88.09 486.068 4,6 % Göstergelerle TR + 4,9 0,1 Bölgesi 4.06.189 1.17.686 x / 78.7 Bölge Vizyonu: Kalkınmada ekolojik dengeyi gözeterek rekabet gücünü artıran, katma değer üreten, bilgi temelli ekonomisi ile kalkınma sürecini hızlandıran, özgüveni ve yaşam kalitesi yüksek, gelişen ve öğrenen bir bölge olmak. _ 4,1 1 85.70 T.C. Zafer Kalkınma Ajansı Genel Sekreterliği Cumhuriyet Mahallesi Hayme Ana Caddesi Metem Tesisleri Kat: 4, TÜRKİYE T: +90 74.71 77 61 (pbx) F: +90 74.71 77 6 eposta: info@zafer.org.tr pagb@zafer.org.tr www.zafer.org.tr 95 444 ZEKA Yatırım Destek Ofisi Dumlupınar. Cad. No:10 (Ticaret ve Sanayi Odası Kat: 4), TÜRKİYE T: +90 7.1 0 70 F: +90 7.1 1 70 eposta: afyonkarahisarydo@zafer.org.tr Yatırım Destek Ofisi Hayme Ana Cad. METEM Tesisleri Kat: 4, TÜRKİYE T: +90 74.71 77 61 11 F: +90 74.71 77 6 eposta: kutahyaydo@zafer.org.tr Yatırım Destek Ofisi Nişancıpaşa Mah. Atatürk Bulvarı İl Genel Meclisi Binası No: 0, TÜRKİYE T: +90 6.7 9 47 F: +90 6.9 49 51 eposta: manisaydo@zafer.org.tr Yatırım Destek Ofisi Durak Mah. Fatih Cad. Öz Merkez İş Merkezi No: /404, TÜRKİYE T: +90 76.4 4 41 F: +90 76.4 4 4 eposta: usakydo@zafer.org.tr
Göstergelerle 1
Kalkınma Ajansları, kuruluş felsefeleri itibariyle bulundukları bölgelerin geleceğe dönük stratejik vizyonlarını ortaya koyarak Bölge Planlarını yapmakla sorumludurlar. Yapılacak planın, kalkınmanın her boyutuna hitap etmesi A jans ın ana kriteridir. Bu kriterin tam anlamıyla uygulanabilmesi, sağlıklı ve güncel verilerin Ajans ın ihtiyaçları doğrultusunda temin edilmesine bağlıdır. Geleceğe dair planlama yapılırken ekonomik ve sosyal olguların her geçen gün belirsizliğinin arttığı bir ortamda, ulusal ve uluslararası birçok değişkenin hesaba katılması zorunluluğu günümüz koşullarında geleceğin tahmin edilip yorumlanması için doğru niceliksel verilerin önemini artırmaktadır. Bu veriler doğru okunabildiği ölçüde geleceğe yön verme şansı da o derece yükselecektir. Özellikle, Ajansların sürdürülebilir kalkınma modellerini Bölgelere uygularken istedikleri sonuca varabilmelerinde, rakamsal analizler önemli bir basamak teşkil etmektedir. Bu analizler, ekonomik ve sosyal planlama ile ilgili süreçlerde karar alma mekanizmalarına yol gösterici nitelik taşımaktadır. SUNUŞ Zafer Kalkınma Ajansı vizyonunu kalkınmada ekolojik dengeyi gözeterek rekabet gücünü arttıran, katma değer üreten, bilgi temelli ekonomisi ile kalkınma sürecini hızlandıran, özgüveni ve yaşam kalitesi yüksek, gelişen ve öğrenen bir bölge olmak şeklinde belirlemiştir. Bu kapsamda Ajans Göstergelerle TR adlı istatistiki verileri içeren çalışmasını hazırlamıştır. Çalışma, birçok kamu kurum ve kuruluşu ile irtibata geçilerek geniş bir perspektiften ele alınmıştır. Bu veriler, Bölge hakkında paydaşlara bilgi vermekle kalmayacak ayrıca yapılacak olan Bölge Planı kapsamında değerlendirilecek ve analizlere girdi sağlayacaktır. Benzer çalışmalar ilerleyen zamanlarda daha spesifik ve tematik analizler içerecek şekilde hazırlanmaya devam edecektir. DR. YILMAZ ÖZMEN Zafer Kalkınma Ajansı Genel Sekreter
KISALTMALAR İÇİNDEKİLER Kısaltmalar A TR Bölgesel İstatistikler B İli İstatistikleri C İli İstatistikleri D İli İstatistikleri E İli İstatistikleri DSİ EDAM Devlet Su İşleri Ekonomi ve Dış Politikalar Araştırma Merkezi TEMEL GÖSTERGELER NÜFUS EĞİTİM SAĞLIK 8 9 1 15 TARİHSEL GELİŞİM REKABETÇİLİK ENDEKSLERİ NÜFUS 54 55 55 76 77 77 98 99 99 ÖSYM Seçme ve Yerleştirme Merkezi GELİR ve TÜKETİM DIŞ TİCARET 16 17 EĞİTİM SAĞLIK 6 40 59 6 80 84 10 106 KATMA DEĞER 19 TOBB Odalar ve Borsalar Birliği SANAYİ 0 DIŞ TİCARET 41 64 85 107 TARIM SANAYİ 4 65 87 109 TÜİK İstatistik Kurumu TURİZM KÜLTÜR 6 7 TARIM 46 67 89 111 URAK Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu MADEN ENERJİ 8 9 TURİZM MADEN 49 50 70 71 9 9 114 115 5
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER 1. 1.1. 1.. 1....1......4..5..6...1..... 4. 4.1. 4.. 4.. TEMEL GÖSTERGELER Genel Arazi Dağılımı İlçe, Belediye ve Köy Sayıları Gelişmişlik Endeksleri NÜFUS Kentsel ve Kırsal Nüfus Yaş Gruplarına Göre Nüfus Nüfus Yoğunluğu Göç İstihdam İşgücü EĞİTİM Oranı Okullaşma Oranı Lisans Yerleştirme Oranı SAĞLIK Hastane Sayıları Yeşil Kart Bebek Ölüm İstatistikleri 7. KATMA DEĞER 7.1. GSKD in Sektörlere Dağılımı 7.. Kişi Düşen GSKD ($) 8. SANAYİ 8.1. Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı 8.. 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Listesine Giren İşletme 8.. Patent İstatistikleri 9. 9.1. 9.. 9.. 9.4. 9.5. TARIM Tarımsal Arazilerin Dağılımı SulanabilirSulanamayan Tarım Arazileri Tarımsal Ürünler Meyve Üretimi Büyükbaş Hayvan 10. TURİZM 10.1. Müze Ziyaretçi Sayıları 10.. Konaklama Tesisleri Afyon Kocatepe 5. 5.1. 5.. 6. 6.1. 6.. 6.. GELİR ve TÜKETİM Gelir Dağılımı Tüketim Harcaması Dağılımı DIŞ TİCARET İthalat İhracat Değerleri İthalat ve İhracat Değerlerinin Sektörel Dağılımı İthalatçı ve İhracatçı Firmaların İllere Göre Dağılımı 11. KÜLTÜR 11.1. Tiyatro 11.. Sinema 11.. Kütüphane 1. MADEN 1. ENERJİ 7
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER 1. TEMEL GÖSTERGELER 1.1. Genel Arazi Dağılımı İllerin Yüzölçümleri toplam 4.06.180 m yüzölçümüne sahiptir. Bölge illeri içerisinde ili 1.5.65 m ile en yüksek, ili ise 55.916 m ile en düşük yüzölçümüne sahip illerdir. Bölge nin toplam yüzölçümünün % 9.1 i tarım arazisi olup, bu oran % 1 lik değerinin üzerindedir. Çayırmera alanlarının yüzölçümü oranlarına bakıldığında ise oranından yüksek olan tek il aynı zamanda büyükbaş ve küçükbaş hayvan üretiminde bölgede en yüksek oranlara sahip olan dır. Orman ve fundalık alanların oranlarında ise ili oranının altında kalırken, diğer iller değerinin üzerindedir. Orman ve fundalık alanın yüzölçümüne oranında % 5 lük oranla ili göze çarpmaktadır. Yüzölçümü ( m ) 1.154. Tarım Alanı (m ) Oran ÇayırMera (m ) Oran OrmanlıkFundalık (m ) Oran Diğer Arazi (m ) Oran 486.068 4,1.9 0,1 4.9 1,1 19.696 16,7 1.17.686 409.488 4,9 88.09 1.. İlçe, Belediye ve Köy Sayıları 7,5 61.1 5,0 5.758 4,6 1.5.65 515.19 8,9 7.87,9 49.96 7, 78.7 1,0 55.916 5.546 Tablo 1: Arazi Dağılımı, Mevcut Durum Raporu, 010 illerinin ilçe, belediye ve köy sayıları incelendiğinde Bölge illeri arasında en çok ilçe ve belediyeye sahip il, 18 ilçe ve 107 belediye ile dır. Bölgede en çok köye sahip il ise 780 köy ile dır. 4,5 7.09 4,9 0.998 9,9 70.06 1,6 TR Bölgesi 4.06.189 1.646.95 9,1 85.70 9, 1.579.84 7,5 594.790 14,1 78.54.700 4.505.000 1, 14.617.000 18,6 1.189.000 7,0 18..700, 1.. Gelişmişlik Endeksleri İllerin gelişmişlik endeksleriyle ilgili olarak URAK ve EDAM tarafından yapılan çalışmalar incelenmiş olup, ili tüm iller arasında gelişmişlik endeksi bakımından URAK a göre., EDAM a göre ise 6. sırada yer almaktadır ve illeri içerisinde her