30 EYLÜL 2003 TARİHİ İTİBARİYLE SINIRLI DENETİM RAPORU, MALİ TABLOLAR VE MALİ TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR
Şekerbank T.A.Ş. Yönetim Kuruluna: ŞEKERBANK T.A.Ş. 1 OCAK 30 EYLÜL 2003 HESAP DÖNEMİNE AİT SINIRLI DENETİM RAPORU 1. Şekerbank T.A.Ş. nin ( Banka ) 30 Eylül 2003 tarihi itibariyle hazırlanan bilançosu ile aynı tarihte sona eren döneme ait kar ve zarar cetvelini sınırlı denetime tabi tutmuş bulunuyoruz. Rapor konusu mali tablolar Banka yönetiminin sorumluluğundadır. Bağımsız sınırlı denetimi yapan kuruluş olarak üzerimize düşen sorumluluk, gerçekleştirilen sınırlı denetime dayanarak bu mali tablolar üzerine rapor sunmaktır. 2. Sınırlı denetim, 4389 sayılı Bankalar Kanunu uyarınca yürürlüğe konulan hesap ve kayıt düzeni ile muhasebe ve bağımsız denetim ilkelerine ilişkin düzenlemelere uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Bu düzenlemeler, sınırlı denetimin, mali tablolarda önemli bir yanlışlığın bulunup bulunmadığına dair sınırlı bir güvence verecek şekilde planlanmasını ve yapılmasını öngörür. Sınırlı denetim, temel olarak mali tabloların analitik yöntemler uygulanarak incelenmesi, doğruluğunun sorgulanması ve denetlenenin yönetimi ile görüşmeler yapılarak bilgi toplanması ile sınırlı olduğundan, tam kapsamlı denetime kıyasla daha az güvence sağlar. Tam kapsamlı bir denetim çalışması yürütülmemesi nedeniyle bir denetim görüşü bildirilmemektedir. 3. Banka nın borsada işlem görmeyen iştiraklerinden iştirak oranı %20.45 olan Pancar Motor San. ve Tic. A.Ş., %56.7 olan Tarpam A.Ş., ve %4 olan Amasya Şeker Fabrikası A.Ş. nin 31 Aralık 2002 ve 30 Eylül 2003 tarihleri itibariyle enflasyona göre düzeltilmiş mali tabloları bulunmadığından, mali tablolara endekslenmiş maliyet bedelleri olan 9,525 Milyar TL ile yansıtılmış, bu iştiraklere yönelik olarak değer tespit analizi yapılamamış olduğundan bu iştiraklerin net gerçekleşebilir değerleri hakkında bir görüş oluşturulamamıştır. 4. Gerçekleştirmiş olduğumuz sınırlı denetim sonucunda, yukarıdaki paragrafta açıklanan hususun mali tablolar üzerindeki muhtemel etkileri haricinde, ilişikteki mali tabloların, Şekerbank T.A.Ş. nin 30 Eylül 2003 tarihi itibariyle mali durumunu ve aynı tarihte sona eren döneme ait faaliyet sonuçlarını Bankalar Kanunu nun 13 üncü maddesi gereğince yürürlükte bulunan düzenlemelerde belirlenen muhasebe ilke ve standartlarına uygun olarak doğru bir biçimde yansıtmadığına dair önemli herhangi bir hususa rastlanmamıştır.
Görüşümüzü etkilememekle birlikte, aşağıdaki hususun belirtilmesinde fayda görülmüştür. 5. Banka nın 30 Eylül 2002 tarihli mali tablolarına ait 28 Kasım 2002 tarihli şartlı görüş beyan edilen sınırlı denetim raporunda, Banka nın 30 Haziran 2002 tarihli mali tablolarını düzenlemesi sırasında, Hazine İç Borç Takası ndan satın almış olduğu TRT160604F16 ve TRT140606F16 tanımlı menkul kıymetlerin reeskontunun hesaplanmasında 31 Aralık 2001 tarihli maliyet değerleri esas alınmakta iken, 30 Eylül 2002 tarihli reeskont hesaplamasında 31 Mart 2002 tarihinin esas alındığı ve bu nedenle faiz gelirlerinin 14,142 Milyar TL daha yüksek gerçekleştiğine dair şerh konmuştu. Söz konusu menkul kıymetlerin 30 Eylül 2003 tarihi itibariyle değerlenmesi sırasında, bu tarihe kadar esas alınan 31 Mart 2002 maliyet bedelleri yerine, 31 Aralık 2001 tarihli maliyet bedelleri esas alınmak suretiyle uygulanan iç verim yöntemine göre 10,681 Milyar TL tutarındaki gelir reeskontu iptal edilmiş bulunmaktadır. Ayrıca, yine vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler portföyünde yer alan TRT011204F15 tanımlı menkul kıymetlerin değerlenmesinde daha önce kullanılan TCMB tarafından açıklanan fiyatlar yerine, söz konusu menkul kıymetin iç verim yöntemi kullanılarak değerlenmesi yöntemi benimsenmiş ve bu değerleme yöntemi değişikliği nedeniyle 7,446 Milyar TL gelir reeskontu iptal edilmiş bulunmaktadır. Ankara, 06 Kasım 2003 DENETİM SERBEST MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. Member Firm of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU Bülent Beydüz Sorumlu Ortak, Başdenetçi
I. BÖLÜM: BANKA HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1. Banka Hakkında Bilgiler 1953 yılında 14 ortaklı bir Türk bankası olarak Eskişehir de faaliyetlerine başlayan Pancar Kooperatifleri Bankası Anonim Şirketi, 1956 yılında Şekerbank T.A.Ş. adını alarak merkezini Ankara ya nakletmiştir. Banka 1996 yılında %15 hissesini halka açmış, bugün hisselerinin % 33.925 lik kısmı halka arz edilmiş durumdadır. Banka nın ana hissedarı Şekerbank T.A.Ş. Personeli Munzam Sosyal Güvenlik ve Yardımlaşma Sandığı Vakfı, sosyal güvenlik sistemi içinde üyelerine emeklilik güvenceleri sağlamaktadır. Şekerbank T.A.Ş. nin finans, ticaret, turizm, şeker sanayi, yem sanayi, madencilik alanlarında çeşitli iştirak ve bağlı ortaklıkları bulunmaktadır. Bilanço tarihi itibariyle Banka 197 adet yurtiçi şube ve 1 adet yurtdışı temsilciliği ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Yönetim Adresi: Tunus Caddesi No: 12, Bakanlıklar - Ankara Telefon: (312) 417 91 20 Faks: (312) 417 47 77 Elektronik site adresi: http://www.sekerbank.com.tr Elektronik posta adresi : malikontrolvemuhasebe@sekerbank.com.tr Raporlama dönemi: 1 Ocak-30 Eylül 2003 2. Bankanın Dahil Olduğu Grup Sermaye ve/veya oy hakkında %10 ve bunun üzerinde paya sahip kişi ve kuruluşlar aşağıdaki gibidir : Kişi ve Kuruluşun Adı Pay Tutarı Pay Oranı (%) Ödenmiş Sermaye* Ödenmemiş Sermaye Şekerbank T.A.Ş. Personel Vakfı 7,714 10.15 7,714 - Şekerbank T.A.Ş. Personel MunzamVakfı 32,652 42.96 32,652 - Halka Arz 25,783 33.93 25,783 - Diğer 9,851 12.96 9,851 - Toplam 76,000 100.00 76,000 - * Ödenmiş sermaye tutarları, enflasyona göre düzeltilmemiş tutarlardır. Deleted: Economic and Financial Crisis: Since February 2001, Turkey has experienced a contraction in economic activities and volatility in foreign currency rates, capital and money markets. A new program including various regulations which was introduced in May 2001 in order to strengthen the economic and legal infrastructure as in developed markets is ongoing. Although the effects of volatility in economic indicators and markets are continuing, the accompanying financial statements reflect the effects, so far as they are known and can be estimated, of the economic and financial crisis. 3. Mali Tabloların Hazırlanmasında Kullanılan Parasal Birim Aksi belirtilmedikçe ekteki mali tablolar ile bunlara ilişkin açıklama ve dipnotlarda yer alan bilgiler Milyar TL cinsinden hazırlanmıştır. 5
II. BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARI 1. Mali Tabloların Sunumu Bankalar, Bankalar Kanunu nun 13. maddesi uyarınca hesaplarını ve yıllık bilançoları ile kar ve zarar cetvellerini Türkiye Bankalar Birliği nin görüşü alınarak hazırlanıp Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu nca ( BDDK ) belirlenen esas ve usullere uygun bir şekilde ve bu amaçla yürürlükte olan Muhasebe Uygulama Yönetmeliği ( MUY ) ve tek düzen hesap planı, tip bilanço ve kar zarar cetveli ile bunların uygulama ve düzenleme esaslarına ilişkin izahnameye uygun olarak tutmak ve düzenlemek zorundadır. Banka yasal kayıtlarını, mali tablolarını ve mali tablolarına baz teşkil eden dökümanları sözkonusu düzenlemelere ve Türk Ticaret Mevzuatı ile Vergi Mevzuatı na uygun olarak tutmaktadır. Geçmiş yıl mali tabloları ve dipnotları Muhasebe Uygulama Yönetmeliği nin 17 sayılı Tebliği Kamuya Açıklanacak Mali Tablolar ile Bunlara İlişkin Açıklama ve Dipnotlar Standardı kapsamında hazırlanmış olmakla birlikte, önceki dönem gelir tablosu ve dipnotları söz konusu tebliğ hükümleri dahilinde hazırlanmamış olduğundan, cari dönem gelir tablosu ve dipnotları ile yeknesaklık sağlamak amacıyla bazı gerekli sınıflamalara tabi tutulmuştur. 2. Uygulanan Muhasebe İlkeleri İlişikteki mali tabloların hazırlanmasında yukarıda açıklanan politikalar dışında uygulanan başlıca muhasebe ilkeleri aşağıda belirtilmiştir: 2.1 Muhasebe Esasları Ekte sunulan mali tablolar, tarihi maliyet ilkesi ve yasal kayıtlar esas alınarak düzenlenmiş olup, gerçek durumu göstermek amacıyla Muhasebe Uygulama Yönetmeliği nin 14 Sayılı Tebliği, Mali Tabloların Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Düzenlenmesine İlişkin Muhasebe Standardı nda ( Tebliğ 14 ), belirtildiği üzere mali tabloların paranın bilanço gününde cari satın alma gücü dikkate alınarak düzenlenmesi amacıyla yapılan enflasyon muhasebesi düzeltme ve sınıflamalarını içermektedir. Mali tablolara yansıtılan düzeltme ve sınıflamalar Türkiye deki muhasebe uygulamaları doğrultusunda tutulan Banka nın yasal kayıtlarına işlenmemiştir. Yasal kayıtlarda yeralan yeniden değerlemeler enflasyon muhasebesi uygulaması kapsamında ekli mali tablolardan elimine edilmiştir. 2.2 Enflasyon Muhasebesi Ekteki mali tablolarda, bilanço tarihi itibariyle Türk Lirasının satın alma gücündeki değişimin gösterilmesi amacıyla, Tebliğ 14 hükümlerince öngörüldüğü üzere genel fiyat endeksleri kullanılarak bazı düzeltmeler yapılmıştır. 6
II. BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARI (devamı) 2. Uygulanan Muhasebe İlkeleri (devamı) 2.2 Enflasyon Muhasebesi (devamı) Tebliğ 14 ün uygulanmasını gerektiren durumlardan biri, üç yıllık kümülatif enflasyon oranının yaklaşık %100 veya üzerinde olmasıdır. Türkiye Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yayımlanan Toptan Eşya Fiyat Endeksi baz alındığında, söz konusu kümülatif oran 30 Eylül 2003 tarihinde sona eren üç yıllık dönem için %193 olarak gerçekleşmiştir. Tebliğ 14, mali tabloların bilanço tarihindeki ölçüm biriminden gösterilmesini ve genel fiyat endeksinin kullanılarak daha önceki dönemlere tekabül eden bakiyelerin de aynı birimden gösterilmesini öngörmektedir. Endeksleme düzeltmeleri, BDDK tarafından yayımlanan toptan eşya fiyat endeksleri ve DİE tarafından yayımlanan fiyat endeksleri kullanılarak hesaplanmıştır. Bilanço tarihindeki parasal değerleri hesaplamak için kullanılmış olan endeksler ve düzeltme katsayıları aşağıdaki gibidir: Endeks Katsayı 31 Aralık 2000 2,626.0 2.7316 31 Aralık 2001 4,951.7 1.4486 31 Aralık 2002 6,478.8 1.1072 30 Eylül 2003 7,173.3 1.0000 Enflasyon muhasebesiyle ilgili düzeltmeler aşağıda belirtilen ana hatlar çerçevesinde uygulanmıştır: Mali tablolar Tebliğ 14 e uygun olarak paranın bilanço gününde cari satın alma gücü dikkate alınarak düzenlenmektedir. Bilanço tarihindeki Türk Lirasının satın alma gücünü göstermeyen bütün tutarlar, fiyat endeksleri kullanılarak düzeltilmiştir. Bilançodaki parasal kalemler, bilanço tarihindeki paranın cari satın alma gücü cinsinden ifade edildiklerinden düzeltme işlemine tabi tutulmamaktadır. Parasal değerler para olarak tutulan, tahsil edilen veya ödenen kalemlerdir. Mali tablolarda tarihi maliyet bedeliyle yer alan ve parasal olmayan aktifler, pasifler ve özsermayenin bileşenleri, ilk elde etme maliyeti ve varsa itfa edilen değerlerin elde ediliş tarihine, tahsil tarihine veya bilançoya kaydediliş tarihine tekabül eden düzeltme oranları kullanılarak düzeltilmiştir. Ekteki mali tablolarda, yasal kayıtlarda yeralan yeniden değerlemeler gözardı edilmiştir. Gelir tablosu kalemleri, ilgili düzeltme oranları kullanılarak düzeltilmiştir. Enflasyonun Banka nın parasal durumuna etkileri gelir tablosunda net parasal pozisyon karı (zararı) olarak yer almaktadır. 31.12.2002 tarihi itibariyle bilançoda yer alan ve Türk Lirası nın 30.09.2003 tarihindeki alım gücü ile ifade edilmiş 151,199 Milyar TL tutarındaki birikmiş zararın 07 Nisan 2003 tarihli genel kurul tutanağı uyarınca, 11,453 Milyar TL 2002 yıl sonu karı ile, 139,746 Milyar TL ise sermaye yedekleri ile mahsup edilmiştir. 7
II. BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARI (devamı) 2. Uygulanan Muhasebe İlkeleri (devamı) 2.3 Gelir ve giderlerin Muhasebeleştirilmesi Komisyon ve bankacılık hizmet gelirleri ve iştirak kar payları tahsil edildikleri dönemde gelir kaydedilmekte, bu gelir kalemleri dışında diğer tüm gelir ve giderler tahakkuk esasına göre kayıtlara intikal ettirilmektedir. Dövize endeksli TL kredilerin değerlenmesinden elde edilen kur farkı geliri, kur farkı gelirleri içinde muhasebeleştirilmektedir. Tüm gelir ve gider kalemleri endekslenerek bilanço tarihindeki ölçüm biriminden gösterilmiştir. 2.4 İştirak ve Bağlı Ortaklık Yatırımları İçin Kullanılan Muhasebe Yöntemleri a. Banka, iştiraklerini, maliyet bedellerine, yeniden değerleme değer artış fonlarının sermayelerine ilavesi sonucu bedelsiz olarak dağıtılan hisse senetlerinin nominal değerini eklemek ve kalıcı değer düşüklükleri için gerekli karşılıkları ayırmak suretiyle değerlemektedir. Türk Vergi Mevzuatınca öngörülen iştiraklerin içsel kaynaklarının sermayelerine eklenmesi suretiyle dağıtılan bedelsiz hisselerden doğan yeniden değerleme değer artışları, enflasyon muhasebesi uygulaması kapsamında ekli mali tablolardan elimine edilmiştir. İştirak ve bağlı ortaklık yatırımları, endekslenmiş satın alma maliyetlerinden bilanço tarihi değerlerine getirilmektedir.varlığın elde edilebilir değeri net defter değerinin altına indiğinde ilgili varlık için değer düşüş karşılığı gelir tablosuna gider olarak yansıtılmaktadır. b. Yabancı para iştirakler, Banka nın dönem sonu evalüasyon kurları ile değerlenmektedir. c. Yurt dışı yatırımlardaki net yatırımlardan kaynaklanan değer artışları bulunmamaktadır. Dolayısıyla, özkaynaklar altında muhasebeleştirilen kur farkları bulunmamaktadır. İştirakler ve bağlı ortaklıklar sürekli bir değer düşüklüğü bulunmadığı takdirde, bilanço tarihi itibari ile endekslenmiş değerleri ile gösterilmektedir. Yabancı para iştirakler ve bağlı ortaklıklar Banka nın bilanço tarihindeki döviz alış gişe kuru kullanılarak evalüasyon işlemine tabi tutulmuş ve bunun sonucu oluşan kur farkı gelirleri ve/veya giderleri ilgili dönemin gelir tablosunda muhasebeleştirilmiştir. 2.5 Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmeleri ile Türev Ürünlere İlişkin Açıklamalar Banka nın bilanço tarihi itibariyle spekülatif olarak yapmış olduğu swap sözleşmeleri bulunmaktadır. Söz konusu sözleşmeler, nazım hesaplarda takip edilmekte olup, dönem sonu itibariyle yapılan evalüasyon işlemi neticesinde oluşmuş olan reeskont bilançoda takip edilmekte ve oluşan gelir veya gider, gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Banka nın riskten korunma amaçlı vadeli işlem, opsiyon sözleşmeleri ve türev ürünleri bulunmamaktadır. 2.6 Finansal Araçların Netleştirilmesi Finansal varlıklar ve yükümlülükler, yasal olarak netleştirmenin uygulanabilir olması veya Banka tarafından aktif ve pasiflerin netleştirme yöntemiyle gerçekleştirilmesi öngörüldüğü durumda netleştirilmekte ve mali tablolarda net tutarları üzerinden gösterilmektedir. Aksi takdirde, finansal varlık ve yükümlülüklerle ilgili herhangi bir netleştirme yapılmamaktadır. 8
II. BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARI (devamı) 2. Uygulanan Muhasebe İlkeleri (devamı) 2.7 Faiz Gelir ve Gideri Faiz gelir ve giderleri tahakkuk esasına göre kayıtlara intikal ettirilmektedir. Donuk alacak haline gelen kredilerin faiz tahakkuk ve reeskontları iptal edilerek, sökonusu tutarlar tahsil edildiğinde gelir yazılmaktadır. Faiz gelir ve gider kalemleri, enflasyondan arındırılarak, bilanço tarihindeki parasal değerleriyle ifade edilmiştir. 2.8 Ücret ve Komisyon Gelir ve Giderleri Komisyon ve bankacılık hizmet gelirleri ve iştirak kar payları tahsil edildikleri dönemde gelir kaydedilmekte, bu gelir kalemleri dışında diğer tüm gelir ve giderler tahakkuk esasına göre kayıtlara intikal ettirilmektedir. 2.9 Alım Satım Amaçlı Menkul Değerler Alım satım amaçlı menkul değerler maliyet bedelleriyle mali tablolara alınmakta ve rayiç değerleri üzerinden mali tablolarda gösterilmektedir. Alım satım amaçlı menkul değerler içerisinde yer alan Devlet Tahvili ve Hazine Bonolarından İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda ( İMKB ) işlem görenler bilanço tarihinde İMKB de oluşan ağırlıklı ortalama fiyatlarla, İMKB de işlem görmekle birlikte bilanço tarihinde İMKB de alım satıma konu olmayan Devlet tahvili ve Hazine bonoları son işlem tarihindeki ağırlıklı ortalama fiyatlarla, İMKB de işlem görmeyen menkul değerler ise T.C. Merkez Bankası fiyatlarıyla değerlenmektedir. T.C. Merkez Bankası fiyatları bulunmayanlar ise iç verim yöntemine göre iskonto edilmiş değerleri üzerinden değerlenmektedir. Alım satım amaçlı menkul değerlerin elde etme maliyeti ile rayiç değerlerine göre değerlenmiş değerleri arasındaki fark, faiz gelir ve reeskontları veya menkul değerler değer düşüş karşılığı hesabına yansıtılmaktadır. Alım satım amaçlı menkul değerlerin elde tutulması esnasında kazanılan faizler faiz geliri, kâr payları ise kâr payı gelirleri hesaplarına intikal ettirilmektedir. 2.10 Satış ve Geri Alış Anlaşmaları ve Menkul Değerlerin Ödünç Verilmesi İşlemleri Tekrar geri alımları öngören anlaşmalar yasal kayıtlarda 332 Repo İşlemlerinden Sağlanan Fonlar-T.P hesabında izlenmektedir. Repoya konu menkul değerler iç verim oranı ile değerlenmektedir. Banka'nın bu tür faaliyetleri kısa vadeli olup tamamiyle devlet tahvillerini kapsamaktadır. Repo konusu menkul değerlere ait gelirler faiz gelirleri içerisinde, repo anlaşmaları çerçevesinde ödenen giderler ise faiz giderleri hesaplarında muhasebeleştirilmektedir. 9
II. BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARI (devamı) 2. Uygulanan Muhasebe İlkeleri (devamı) 2.11 Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler, Satılmaya Hazır Menkul Değerler ve Banka Kaynaklı Krediler ve Alacaklar Vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar; vadesine kadar saklama niyetiyle elde tutulan ve fonlama kabiliyeti dahil olmak üzere vade sonuna kadar elde tutulabilmesi için gerekli koşulların sağlanmış olduğu, sabit veya belirlenebilir ödemeleri ile sabit vadesi bulunan ve banka kaynaklı krediler ve alacaklar dışında kalan finansal varlıkları; banka kaynaklı krediler ve alacaklar; borçluya para, mal veya hizmet sağlama yoluyla yaratılanlardan alım-satım ya da kısa vadede satılma amacıyla elde tutulanlar dışında kalan finansal varlıkları; satılmaya hazır finansal varlıklar; banka kaynaklı krediler ve alacaklar ile vadeye kadar elde tutulacaklar ve alım-satım amaçlılar dışında kalan finansal varlıkları ifade etmektedir. Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler, satılmaya hazır finansal varlıklar ve banka kaynaklı krediler ve alacaklar maliyet değerleri ile kayıtlara alınmaktadır. Banka nın, vadeye kadar elde tutulacak menkul değer portföyü içerisinde Eurobond ve Dövize Natık Devlet Tahvilleri bulunmaktadır. Banka kaynaklı kullandırılan krediler TL ve YP kısa, orta ve uzun vadeli krediler ile dövize endeksli kredilerden oluşmaktadır. Banka nın orta vadeli kredilerinin içinde, ana sözleşmesi gereği kullandırdığı banka ihtisas kredileri bulunmaktadır. Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler ve banka kaynaklı krediler ile alacakların ilk kaydı maliyet değerleri ile yapılmakta ve finansal varlıkların bu sınıflamaya göre tasnife tutulacağı varlıkların edinimi sırasında kararlaştırılmaktadır. Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler, değer azalışı için ayrılan karşılık düşüldükten sonra, iç verim oranı yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş değerleri ile muhasebeleştirilmektedir. Önceden vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler arasında sınıflandırılan; ancak sınıflandırma esaslarına uyulmadığından iki yıl boyunca bu sınıflandırmaya tabi tutulmayacak finansal varlıklar yoktur. Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerlerden kazanılmış olan faizler, faiz geliri olarak kaydedilmektedir. Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerlerin alım ve satım işlemleri işlem tarihine göre muhasebeleştirilmektedir. 10
II. BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARI (devamı) 2. Uygulanan Muhasebe İlkeleri (devamı) 2.11 Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler, Satılmaya Hazır Menkul Değerler ve Banka Kaynaklı Krediler ve Alacaklar (devamı) Muhasebe Uygulama Yönetmeliği yürürlüğe girmeden önce, mülkiyeti Banka da kalmak kaydıyla İMKB ve TCMB bünyesinde bulunan piyasalar teminatına verilenler, disponibil değer olarak tutulanlar ve vadesine kadar elde tutulacak menkul değerler bağlı menkul kıymetler olarak sınıflandırılmıştır. Buna göre Muhasebe Uygulama Yönetmeliği öncesinde Banka, vadesine kadar elde tutulacak menkul kıymetler hesabında bulunan ve teminata konu edilmiş menkul kıymetlerini vadeye kalan gün esasına göre değerlemiştir. Söz konusu menkul kıymetlerin, Muhasebe Uygulama Yönetmeliği sonrasında iç verim oranına göre değerlemesi neticesinde oluşacak olan farkın önemli düzeyde olmaması sebebiyle, Banka nın birikmiş kar/zarar hesabının açılış kayıtlarına herhangi bir düzeltme yapılmamıştır. Banka nın bilanço tarihi itibariyle satılmaya hazır menkul değerleri bulunmamaktadır. 2.12 Banka Kaynaklı Krediler ve Alacaklar ile Ayrılan Özel Karşılıklar Kısa ve uzun vadeli TL krediler açık ve teminatlı olarak sınıflandırılmakta, kısa vadeli YP krediler ise sabit fiyat üzerinden kayda alınmakta ve dönem sonlarında evelüasyona tabi tutulmaktadır. Banka kaynaklı kredilerin, iskonto edilmiş maliyetleri üzerinden muhasebeleştirilmesi gerekmekteyken, kredilerin iskonto edilmiş değeri ile basit faiz yöntemleri arasındaki farkın belirli bir önemlilik düzeyinin altında kalması nedeniyle Banka kaynaklı krediler bu esasa göre muhasebeleştirilmemiştir. Kullandırılan krediler karşılığında teminat olarak alınan varlıklarla ilgili ödenen harç, işlem gideri ve bunun gibi diğer masraflar işlem maliyetinin bir bölümü olarak kabul edilmemektedir. Banka yönetimi tarafından düzenli aralıklarla kredi portföyü incelenmekte ve kullandırılan kredilerin tahsil kabiliyetine ilişkin şüphelerin belirmesi durumunda söz konusu krediler 30 Haziran 2001 tarih ve 24448 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik ve diğer tebliğ ve genelgeler doğrultusunda sınıflanmakta ve bu tür krediler için ilgili yönetmelik, tebliğ ve genelgelerde belirtilen oranlarda özel karşılıklar ayrılmaktadır. Ayrılan özel karşılıklar kar/zarar tablosuna yansıtılmaktadır. Bu krediler için yapılan anapara tahsilatları anaparaya mahsup edilmekte, faiz tahsilatları ise kar / zarar tablosunda Tasfiye Olunacak Alacaklardan Alınan Faizler kaleminde gösterilmektedir. 11
II. BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARI (devamı) 2. Uygulanan Muhasebe İlkeleri (devamı) 2.13 Şerefiye ve Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Bilanço tarihi itibariyle Banka nın kayıtlarında şerefiye bulunmamaktadır. Diğer maddi olmayan duran varlıklar, endekslenmiş satın alma maliyetlerinden endekslenmiş amortismanlar düşülerek bilanço tarihi değerine getirilmektedir. Diğer maddi olmayan duran varlıklar, normal amortisman yöntemi uygulanmak suretiyle takribi ekonomik ömürleri itibariyle amortismana tabi tutulmaktadır. Cari dönem içerisinde uygulanan amortisman yönteminde değişiklik yapılmamıştır. Devam eden bilgisayar yazılımı ile ilgili maliyetler İlk Tesis Taazzuv Giderleri hesabı altında muhasebeleştirilmekte ve bilgisayar maliyetlerini geliştirici giderler, yazılımın ilk maliyetine eklenmektedir. Maliyetlere eklenip aktif olarak muhasebeleştirilen geliştirici giderler eşit tutarlar yöntemi ile 5 yıllık süreyi aşmayacak şekilde amortismana tabi tutulmaktadır. Cari dönemde ve/veya sonraki dönemlerde, amortisman süresi, amortisman yöntemi veya kalıntı değer bakımından, muhasebe tahminlerinde beklenen bir değişiklik olmamaktadır. 2.14 Maddi Duran Varlıklar Maddi duran varlıklar endekslenmiş satın alma maliyetlerinden endekslenmiş amortismanlar ve varsa değer düşüklüğü karşılıkları düşülerek bilanço tarihi değerine getirilmektedir. Maddi duran varlıklar, normal amortisman yöntemi uygulanmak suretiyle takribi ekonomik ömürleri itibariyle amortismana tabi tutulmaktadır. Cari dönem içerisinde uygulanan amortisman yönteminde değişiklik yapılmamıştır. Uygulanan yıllık amortisman oranları aşağıdaki gibidir: Gayrimenkuller % 2-4 Menkuller % 10 Özel maliyetler % 20 Leasing yoluyla elde edilen menkuller % 20 İlk tesis taazzuv giderleri % 20 Banka maddi duran varlıklarını, yasal kayıtlarında, (ilgili amortismanlar dahil) Maliye Bakanlığı nca yayımlanan katsayılara göre her yıl yeniden değerlemeye tabi tutmaktadır. Yeniden değerlemeden doğan fark sermayeye eklenebilen Yeniden Değerleme Fonu hesabına alacak kaydedilmektedir. Yeniden Değerleme Fonuna eklenen tutar her türlü vergiden muaftır ve yeniden değerlenmiş maddi sabit kıymetlerin amortismanı vergiden düşülebilir. Binalar yasal kayıtlarda alış değerleri üzerinden amortismana tabi tutulmaktadır. Arsa ve araziler amortisman veya yeniden değerlemeye tabi tutulmamaktadır. 30 Eylül 2003 tarihi itibariyle açıklanan yeniden değerleme oranı % 23.7 dir. Türk Vergi Mevzuatınca öngörülen maddi duran varlıkların yeniden değerlemesinden doğan yeniden değerleme değer artışları enflasyon muhasebesi uygulaması kapsamında ekli mali tablolardan elimine edilmiştir. 12
II. BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARI (devamı) 2. Uygulanan Muhasebe İlkeleri (devamı) 2.14 Maddi Duran Varlıklar (devamı) Bilanço tarihi itibariyle yasal kayıtlarda yeralan binalar ve elden çıkarılacak gayrimenkullerin tamamı için ekspertiz çalışmaları yapılmıştır. Enflasyona göre düzeltilmiş değerlerin ekspertiz değerinden düşük olduğu durumlar için Muhasebe Uygulama Yönetmeliği, 2 sayılı Tebliğ uyarınca; binalar için 2,126 Milyar TL, elden çıkarılacak gayrimenkuller için ise 4,804 Milyar TL tutarında değer düşüş karşılığı ayrılmış, döneme isabet eden kısmı gelir tablosuna intikal ettirilmiştir. Maddi duran varlıkların elden çıkarılmasından doğan kazanç veya kayıplar enflasyondan arındırılmış tutarları ile ilgili dönemin kar zarar hesaplarına aktarılmaktadır. 2.15 Kiralama İşlemleri Finansal kiralama işlemlerinde kiracı durumunda olan Banka, finansal kiralama işlemlerinin muhasebeleşmesinde Muhasebe Uygulama Yönetmeliği nin 4 sayılı Tebliğini benimsemiştir. Finansal Kiralama İşlemleri ile elde edilen sabit kıymetler, benzer nitelikte olup doğrudan iktisap edilen varlıklara uygulanan oranlar doğrultusunda itfa edilmektedir. Kiralama konusu varlıklar enflasyon muhasebesine tabi tutulmuş değerleri ile maddi duran varlıklar (menkuller) hesabının altında izlenmekte ve yararlı ömrüne göre aylık ve yıllık bazda itfaya tabi tutulmaktadır. Banka nın bilanço tarihi itibariyle finansal kiralama şirketi gibi kiralayan konumunda finansal kiralama yapma yetkisi bulunmamaktadır. 2.16 Karşılıklar ve Şarta Bağlı Yükümlülükler Krediler ve diğer alacaklar için ayrılan özel ve genel karşılıklar dışında kalan karşılıklar ve şarta bağlı yükümlülüklerle ilgili karşılıklar Muhasebe Uygulama Yönetmeliği nin 8 sayılı Tebliği hükümlerine uygun olarak ayrılmaktadır. Mali bünyeyi etkileyebilecek boyuttaki işlemlerden verileri net olanlar için bu verilere dayanılarak, aksi durumda olanlar için ise tahmini olarak karşılık ayrılmaktadır. Bu kapsamda; vergi provizyonu, kıdem tazminatı ve TMSF primleri için karşılık ayrılmıştır. Bilanço tarihi itibariyle, geçmiş olayların bir sonucu olarak ortaya çıkması muhtemel olan ve tutarı güvenilir bir şekilde ölçülebilen şarta bağlı olay bulunmamaktadır. Bilanço tarihi itibariyle, Banka nın Hukuk Müşavirliği nden alınan avukat mektubuna göre Banka aleyhine açılmış ve halen devam eden dava bulunmamaktadır. 13
II. BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARI (devamı) 2. Uygulanan Muhasebe İlkeleri (devamı) 2.17 Çalışanların Haklarına İlişkin Yükümlülükler Türk yasaları ve sendika sözleşmelerine göre kıdem tazminatları emeklilik veya işten çıkarılma durumunda ödenmektedir. Kıdem tazminatı, hizmet süresi ve emeklilik veya işten çıkarılma dönemindeki son maaş veya kıdem tazminatı tavanı üzerinden hesaplanmaktadır. Banka, Çalışanlarının Haklarının Muhasebeleştirilmesi hakkındaki Muhasebe Uygulama Yönetmeliği nin 10 sayılı Tebliği gereğince, kıdem ve ihbar tazminatlarından doğan yükümlülükler için ayrılacak karşılık tutarına esas fiili ödeme oranlarının 5 yıllık basit aritmetik ortalamasını % 18.24 olarak hesaplamış ve bu ortalamanın üzerinde toplam 10,713 Milyar TL provizyon ayırmıştır. Karşılıkların hesaplanmasında herhangi bir iskonto oranı kullanılmamaktadır. Banka nın 17.07.1964 gün ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu nun geçici 20 nci Maddesine göre kurulmuş bulunan munzam sandığı bulunmaktadır. 