KARAYOLLARI MOTORLU ARAÇLAR ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI GENEL ŞARTLARI TASLAĞI NA İLİŞKİN TSB GÖRÜŞLERİ Yürürlükteki Hüküm Taslak Hükmü Öneri Gerekçe Yürürlükteki genel şartlarda yer almamaktadır. A.1. AMAÇ A.1. AMAÇ Yürürlükteki genel şartlarda yer almamaktadır. Bu Genel Şartların amacı, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca motorlu araç işletenlere yüklenen hukuki sorumluluk için düzenlenen Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası ilgililerinin hak ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesidir. Bu Genel Şartlar ekleriyle bir bütün olup söz konusu ekler Hazine Müsteşarlığınca değişen şartlara uyum amacıyla yeniden düzenlenebilir. Bu durumda kaza tarihi itibariyle geçerli ekler uygulamaya esas alınır. A.2. TANIMLAR a-)sigortalı: Poliçe konusu motorlu araçta 2918 sayılı Bu Genel Şartların amacı, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca motorlu araç işletenlere ve aynı Kanunun 104 üncü madde kapsamında mesleki faaliyette bulunanlar ile 105 inci maddesi kapsamında yarış düzenleyenlere yüklenen hukuki sorumluluk için düzenlenen Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası ilgililerinin hak ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesidir. Bu Genel Şartlar ekleriyle bir bütün olup söz konusu ekler Hazine Müsteşarlığınca değişen şartlara uyum amacıyla yeniden düzenlenebilir. Bu durumda kaza tarihi itibariyle geçerli ekler uygulamaya esas alınır. A.2. TANIMLAR a-)sigortalı: Poliçe konusu motorlu araçta 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre Karayolları Trafik Kanunu nda özel durumlar başlığı altında yer alan mesleki faaliyette bulunanlar ile yarış düzenleyenler bakımından, özel kloz ile düzenlenen kişilerin de konu ve sigortalı olarak vurgulanmasının yerinde olacağı düşünülmektedir. Karayolları Trafik Kanunu nda özel durumlar başlığı altında yer alan mesleki faaliyette bulunanlar ile yarış düzenleyenler bakımından, özel kloz ile 1
Karayolları Trafik Kanununa göre işleten sayılan kişiyi, ç-)işletilme Hali: Motorlu aracın mekanik aksamının çalışması, (Mekanik aksamı çalışmasa bile motorlu aracın kendiliğinden de olsa hareket haline geçmesi işletilme hali olarak kabul edilir.) ii-)aracın parçaları ile aynı üretim bandında üretilen yedek parçaları, (Bu parçaların, söz konusu aracın montajında kullanılan parçalarla aynı kalitede olduğunun ve araç üreticisi tarafından getirilen işleten sayılan kişi ile teminat verilmesi durumunda aynı Kanunun 104 üncü maddesi kapsamında mesleki faaliyette bulunanlar ile 105 inci maddesi kapsamında yarış düzenleyenleri, ç) Motorlu aracın mekanik aksamının çalışması işletilme halini ifade eder. Mekanik aksamı çalışmasa bile aracın kendiliğinden de olsa hareket haline geçmesi ile aracın trafiğe çıkmasına yasal bir engel olmaması halinde aracın hareketsiz halde olması da işletilme hali olarak kabul edilir. ii-)aracın parçaları ile aynı üretim bandında üretilen yedek parçaları, (Bu parçaların, söz konusu aracın montajında kullanılan parçalarla aynı kalitede olduğunun ve araç üreticisi tarafından getirilen düzenlenen kişilerin de konu ve sigortalı olarak vurgulanmasının yerinde olacağı düşünülmektedir. İşletilme tanımında daha çok mekanik görüş esas alınmıştır. Ancak bu tanım da eksiktir. Zira elektrik aksamındaki sorun da işletilme kavramındadır. Diğer yandan, Karayolları Trafik Kanunu nun 85 inci maddesinde işletilme hali harekete bağlanmamıştır. Bu konudaki Yargıtay kararlarında, bunun dışında ve ötesinde, mekanik aksamının çalışmadığı durumlarda hareketi, yokuş aşağı kayma veya aracın trafiğe çıkarılması ve karayolunda olması gibi halleri de içerecek şekilde kapsama sokan yargı kararları da dikkate alınmalıdır. Logosuz orijinal dediğimiz (OIEM) parçalar orijinal parça kabul edildiğinden ayrıca sertifikasyonu olmaması gerekmektedir. Rekabet Kurulunun 2005/4 nolu Grup 2