iki çalışmada da en üst sıradaki ildir. ili de, URAK ta 40., EDAM da ise 8. sırayı alarak her iki çalışmada da bölge illeri arasında. sıradadır. ili URAK ın çalışmasında 45., EDAM ın çalışmasında EDAM Gelişmişlik Endeksleri ise. sırayı alırken, ili her iki endeks çalışmasında da 48. sırayı almıştır. Endekslere ilişkin daha detaylı bilgiler İl Bazlı İstatistikler kısmında verilmiştir. A K M U.NÜFUS.1. Kentsel ve Kırsal Nüfus URAK 48 45 40 EDAM Tablo : URAK Rekabetçilik Endeksi 009010, EDAM İçin Bir Rekabet Endeksi, 009,.005.558 kişilik nüfusu ile toplam nüfusunun % 4.07 sini oluşturmaktadır. ili Bölge içinde en fazla nüfusa sahip il, ili ise en az nüfusa sahip ildir. Kentsel ve kırsal nüfusların oranları değerlendirildiğinde, nin toplam nüfusunun % 76 sı il ve ilçe merkezlerinde yaşarken, bu oran nde % 6 tür. Kentsel nüfus oranı bakımından gerek oranının gerekse Ege Bölgesi oranının altındadır. Kentsel nüfusun Nüfus toplam nüfusa oranı da % 5, da % 64, da % 67, ta % 66 dır. A K M U 48 6 8 A K M U Kentsel Nüfus Kırsal Nüfus İllerin Köy Sayıları 56..56 17.500.6 7.7.988 İlçe 18 1 16 6 5 Belediye 107 7 84 4 87 Köy 88 511 780 44 1.9 Tablo : Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Bölgesel İstatistikler, TÜİK, 010 1.898.80 65.41 8.57 94.67 5.570 1.106.78.18 06.94 455.17 11.449.005.558 697.559 590.496 1.79.484 8.019 Tablo 4: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Nüfus Yoğunluğu, TÜİK, 010 8 9
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER.. Yaş Gruplarına Göre Nüfus nde yaşayan halk, yaş gruplarına göre sınıflandırıldığında nüfusun % 69 unun 1564 yaş aralığında bulunduğu görülmektedir. bu istatistiklerde genel itibariyle ile benzer oranlara sahip olmakla beraber 014 yaş arası nüfusun oranında oranının altında kalırken, 1564 yaş arası nüfus ve 65 yaş üzeri nüfus oranlarında ise oranının üzerindedir. Bölge illeri birbiri ile kıyaslandığında ise ilinde 014 yaş arası nüfus oranının diğer illerden yüksek, 1564 yaş arası nüfus oranının ise 1564 Yaş Arası Nüfus diğer illerden düşük olduğu görülmektedir. Diğer illerde ise birbirine benzer oranlar dikkat çekmektedir. Bölge de, çalışabilir nüfus olarak kabul edilen 1564 yaş arasında toplam.074.485 kişi bulunmaktadır. A.. Nüfus Yoğunluğu A 150 100 50 0 K K M M U U km ye Düşen Kişi 014 Yaş 18.878.58 648.946 17.9 11.0 90.904 7.097 014 Yaş 5,6 1,6 4,8 19,1 1,1 1, 1564 Yaş 49.516.670.074.485 459.90 417.881 965.5 1.178 1564 Yaş illeri kilometrekareye düşen kişi sayısı bakımından büyükten küçüğe doğru,,, şeklinde sıralanmaktadır., Düzey bölgeleri arasında nüfus yoğunluğu bakımından 19. sırada yer almaktadır. Bölgenin nüfus yoğunluğu ortalaması ortalamasının altında olup; Bölge illerinden sadece ilinin nüfus yoğunluğu Bölge ve ortalamasının üzerindedir. Nüfus Yoğunluğu (Kilometrekareye Düşen Kişi ) TR Grafik 1: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Nüfus Yoğunluğu, TÜİK, 010 67, 69,0 65,9 70,8 70,0 68,4 65 ve Üstü Yaş 5.7.76 8.17 64.7 59.59 1.057 7.744 65 ve Üstü Yaş 7, 9,4 9, 10,1 8,9 10, Tablo 5: Nüfusun Yaş Gruplarına Dağılımı, TÜİK, 010 illerinin en çok göç aldığı ve göç verdiği iller incelendiğinde, bu illerin benzerlik gösterdiği görülmektedir. En çok göç verilen ve göç alınan il olarak Ege Bölgesi nin en gelişmiş ili olan İzmir öne çıkmaktadır., ve illerinin en çok göç aldığı il İzmir, ilinin en çok göç aldığı il ise İstanbul dur. Benzer şekilde, ve illerinin en çok göç verdikleri il İzmir iken, ilinin en çok göç verdiği il Bursa dır. Tablo bütününe bakıldığında her ilin çoğunlukla komşu olduğu illerden göç aldığı ve göç verdiği görülmektedir..5. İstihdam İstihdamın sektörlere göre dağılım tablosu incelendiğinde, istihdamının % 9,9 unun tarım, % 5,6 sının sanayi, % 4,5 inin ise hizmet sektöründe yer aldığı görülmektedir. Bu oranlar TR1 (İzmir) ve TR (AydınDenizliMuğla) Bölgeleriyle karşılaştırıldığında, tarım sektöründeki istihdam oranında Ege Bölgesi nde birinci, sanayi sektöründe ikinci, hizmet sektöründe üçüncü sırada yer almaktadır. Tarım sektöründe istihdam edilen nüfus, toplam istihdamın % 9.9 una İstihdam tekabül etmekle birlikte, Bölge de tarım sektöründen elde edilen katma değer, toplam katma değerin yalnızca % 19.8 ini oluşturmaktadır. Hizmet sektörü istihdamı, Bölge deki toplam istihdamın % 4.5 ini oluştururken, hizmet sektöründen elde edilen katma değer ise toplam katma değerin % 47.9 una tekabül etmektedir. Bu durum, istihdamın yüksek olduğu sektörlerden elde edilen katma değerlerin görece düşük olduğunun göstergesidir. TR1 17.451 4.119 En Çok Göç Aldığı İller En Çok Göç Verdiği İller TR TR Aldığı Göç 15.11.094 8.998 Verdiği Göç 19.9 5.497 9.56 Net Göç 6.668 4.61.40 564 Net Göç Hızı (Binde) 9,51 7,78,46 1,67 Tablo 6: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre İllerin Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı, TÜİK, 010 İzmir İstanbul Antalya İzmir Denizli İstanbul İstanbul İzmir Bursa Bursa İstanbul İzmir İzmir İstanbul Balıkesir İzmir İstanbul Balıkesir İzmir İstanbul İzmir Tablo 7: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre İller Arası Göç, TÜİK, 010.4. Göç A K M U illerinin tamamında verilen göç, alınan göçten fazla olduğu için net göç eksi değerdedir. Net göç hızlarına bakıldığında ise bölgede en fazla değişikliğin binde 9,51 seviyesindeki net göç hızıyla da gerçekleştiği görülmektedir. 010 yılı verileri incelendiğinde Ege bölgesi içerisinde net göç hızı negatif olan (verdiği göç aldığı göçten daha fazla olan) tek bölge dir. Net Göç 10 11 TR1 TR TR Tarım (Bin Kişi) 15 8 Tarım 11,7,8 9,9 Sanayi (Bin Kişi) 97 1 46 Sanayi 0,5 1,8 5,6 Hizmet (Bin Kişi) 75 460 1 Hizmet 57,8 45,4 4,5 (Bin Kişi) 1.0 1.01 960 Tablo 8: İstihdamın Sektörel Dağılımı, TÜİK, 010
