii 113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
GENUS: TSUGA Herdem yeşildir. 10 kadar türü bulunur. Küçük yumurta biçimli tomurcuklar reçinesizdir. Pinacaea familyasısın en küçük kozalaklarını taşırlar. Peyzaj materyali olarak değerli bir ağaçtır. Peyzaj bahçelerinde çit, rüzgar kesici veya tek başına kullanılabilir. Güneşli veya orta güneşte gelişirler. Nemli ve rutubetli yerlerde yetişir. Alkali ve torflu topraklara dikilmelidir. Yayılıcı kök yapısına sahiptir, bu durum hesaba katılarak dikim yapılmalıdır. Kaldırımlara dikilirse kökleri taşları kaldırabilir. Büyüme döneminde iyi budama yapılmalıdır. Çok gövdeli olarak büyür budama yapılarak tek bir gövdeye indirilmezse çok geniş ve heybetli bir ağaç olurlar. Üretimi çelik ve tohumla olur. 130
Önemli Türleri Tsuga Heterophylla (Batı Sugası) Tsuga Canadensis (Kanada Sugası) Tsuga Caroliniana (Karolanya Sugası) Tsuga Dumosa (Himalaya Sugası) 131
Tsuga Canadensis (Kanada tsugası) Genel Özellikleri: Narin gövdesinin kabuğu koyu-esmer, yaşlı gövdelerde kalın ve derin çatlaklıdır. Gençlikte dar, sivri piramidal bir tepeye sahiptir. Gölgeye çok dayanıklıdır. Sürgünleri ince, sarı esmer ve tüylüdür, iğne yaprakları 10-15mm. uzunluğunda ve 1,5mm. genişliğinde, tarağımsı dizilişlidir. Kısa saplı, ucu sivri, dar yumurta biçimindeki kozalakları 15-25mm. Boyundadır kozalak pulları deri gibi sert, yuvarlakça, kenarları tam ve dikkati çekmeyecek derecede de dişlidir. İklim ve Toprak İstekleri: Deniz iklimli yerlerin türü; nemli, derin ve serin balçık topraklarında iyi gelişir. Soğuklara ve gölgeye dayanır, kar baskınına ve yangına karşı duyarlıdır. Üretim tekniği: Üretimi tohum yapılır. Park ve bahçelerde soliter ya da küçük gruplar halinde kullanılır. 132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
Tsuga Heterophylla (Batı tsugası) Boy ve Çap: 40-50m. boy, 65-130cm. çap yapabilen, sivri piramit tepeli, sarkık dallı, düzgün ve simetrik gövdeli, birinci sınıf orman ağacıdır. Genel Özellikleri: 5-20mm. uzunluğunda ve 1mm. genişliğinde ki iğne yapraklan dipten uca kadar aynı genişlikte devam eder. 2.5-3cm. uzunluğunda ve dar yumurta biçimindeki kozalaklarında dış pulların kenarları düzdür. Kabuk koyu kırmızımtrak kahverengidir, derin yarıklarla, dar şeritlerle ayrılmıştır. İklim ve Toprak İstekleri: Deniz iklimli yerlerin türü; nemli, derin ve serin balçık topraklarında iyi gelişir. Soğuklara ve gölgeye dayanır, kar baskınına ve yangına karşı duyarlıdır. Üretim tekniği: Üretimi tohum yapılır. 147
148
149
150
151
152
153