ölçütlere ve üretim standartlarına göre üretildiğinin Hazine Müsteşarlığınca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde yetkili kuruluşlarca düzenlenecek belgeler yoluyla belgelendirilmesi halinde, belge konusu parçaların aksi iddia sahibince kanıtlanana kadar orijinal yedek parça olduğu varsayılır.) ölçütlere ve üretim standartlarına göre üretildiğinin parça üreticisi tarafından belgelendirilmesi halinde, aksi iddia sahibince kanıtlanana kadar orijinal yedek parça olduğu varsayılır.) Muafiyeti tebliğinin düzenlemesine pararlel olarak burada üreticinin sertifikasyonu yeterli olup, ayrıca bir sertifikasyon ihtiyacı bulunmamaktadır. Dünya uygulamalarında da OIEM parçaların sertifikasyonu mümkün bulunmamaktadır. A.3- TEMİNAT DIŞINDA KALAN HALLER h) Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyetlerde bulunan teşebbüslere, gözetim, onarım, bakım, alımsatım, araçta değişiklik yapılması amacı ile veya benzeri bir amaçla bırakılan aracın sebep olacağı zararlara ilişkin her türlü talepler, i) Aracın, yetkili makamların izniyle tertip olunan yarışlara iii-)ilgili mevzuat çerçevesinde ömrünü tamamlamış araçlardan çıkarılan kodlandırılmış, hasarsız, araç güvenliği ve çevre standartlarını karşılayan parçaları, Taslak metinde yer almamaktadır. iii-) İlgili mevzuat çerçevesinde ömrünü tamamlamış araçlardan çıkarılan veya ÖTA kapsamında hasarlı araçlardan toplanan parçalardan kodlandırılmış, araç güvenliği ve çevre standartlarını karşılayan parçaları ifade eder. EK SÖZLEŞME İLE TEMİNAT KAPSAMINA DAHİL EDİLEBİLECEK HALLER Aşağıdaki haller ek sözleşme ile bu genel şartlara ve ilişik klozlara göre teminat kapsamı içine alınabilirler. a) Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyetlerde bulunan teşebbüslere, gözetim, onarım, ÖTA kapsamında toplanan parçalardan çok hafif hasarlı ekonomiye kazandırılacak parçalar da bulunduğundan kapsama dahil edilmiştir. Karayolları Trafik Kanunu nda özel durumlar başlığı altında yer alan mesleki faaliyette bulunanlar ile yarış düzenleyenler için akdedilen sözleşmeler Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları çerçevesinde düzenlenmektedir. Buna karşılık mevcut genel şartlarda söz konusu faaliyetler kapsam dışında bırakılan haller arasında yer almaktadır. Mesleki faaliyetle 3
katılması veya yarışlara katılan araçlara eşlik etmesi ile gösteride kullanılması sonucunda meydana gelecek zararlar, Yürürlükteki genel şartlarda söz konusu fıkralar yer almamaktadır. A.5. KAPSAMA GİREN TEMİNAT TÜRLERİ b) Sağlık Giderleri: Üçüncü kişinin trafik kazası dolayısıyla bedenen eski haline dönmesini teminen yapılan tedavi giderlerini içeren tazminattır. Kaza nedeniyle mağdurun tedavisine başlanmasından itibaren mağdurun sürekli sakatlık raporu alana kadar tedavi süresince ortaya çıkan bakıcı giderleri ile geçici iş göremezlik giderleri sağlık gideri tazminatı kapsamındadır. İlgili teminat bakım, alım-satım, araçta değişiklik yapılması amacı ile veya benzeri bir amaçla bırakılan aracın sebep olacağı zararlara ilişkin her türlü talepler, b) Aracın, yetkili makamların izniyle tertip olunan yarışlara katılması veya yarışlara katılan araçlara eşlik etmesi ile gösteride kullanılması sonucunda meydana gelecek zararlar, A.5. KAPSAMA GİREN TEMİNAT TÜRLERİ b) Sağlık Giderleri: Üçüncü kişinin trafik kazası dolayısıyla bedenen eski haline dönmesini teminen yapılan tedavi giderlerini içeren tazminattır. Kaza nedeniyle mağdurun tedavisine başlanmasından itibaren mağdurun sürekli sakatlık raporu alana kadar tedavi süresince ortaya çıkan bakıcı giderleri ile geçici iş göremezlik giderleri sağlık gideri tazminatı kapsamındadır. İlgili teminat bulunanlar ile yarışlara katılanların genel şartlarda kapsam dışında bırakılıp daha sonra söz konusu genel şartlarla teminat verilmesi nedeniyle ortaya çıkan çelişkinin giderilmesini teminen her iki durum Ek Sözleşme İle Teminat Kapsamına Dahil Edilebilecek Haller maddesi altında düzenlenmiş ve genel şart ekine konmak üzere iki kloz hazırlanmıştır. Bu nedenle söz konusu maddenin daha önceki taslak metinlerde olduğu gibi metinde yer alması gerektiği düşünülmektedir. Kanunun açıklığına rağmen Sağlık Giderleri tanımı altında bir tarif yapılmışsa da, bu tarifin yeterli olmadığını düşünülmektedir. Uygulamada hangi giderlerin poliçe teminatı içerisinde değerlendirilmesi gerektiği tartışmalı olup, bu eksiklik Yargıtay Kararları ile doldurulmaya çalışılmaktadır. Tedavi giderleri içerisinde sayılan SGK tarafından karşılanmayan tedavi giderleri, hasta ve hasta yakınlarının yol, beslenme ve barınma masrafları, fizik tedavi, rehabilitasyon, ortopedik aygıtlar, 4