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER.6. İşgücü Ege Bölgesi illerinde iş gücüne katılım, işsizlik ve istihdam oranları incelendiğinde, en yüksek iş gücüne katılım oranının % 49, ile ilinde, en düşük iş gücüne katılım oranının ise % 46.7 ile ilinde olduğu görülmektedir. İşsizlik oranları incelendiğinde ise en yüksek oran yine iline aitken, en düşük işsizlik oranı ilindedir. İstihdam oranında ise en yüksek oran % 45,7 ile ilinde, en düşük oran ise % 4,5 ile ilindedir. İstihdam Oranı geneli ile kıyaslandığında, Bölge illerinin tamamının istihdam oranları yüksekken, işsizlik oranları değerinden düşüktür. A K M U 008 009 010 Okuma yazma bilen oranı/ Kadın 86,7 87,5 89,5 Okuma yazma bilen oranı/ Erkek 96,7 97,04 97,6 Okuma yazma bilen oranı/ 91,64 9,5 9,5 Okuma yazma bilen oranı/ Kadın 89,4 90,1 91,6 Okuma yazma bilen oranı/ Erkek 97,46 97,71 98,16 Okuma yazma bilen oranı/ 9,4 9,9 94,91 Okuma yazma bilen oranı/ Kadın 90,1 87,9 90,1 Okuma yazma bilen oranı/ Erkek 97,79 97,04 97,79 Okuma yazma bilen oranı/ 9,96 9,47 9,96 Tablo 11: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Okuryazarlık Durumuna Göre Nüfus, TÜİK, 010 İş Gücüne Katılım Oranı 48,8 47,1 46,7 49, 48,5 İşsizlik Oranı 11,9 7,6 6,5 8,1 7,8 İstihdam Oranı 4,0 4,5 4,7 45,4 44,7 100 95 90 85 008 009 010 Tablo 9: İş gücüne Katılım, İşsizlik ve İstihdam Oranları, TÜİK, 010 İş gücünün yaş gruplarına dağılımı incelendiğinde geneli değerleri ile TR Bölgesi değerlerinin birbirine yakın olduğu görülmektedir. Arada yüzdelik olarak küçük farklar bulunmakla birlikte, kadın ve erkek toplamı dikkate alındığında ndeki iş gücünün yaş gruplarına dağılım oranlarının değerinden tüm yaş gruplarında yüksek olduğu görülmektedir. 80 Okuma Yazma Bilen Oranı / Kadın Okuma Yazma Okuma Yazma Bilen Oranı / Erkek Bilen Oranı / Grafik : Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Okuryazarlık Durumuna Göre Nüfus, TÜİK, 010 Erkek Kadın 154 5, 5,8 8,4 54 554 95,4 86,5 5,6 4,6 65,8 60,5 TÜRKİYE 55+ 154 54 554 55+ 5, 50,9 9,9 86,5 4, 11, 6, 6,9,1 11,5, 8, 65,4 59,4,0 Tablo 10: İş gücünün Yaş Gruplarına Dağılımı, TÜİK, 010.. Okullaşma Oranı A K M U Net okullaşma oranlarına bakıldığında, ilköğretim okullaşma oranlarında oranlarının oldukça yüksek olduğu ve gelişmiş ülke oranlarına yakın değerlere sahip oldukları görülmektedir. TR Bölgesi illeri, ili haricinde okullaşma oranında ve Ege bölgesi oranlarından yüksek oranlara sahip olup; Bölge içerisinde en yüksek oran % 99,0 ile iline aittir. İlköğretim Oranı.EĞİTİM.1. Oranı TR Ege Bölgesi OkumaYazma Oranı, 010 nde okuma yazma bilenlerin oranı 008 ve 010 yılları arasında artan bir grafik çizmiştir. Bununla birlikte, kadınların okuma yazma oranındaki dezavantajlı durumu de de olduğu gibi devam etmekte olup, bu durum toplam nüfustaki okuma yazma oranını düşürmektedir. 010 yılı verilerine bakıldığında gerek kadın okuma yazma oranı gerekse erkek okuma yazma oranı ve Ege Bölgesi oranlarının altında kalmakla birlikte söz konusu fark oldukça küçüktür. Ortaöğretim okullaşma oranları ise ilköğretim okullaşma oranlarıyla kıyaslandığında düşük kalmakta ve % 65 ile % 81 oranları arasında değişiklik göstermektedir. Afyonkarahi Ortaöğretim Oranı sar ili % 65 lik oran ile geneli oranının altında kalırken ili % 81 o ran ile nin en yüksek oranına sahiptir. A K M U İlköğretim Ortaöğretim Ege Bölgesi 98,41 98,8 98,64 97,94 99,0 98,9 98,61 69, 76,55 7,4 65,87 81,66 7,0 79,6 Tablo 1: Eğitim, İlköğretim ve Ortaöğretim Okullaşma Oranı, TÜİK, 010 1 1
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER Gelişmiş ülkelerde bu oran, ye kıyasla daha yüksek olup, World Bank Indicators 011 verilerine göre ortaöğretim okullaşma oranı Fransa da % 98, İngiltere de % 9, Amerika Birleşik Devletleri nde ise % 88 dir. 4.SAĞLIK 4.1. Hastane Sayıları 100 90 80 70 60 50 40 0 0 10 0 İlköğretim Ortaöğretim Ege TR A.karahisar Grafik : Eğitim, İlköğretim ve Ortaöğretim Okullaşma Oranı, TÜİK, 010 A K M Hastane Sayıları U nde toplamda 6 adet hastane bulunmakta olup, bunlardan 49 u Sağlık Bakanlığı na bağlıyken 14 ü özel kurumdur. Bölge de en çok hastanenin bulunduğu il, en az hastanenin bulunduğu il ise tır. Bakanlığa Bağlı Kurum 16 9 18 6 Özel Kurum 7 Tablo 14: Hastane Sayıları, TÜİK, 010.. Lisans Yerleştirme Oranı 0,50 A K M U Lisans Programlarına Yerleştirme Oranları, % 48 lik lisans programlarına yerleştirme başarı oranı ile % 47 olan oranının üzerindedir. ili, % 49 luk lisans programlarına yerleşen öğrenci oranı ile Bölge içerisinde en başarılı ildir. ilini % 48 ile, % 47 ile de ve illeri takip etmektedir. Tüm Bölge illerinin ortalamasına denk veya ortalamasının üzerinde oranlara sahip olduğu görülmektedir. Sınava giren sayısı 1.69.601 61.869 1.767 1.84 7.7 7.57 yerleşen sayısı 789.167 9.748 6.616 6.008 1.61.51 Başarı Oranı 0,47 0,48 0,48 0,47 0,49 0,47 Tablo 1: Lisans Yerleştirme Oranları, ÖSYM, 010 Başarı Oranı 4.. Yeşil Kart A K M U Yeşil Kart Oranı Yeşil Kart Sahibi Nüfusa Oranı yeşil kart sahiplerinin oranları incelendiğinde, Ege Bölgesi nde ve nde en yüksek oran iline aittir. Bölge de, % 9.6 orana sahip olan ilini, % 8., % 8. ile takip etmektedir. ise % 5. ile en düşük orana sahiptir. ili, tüm iller içerisinde yapılan sıralamada 46, ili 55, ili 64, ili ise 67. sıradadır. 57.41 8, 4.. Bebek Ölüm İstatistikleri TR Ege Bölgesi 1.87 5, 1.110 Tablo 15: Yeşil Kart Sayıları, TÜİK, 010 009 yılı bebek ölüm oranları incelendiğinde, 0 ila 0 günlük bebeklerin ölüm oranlarının binde 11,56 ile Ege Bölgesi ve oranlarının üzerinde olduğu görülmektedir. 1 ila 1 aylık bebeklerin ölüm o ranlarında ise, Ege Bölgesi oranlarından yüksek değerlere sahip olmakla birlikte binde 4,8 lik oranının altında kalmaktadır. 9,6 8.10 8, 0,48 Bebek Ölüm Oranları (Binde) 00 Günlük (Binde) 11 Aylık (Binde) 0,46 1,8 9,01 4,8 0,44 TR Ege Bölgesi 14,9 9,94 4,5 Grafik 4: Lisans Yerleştirme Oranları, ÖSYM, 010 16,0 11,56 4,47 Tablo 16: Günlük ve Aylık Bebek Ölümleri, TÜİK, 009 14 (Günlük ve Aylık Bebek Ölümleri İstatistiklerinin, Doğum İstatistiklerine Oranlanmasıyla Elde Edilmiştir) 15
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER 5.GELİR ve TÜKETİM 5.1. Gelir Dağılımı ve 00 yılı gelir dağılımı verileri incelendiğinde, gelire göre sıralı % 0 lik dilimlerde nin ilk dört diliminin deki ilk dört dilime kıyasla kullanabilir toplam gelirden daha yüksek pay aldığı görülmektedir. Bu durumda kullanılabilir yıllık gelirin nde den daha adaletli dağıldığı söylenilebilir. Gelire Göre Sıralı % 0'lik Dilimler Kullanılabilir Yıllık Gelir 1. % 0. % 0. % 0 4. % 0 5. % 0 Milyon TL 10.809.491.775 18.54.88.046 6.09.18.941 7.741.799.501 87.117.11.491 180.04.70.754 5.. Tüketim Harcaması Dağılımı % 6 10, 14,5 0,9 48, Milyon TL 9.48.65 708.904.786 971.898.799 1.91.41.80.706.4.77 6.171.1.89 % 6,4 11,5 15,7,5 4,9 Tablo 17: Gelir Dağılımı, TÜİK, 00 6. DIŞ TİCARET 6.1. İthalat İhracat Değerleri A A K M İhracat Oranları K M İthalat Oranları İthalat ($) İhracat ($) U U illerinin ithalat ve ihracat değerlerine bakıldığında ili bölge ithalatının % 89 unu, ihracatının da % 88 ini karşılamakta olup, dış ticarette bölgenin en aktif ili konumundadır. İthalatta ilini, % 4, ile, %,9 ile ve %, ile de izlemektedir. İhracat oranlarında ise ilini % 5,6 ile, %,1 ile ve %,9 ile illeri takip etmektedir. İthalat ve İhracat değerlerini karşılaştırdığımızda ve illerinde ihracat değerleri ithalat değerlerinden yüksek iken, ve illerinde ithalat değerleri ihracat değerlerinden yüksektir. ilinin ihracatının % 98 sinin imalat sanayi sektöründe gerçekleşmesi, ildeki imalat sanayinin Bölge ihracatındaki önemini göstermektedir..0.88.15.897.576.09 7.65.0 17.4.709 18.48.48 10.06.5.96.014.71.445.555.708 19.744.460 114.759.15 Tablo 19: Dış Ticaret İstatistikleri Veri