4 Mart 2003 tarihli aktüer raporuna istinaden 31.12.2002 tarihi itibariyle hesaplanan teknik açık sebebiyle Banka 12,000 Milyar TL karşılığı 5 yıl içerisinde ayırmayı öngörmektedir. 30 Eylül 2003 tarihi itibariyle ayrılan karşılık 1,800 Milyar TL tutarındadır. 2.18 Vergi Uygulamaları 3 er aylık dönemlerde geçici vergiler, Peşin Ödenen Vergiler hesabından ödenmekte ve geçici vergiler, yılsonunda kurumlar vergisi hesaplamasında mahsup edilerek net olarak ödenecek kurumlar vergisi, Ödenecek Kurumlar Vergisi hesabına alınmakta ve süresi dahilinde vergi dairesine yatırılmaktadır. Cari dönemde ayrılan vergi karşılığı bulunmamaktadır. 2.19 Borçlanmalara İlişkin İlave Açıklamalar Banka, borçlanma araçlarını Muhasebe Uygulama Tebliği 1 sayılı Tebliğde belirtildiği şekilde muhasebeleştirmektedir. Borçlanma araçlarını muhasebeleştirilme ve değerleme yöntemleri ile borçlanmayı temsil eden yükümlülükler açısından riskten koruma teknikleri uygulanmamaktadır. Banka tarafından hisse senedine dönüştürülebilir tahvil ihraç edilmemiştir. Bankanın kendisinin ihraç ettiği borçlanmayı temsil eden araçlar bulunmamaktadır. 2.20 Ödenmiş Sermaye ve Hisse Senetleri Stoku Banka cari yılda hisse senedi ihraç etmediğinden, bu işlem ile ilgili herhangi bir maliyeti bulunmamaktadır. Banka nın kar payı dağıtımı Genel Kurul kararı ile yapılmaktadır. 2.21 Aval ve Kabuller Banka, aval ve kabullerini, müşterilerin ödemeleri ile eşzamanlı olarak gerçekleştirmekte olup, bilanço dışı yükümlülükleri içerisinde göstermektedir. Banka nın aktif karşılığı bir yükümlülük olarak gösterilen aval ve kabulleri bulunmamaktadır. 14
II. BÖLÜM: MUHASEBE POLİTİKALARI (devamı) 2. Uygulanan Muhasebe İlkeleri (devamı) 2.22 Devlet Teşvikleri Banka nın bilanço tarihi itibariyle yararlanmış olduğu herhangi bir devlet teşviği bulunmamaktadır. 2.23 Raporlamanın Bölümlemeye Göre Yapılması Bölümlemeye göre raporlama bilgilerinin kamuya açıklanmasına 17 sayılı Tebliğ gereği 1.1.2004 tarihinde başlanacağından cari dönemde herhangi bir açıklama yapılmamıştır. III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER 1. Finansal Araçların Kullanım Stratejisi ve Yabancı Para Cinsinden İşlemlere İlişkin Açıklamalar Banka nın 2003 yılındaki genel stratejisi TL aktifini TL pasif, YP aktifini ise YP pasif ile fonlayarak mümkün olduğu kadar kur riski taşımamak yönünde olmuştur. Kaynaklarının ortalama vadesi 30-45 gün arasında değişmiş olmasına karşın Banka nın şube yaygınlığı ve ortalama şube yaşının yüksekliği mevcut kaynağın kalıcı olması ve piyasa fiyatlarına karşı daha az hassasiyet göstermesi sonucunu ortaya çıkarmıştır. Likidite yönetimi yapılırken vadesi gelecek tüm borçları karşılayacak bir kaynak yapısı oluşturulmuş, piyasaya olan borç tutarının, toplam yükümlülükler içerisindeki payı oldukça düşük düzeyde gerçekleşmiştir. Banka, genelde gecelik vadenin yaygın olarak kullanıldığı İMKB, repo, T.C. Merkez Bankası, Para Piyasası veya Bankalararası Para Piyasası gibi kısa vadeli piyasaları kulanmama yönünde politikalar uygulamıştır. Bunun nedeni; bu piyasalarda mevcut limitlerin mümkün olduğu kadar kriz dönemlerinde kullanılmak üzere boş tutulması ve gecelik fonlamaya dayalı aktif yönetiminin faiz riskine çok hassas olmasıdır. Bankanın, finansal piyasalarda alabileceği riskler Yönetim Kurulu ve Aktif Pasif Komitesi ( APKO ) kararları ile belirlenmektedir. APKO kararı ile Fon Yönetimi Müdürlüğü nün taşıyabileceği pozisyon limitleri sınırlandırılmıştır. Gün içi limit, gecelik taşıma limiti ve zarar durdurma limitleri yetki bazında belirlenmiş olup bunların kontrolleri İç Denetim Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Haftalık yapılmakta olan APKO toplantılarında piyasalar, bankanın aktif/pasif yapısı ve taşınmakta olan riskler detaylı olarak tartışılarak strateji belirlenmektedir. Banka nın nakit akımı tüm vadeleri kapsayacak şekilde günlük olarak takip edilmekte, aktif/pasif yapısı arasında gerekli Gap ve faiz analizleri günlük yapılarak buna göre yönetim kararları alınmaktadır. 15
III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER (devamı) 2. Sermaye Yeterliliği Standart Oranı Bilanço tarihi itibariyle Banka nın sermaye yeterlilik oranı % 13.05 dir. Banka, Standart Metod kullanarak aylık bazda piyasa riski hesaplamakta, elde edilen ölçüm sonuçları sermaye yeterliliği standart oranının hesaplaması sırasında dikkate alınmaktadır. Risk Ağırlıkları Banka 0% 20% 50% 100% Risk Ağırlıklı Varlık, Yüküm., Gnakdi Kredi Bilanço Kalemleri (Net) 704,798 13,554 321,300 508,908 Nakit Değerler 35,495 - - - Bankalar 63,063 13,554-22,730 Bankalararası Para Piyasası - - - - Ters Repo İşlemlerinden Alacaklar - - - - Zorunlu Karşılıklar 113,459 - - - Özel Finans Kurumları - - - - Krediler 11,989-304,665 304,665 Takipteki Alacaklar (Net) - - - 55,045 İştirak, Bağlı Ortak. ve Satılmaya Hazır Men. Değ. - - - 31,399 Muhtelif Alacaklar - - - 5,806 Vadeye Kadar Elde Tutul Men. Değ (Net) 480,271 - - - Finansal Kira. Amaç. Varlık. Verilen Avans - - - - Finansal Kira. İşlemlerinden Alacaklar - - - - Finansal Kira. Konusu Varlıklar (Net) - - 16,635 - Sabit Kıymetler (Net) - - - 75,449 Diğer Aktifler 521 - - 13,814 Bilanço Dışı Kalemler 62,396 521,222 16,529 62,909 Garanti ve Kefaletler 25,775 513,779 16,529 42,161 Taahhütler - 7,438 - - Diğer Nazım Hesaplar - - - - Türev Finansal Araçlar ile İlgili İşlemler - - - - Faiz ve Gelir Tahakkuk ve Reeskontları 36,621 5-20,748 Risk Ağırlığı Verilmemiş Hesaplar - - - - Toplam Risk Ağırlıklı Varlıklar 767,194 534,776 337,829 571,817 Cari Dönem Banka Önceki Dönem Toplam Risk Ağırlıklı Varlıklar 936,850 910,150 Özkaynak 122,303 94,487 Özkaynak/RAV (SRY (%)) 13.05 10.38 16
