EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz

EKONOMİK GELİŞMELER Temmuz - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU

İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI 4 TURİZM GELİRİ ve GİDERİ. 5 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) 5 ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) 6 DÖVİZ KURLARI 7 GRAFİKLER Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği.. 4 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 1

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2010 yılı birinci döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla %11.7 artış göstermiştir. Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2010 yılı birinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %16.0 lık artışla 243 258 Milyon TL olmuştur. 2010 yılının birinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %11.7 lik artışla 23 350 Milyon TL olmuştur. İstihdam İşsizlik ve İşgücü Hareketleri 2010 yılı Nisan döneminde, Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın aynı dönemine göre 805 bin kişilik bir artış ile 71 milyon 173 bin kişiye, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 853 bin kişi artarak 52 milyon 360 bin kişiye ulaşmıştır. Nisan 2010 döneminde işgücüne katılma oranı % 48,8 dir. 2010 yılı Nisan döneminde, Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,6 puanlık artışla % 48,8 olarak Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 1,1 puanlık artışla % 70,8, kadınlarda ise 2,2 puanlık artışla % 27,7 dir. İşgücünün eğitim ve yaş dağılımları ise; Toplam işgücünün % 16,8'ini 15-24 yaş grubundakiler oluşturmaktadır. Lise altı eğitimlilerde işgücüne katılma oranı; erkekler için % 68,8, kadınlar için % 23,8 dir. Yükseköğretim mezunu erkeklerde % 84,9 olan işgücüne katılma oranı, kadınlarda % 71,7'dir. Tarım dışı istihdam 1 milyon 139 bin kişi artmıştır. 2010 yılı Nisan döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 803 bin kişi artarak, 22 milyon 501 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 664 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 1 milyon 139 bin kişi artmıştır. Nisan 2010 döneminde istihdam edilenlerin % 25'i tarım, % 19,5 i sanayi, % 6,3 ü inşaat, % 49,2'si ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 1,1 puan, sanayi sektörünün payının 0,5 puan, inşaat sektörünün payının 0,5 puan arttığı, buna karşılık hizmetler sektörünün payının 2 puan azaldığı görülmektedir. Bu dönemde istihdam edilenlerin; % 71,4'ü erkek nüfustur. % 59,4'ü lise altı eğitimlidir. % 60,5'i ücretli, maaşlı veya yevmiyeli, % 25,8'i kendi hesabına veya işveren, % 13,7'si ise ücretsiz aile işçisidir. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 2

% 59,8'i, 10 kişiden az çalışanı olan işyerlerinde çalışmaktadır. % 3,1'inin ek bir işi vardır. % 3,7'si mevcut işini değiştirmek için veya mevcut işine ek olarak bir iş aramaktadır. Ücretli olarak çalışanların % 88,7'si sürekli bir işte çalışmaktadır. Yaptığı işten ötürü herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların oranı, önceki yılın aynı dönemine göre 0,6 puanlık artışla % 43,3 olarak Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı % 85,8 den % 85,1'e düşerken, tarım dışı sektörlerde % 29,2 den % 29,4 e yükselmiştir. İşsizlik oranı % 12 dir. Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 547 bin kişi azalarak 3 milyon 71 bin kişiye düşmüştür. İşsizlik oranı ise 2,9 puanlık azalış ile % 12 seviyesinde Kentsel yerlerde işsizlik oranı 3,3 puanlık azalışla % 14,2, kırsal yerlerde ise 1,9 puanlık azalışla % 7,6 olmuştur. Bu dönemde; İşsizler sıklıkla (% 31,9) "eş-dost" vasıtasıyla iş aramaktadır. İşsizlerin % 90,3 ü (2 milyon 773 bin kişi) daha önce bir işte çalışmıştır. Daha önce bir işte çalışmış olan işsizlerin % 47,3'ü "hizmetler", % 22,8 i "sanayi", % 18,5 i "inşaat", % 8,8 i "tarım" sektöründe çalışmış, % 2,6 sı ise 8 yıldan önce işinden ayrılmıştır. İşsizlerin; % 29,8 ini çalıştığı iş geçici olup işi sona erenler, % 18,8 ini işten çıkarılanlar, % 16,2 sini kendi isteğiyle işten ayrılanlar, % 8,1 ini işyerini kapatan/iflas edenler, % 8,5 ini ev işleriyle meşgul olanlar, % 7,4 ünü öğrenimine devam eden veya yeni mezun olanlar, % 11,2 sini ise diğer nedenler oluşturmaktadır. İşgücü dışında olanların % 49,4'ü daha önce bir işte çalışmıştır. Nisan 2010 döneminde işgücü dışında olup, daha önce bir işte çalışanların % 18,2'si tarım", % 11,4'ü "sanayi", % 3'ü "inşaat", % 19,6'sı "hizmetler" sektöründe çalışmış, % 47,8 i ise 8 yıldan önce işinden ayrılmıştır. Nisan 2010 döneminde 2 milyon 10 bin kişi işe yeni başlamış veya iş değiştirmiş olup, bunun toplam istihdam içindeki oranı % 8,9'dur. İşe yeni başlayan veya iş değiştirenlerin % 31'i 25-34 yaş grubundadır. Bu dönemde işe başlayan veya iş değiştirenlerin % 20,8'i "sanayi", % 32,5'i "hizmetler", % 24,5'i "inşaat" sektöründe, % 22,2'si ise "tarım" sektöründe işe başlamıştır. Mevcut işsizlerin % 11,6 sını (355 bin kişi) bu dönemde işten ayrılanlar oluşturmaktadır. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 3