dolayısıyla sigorta şirketinin ve Güvence Hesabı nın sorumluluğu 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 98'inci maddesi hükmü gereğince sona ermiştir. c) Sürekli Sakatlık Tazminatı: Üçüncü kişinin sürekli sakatlığı dolayısıyla ileride ekonomik olarak uğrayacağı maddi zararları karşılamak üzere, bu genel şart ekinde yer alan esaslara göre dolayısıyla sigorta şirketinin ve Güvence Hesabı nın sorumluluğu 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 98'inci maddesi hükmü gereğince sona ermiş olup her ne sebepden olursa olsun sağlık giderleri iş bu sigorta kapsamında ve Sigortacının sorumluluğunda bulunmamaktadır. c) Sürekli Sakatlık Tazminatı: Üçüncü kişinin sürekli sakatlığı dolayısıyla ileride ekonomik olarak uğrayacağı maddi zararları karşılamak üzere, bu genel şart ekinde yer alan esaslara göre kol ve bacak protezleri için ödenecek bedeller, ileride yapılması gereken ameliyat masrafları, yaşam boyunca kullanılması gereken ilaç masrafları, yurt dışı tedavi giderleri gibi masrafların poliçe teminatı içerisinde değerlendirilip değerlendirilemeyeceğine ilişkin net bir tanımın yapılması gerekmektedir. SGK tarafından karşılanmayan tedavi giderleri, hasta ve hasta yakınlarının yol, beslenme ve barınma masrafları, fizik tedavi, rehabilitasyon, ortopedik aygıtlar, kol ve bacak protezleri için ödenecek bedeller, ileride yapılması gereken ameliyat masrafları, yaşam boyunca kullanılması gereken ilaç masrafları, yurt dışı tedavi giderleri teminat harici olduğu bu ifade ile güçlendirilmelidir. Bu konudaki ispat yükünün genel hükümlere göre belirlenmesi gerektiği düşünülmektedir. İkinci paragrafın son cümlesinin çıkarılması gerektiği düşünülmektedir. 5
belirlenecek tazminattır. Kaza nedeniyle mağdurun tedavisinin tamamlanması sonrasında yetkili bir hastaneden alınacak özürlü sağlık kurulu raporu ile sürekli sakatlık oranının belirlenmesinden sonra ortaya çıkan bakıcı giderleri bu teminat limitleri ile sınırlı olmak koşuluyla sürekli sakatlık teminatı kapsamındadır. Sürekli sakatlık tazminatına ilişkin özürlülük oranının belirlenmesinde, özürlülük ölçütü sınıflandırılması ve özürlülere verilecek sağlık kurulu raporlarına ilişkin mevzuat doğrultusunda hazırlanacak sağlık kurulu raporu dikkate alınır. Tazminat ödemesinde, mevcudiyeti halinde, özürlü sağlık kurulu raporunda yer alan kaza ile uygun illiyet bağı tespiti dikkate alınır. Söz konusu raporda bu yönde bir belirleme olmaması halinde kaza ile özürlülük arasında uygun illiyet bağının bulunmadığının ispatı, genel hükümler dahilinde, sigortacıya aittir. belirlenecek tazminattır. Kaza nedeniyle mağdurun tedavisinin tamamlanması sonrasında yetkili bir hastaneden alınacak özürlü sağlık kurulu raporu ile sürekli sakatlık oranının belirlenmesinden sonra ortaya çıkan bakıcı giderleri bu teminat limitleri ile sınırlı olmak koşuluyla sürekli sakatlık teminatı kapsamındadır. Sürekli sakatlık tazminatına ilişkin özürlülük oranının belirlenmesinde, özürlülük ölçütü sınıflandırılması ve özürlülere verilecek sağlık kurulu raporlarına ilişkin mevzuat doğrultusunda hazırlanacak sağlık kurulu raporu dikkate alınır. Tazminat ödemesinde, mevcudiyeti halinde, özürlü sağlık kurulu raporunda yer alan kaza ile uygun illiyet bağı tespiti dikkate alınır. 6
Yürürlükteki genel şartlarda söz konusu fıkralar yer almamaktadır. A.6. TEMİNAT DIŞINDA KALAN HALLER Aşağıdaki haller sigorta teminatı dışındadır: b-) Hak sahibinin kendi kusuruna denk gelen tazminat talepleri, c-) Sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan tazminat talepleri, ç-) Sigortalının, eşinin, sigortalının usul ve fürunun, sigortalıya evlat edinme ilişkisiyle bağlı olanların, sigortalının birlikte yaşadığı kardeşlerinin, mallarına gelen zararlar sebebiyle ileri sürebilecekleri talepler, A.6. TEMİNAT DIŞINDA KALAN HALLER b)işletenin/sigortalının/sigortalı araç sürücüsünün sebebiyet verdiği zararlardan dolayı işletenin/sigortalının/sigortalı araç sürücüsünün eşinin, usul ve fürunun, kendisine evlat edinme ilişkisi ile bağlı olanların ve kardeşlerinin, maddi tazminata ve destekten yoksun kalma tazminatına ilişkin talepleri ile işletenin/sigortalının/sigortalı araç sürücüsünün sürekli sakatlık tazminat talepleri, (b), (c) ve (d) fıkralarında yer alan düzenlemeler ile kendi kusuru ile vefat eden işleten/sürücülerin destekten yoksun kalanlarına tazminat ödenmesi yönündeki yargı kararlarının düzeltilmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır. Ancak ifadeler yeteri kadar net olmadığından amaçlanan hedefe ulaşılamayacağı mütalaa edilmektedir. d-) Destekten yoksun kalan hak sahibinin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan destek tazminatı talepleri ile destekten yoksun kalan hak sahibinin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmakla beraber destek şahsının kusuruna denk gelen destek tazminatı talepleri, 7