III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER (devamı) 2. Sermaye Yeterliliği Standart Oranı (devamı) Cari Dönem Önceki Dönem ANASERMAYE ÖdenmişSermaye 76,000 76,000 NominalSermaye 76,000 76,000 SermayeTaahhütleri(-) - - ÖzkaynakKalemlerininEnflasyonaGöreDüz.Kay.SermayeYed 38,960 178,707 HisseSenediİhraçPrimleriveİptalKârları - - YasalYedekler - - I.TertipKanuniYedekAkçe(TTK466/1) - - II.TertipKanuniYedekAkçe(TTK466/2) - - ÖzelKanunlarGereğiAyrılanYedekAkçe - - StatüYedekleri - - OlağanüstüYedekler - - GenelKurulKararıUyarıncaAyrılanYedekAkçe - - DağıtılmamışKârlar - - BirikmişZararlar - - YabancıParaSermayeKurFarkı - - Kâr 25,538 11,452 DönemKârı 25,538 11,452 GeçmişYıllar Kârı - - Zarar(-) - 151,199 DönemZararı - - GeçmişYıllarZararı - 151,199 AnaSermayeToplamı 140,498 114,960 17
III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER (devamı) 2. Sermaye Yeterliliği Standart Oranı (devamı) KATKI SERMAYE Yeniden Değerleme Fonu - - Menkuller - - Gayrimenkuller - - Sermayeye Eklenecek İştirak ve Bağlı Ortaklık Hisseleri ile Gayrim. Satış Kazanç. - - Özel Maliyet Bedelleri Yeniden Değerleme Fonu - - Yeniden Değerleme Değer Artışı - - Kur Farkları - - Genel Karşılıklar 4,696 4,037 Muhtemel Riskler İçin Ayrılan Serbest Karşılıklar 5,503 872 Alınan Sermaye Benzeri Krediler - - Menkul Değerler Değer Artış Fonu - - İştirakler ve Bağlı Ortaklıklardan - - Satılmaya Hazır Menkul Değerlerden - - Yapısal Pozisyona Konu Edilen Menkul Değerler Değer Artışı - - Katkı Sermaye Toplamı 10,199 4,909 ÜÇÜNCÜ KUŞAK SERMAYE SERMAYE 150,697 119,869 SERMAYEDEN İNDİRİLEN DEĞERLER 28,394 25,382 Konsolidasyon Dışı Bırakılmış Olan Ana Faaliyet Konuları Para ve Sermaye Piyasaları ile Sigortacılık Olan ve Bu Konudaki Özel Kanunlara Göre Izin ve Ruhsat ile Faaliyet Gösteren Mali Kurumlara Yapılan Tüm Sermaye Katılımlarına İlişkin Tutarlar ile Özsermaye Yöntemi Uygulanmış Ancak Aktif ve Pasifleri Konsolide Edilmemiş Bu Tür Mali Ortaklıklara İlişkin Sermaye Payları 17,610 13,872 Özel Maliyet Bedelleri 1,284 1,904 İlk Tesis Bedelleri 8,975 9,254 Peşin Ödenmiş Giderler 525 352 Konsolidasyon Dışı Bırakılmış İştirakler, Bağlı Ortaklıkların, Sermayesine Katılınan Diğer Ortaklıkların, Özsermaye Yöntemi Uygulanmış Ancak Aktif ve Pasifleri Konsolide Edilmemiş Bu Tür Mali Ortaklıkların ve Konsolide Sabit Kıymetlerin Rayiç Değerleri Bilançoda Kayıtlı Değerlerinin Altında ise Aradaki Fark - - Türkiye de Faaliyet Gösteren Diğer Bankalara Verilen Sermaye Benzeri Krediler - - Konsolidasyon Şerefiyesi (Net) - - Aktifleştirilmiş Giderler - - Toplam Özkaynak 122,303 94,487 18
III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER (devamı) 3. Kredi Riski Borçlu ve borçlu gruplar için risk limitleri belirlenmiş olup, haftalık ve aylık bazda izlenmektedir. Coğrafi bölgeler ve sektörler için risk limiti belirleme çalışmaları, ilgili kredi birimleriyle devam etmektedir. Kredi müşterilerinin risk limitleri; Bankalar Kanunu Madde 9-c ve buna bağlı yasal mevzuata uygun olmak koşuluyla; Şubeler, Bölge Müdürlükleri, Krediler Müdürlükleri, Kredilerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı, Genel Müdür, Kredi Komitesi ve Yönetim Kuruluna ait kredilendirme yetki limitleri çerçevesinde tahsis edilmekte, kredi müşterilerinin finansal durumlarına ve kredi ihtiyaçlarına ya da Banka nın gerekli görmesine bağlı olarak söz konusu limitler değiştirilebilmektedir. Bankaca işletmelerin kredilendirilmesi sürecinde emniyet, seyyaliyet ve verimlilik prensiplerine azami riayet gösterilmekte, kredi ve alacakların tamamen veya kısmen güvence altına alınmasını sağlayan her türlü varlık, garanti ve kefaletler ile sözleşmeden doğan hakları ifade eden teminatların değerlemesi ve özel karşılık uyarlamasında dikkate alınma usul ve esasları Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliğe göre düzenlenmektedir. Bankalara kullandırılan krediler ve muhabir bankalar ile işlemler için daha önceden tespit edilen risk limitleri günlük olarak takip edilmektedir. Bilanço dışı risklerde risk yoğunlaşması günlük olarak müşteri ve banka bazında Hazine bölümü ile beraber izlenmektedir. Banka nın iştiraklerinden, Şekerbank Offshore Ltd. e 30.09.2003 tarihi itibari ile yapmış olduğu plasman tutarı 22,730 Milyar TL dır. Kredi ve diğer alacakların borçlularının kredi değerlilikleri düzenli aralıklarla Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik e uygun şekilde izlenmektedir. Açılan krediler için alınan hesap durumu belgeleri ilgili mevzuatta öngörüldüğü şekilde denetlenmekte olup, kredi limitleri Banka kredi komitesi ve üst yönetiminin insiyatifinde ve ekonomik koşullara paralel olarak gerekli görüldüğünde güncellenmektedir. Banka, kullandırdığı kredileri ve diğer alacakları için yeterli miktarda teminat almaktadır. Alınan teminatlar kefalet, gayrimenkul ipoteği, nakit blokajı, müşteri veya gerçek kişi çekleri şeklinde olabilmektedir. Banka nın bilanço tarihi itibariyle spekülatif amaçlı olarak yapmış olduğu swap sözleşmeleri bulunmaktadır. Söz konusu sözleşmeler, nazım hesaplarda takip edilmekte olup, dönem sonu itibariyle yapılan evalüasyon işlemi neticesinde oluşmuş olan reeskont bilançoda takip edilmektedir. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi işlemleri bugüne kadar yapılmamakla beraber risk limitleri mevcuttur. Riskten korunma amaçlı olarak yapılan vadeli işlem, opsiyon sözleşmeleri ve türev ürünler bulunmamaktadır. 19