İthalat İhracat ve Dış Ticaret Açığı Türkiye İstatistik Kurumu ve Gümrük Müsteşarlığı işbirliği ile oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; 2010 yılı Haziran ayında, 2009 yılının aynı ayına göre ihracat %14,8 artarak 9 567 milyon dolar, ithalat ise %21,5 artarak 15 185 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 4 166 milyon dolardan 5 619 milyon dolara ulaştı. 2009 Haziran ayında %66,7 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2010 Haziran ayında %63 e geriledi. Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği Milyon Dolar 2009-2010 Haziran Ayı Dış Ticareti 20 000 15 185 16 000 12 501 12 000 9 567 8 335 8 000 4 000 Milyon Dolar 2009-2010 Ocak -Haziran Dış Ticareti 100 000 83 324 80 000 62 366 60 000 54 822 47 722 40 000 20 000 2009 2010 2009 2010 İhracat İthalat 2009 2010 İhracat 2009 2010 İthalat 2009 Haziran ayında %47,8 olan Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki payı 2010 Haziran ayında %43,8 e geriledi. AB ye yapılan ihracat, 2009 yılının aynı ayına göre %5,1 artarak 4 190 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2010 Haziran ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Bu ülkeye yapılan ihracat 2009 Haziran ayına göre %7,5 artarak 855 milyon dolar olurken, Almanya yı sırasıyla İngiltere (567 milyon dolar), İtalya (549 milyon dolar) ve Irak (480 milyon dolar) takip etti. İthalatta ise, Rusya Federasyonu ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat %9,7 artarak 1 795 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya yı sırasıyla Çin (1 514 milyon dolar), Almanya (1 383 milyon dolar) ve ABD (1 098 milyon dolar) izledi. 2010 Haziran ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat kalemi, motorlu kara taşıtları (1 106 milyon dolar) olurken; bu fasılı, demir ve çelik (870 milyon dolar), kazanlar, makine ve cihazlar, aletler ve bunların aksam-parçaları (777 milyon dolar), Örme giyim eşyası ve aksesuarları (641 milyon dolar) ve elektrikli makine ve cihazlar, aksam-parçaları (621 milyon dolar) izledi. Haziran ayında; en yüksek ithalatı olan fasıl mineral yakıtlar ve yağlar (3 081 milyon dolar) oldu. Bu fasılı; kazan makine ve cihazlar, aletler ve bunların aksamparçaları (1 747 milyon dolar), demir ve çelik (1 363 milyon dolar) ve elektrikli makine ve cihazlar ve bunların aksam-parçaları (1 167 milyon dolar) izledi. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 4

Turizm Geliri ve Gideri Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre %7,4 artmıştır. Nisan, Mayıs ve Haziran aylarından oluşan II. Dönemde turizm geliri, geçen yılın aynı dönemine göre % 7,4 artarak 4 558 849 846 $ oldu. Turizm gelirinin 3 667 409 710 $ ı yabancı ziyaretçilerden, 891 440 137 $ ı ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile gerçekleştirmektedir. Bu dönemde yapılan harcamaların 3 537 727 494 $ ını kişisel, 1 021 122 352 $ ını ise paket tur oluşturmaktadır. Yabancıların ülkemizde ortalama kalış süresi 7,9 gece, kişi başı yaptıkları ortalama harcaması ise 480 $ dır. Yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ülkemizde ortalama kalış süresi 22 gece, kişi başı ortalama harcaması ise 1 212 $ dır. Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %8,2 artmıştır. 2010 yılı II. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 8 373 407 kişidir. Bunun 7 637 702 kişisini yabancı, 735 705 kişisini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturmaktadır. Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre %24,8 artmıştır. Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 24,8 artarak 1 169 245 581 $ olmuştur. Bunun 1 052 909 110 $ ı kişisel, 116 336 471 $ ı ise paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 712 072 vatandaşın kişi başı ortalama harcaması 683 $ dır. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 5

Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) TÜFE de aylık değişim %-0,48 olarak 2010 yılı Temmuz ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %-0,48 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,09, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,58 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,59 artış Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış %0,88 ile eğitim grubunda Temmuz ayında endekste yer alan gruplardan ev eşyasında %0,62, ulaştırmada %0,49, lokanta ve otellerde %0,34, konutta %0,28, sağlıkta %0,26, alkollü içecekler ve tütünde %0,01 artış, haberleşmede %-0,11, eğlence ve kültürde %-0,40, gıda ve alkolsüz içeceklerde %-0,73, çeşitli mal ve hizmetlerde %-2,01, giyim ve ayakkabıda %-5,19 düşüş Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE de en yüksek artış %28,91 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda Ulaştırma (%10,11), lokanta ve oteller (%9,88), konut (%8,32) artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ÜFE de aylık değişim %-0,16 olarak 2010 yılı Temmuz ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %-0,16 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,77, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,24 ve on iki aylık ortalamalara göre %5,33 artış Aylık değişim tarım sektöründe %-2,15, sanayi sektöründe %0,29 olarak Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %9,89, bir önceki yılın aynı ayına göre %16,22 ve on iki aylık ortalamalara göre %14,48 artış Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,72, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,56 ve on iki aylık ortalamalara göre %3,42 artış ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en yüksek aylık artış %3,99 ile maden kömürü, linyit ve turba alt sektöründe Sanayinin üç sektöründen madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %2,44, elektrik, gaz, su sektöründe %0,41, imalat sanayi sektöründe %0,21 artış Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, maden kömürü, linyit ve turba (%3,99), ağaç ve mantar ürünleri imalatı (%2,09), büro makineleri imalatı (%2,07), metal cevheri (%1,83), deri ürünleri imalatı (%1,44), taşocakçılığı ve diğer madencilik ürünleri (%1,39), gıda ürünleri ve içecek imalatı (%0,82) alt sektörleridir. Buna karşılık diğer ulaşım araçlarının imalatı (%-7,31), mobilya imalatı (%-1,26), giyim eşyası imalatı (%-0,69), metal eşya sanayi (%-0,55), kimyasal ürünlerin imalatı (%-0,26), kağıt ve kağıt ürünleri imalatı (%-0,26) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler olmuştur. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 6

01.07.2010-31.07.2010 TARİHLERİ ARASI DOLAR VE EURO DÖVİZ KURLARI DOLAR TEMMUZ 2010 EURO TEMMUZ 2010 TARİH ALIŞ (TL) SATIŞ (TL) 31.07.2010 1.5040 1.5140 30.07.2010 1.5040 1.5140 28.07.2010 1.5080 1.5180 27.07.2010 1.5080 1.5180 26.07.2010 1.5140 1.5240 24.07.2010 1.5180 1.5280 23.07.2010 1.5200 1.5300 22.07.2010 1.5270 1.5370 21.07.2010 1.5250 1.5350 20.07.2010 1.5300 1.5400 19.07.2010 1.5350 1.5450 17.07.2010 1.5360 1.5460 16.07.2010 1.5360 1.5460 15.07.2010 1.5330 1.5430 14.07.2010 1.5370 1.5470 13.07.2010 1.5430 1.5530 12.07.2010 1.5510 1.5610 10.07.2010 1.5480 1.5580 09.07.2010 1.5480 1.5580 08.07.2010 1.5480 1.5580 07.07.2010 1.5550 1.5650 06.07.2010 1.5500 1.5620 05.07.2010 1.5600 1.5700 04.07.2010 1.5620 1.5720 03.07.2010 1.5620 1.5720 02.07.2010 1.5600 1.5740 01.07.2010 1.5750 1.5870 TARİH ALIŞ (TL) SATIŞ (TL) 31.07.2010 1.9580 1.9730 30.07.2010 1.9570 1.9720 28.07.2010 1.9600 1.9750 27.07.2010 1.9570 1.9720 26.07.2010 1.9560 1.9710 24.07.2010 1.9540 1.9690 23.07.2010 1.9450 1.9610 22.07.2010 1.9500 1.9650 21.07.2010 1.9510 1.9660 20.07.2010 1.9710 1.9860 19.07.2010 1.9860 2.0020 17.07.2010 1.9820 1.9970 16.07.2010 1.9820 1.9970 15.07.2010 1.9700 1.9850 14.07.2010 1.9570 1.9720 13.07.2010 1.9600 1.9750 12.07.2010 1.9500 1.9650 10.07.2010 1.9550 1.9700 09.07.2010 1.9550 1.9700 08.07.2010 1.9580 1.9730 07.07.2010 1.9570 1.9720 06.07.2010 1.9540 1.9700 05.07.2010 1.9500 1.9650 04.07.2010 1.9600 1.9750 03.07.2010 1.9600 1.9750 02.07.2010 1.9600 1.9790 01.07.2010 1.9600 1.9760 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 7