m-) İlgili mevzuatla genel hükümlere tâbi kılınan talepler o-) Cezai kovuşturmadan doğan tüm giderler ile idari ve adli para cezaları, ( ) Yaralanan/ölen kişinin hatır için karşılıksız taşınması veya yaralanan/ölen kişiye motorlu araç hatır için karşılıksız verilmiş olması durumunda hatır taşımasından yararlanan kişiye ilişkin yöneltilecek talepler, ( ) Cezai kovuşturmadan doğan tüm giderler ile idari ve adli para cezaları ile sigortalının ve/veya sürücünün aleyhine başlatılan hukuki işlemlerden dolayı kendi avukatlarına yaptıkları ödemeler ve dava masrafları (..) Gelir kayıpları nedeniyle yöneltilecek tazminat talepleri, Söz konusu madde düzenlenmesi ile ilgili mevzuatta genel hükümlerdeki değişikliğe paralel, genel şartlarda da geçerliği sağlansın istenmiş olabilir ancak Sigortalılar gözünden bakıldığından net olmayan bu ifade yerine açık şekilde yazılmasının daha uygun olacağı görüşündeyiz. Mevcut uygulamada yaşanan ihtilafların kalkması için genel şartlarda yer almasının uygun olacağı düşünülmektedir. Gelir kaybı konusu yargıya intikal ettirildiğinde ilk derece mahkemeleri tarafından ödenmesi yönünde kararlar çıkabilmektedir. Her ne kadar Yargıtay bu kararları bozuyor olsa da konunun geçici olarak da olsa sürüncemede kalmamasını teminen "kazanç kaybı"nın teminat dışında kaldığına ilişkin ayrı bir fıkra eklenmesinin faydalı olacağı düşüncesiyle maddeye bu yönde bir ifade eklenmiştir. 8
B.2- TAZMİNAT VE GİDERLERİN ÖDENMESİ Sigortacı zarar ve ziyan talebinde bulunan üçüncü kişilerle doğrudan doğruya temasa geçerek anlaşma hakkını haizdir. Ancak sigortacının yazılı izni olmadıkça, sigorta ettiren tazminat talebini kısmen veya tamamen kabule yetkili olmadığı gibi zarar görenlere herhangi bir tazminat ödemesinde de bulunamaz. Sigortacı; a) Talep edilen tazminat ve giderleri hak sahibinin, kaza ve zarara ilişkin tespit tutanağını veya bilirkişi raporunu ve gerekli belgeleri sigortacının merkez veya B.2. TAZMİNAT VE GİDERLERİN ÖDENMESİ 2.1. Sigortacı; hak sahibinin, kaza veya zararın tespit edilebilmesi için gerekli tüm belgeleri sigortacının merkez veya şubelerinden birine ilettiği tarihten itibaren sekiz işgünü içinde tazminatı hak sahibine öder. Sigortacının kendisine iletilen belgelere haklı olarak itiraz etmesi veya kendisinin hak sahibinden ya da başka bir kurumdan haklı olarak yeni bir belge talep etmesi halinde söz konusu süre yeni talep edilen belgenin sigortacının merkez veya şubelerinden birine iletilmesinden sonra başlar. Sigortacı hak sahibinden münhasıran hak sahibinin tazminat hakkını (..)Sigortalı araçla fiziksel temas olmaksızın kazaya yol açtığına dair iddia ve talepler, B.2. TAZMİNAT VE GİDERLERİN ÖDENMESİ 2.1. Sigortacı; hak sahibinin, kaza veya zararın tespit edilebilmesi için gerekli tüm belgeleri sigortacının merkez veya şubelerinden birine ilettiği tarihten itibaren sekiz işgünü içinde zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları kusur oranı nispetinde hak sahibine öder. Sigorta şirketinin kendisine iletilen belgelere itiraz etmesi veya kendisinin hak sahibinden ya da başka bir kurumdan yeni bir belge talep etmesi halinde söz konusu süre yeni talep edilen belgenin sigortacının merkez veya Diğer taraftan temassız trafik kazaları nedeniyle yapılan başvurular maddi hasarlarda tarafların anlaşması şartıyla kendi aralarında tuttukları tutanak uygulamasının başlaması ile artan ve suiistimale yola açan vakalar arasındadır. Bu nedenle daha önceki taslaklarda yer alan metnin korunmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. B.2 maddesinin 2.1 fıkrasında ödenecek tazminatın geçerli limitler üzerinden ve kusur oranı nispetinde ödeneceği net bir şekilde ifade edilmektedir. Ayrıca sigorta şirketlerinin kendilerine iletilen belgelere itiraz etmesinin koşulu olarak haklı olmak koşulu getirilmiştir. Düzenlemedeki bu ifade haklılığın kriteri nedir? sorusunu gündeme getireceğinden sigorta şirketlerini tartışmalı durumların içerisine sokabilecektir. Bu nedenle ifade taslaktan çıkartılmıştır. 9