Tabanı, TÜİK, 010 TR1 TR Gıda ve Alkolsüz İçecekler tüketim harcamaları Ege Bölgesi ndeki diğer Düzey Bölgeleriyle kıyaslandığında, nde konut/kira ve ulaştırma harcamalarının toplam harcamalar içerisindeki payının, TR1 ve TR Bölgeleri nin paylarından daha küçük olduğu görülmektedir. Bununla birlikte nde gıda harcamalarının ve sağlık harcamalarının toplam harcamalara oranı TR ve TR1 Bölgeleri nin oranından yüksektir. Alkollü İçecekler, Sigara ve Tütün Giyim ve Ayakkabı Konut ve Kira Mobilya, Ev Aletleri ve Bakım Hizmetleri Sağlık TR Konut ve Kira Harcamaları Ulaştırma Haberleşme Eğlence ve Kültür Eğitim Hizmetleri Lokanta ve Oteller Çeşitli Mal ve Hizmetler 5,6 5,1 6,4 4,4 6,1,6 1,1 4,1,6 1,5 5 4,4 TR1 Bölgesi 0, 4,6 4,8 1,6 5,9 1,8 1, 4,,9 5,7 TR Bölgesi,6 5,1 5, 4,7 6,, 16 4,5 1,6 5,9 6.. İthalat ve İhracat Değerlerinin Sektörel Dağılımı ihracatının sektörel dağılımı incelendiğinde nin en çok ihracat yaptığı sektör, toplam ihracattaki % 96 lık oran ile imalat sanayidir. Bu oranın yüksek olmasında, Bölge ihracatının % 88 ini gerçekleştiren ilinde imalat sanayinin ihracattaki payının % 98 civarında olmasının payı büyüktür. Benzer şekilde, Bölge illerinin tamamında ihracatta en yüksek paya sahip sektör imalat sanayidir. İmalat sanayi dışında ihracat içerisindeki payları en yüksek olan sektörler ilinde tarım ve ormancılık İhracat sanayi, ilinde madencilik ve taş ocakçılığı, ilinde tarım ve ormancılık, ilinde ise toptan ve perakende ticarettir. İthalat değerleri incelendiğinde de, imalat sanayinin Bölge de % 94 lük oran ile en yüksek paya sahip sektör olduğu görülmektedir. ithalat içerisindeki payı en yüksek il yine dır. ilinde imalat sanayinden sonra ithalat değerlerindeki payı en yüksek sektör tarım ve ormancılık, ilinde maden ve taş o cakçılığı, ilinde tarım ve ormancılık, ilinde ise toptan ve perakende ticaret olup; illerde ithalatta en yüksek paya sahip sektör Tablo 18: Tüketim Harcamalarının Kalemlere Dağılımı, TÜİK, 010 16 17 A A K K M M İthalat U U
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER ler ihracattaki en yüksek paya sahip sektörlerle eşleşmektedir. Bu durum, yapılan ihracatın ithalata bağımlı olduğunun göstergelerinden biri olarak kabul edilebilir. Tarım ve Ormancılık Madencilik ve Taş Ocakçılığı İmalat Sanayi Toptan ve Perakende Ticaret ISIC Adı 6.. İthalatçı ve İhracatçı Firmaların İllere Göre Dağılımı İl İhracat (Dolar) 47.70.8 4.198 54.104.591 508.06 10.77.097 8.90.569 4.541.469 79.690 4.14.168 7.70.896 140.805.871 115.460.556.85.1.116 101.640.907.74.18.450 97.987 00 5.490.11 8.468.051 14.56.649.897.576.09 İthalat (Dolar) 9.46.181 4.679 117.05.746 15.8.159 141.95.765 87.074.64.767 4.056.14 85.81 7.60.806 6.051.687 115.5.170.87.549.6 105.00.185.11.16.05 168.091 Tablo 0: Dış Ticaret İstatistikleri Veri Tabanı, TÜİK, 010 4.54.55 8.676.80 1.199.49.0.88.15 7. KATMA DEĞER 7.1. GSKD in Sektörlere Dağılımı illerindeki sektörlerin Gayri Safi Katma Değer (GSKD) içerisindeki payları incelendiğinde, 006 ile 008 yılları arasında GSKD de tarım sektörünün deki payının azaldığı, ndeki payının ise dalgalı bir seyir izlediği görülmektedir. Hizmet sektörü incelendiğinde ise sektörün yarattığı GSKD nin deki payının yıllar içerisinde arttığı, ndeki payının ise yine dalgalı bir seyir izlediği görülmektedir. Yapılan rekabetçilik endeksi çalışmalarında en yüksek puana sahip illerin ekonomik yapısı incelendiğinde, tarım sektörünün GSKD ye katkısının görece düşük, hizmet sektörünün katkısının ise görece yüksek olduğu görülmektedir. TR Bölgesi verileri bu çerçevede değerlendirildiğinde, hizmet sektörünün GSKD deki oranının rekabet gücü yüksek illerin gerisinde olduğu ve yeterli gelişmeyi henüz göstermiyor olduğu ifade edilebilir. 006 007 008 006 007 008 Tarım (Bin TL) 4.711.00 4.94.994 6.17.161 Tarım 19,7 18,4 19,8 Sanayi (Bin TL) 7.849.87 8.746.14 9.994.66 Sanayi,8,7, Hizmet (Bin TL) 11.59.16 1.080.57 14.848.475 47,5 48,9 47,9 Hizmet Tarım Sanayi Hizmet.90.5 6.751.665 0.970.7 9,4 8,5 8,5 8, 7,8 7, 6,4 6,7 64, Tablo : GSKD'in Sektörlere Dağılımı, TÜİK, 008 Tarım Sanayi Hizmet TOPLAM TOPLAM (Bin TL) (Bin TL) (Bin TL) 6.66.754 188.646.805 417.108.706 668.418.65 64.1.717 09.515.01 480.57.64 754.84.54 7.74.585.475.08 549.85.548 854.585.14 Tablo : GSKD'in Sektörlere Dağılımı, TÜİK, 008 A K M U İthalatçı Firma A K M U İhracatçı Firma ithalatçı ve ihracatçı firma sayılarına bakıldığında ve illerinde bulunan firma sayılarının birbirlerine yakın olduğu görülmektedir. ilinde ihracatçı firma sayısı ithalatçı firma sayısından fazlayken, ilinde ise ithalatçı firma sayısı ihracatçı firma sayısından daha fazladır. Bunun yanında illeri kendi aralarında karşılaştırıldığında illeri içerisinde en çok ithalatçı ve ihracatçı firma sayısına sahip il dır. dan sonra en çok ihracatçı firma ilinde, en çok ithalatçı firma da ilinde bulunmaktadır. Firma sayıları yapılan toplam ithalat ve ihracatla kıyaslandığında, firma başına düşen en yüksek dış ticaret oranına sahip il iken,. sırada gelmektedir. İthalatçı Firma İhracatçı Firma 15 09 6 71 00 09 150 7.. Kişi Düşen GSKD ndeki 004008 yılları arasındaki kişi başına düşen milli gelir artış oranı, genelinin ve Ege Bölgesi ndeki diğer Düzey bölgelerinin artış oranından yüksektir. Ancak, ndeki kişi başına düşen GSKD, 008 yılı verilerine göre halen ortalamasının ve Ege Bölgesi ndeki diğer Düzey bölgelerinin altındadır. Tablo 1: T.C Ekonomi Bakanlığı, İstatistik ve Analizler, Dış Ticaret Verileri, 010 Tablo 4: Kişi Düşen GSKD, TÜİK, 008 18 19 004 008 TR1 TR TR Kişi Düşen GSKD, 008 TR1 TR TR Kişi Düşen GSKD ($) 5.10 9.84 Artış Oranı Kişi Düşen GSKD ($) Artış Oranı Kişi Düşen GSKD ($) Artış Oranı Kişi Düşen GSKD ($) Artış Oranı 8 6.598 57 5.0 58 4.04 104 11.568 9.076 8.56