kuruluşlarından birine ilettiği tarihten itibaren, b) Yaralanan kimselerin ilk yardım, muayene ve kontrol veya bu yaralanmadan ötürü ayakta hastane, klinik ve diğer yerlerdeki tedavi giderleri ile tedavinin gerektirdiği diğer giderleri, belgeleri ile birlikte kendisine başvurma tarihinden itibaren, sekiz iş günü içinde sigorta teminat limitleri dahilinde öder. etkileyen bilgi ve belgeleri talep edebilir. şubelerinden birine iletilmesinden sonra başlar. Hasar halinde, hasar gören parça, onarımı mümkün değilse veya eşdeğeri parça ile değiştirilme imkânı yok ise yenisi ile değiştirilir. Bu durumda taşıtta bir kıymet artışı meydana gelse dahi bu fark tazminat miktarından indirilemez. Dava açılması halinde, sigorta poliçesinde yazılı limitlere kadar davanın takip ve idaresi sigortacıya ait olup, sigorta ettiren, sigortacının göstereceği avukata gereken vekaletnameyi vermek zorundadır. Sigortacı dava masrafları ile avukatlık ücretlerini ödemekle yükümlüdür. Şu kadar ki, hükmolunan tazminat sigorta Hasar halinde, hasar gören parça, onarımı mümkün değilse veya eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişimine imkân yok ise yenisi ile değiştirilir. Kaza tarihine göre model yılından itibaren 3 yılı geçmeyen motorlu araçlarda hasar gören parça, onarımı mümkün değilse öncelikle yenisi ile değiştirilir, yeni parçanın bulunmaması durumunda eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değiştirilir. Bu durumda araçta bir kıymet artışı meydana gelse dahi bu fark tazminat miktarından Hasar halinde, hasar gören parça, onarımı mümkün değilse veya eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişimine imkân yok ise yenisi ile değiştirilir. Bu durumda araçta bir kıymet artışı meydana gelse dahi bu fark tazminat miktarından indirilemez. Eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişim mümkün olduğu halde, sigortacının bilgisi ve onayı dahilinde olmadan orijinal parça ile onarım sağlanır ise sigortacının sorumluluğu, sigortacının kaza tarihi itibariyle benzer hasarlardaki Bilim, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının aracın garantisinin orijinal parça kullanılmaması halinde bozulmayacağı hakkında dikkate alındığında, diğer taraftan orijinal parça kullanılması zorunluluğunun rekabet koşullarına olumsuz etkisi dikkate alındığında söz konusu hükmün çıkartılması gerektiği düşünülmektedir. Diğer taraftan Doğrudan Tazmin Sisteminin uygulamaya girmesi ile birlikte sigorta şirketlerinin müşteri algısına göre geliştirecekleri uygulamalarla piyasanın dengeye oturacağı mütalaa edilmektedir. 10
bedelini geçerse, sigortacı bu masrafları sigorta bedelinin tazminata oranı dahilinde öder. Sigortalı veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kimseler aleyhine cezai kovuşturmaya geçilmesi halinde, sanığın izni ile sigortacı da savunmaya iştirak eder. Bu takdirde, sigortacı yalnız seçtiği avukatın giderlerini öder. Cezai kovuşturmadan doğan tüm giderleri ile, muhtemel para cezaları sigorta teminatı dışındadır. indirilemez. Eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişim mümkün olduğu halde, sigortacının bilgisi ve onayı dahilinde olmadan orijinal parça ile onarım sağlanır ise sigortacının sorumluluğu, sigortacının kaza tarihi itibariyle benzer hasarlardaki onarım uygulamasına göre, eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça bedeli ile sınırlıdır. Sigortacı bu paragraf kapsamındaki onaya ilişkin tercihini hasar ihbarından itibaren 3 gün içinde onarım merkezine bildirmediği durumda onayı varsayılır. onarım uygulamasına göre, eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça bedeli ile sınırlıdır. Sigortacı bu paragraf kapsamındaki onaya ilişkin tercihini onay talep tarihinden itibaren 5 iş günü içinde onarım merkezine bildirir. Ayrıca eşdeğer parça sertifikasyonu ile ilgili mevzuatın tamamlanmak üzere olduğu bir aşamada, böyle bir düzenlemeye gerek olmadığı düşünülmektedir. Hasar ihbarından itibaren 3 gün içinde kusurun dahi belirlenemediği durumlar bulunduğu dikkate alındığında uygulamada 3 gün içinde böyle bir bildirim yapılaması mümkün bulunmamaktadır. Kural Genel Şartlarda tanımlandıktan sonra bu tür bildiriminin yapılmasına gerek bulunmadığı düşünülmektedir. 2.2. Hak sahibi aracının, bu madde uyarınca Hazine Müsteşarlığınca belirlenen ölçütleri karşılayan, dilediği onarım merkezinde onarılmasını talep edebilir. Bu durumda sigortacı, araç kaza tarihi itibariyle anlaşmalı olduğu onarım merkezinde onarılsaydı uygulanacak parça, işçilik ve diğer hususlara göre belirlenecek bedele göre ödeme yapabilir. Sigortacı söz 2.2. Hak sahibi aracının, bu madde uyarınca Hazine Müsteşarlığınca belirlenen ölçütleri karşılayan, dilediği onarım merkezinde onarılmasını talep edebilir. Bu durumda sigortacı, araç kaza tarihi itibariyle anlaşmalı olduğu onarım merkezinde onarılsaydı uygulanacak parça, tedarik, işçilik ve diğer hususlara göre belirlenecek bedele göre ödeme Hasar ihbarından itibaren 3 gün içinde kusurun dahi belirlenemediği durumlar bulunduğu dikkate alındığında uygulamada 3 gün içinde böyle bir bildirim yapılaması mümkün bulunmamaktadır. Kural Genel Şartlarda tanımlandıktan sonra bu tür bildiriminin yapılmasına gerek bulunmadığı düşünülmektedir. 11
konusu bedel uygulaması hakkında hak sahibini ve onarım merkezini hasar ihbarından itibaren 3 gün içinde bilgilendirir. Sigortacı bu süre içinde anılan bildirimi yapmadığı takdirde bildirim konusu bedeli hak sahibine ve onarım merkezine karşı ileri süremez. 2.3. Onarım masraflarının zarar gören aracın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşması ve aynı zamanda eksper raporu ile aracın onarım kabul etmez bir hale geldiğinin tespit edilmesi durumunda, araç tam hasara uğramış sayılır. Bu durumda, aracın ilgili mevzuat doğrultusunda hurdaya ayrıldığına dair hurda tescil belgesi sigortacıya ibraz edilmeden tazminat ödenmez. yapabilir. Sigortacı söz konusu bedel uygulaması hakkında hak sahibini ve onarım merkezini hasar tespitinden itibaren 5 iş günü içinde bilgilendirir. Sigortacı bu süre içinde anılan bildirimi yapmadığı takdirde bildirim konusu bedeli hak sahibine ve onarım merkezine karşı ileri süremez. 2.3. Onarım masraflarının zarar gören aracın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşması ve aynı zamanda eksper raporu ile aracın onarım kabul etmez bir hale geldiğinin tespit edilmesi durumunda, araç tam hasara uğramış sayılır. Bu durumda, aracın ilgili mevzuat doğrultusunda hurdaya ayrıldığına dair hurda tescil belgesi sigortacıya ibraz edilmeden tazminat ödenmez. Tam hasara uğramış aracın kaza tarihindeki rayiç değerinden hasarlı halinin (sovtaj bedeli) mahsubundan sonra kalan tutar, sigortalının kusuru da dikkate alınmak suretiyle kaza tarihindeki geçerli limite kadar ödenir. Ödenecek hasar tutarının net olarak ifade edilmesini sağlamak amaçlı önerilen cümlenin eklenmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. 12
Onarım masrafları zarar gören aracın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşsın veya aşmasın, ağır hasarlı aracın onarımının mümkün olduğunun eksper raporu doğrultusunda tespit edilmiş olması durumunda, aracın ilgili mevzuat doğrultusunda trafikten çekildiğine dair trafikten çekilmiştir kaşeli tescil belgesi sigortacıya ibraz edilmeden tazminat ödenmez. Ağır hasarlı aracı hasarlı haliyle hak sahibine terk ederek tazminatı ödemek isteyen sigortacı aracın kaza tarihindeki rayiç değeri ile hasarlı hali arasındaki tutarı hak sahibine tazminat olarak ödeyebilir. Bu durumda ilgisine göre yukarıdaki paragraflarda düzenlenen usul çerçevesinde işlem yapılır. Aracı hasarlı haliyle hak sahibine terk ederek tazminatı ödemek isteyen sigortacı, tespit edilip sigortalıya bildirilen sovtaj bedelini bildirimden itibaren 1 aylık süreyle sınırlı olarak garanti etmiş sayılır. Onarım masrafları zarar gören aracın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşsın veya aşmasın, ağır hasarlı aracın onarımının mümkün olduğunun eksper raporu doğrultusunda tespit edilmiş olması durumunda, aracın ilgili mevzuat doğrultusunda trafikten çekildiğine dair trafikten çekilmiştir kaşeli tescil belgesi sigortacıya ibraz edilmeden tazminat ödenmez. Ağır hasarlı aracı hasarlı haliyle hak sahibine terk ederek tazminatı ödemek isteyen sigortacı aracın kaza tarihindeki rayiç değeri ile hasarlı hali arasındaki tutarı kaza tarihinde geçerli teminat limiti ve kusur oranı nispetinde hak sahibine tazminat olarak ödeyebilir. Bu durumda ilgisine göre yukarıdaki paragraflarda düzenlenen usul çerçevesinde işlem yapılır. Aracı hasarlı haliyle hak sahibine terk ederek tazminatı ödemek isteyen sigortacı, tespit edilip sigortalıya bildirilen sovtaj bedelini bildirimden itibaren 1 aylık süreyle sınırlı olarak garanti etmiş sayılır. Ödenecek hasar tutarının net olarak ifade edilmesini sağlamak amaçlı önerilen cümlenin eklenmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. 13