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER 8. SANAYİ 8.1. Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı ndeki sanayi işletmelerinin illere dağılım oranlarına bakıldığında ili % 41,7 lik oranla Bölge içerisindeki en yüksek orana sahip olan il olarak öne çıkmaktadır. ilini; % 6,1 lik oranla, % 17,8 lik oranla ve % 14,4 lük oranla takip etmektedir. Bölge içerisindeki sektörlerden en yüksek firma sayısı oranına sahip sektör % 4, lük oranla gıdaiçkitütünsanayi sanayi koludur. Bölge de bu sektörde faaliyet gösteren 1.7 işletme bulunmakta olup, bu işletmelerden 66 tanesi ilinde bulunmaktadır. Bölge de öne çıkan diğer bir sanayi kolu tekstil örme, konfeksiyon ve deri sanayi dir. Bölge deki işletmelerin % 18,9 u bu sektörde faaliyet göstermektedir. Söz konusu sanayi kolunda faaliyet gösteren toplam 675 işletmeden 4 ü ilinde bulunmaktadır. Üçüncü olarak öne çıkan sanayi kolu ise metal dışı ürünler sanayi kolu olup, Bölge deki işletmelerin yaklaşık % 14,6 sı bu sektörde faaliyet gösterirken, sektörde uzmanlaşan ili, Bölge de bu sanayi kolunda yer alan işletmelerin % 54,9 una sahiptir. 8.. 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Listesine Giren İşletme Üretim Kodu 9 1 4 5 6 7 8 9 Faaliyet Adı Metalik Cevher Üretimi Yüzde Metalik Olmayan ve Madencilik Konusuna Giren Madenlerin İhtisali GıdaİçkiTütün Sanayi Tekstil Örme, Konfeksiyon ve Deri Sanayi Ağaç Mantar Ürünleri ve Mobilya Sanayi Kağıt, Kağıt Ürünleri Basım İşi Kimya, Kimyasal Ürünler, Petrol, Kömür, Lastik ve Plastik Ürünleri Metal Dışı Ürünler Sanayi Metal Sanayi Metal Eşya Makine ve Gereç, Ulaşım Aracı İlmi ve Mesleki Ölçme Aletleri Diğer İmalat Sanayi Firma Firma Firma Firma Firma % % % % %.575 7 0, 5 71,4 8,6 11,4 7 59,5 15 1,4 1 17,4 1 10,7 1.7 4, 48 8,4 19 15,7 66 51,0 60 4,9 675 18,9 4,7 46 6,8 164 4, 4 64,1 181 5,1 67 7,0 55 0,4 4, 17 9,4 50 1,4 11,0 7 14,0 4 48,0 8 16,0 9,0 57 17,7 6 19, 159 49,4 44 1,7 51 14,6 86 54,9 85 16, 10 5,0 0,8 0,9 100 94 6,1 6,1 6 514 18, 14,4 1.49 66,7 4 1,1 59 1,6 9 9,0 99 69,1 6 8, 5 0,1 1 0,0 60,0 1 0,0 41,7 65 9,1 17,8 8.. Patent İstatistikleri nin 500 büyük sanayi kuruluşu listesi incelendiğinde, söz konusu listede ilinde faaliyet gösteren işletmelerin yer almadığı görülmektedir. Buna karşın, ilinde faaliyet gösteren işletme listede 100500 sıralaması içerisinde yer almaktadır. ili ise nde yer alan iller içerisinde listede en fazla işletme sayısına sahip olup, ilinde faaliyet gösteren ve ilk 500 Sanayi Kuruluşu içinde yer alan 11 işletme bulunmaktadır. illeri patent başvurularına bakıldığında 008 yılından 010 yılına kadar geçen sürede patent başvuru sayısının yaklaşık % 400 arttığı görülmektedir. 010 yılı patent verileri incelendiğinde, genelinde patent başvuruları sayısında. sırada, 15. sırada, 8. sırada, ise 8. sıradadır. Tablo 5: Sanayi Veri Tabanı, TOBB, 010 (Verilen Yüzde Değerleri İlgili Bölge ve İllerdeki O Sektörde Faaliyet Gösteren Firma nın 0 ndeki İlgili Sektörde Faaliyet Gösteren Firma na Oranıdır.) 1 A K M U İlk 500 Sanayi Kuruluşu Listesine Giren İşletme A K M U Patent Başvuruları 010 008 009 010 10 10 8 1100 10100 Arasındaki Arasındaki İşletme İşletme 4 5 1 0100 Arasındaki İşletme 1 1 01400 Arasındaki İşletme 1 4 1 6 401500 Arasındaki İşletme 1 1 Tablo 6: İstanbul Sanayi Odası, Ekonomik Araştırmalar, Beş Yüz Büyük Sanayi Kuruluşu, 010 56 81 46 6 5 7 10 81 8 1 11.68.588.50 Tablo 7: Patent Başvuru İstatistikleri, Türk Patent Enstitüsü
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER Bölge illerindeki patent tescil sayıları da yıllar içerisinde artış göstermiştir. Bu artıştaki en büyük katkı iline aittir. nin Patent Tescili içerisindeki payı 008 yılında %,6, 009 yılında % 4, ve 010 yılında % 5,6 seviyesindedir. Ege Bölgesi ndeki diğer Düzey Bölgelerinin patent tescil verilerine bakıldığında bu oranın 010 yılında TR1 Bölgesinin % 4,8, TR Bölgesinin % 1, seviyesinde olduğu görülmektedir. Bu verilerden hareketle nin Patent tescilleri 010 010 senesi itibariyle tescillenmiş patent sayısında TR1 ve TR Bölgelerinin önünde olduğu söylenebilir. A 008 009 010 K M U 1 4 1 TR 4 1 1 1 7 7 7 456 64 Tablo 8: Patent Tescil İstatistikleri, Türk Patent Enstitüsü 9.. Sulanabilen Sulanamayan Tarım Arazileri DSİ 009 yılı verilerine göre, deki toplam tarım arazisi 8 milyon ha olup sulamaya uygun tarım arazisi 1,5 milyon ha dır. Ekonomik olarak sulanabilir tarım arazisi 8,5 milyon ha iken halen sulanan tarım arazisinin 4,5 milyon ha sında sulama yapılmaktadır. deki sulanabilen tarım arazisinin % 8,8 i nde yer almakta olup bu miktar 46 Sulanabilen Tarım Alanları bin ha dır. ilinde sulanamayan tarım arazisi oranı bir hayli yüksek olup ve illerindeki sulanabilen tarım arazileri oranı Bölge genelinin üzerindedir. A K M U A K M U Sulanamayan Tarım Alanları Sulanabilen Tarım Alanları Sulanamayan Tarım Alanları 9. TARIM 9.1. Tarımsal Arazilerin Dağılımı 009 yılı nde bulunan tarım alanlarının toplam alanı içerisindeki payı % 6 dır. deki ekilen tarla alanlarının % 6.7 si, nadas alanlarının %,1 i, sebze bahçe alanlarının % 7,4 ü meyve alanlarının % 7 si nde bulunmaktadır. Arazi dağılımları üretim değerleriyle karşılaştırıldığında ise, deki meyve alanlarının % 7 sine sahip Bölge nin, meyve üretiminin % 11,7 sini karşıladığı görülmektedir. ili TR Tarım Alanı Bölgesi nin toplam tarım alanlarının % sine sahip olup bu alanlar içerisindeki en yüksek pay ekilen tarla alanlarına aittir. ili ndeki toplam alanların % 1 ine sahiptir ve ilindeki toplam alanda en çok paya sahip alan yine ekili tarla alanlarıdır. ili ndeki toplam tarım arazilerinin % 1 ine sahiptir. Bununla birlikte ekili tarla alanı toplam alanda en çok paya sahipken meyve alanı payı da yüksektir. ili ise toplam tarım alanlarının % 14 üne sahipken toplam alanın büyük bir kısmı ekili tarla alanlarıdır. A K M U 1.916.510 9.. Tarımsal Ürünler Alan (da) Oran Alan (da) Oran 591.680 1.94.750 170.000 4.61.940 9 14 8 7 8.944.170.50.00.08.178.185.460 11.841.008 tarımsal üretimi, tarımsal üretiminde birçok üründe önde gelmektedir. deki tütün üretiminin % 8,4 ü, mısırın % 14 ü, üzümün % 4,8 i, zeytinin ise % 15,6 sı nden temin edilmektedir. Tahıl ürünleri incelendiğinde, en çok üretimi yapılan tahıl olan buğdayın üretiminde ilinin öne çıktığı görülmektedir. Mısır üretiminde ise en çok üretim yapılan il ilidir ve üretiminin % 1 ünü karşılamaktadır. 61 86 6 9 7 4.860.680 4.094.880 5.151.98.55.460 16.46.948 Tablo 0: Mevcut Durum Raporu ve İllerin Sulanabilen ve Sulanamayan Tarım Alanları, 010 4.89.71 TR Alan (dekar).19.059 4.8.608.04.008 15.19.88 Ekilen Tarla Alanları (dekar).971.0.59.9.55.785.044.50 11.161.78 Nadas Alanları (dekar) 69.59 489.984 11.96 14.578 1.8.550 Sebze Bahçeleri Alanları (dekar) 7.96 56.64 45.57 64.87 59.995 Meyve Alanları (dekar) 156.875 79.58 1.79.855 80.07.109.565 Tablo 9: Mevcut Durum Raporu, Tarım Arazileri Dağılımı, 010 (009 Yılı Verileridir.) Endüstriyel bitkiler incelendiğinde ise en çok üretimi yapılan ürün şeker pancarıdır ve Bölge içerisinde şeker pancarı üretiminde ili öne çıkmaktadır. üretimi içerisindeki paylar baz alındığında ise endüstriyel bitkiler içerisinde tütün üretimi, % 8 lik pay ile dikkat çekmektedir. Bölge içerisinde tütün üretiminin en fazla olduğu il, üretimi içerisindeki % 1 lik pay ile dır. Yağlı tohum üretimindeki bitkilerde Bölge üretiminde öne çıkan bir bitki bulunmamakla birlikte en çok üretilen yağlı tohum bitkisi ayçiçeğidir. Üzüm ve üzümsü bitkilerin üretiminde, üretimindeki payıyla önde gelen Düzey bölgeleri arasındadır. içerisinde zeytin sadece i linde üretilmesine rağmen, deki zeytin üretiminin % 15 i nde gerçekleşmektedir. Ayrıca de yetiştirilen üzümlerin % 4 ü nde yetiştirilmekte olup bu oranın büyük çoğunluğu ilinden karşılanmaktadır.