Kısmi onarımlarda parçaların sigorta şirketi tarafından tedarik veya tazmin edilmesi halinde hasarlı parçalar talep ettiği takdirde sigortacının malı olur. Hak sahibi kısmi hasar halinde onarım yerine nakdi ödeme talep edebilir. Araç sicilinde bulunan kayıtlar sebebiyle, yukarıda belirtilen hurda veya çekme belgesinin hak sahibi tarafından alınamaması ve sigorta şirketine ibraz edilememesi halinde, tazminat ödemesi, kaza tarihindeki rayiç değer ile sovtaj tutarı arasındaki farkın, sigortacı tarafından masrafları tazminat tutarından mahsup edilmek üzere, mahkemece tespit edilen ödeme mahalline tevdii suretiyle de yapılabilir. Bu durumda hurda veya çekme belgesi aranmaz ve ödeme ilgililere bildirilir. Kısmi onarımlarda parçaların sigorta şirketi tarafından tedarik veya tazmin edilmesi halinde hasarlı parçalar talep ettiği takdirde sigortacının malı olur. Hak sahibi kısmi hasar halinde onarım yerine nakdi ödeme talep edebilir. Araç sicilinde bulunan kayıtlar sebebiyle, yukarıda belirtilen hurda veya çekme belgesinin hak sahibi tarafından alınamaması ve sigorta şirketine ibraz edilememesi halinde, tazminat ödemesi, kaza tarihindeki rayiç değer ile sovtaj tutarı arasındaki farkın, sigortacı tarafından masrafları tazminat tutarından mahsup edilmek üzere, mahkemece tespit edilen ödeme mahalline tevdii suretiyle de yapılabilir. Bu durumda hurda veya çekme belgesi aranmaz ve ödeme ilgililere bildirilir. 14
B.4- ZARAR GÖRENLERİN HAKLARININ SAKLI TUTULMASI VE SİGORTACININ İŞLETENE RÜCU HAKKI B.4. ZARAR GÖRENLERİN HAKLARININ SAKLI TUTULMASI VE SİGORTACININ İŞLETENE RÜCU HAKKI B.4. ZARAR GÖRENLERİN HAKLARININ SAKLI TUTULMASI VE SİGORTACININ İŞLETENE RÜCU HAKKI b-) Tazminatı gerektiren olay, aracın ilgili mevzuat hükümlerine göre gereken ehliyetnameye sahip olmayan kimseler tarafından sevk edilmesi sonucunda meydana gelmiş ise, g-) Yukarıda düzenlenen hususlar dışında poliçede özel şart olarak belirlenen ve poliçenin ilk sayfasında 14 punto ile yer alan rücu sebeplerinin gerçekleşmesi halinde. b-) Tazminatı gerektiren olay, aracın ilgili mevzuat hükümlerine göre gereken ehliyetnameye sahip olmayan kimseler tarafından sevk edilmesi sonucunda meydana gelmiş ise veya sürücü sertifikasının ehliyete dönüştürülmediği durumlarda ya da ehliyete geçici / sürekli el konulmuş ise, Sürücünün ehliyetnameye sahip olmaması hallerini daha detay ifade etmek adına önerilen ifadenin eklenmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Taslağın Zarar Görenlerin Haklarının Saklı Tutulması ve Sigortacının İşletene Rücu Hakkı başlıklı B.4 maddesine eklenen fıkra ile şirketlere maddede düzenlenen hususlar dışında özel şart olarak belirlenen hallerde sigorta ettirene rücu imkanı tanınmıştır. Ancak, zorunlu bir sigorta ürününde her şirketin farklı bir rücu sebebi belirlemesinin doğru olmadığı, bu durumun uygulamada karışıklığa ve şikayetlere yol açacak olması yanında rücu sebeplerinin artması 15
C.9- ÖZEL ŞARTLAR Bu genel şartlara ve varsa bunlara ilişkin klozlara aykırı düşmemek ve sigortalı aleyhine olmamak koşulu ile özel şartlar konulabilir. Yürürlükteki genel şartlarda yer almamaktadır. C.9. ÖZEL ŞARTLAR Bu genel şartlara aykırı düşmemek ve genel şartlar çerçevesinde sigortalı aleyhine olmamak koşulu ile özel şartlar konulabilir. Ek 1. Değer Kaybı Hesaplaması (İkinci Alternatif) Ek 1. Değer Kaybı Hesaplaması Sigortalının sorumlu olduğu araç kazalarında, değer kaybı talepleri aşağıda belirtilen şartlar çerçevesinde değerlendirilir. 1. Formül Baz Değer Kaybı = Aracın Rayiç Değeri x %10 Total Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı x Hasar Boyutu Katsayısı x Araç Kullanılmışlık Düzeyi (Km) Katsayısı Hasar Boyutu Araç ana gövdesinde (şasi) ağır hasar Araç ana gövdesinde ve sökülebilir / takılabilir Katsayı 1.00 0.75 nedeniyle bazı şirketlerce primlerin düşük belirlenerek haksız rekabet ortamının oluşabileceği gerekçesiyle söz konusu fıkra taslaktan çıkartılması önerilmektedir. Zorunlu sigorta ürünlerinin standart bir teminat sunması gereğinden hareketle Özel Şartlar başlıklı C.9 maddesi taslaktan çıkartılması önerilmektedir. Gönderilen taslakta değer kaybı ile ilgili ikinci bir hesaplama yöntemi yer almaktadır. Öncelikle Genel Şart çalışmalarında, hesaplamalarda standardizasyon olmaması nedeniyle yaşanan sorunlara çözüm bulunmaya çalışılmıştır. Bu nedenle iki alternatifli bir hesaplama yöntemi belirlenmesinin bu alanda yaşanan sorunlara bir yenisinin eklenmesi sonucunu doğuracağı düşünülmektedir. Diğer taraftan Müsteşarlıkları ile paylaşılan ve daha önceki taslaklarda da yer alan ve 1inci alternatif olarak yer alan hesaplama modeli Birliğimiz ve TOBB bünyesinde kurulan Sigorta 16
parçalarda büyük hasar Araç gövdesinde ve sökülebilir / takılabilir parçalarda orta şiddette hasar Araç gövdesinde ve sökülebilir / takılabilir parçalarda küçük hasar Alternatif onarımla giderilebilir derecede basit hasar 0.50 0.25 0.00 Kullanılmışlık Katsayı Düzeyi (Km) 0-14.999 km 1.00 15.000-29.999 km 0.80 30.000-44.999 km 0.60 45.000-59.999 km 0.40 60.000-74.999 km 0.20 75.000 ve üzeri km 0.00 2. Teminat Dışında Kalan Haller Hasar sonrası aşağıdaki haller Değer Kaybı Teminatı dışındadır. 1) Trafiğe ilk tescil tarihi itibariyle, kaza tarihinde 36 ayını doldurmuş olan araçlar, 2) Binek ve hususi kullanım tarzı dışındaki araçlar, Eksperleri İcra Komitesi ile mutabık kalınarak hazırlanmıştır. Bu kapsamda üzerinde mutabık kalınan modelin uygulanması gerektiği düşünülmektedir. Diğer taraftan önerilen 2 nci alternatif modelin içerisinde bazı tutarsızlıklar olduğu görülmektedir. Alternatif modelde değer kaybı hesabı için; 2. El Değer x (Hasar Yoğunluğu+P Faktörü) x [H Faktörü (km endeksi+yaş endeksi)] formülü kullanılmaktadır. Formülde yer alan Hasar Yoğunluğu katsayısı tam sayı olmasına rağmen toplandığı P Faktörü yüzde oranıdır. Ayrıca, KM endeksindeki gruplamalarda da tutarsızlıklar göze çarpmaktadır. Örneğin 50.000-75.000 KM aralığında %10 endeksi kullanılırken en alt satırda 50.000-250.000 aralığı için % 100 endeksi kullanılmaktadır. Bu nedenle üzerinde mutabakat sağlanmayan ve kendi içinde tutarsızlıklar barındıran bir 17
3) Kaza tarihinde ilgili motorlu için belirlenen araç başına maddi tazminat limitinin %15 ini geçmeyen hasar tutarları, 4) Mini onarım ile giderilebilen, basit kaporta, plastik tampon/parça onarımları, cam, radyo/teyp hasarları, 5) Ana iskelet ve şaside hasar olmaksızın, vidalı parçalarda yapılan onarım/değişim ile giderilebilen hasarlar 6) Aracın hesaplama kriterlerine uyan ilk ve tek hasarı dışındaki değer kaybı talepleri, 7) Kaza tarihi ile ihbar tarihi arasında araç üzerinde mülkiyet değişikliği olan araçlar ile ilgili talepler, 8) Çekme Belgeli ve Hurda Belgeli işlemi görmüş araçlar, 9) Kullanım tarzı ticari araçlar, taksi, dolmuş, kısa ve uzun süreli kiralık araçlar, test aracı, koleksiyon ve antika sayılan araçlardaki hasar sebebiyle yapılan değer kaybı talepleri. yöntemin tercih edilmemesi ve genel şartlarda yer almaması gerektiği düşünülmektedir. Araçların büyük garanti sürelerinin büyük oranda 3 yıl olduğu dikkate alındığında 5 model yılına kadar araçlar için değer kaybı hesaplanmasının da doğru olmadığı sınırın daha önce mutabık kalındığı üzere 36 ay olarak belirlenmesinin daha uygun olduğu mütalaa edilmektedir. Konuyla ilgili daha önceki görüşlerimizde de arz edildiği üzere değer kaybı talepleri bireysel kullanıcılardan çok kısa ya da uzun süreli filo kiralama firmaları açısından ek bir gelir kaynağı olarak kullanılmaktadır. Filo kiralama şirketlerinin araçları ise bireysel kullanıcılara göre söz konusu firmalar araçları daha uygun fiyatlarla satın aldıkları ve bu araçların ikinci el piyasa değerlerinin bireysel olarak kullanılan araçlara göre kazalardan bağımsız olarak düşük olduğu bilinen bir gerçektir. Filo kiralama aracının kullanıcısının 18
EK:3 SÜREKLİ SAKATLIK TAZMİNATI HESAPLAMASI 7) Tazminat, ax,n formülü ile hesaplanır. Tazminat hesaplanırken Devre Başı Ödemeli Belirli Süreli Rant formülü esas alınır. Bu formülde kullanılacak yaş parametresi (x) hesap yapılacak mağdurun yaşını, hesaplamanın hangi süre için yapılacağını gösteren parametre (n) ise sürekli sakatlığa uğrayan kişi ile ölenin muhtemel yaşam EK:3 SÜREKLİ SAKATLIK TAZMİNATI HESAPLAMASI 7) Tazminat, ax,n formülü ile hesaplanır. Tazminat hesaplanırken Devre Başı Ödemeli Belirli Süreli Rant formülü esas alınır. Bu formülde kullanılacak yaş parametresi (x) sürekli sakatlığa uğrayan kişinin yaşını, (n) ise hesaplamanın hangi süre için yapılacağını göstermektedir şahsi olması bu gerçeği değiştirmemektedir. Bu kapsamda Birliğimiz görüşü yukarıda arz edilen gerekçelerimiz çerçevesinde üzerinde mutabık kalınarak Müsteşarlıklarına arz edilen hesaplama modelinin kullanılması yönündedir. Ayrıca değer kaybı ile ilgili uygulamanın Genel Şartların yürürlüğe girmesinden sonraki kazaları kapsamasına olanak sağlayacak bir düzenleme yapılması gerektiği düşünülmektedir. Söz konusu metnin Destekten yoksun kalma tazminatı esaslarından alınmış olması nedeniyle ölenin muhtemel yaşam süresinin dikkate alındığı düşünülmekte olup metinden çıkartılmıştır. 19
sürelerinin kesiştiği süreyi göstermektedir. 20