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER Organik tarım üretimi verileri incelendiğinde, üretiminin % 10 unun nde gerçekleştiği görülmekte olup, bu üretimin % 89 u ilinde gerçekleştirilmektedir. sebze üretimi incelendiğinde ise biber, patates ve domates öne çıkan sebze bitkileridir. nde en çok üretimi yapılan ürün olan domatesin üretimi üretiminin % 8 ini karşılamakta olup, nın Bölge içerisindeki payı % 89 dur. Bölgede üretilen sebzelerden, deki sebze üretiminde en yüksek paya sahip sebze % 11 ile biber bitkisidir ve üretiminin % 90 ı yine ilinden karşılanmaktadır. Tahıllar Endüstriyel Bitkiler Yağlı Tohumlar Üzüm ve Üzümsüler Organik Tarım Üretimi (ton) Kuru Baklagiller (ton) Sebze Buğday (ton) 0.600.000 Çavdar (ton) Mısır (Hasıl) (ton) Arpa (ton) Çeltik (ton) Tütün (ton) Pamuk tohumu (ton) Şekerpancarı (ton) Ayçiçeği (ton) Soya (ton) Üzüm (ton) Zeytin (ton) Biber (ton) Patlıcan (ton) Hıyar (ton) Domates (ton) Patates (ton) 4.0 7.00.000 750.000 81.05 8.44 4.64.70 1.90.654 1.87.00 1.75.010 4.548.8 TR 1.010.710 5.696 67.059 1.106 1.481.585 00.999 0.55 109.8 458.01 47.50 1.968 06.97 8.99 6.97 47.575 409.18 07..001 11.116 9 9.718 8.60 7.859 8.448 0.75 1.055 58.65 5.518 1.4.59 00.999 18.618 47.688 1.80 15.49 TR/ 4,91 1,66 4.68.80 9.90 190 17.450 6.890 1,9 9,1 8,8 1.01.00.94.896 8 0,9 17.74.674 909.17 6.719 640.877.54 8.988 5,6 1.057.15 15.069 1.4 9.00.995 540 1,4 0,01 4,74 15,57 18.165.46 8.968. 6 10,19 1.101.48 106.048 16.941 10.17 4.15 44.619 9,6 11,0 816.14 1.890 17.67 1.904 17.70,68 6, 10.745.57 90.641 805.419 8.4 6.8.561 8,78 67 175.17 5.495 40.09 5.50 6.700 6.56 10 Tablo 1: Bitkisel Üretim, TÜİK, 009 9.4. Meyve Üretimi 010 yılı TÜİK verilerine göre deki toplu meyvelik alanlarının % 7,1 i nde bulunmakta, üretilen meyvelerin ise % 11,7 si nde üretilmektedir. de bulunan üzüm ve üzümsü alanlarının % 1,9 u ndeyken, üzüm ve üzümsü meyvelerinin % 8, ü nde üretilmektedir. Benzer bir şekilde zeytin meyvelik alanlarının % 11 i ndeyken, zeytinlerin %15 i TR Bölgesi nde üretilmektedir. Mevcut tarım alanları yüzdesi ve üretim yüzdesi karşılaştırıldığında ise ndeki üzüm ve üzümsü bitkileri ile zeytin bitkisi üretiminin verimli olduğu söylenebilir. Bununla birlikte Bölge iklimi nedeniyle nde çay ve turunçgiller üretimi bulunmamaktadır. Grup Adı Yumuşak Çekirdekliler Taş Çekirdekliler Sert Kabuklular Üzüm ve Üzümsüler Zeytin Turunçgiller Çay (yaş) 9.5. Büyükbaş Hayvan TRA TR8 TR Bölge Kodu TRA TR8 TR TRA1 TR7 TRA1 Toplu Meyveliklerin Alanı (dekar) 1.887.51.488.55 9.188.617 5.689.060 7.784.15 1.147.847 758.51 8.944.8 TR7 Büyükbaş Hayvan TR Bölgesi 65.19 68.074 71.018 79.8 857.87 Büyükbaş hayvancılık sığırcılık, mandacılık, at, eşek ve katır yetiştiriciliğini kapsayan sektördür., Düzey Bölgeleri arasında büyükbaş hayvan sayısı sıralamasında TRA ve TR8 Bölgelerinin ardından üçüncü sırada bulunmaktadır ve Ege de en fazla büyükbaş hayvan sayısına sahip bölgedir. deki toplam üretimin % 6, sine tekabül etmektedir. Bölge Adı Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan Samsun, Tokat, Çorum, Amasya,,, Erzurum, Erzincan, Bayburt Kayseri, Sivas, Yozgat.054.954 TR/,5 10,8 0,8 1,9 11,0 7,1.80.08.117.9 875.64 5.10.651 1.90.654.51.77 1.10.40 17.49.066 Üretim (ton) TR Bölgesi 107.786 1.186 19.958 1.50.676 00.999.044.605 Büyükbaş Hayvan 94.646 79.99 700.5 671.607 668.89 TR/, 10,0, 8, 15,6 Tablo : Canlı Hayvan Sayıları, TÜİK, 010 11,7 Tablo : Bitkisel Üretim İstatistikleri, TÜİK, 010 4 5
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER 10. TURİZM 10.1. Müze Ziyaretçi Sayıları illerinin müze sayıları incelendiğinde toplam ziyaretçi sayısının % 5 sine sahip, müzelerine en fazla ziyaretçi çeken il olarak öne çıkmaktadır. Çini Müzesi, Bölge de en çok ziyaretçi çeken müze konumundayken, Çini Müzesi ni Müzesi ve Sardes Ören Yeri Gymnasium takip etmektedir. 11. KÜLTÜR 11.1. Tiyatro Bölge de bulunan tiyatro salonu sayısı sadece 9 adet olup bunların beş tanesi ilinde yer almaktadır. Bölge de tiyatro seyircisi en az olan il iliyken, gösteri başına düşen kişi sayısında da ili ile diğer Bölge illeri arasındaki fark dikkat çekmektedir. A K M U Seyirci Arkeoloji Müzesi Eser Arkeoloji Müzesi Sardes Ören Yeri Gymnasium Akhisar Tepe Mezarlığı 8.751 44.9.68.00 8.157 Müzesi Çini Müzesi Kossut Müzesi Aizonai Ören Yeri Eser 8.71 9.550.05 15.768 7.777 Tiyatro Salonu 1 5 1 Koltuk 660 90 1.641 51 Gösteri 76 96 150 0 Seyirci 5.00 6.50 47.000 7.000 Gösteri Düşen Seyirci 66 1 50 Tablo 6: Bölgesel İstatistikler, Kültür, TÜİK, 009 Sardes Ören Yeri 17.66 Arkeoloji Müzesi 1.1 Alaşehir St. Jean Kilisesi 8.907 Atatürk ve Etnografya Müzesi 5.48 Eser 1.155 Eser 45.68 Tablo 4: Müze Ziyaretçi Sayıları, Kültür ve Turizm Bakanlığı, 010 11.. Sinema 10.. Konaklama Tesisleri nde 008 yılında 45 olan sinema salonu sayısı 009 yılında 4 e düşmüştür. Düşüşün sebebi ilinde kapanan sinema salonudur. En çok sinema salonuna ve gösterim sayısına sahip il, en az sinema salonu ve gösterim sayısına sahip il 'tır. nde turizm yatırım belgeli 7, turizm işletmesi belgeli 9 işletme bulunmaktadır. Bölge illerinin önemli karayollarının kesişimi üzerinde bulunması, ayrıca Turizm Strateji Belgesi nde bulunan Termal Turizm Master Planı kapsamında Bölge illerinin Frigya ve Güney Ege Termal Bölgeleri ne dâhil olmaları turizm açısından büyük avantaj sağlamaktadır. Bölge deki konaklama tesisi yatak sayılarının büyük çoğunluğu ilinde bulunmakta olup, da termal turizmin diğer illere nazaran daha Yatak gelişmiş olması bu durumun başlıca sebebidir. A K M U Sinema Salonu Sinema Salonu 11 9 16 7 Koltuk 1.094 1.017.51 610 Gösteri 87 170 61 19 Turizm Yatırımı Belgeli Turizm İşletmesi Belgeli Tablo 7: Bölgesel İstatistikler, Kültür, TÜİK, 009 Tesis 16 Oda.689 Yatak Tesis 8.79 1 Oda 1.75 Yatak.65 11.. Kütüphane 4 187 9 450 690 7 14 49 719 988 1.6 nde toplam 77 tane kütüphane bulunmaktadır. Bölge de en çok kütüphane ilinde, en az kütüphane ise U 5 41 845 6 4 418 Tablo 5: Konaklama Tesisi Sayıları, Kültür ve Turizm Bakanlığı, 010 A K M U A K M U Kütüphane 6 7
BÖLGESEL İSTATİSTİKLER şak tadır. Kitaplardan yararlanma sayıları ve illerinde ve Bölge genelinde artarken, ve ilinde azalmıştır. 1. ENERJİ Kütüphane 4 18 1 Kitap 65.00 17.95 7.541 117.614 Yararlanma 177.59 55.1 549.898 87.671 Bin Kişi Yararlanma 5 447 41 61 Ödünç Verilen Materyal 69.71 109.188 1.01 9.745 Tablo 8 Bölgesel İstatistikler, Kültür, TÜİK, 009 nin elektrik tüketim değerlerine bakıldığında kişi başı elektrik tüketiminin Ege Bölgesi ve ortalamalarının altında kaldığı görülmektedir. Ayrıca, illeri karşılaştırıldığında kişi başı elektrik tüketimi en fazla ilinde olup bunu sırasıyla, ve illeri takip etmektedir. 009 yılında illerinde en yüksek elektrik tüketimi ilinde Elektrik Tüketimi gerçekleşmiş olup.95.886 MWh ile tüketiminin % 45,7 sine denk gelmektedir. elektrik tüketimi, Ege Bölgesi tüketiminin % 1,76 sını oluştururken, tüketiminin %,7 sine denk gelmektedir. A K M U 1. MADEN Tüketim (MWh) Kişi Başı Elektrik Tüketimi 1,45 Elektrik Tüketimi 1.01.40 TR Bölgesi Payı % 19,19 Ege Bölgesi Payı % 4,18 Payı % 0,65 nde öne çıkan madenler altın, bor, gümüş, manyezit, mermer, titanyum ve uranyumdur. Bölge, altın madeni rezervi bakımından rezervlerinin % 7 sine, stratejik öneme sahip olan bor madeni rezervi bakımından ise rezervlerinin yaklaşık % 50 sine sahiptir., gümüş madeni rezervi bakımından ise rezervlerinin % 67 sine sahip olup, nin işletilen tek gümüş yatağı olan Gümüşköy yatağı il sınırları içerisindedir. Manyezit madeni rezervi bakımından da, Ege Bölgesi rezervlerinin % 95 ine, rezervlerinin ise % 10 una sahiptir. Ege Bölgesi 1,76 1,8,58 1,8,55,16 1.00.866.95.886 867.17 5.80.44 4.67.68 156.894.070 % 19,01 % 45,7 % 16,4 % 100,00 % 4,14 % 9,87 %,57 % 1,76 % 100,00 % 0,64 % 1,5 % 0,55 %,7 % 15,47 % 100,00 Tablo 40: Mevcut Durum Raporu, 010, mermer rezervi bakımından Ege Bölgesi rezervlerinin % 54 üne, rezervlerinin ise % 16 sına sahiptir. ndeki mermer rezervlerinin yaklaşık % 7 üne sahip olan ili mermer kalitesi ve çeşitliliği ile de dünya ölçeğinde öneme sahip bir ildir. Titanyum rezervi açısından nin en önemli bölgesi olup de bulunan titanyum rezervlerinin tamamı, uranyum madeni rezervlerinin ise % 7 si Bölge de bulunmaktadır. Ton TR Bölgesi Ege Bölgesi Altın 148 151 16 560 Bor 40.000 40.000 40.000 866.000 Gümüş.800.800.800 5.740 Manyezit 4.400 40 4.740 4.970 48.000 Mermer 1.671.400 8.800 8.800.8.000 4.196.000 1.9.000 Titanyum 54.000 54.000 54.000 54.000 Uranyum.850 510.60.800 9.10 Tablo 9: Mevcut Durum Raporu, 010 xxx Müzesi 8 9
1...1.....1......4 4. 4.1. 4.. 4.. 4.4. 4.4.1. 4.4.. 5. 5.1. 5.. TARİHSEL GELİŞİM REKABETÇİLİK ENDEKSLERİ URAK Rekabetçilik Endeksi EDAM Rekabetçilik Endeksi NÜFUS Nüfus Değişim Oranı Şehirleşme Oranı İstihdam İlçe Nüfusları EĞİTİM Oranı Mezun Sayıları Okul ve Öğretmen Düşen Sayıları Yüksek Öğretim Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Birimler Lisans Yerleştirme Başarı Oranı SAĞLIK Hastane Yatak Sağlık Personeli 6. DIŞ TİCARET 6.1. Kişi Düşen İthalat ve İhracat Değerleri 6.. Dış Ticaret Potansiyeli 7. SANAYİ 7.1. Sanayi İşletmelerin Sektörel Dağılımı 7.. Organize Sanayi Bölgeleri 8. TARIM 8.1. Bitkisel Üretim 8.. Meyve Üretimi 8.. Hayvansal Üretim 8.4. Canlı Hayvan 9. TURİZM 10. MADEN Kalesi 1
1. TARİHSEL GELİŞİM, öncelikle Hititler, Frigler, Lidyalılar, Persler gibi İlk Çağ medeniyetlerine ev sahipliği yapmış, sonra da Roma ve Bizans tarihinin cereyan ettiği merkezlerden biri olmuştur. ın Türkler tarafından fethi, 1071 Malazgirt Savaşı ndan sonra Anadolu Selçukluları zamanında gerçekleşmiştir. ili büyük bir stratejik öneme sahiptir. Selçuklular ili üs olarak kullanmışlar, Osmanlılar Anadolu da Türk birliğini sağlamak için Karamanoğulları Beyliği ne buradan saldırmışlar, Anadolu ya egemen olmak isteyen Yunanlılar burada üs kurmuşlar, Cumhuriyeti nin temelleri burada atılmış ve Büyük Taarruz Harekâtı dan başlatılmıştır. İldeki Türk tarihine baktığımızda, Anadolu Selçukluları ndan sonra 1651 yılları arasında Sahipataoğulları şehre hâkim olmuştur. 190 da Yıldırım Bayezid şehri ele geçirmiş ve da Osmanlı Dönemi başlamıştır. Bu dönemde Anadolu Beylerbeyliği nin bir sancağı durumunda bulunan il I. Dünya Savaşı sonuna doğru bağımsız bir mutasarrıflık olmuştur. İstiklâl Savaşı nda ın önemli ve seçkin bir yeri vardır. Cumhuriyeti nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ün, son büyük zaferin kilidi oldu, esası oldu. ın, tarihi savaşımızda unutulmaz parlak bir sayfası vardır sözleri bu önemi vurgulamaktadır. İl, M.Ö.. yüzyıldan günümüze kadar insanların geçim kaynağı olarak yetiştirilen, haşhaş bitkisinden elde edilen özsu anlamına gelen Opium kelimesinin Afion olarak söylenmesinden dolayı zamanla Afyon adını almıştır. mermeriyle de ün yapmış bir şehirdir. Roma Dönemi nde yapılan heykellerin çoğunda mermerinin kullanıldığı söylenmektedir. Aynı zamanda kaymak, lokum ve sucuğuyla da marka bir şehirdir. Termal kaynaklar ise şehri zenginleştiren diğer bir husustur. sağlık turizmi açısından büyük bir potansiyele sahiptir., nasıl inşa edildiği konusunda insanı hayrete düşüren kalesi, tarihi bir mimariye sahip Ulu Camisi, arkeolojik eserlerin sergilendiği müzesi ve daha birçok değeri barındıran bir ildir..rekabetçilik ENDEKSLERİ.1. URAK Rekabetçilik Endeksi URAK Rekabetçilik Endeksi ne göre ilinin rekabetçilik endeksi son sene içerisinde artmış olmasına rağmen, 009010 yılı rekabet endeks değeri ve ortalamasının altındadır ve de 81 il içerisinde 48. sırada yer almaktadır. URAK ın çalışmasında 4 farklı alt endeks bulunmakta olup, ilinin en ileride olduğu alt endeks ticaret becerisi ve üretim potansiyeli dir. Bu alt endekste, ili 0. sırada olup son sene içerisinde % 100 ün üzerinde artış kaydetmiş, Bölge ve ortalamalarının üzerine çıkmıştır. ın iller sıralamasında en geride olduğu alt endeks ise erişebilirlik tir. Son yılda artan kilometrekare başına düşen bölünmüş yol uzunluğuyla birlikte erişebilirlik endeksi sırasında da yükselme göstermiştir. 009010 008009 007008 Rekabet Endeksi 48 5 5 Beşeri Sermaye ve Yaşam Kalitesi.. EDAM Rekabetçilik Endeksi 55 49 47 Markalaşma Becerisi ve Yenilikçilik EDAM ın 009 yılında gerçekleştirdiği araştırmaya göre, ili deki 81 il içerisinde 48. sırada yer almaktadır. Araştırmada 6 adet alt endeks bulunmakta olup, ilinin en ileride olduğu alt endekslerin insani sermaye ve yaratıcı sermaye olduğu görülmektedir. İlin en geride olduğu alt endeksler ise ekonomik etkinlik ve canlılık ve emek piyasaları dır. 1 8 Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli 0 49 45 Erişebilirlik 57 58 61 Tablo 41: URAK Rekabetçilik Endeksi 009010 Rekabetçilik Endeksi Ekonomik Etkinlik ve Canlılık Emek Piyasaları İnsani Sermaye Yaratıcı Sermaye Sosyal Sermaye Fiziki Altyapı 009 48 56 54 50 41 Tablo 4: İçin Bir Rekabet Endeksi, EDAM, 009.NÜFUS.1. Nüfus Değişim Oranı ilinin adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre 010 yılı nüfusu 697.559 dur. İl nüfusu, nüfusunun düştüğü, nüfusunun ise arttığı 008 yılında bir önceki yıla oranla yüzde % 0,6 artış göstermiştir. İl nüfusu 009 yılında da artmış, 010 yılında ise ve nin nüfusunda artış olmasına rağmen
ili nüfusunda % 0.54 oranında bir azalma olmuştur. ili 010 yılı itibariyle, nüfusunun % 0,94 ünü, nüfusunun ise %, sini oluşturmaktadır. 008 009 010 697.65 701.6 697.559.. Şehirleşme Oranı Nüfus Değişim 0,60 0,56 0,54 TR Bölgesi.914.110.940.947.005.558 Nüfus Değişim 71.517.100 7.561.1 7.7.988 Nüfus Değişim ilinde 008, 009 ve 010 yıllarında şehirleşme oranında artış olmasına rağmen, söz konusu oran halen ve değerlerinin önemli ölçüde altındadır. 010 yılı verilerine göre Bölge genelinde şehirleşme oranı % 6.18, de % 75.5 iken ın şehirleşme oranı % 5.9 dur. Bu oranın düşük olmasında, ilde çoğunlukla kırsal alanda gerçekleştirilen tarım ve hayvancılığın önde gelen geçim kaynağı olması da etkilidir. 0,87 0,91,15 1,0 1,44 1,58 Tablo 4: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Şehir ve Köy Nüfusu ve Nüfus Artış Hızı, TÜİK, 010.. İstihdam ili iş gücüne katılım oranı 008010 yılları arasında sürekli olarak artış göstermiştir. İlde işsizlik oranları ise 009 yılında artmakla birlikte 010 da 008 yılının da altına düşmüştür. 009 yılında artan işsizliğe ek olarak istihdam oranlarında düşüş görülmüş olup, yaşanan küresel ekonomik krizin bu değerler üzerinde etkili olduğu ifade edilebilir. ili 010 yılı verilerine göre iş gücüne katılım oranında değerinin altında, istihdam oranında ise üzerindedir. Ayrıca ildeki işsizlik değerinin altında seyretmektedir. 008 009 010 İş Gücüne Katılım Oranı 44 44,7 47,1 İşsizlik Oranı 7,7 10,8 7,6 İstihdam Oranı 40,6 9,9 4,5 Tablo 45: İş Gücü İstatistikleri, TÜİK, 010 008 009 010 Şehir Nüfusu 55.75 6.717 65.41 Köy Nüfusu 41.61 7.609.18 Şehirleşme Oranı 51,01 51,86 5,9 TR Şehirleşme Oranı 60,55 61,65 6,18 Şehirleşme Oranı 74,96 75,5 75,5 Tablo 44: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Şehir ve Köy Nüfusu ve Nüfus Artış Hızı, TÜİK, 010 80 70 60 50 40 0 0 10 Şehirleşme Oranı Şehirleşme Oranı Şehirleşme Oranı 0 008 009 010 Grafik 5: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Nüfus Yoğunluğu, TÜİK, 010 4 5
.4. İlçe Nüfusları ili toplam nüfusu 697.559, merkez ilçe nüfusu ise 48.41 tür. ili toplamda 18 ilçe ile içerisinde en fazla ilçeye sahip olan ildir. İlin merkez ilçeden sonra nüfusu en fazla olan ilçesi Sandıklı dır. Sandıklı ilçesini 49.410 luk nüfusu ile Dinar ilçesi izlemektedir. İl nüfusunun 65.41 i il ve ilçe merkezlerinde yaşarken,.18 i belde ve köylerde yaşamaktadır. Merkez Bolvadin Çay Dazkırı Dinar Emirdağ İhsaniye Sandıklı Sinanpaşa Sultandağı Şuhut Başmakçı Bayat İscehisar Çobanlar Evciler Hocalar Kızılören 4.EĞİTİM 4.1. Okuma Yazma Bilen Oranı ilindeki okuma yazma oranları TR Bölgesi oranları ve oranları ile yakınlık göstermektedir. Okuma yazma bilen erkek oranında ili Bölge ve oranlarının üzerindedir. okuma yazma bilen oranında ise ili 008 yılında Bölge ve İl/İlçe Merkezleri 17.100 1.87 14.68 4.781 5.197 19.991.9.144.94 5.987 1.65 5.56 4.5 11.84 8.757 4.01.14 1.660 65.41 98 96 94 9 90 88 86 84 8 80 Okuma Yazma Bilen Oranı Kadın Belde/Köyler 75.1 14.56 19.69 6.55 4.1.10 6.146 6.98 8.70 11.481 6.796 5.7.948 1.00 4.607 4.091 8.897 1.10.18 Okuma Yazma Bilen Oranı Erkek 48.41 45.949 4.1 11.06 49.410 4.111 8.48 60.16 4.94 17.468 9.41 10.84 8.17.844 1.64 8.104 11.11.76 697.559 Tablo 46: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Yerleşim Yeri Nüfusları, TÜİK, 010 Okuma Yazma Bilen Oranı 008 009 010 oranlarının üzerindeyken, 010 yılında altında kalmıştır. 4.. Mezun Sayıları Oranı (Kadın) Oranı (Erkek) Oranı () Oranı (Kadın) Oranı (Erkek) Oranı () Oranı (Kadın) Oranı (Erkek) Oranı () Tablo 47: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Okuryazarlık Durumuna Göre Nüfus, TÜİK, 010 ili ilkokul ve ilköğretim mezunlarının nüfusa oranlarında o ranlarının üzerinde olmakla birlikte oranlarının altındadır. Ortaokul ve dengi mezun oranı ise oranına yakın değerlere sahipken Bölge oranının altındadır. Lise veya dengi okullar, yüksekokul veya fakülte seviyelerinde ve yüksek lisans mezunu oranlarında ili ve oranlarının altında kalmaktadır. İlkokul Mezunu İlkokul Mezunu / Nüfus İlköğretim Mezunu İlköğretim Mezunu / Nüfus Ortaokul veya Dengi Mezunu Ortaokul veya Dengi Mezunu / Nüfus Lise veya Dengi Mezunu Lise veya Dengi Mezunu / Nüfus Yüksekokul veya Fakülte Mezunu Yüksekokul veya Fakülte Mezunu / Nüfus Yüksek Lisans Mezunu Yüksek Lisans Mezunu / Nüfus Doktora Mezunu Doktora Mezunu / Nüfus 008 86,78 97,9 9 86,7 96,7 91,64 86,91 96,7 91,78 15.709.975 1,1 9.66.66 1,11.17.04 4,4 11.74.6 15,4 4.566.049 6,19 65.791 0,50 11.86 0,15 009 87,41 97,6 9,44 87,5 97,04 9,5 87,9 97,04 9,47 866.70 8,8 4.84 14.40 116.95,87 40.816 14,00 149.57 4,98 8.0 0,7.474 0,08 010 88,71 97,95 9,5 89,5 97,6 9,5 90,1 97,79 9,96 194.615 7,90 95.501 1,69 9.474 4, 89.67 1,81 1.159 4,47.058 0,0 687 0,10 Tablo 48: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Nüfusun Eğitim Durumu, TÜİK, 010 6 7