III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER (devamı) 3. Kredi Riski (devam) Banka, önemli ölçüde kredi riskine maruz kaldığında vadeli işlem, opsiyon ve benzer nitelikli sözleşmeleri, hakların kullanılması, edimlerin yerine getirilmesi veya satılması yoluyla kısa zamanda sona erdirerek toplam riski azaltma yoluna gitmektedir. Tazmin edilen gayrinakdi krediler, vadesi geldiği halde ödenmeyen krediler gibi aynı risk ağırlığına tabi tutulmakta ve teminatlarına göre sınıflandırılarak takip hesaplarına atılmaktadır. Kredilerden yenilenen ve yeniden itfa planına bağlananların ilgili mevzuatla belirlenen izlenme yöntemi dışında, bankalarca risk yönetim sistemleri çerçevesinde yeni bir derecelendirme grubuna veya ağırlığına dahil edilen kredilendirme işlemi bulunmamaktadır. Banka nın yurtdışında yürütmekte olduğu bankacılık faaliyetleri ve kredilendirme işlemleri bulunmaktadır. Bankanın kredi ve piyasa riski yönetiminde ülke riski de dikkate alınmaktadır. Banka uluslararası bankacılık piyasasında aktif bir katılımcı değildir. Ana ortaklık Banka nın ilk büyük 100 nakdi kredi müşterisinden olan alacağının toplam nakdi krediler portföyü içindeki payı %52.23 tür. Banka nın ilk büyük 100 gayrinakdi kredi müşterisinden olan alacağı toplam gayrinakdi kredilerin %36.65 ini oluşturmaktadır. İlk büyük 100 kredi müşterisinden olan nakdi ve gayrinakdi alacak tutarı toplam bilanço içi ve bilanço dışı varlıkların %21.61 ini oluşturmaktadır. Banka, Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik te öngörüldüğü şekilde 4,696 Milyar TL tutarında genel kredi karşılığı ayırmıştır. Coğrafi bölgeler itibariyle bilgiler: Ara dönem mali tablolara ait dipnotlarda talep edilmediğinden, verilmemiştir. Sektörlere göre nakdi kredi dağılımı : Ara dönem mali tablolara ait dipnotlarda talep edilmediğinden, verilmemiştir. 20
III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER (devamı) 4. Piyasa Riski Banka tarafından kısa veya uzun pozisyonun minimum düzeyde tutulması suretiyle squar gitme politikası uygulanmakta ve böylece kur riskinden kaçınılmaktadır. Tahvil Bono stoğu, büyük bir kısmının yatırım portföyünde olması nedeniyle alımsatıma konu edilmemekte ve BDDK raporlama setinde faiz oranı riskinin hesaplanmasında dikkate alınmamaktadır. Piyasa Riskine maruz tutarı oluşturan faiz oranı riski (aylık), hisse senedi pozisyon riski (aylık) ve kur riski (aylık-haftalık) standart metod ile hesaplanarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu na raporlanmaktadır. Risk ile ilgili yapılan tüm hesaplamalar, ilgili müdürlüklere pozisyon ayarlamalarında yol göstermesi amacı ile gönderilmektedir. Piyasa Riski ile ilgili tablo : Tutar Faiz Oranı Riski İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü - Standart Metod 4,802 Genel Piyasa Riski İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü 4,802 Spesifik Risk İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü - Faiz Oranı Riskine Tabi Opsiyonlar İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü - Hisse Senedi Pozisyon Riski İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü - Standart Metod 9 Genel Piyasa Riski İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü 5 Spesifik Risk İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü 4 Hisse Senedi Pozisyon Riskine Tabi Opsiyonlar İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü - Kur Riski İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü - Standart Metod 2,322 Sermaye Yükümlülüğü 2,322 Kur Riskine Tabi Opsiyonlar İçin Hesaplanan Sermaye Yükümlülüğü - Toplam RMD-İç Model - Piyasa Riski İçin Hesaplanan Toplam Sermaye Yükümlülüğü 7,133 Piyasa Riskine Maruz Tutar 89,163 5. Kur Riski Banka kur riskine maruz bırakılmamaktadır. Ancak, oluşabilecek kur riskleri standart metod kapsamında yer alan kur riski tablosunda haftalık ve aylık periyodlarla hesaplanmaktadır. Böylece kur riski yakından takip edilmektedir. Gerekli görüldüğü zamanlarda, bankalarla nadiren de olsa para swapı işlemleri yapılmaktadır. Bankanın, finansal piyasalarda alabileceği riskler Yönetim Kurulu ve APKO kararları ile belirlenmektedir. APKO kararı ile Fon Yönetimi Müdürlüğü nün taşıyabileceği pozisyon limitleri sınırlandırılmıştır. Gün içi limit, gecelik taşıma limiti ve zarar durdurma limitleri yetki bazında belirlenmiş olup bunların kontrolleri İç Denetim Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Haftalık yapılmakta olan APKO toplantılarında piyasalar, bankanın aktif/pasif yapısı ve taşınmakta olan riskler detaylı olarak tartışılarak strateji belirlenmektedir. 21
III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER (devamı) 5. Kur Riski (devamı) Kısa vadeli likidite ihtiyacı oldukça düşüktür ve ihtiyaç olması durumunda Banka, gerek yurtiçi gerekse yurtdışı piyasalardan (TCMB, İMKB, bankalararası para piyasaları, Takasbank ve diğer piyasalar) rahatlıkla borçlanabilmektedir. Özellikle yurtdışı borçlanmalar ortalamada dikkate alınmayacak düzeydedir ve çoğu zaman Banka borç veren konumundadır. İhtiyaç durumunda Banka mevcut Yabancı Para portföyü ile önemli bir yabancı para repo kaynağı yaratabilme kapasitesine sahip bulunmaktadır. Banka nın mali tablo tarihi ile bu tarihten geriye doğru son beş iş günü kamuya duyurulan döviz alış kurları aşağıdaki gibidir: USD AUD DKK SEK CHF JPY CAD KWD NOK GBP SAR EUR 24.09.2003 1,349,000 912,225 208,249 172,685 995,361 12,073 994,693 4,554,650 191,394 2,231,608 360,245 1,547,168 25.09.2003 1,350,000 918,702 208,758 173,810 999,495 12,059 1,000,225 4,557,618 192,454 2,236,637 360,512 1,550,745 26.09.2003 1,349,500 913,507 208,603 173,069 1,002,914 12,034 997,194 4,556,392 191,437 2,238,911 360,389 1,549,496 29.09.2003 1,352,000 904,393 207,756 172,386 1,000,086 12,108 992,661 4,568,551 190,450 2,228,595 361,056 1,543,038 30.09.2003 1,357,000 924,686 213,173 176,585 1,028,296 12,273 1,007,351 4,590,119 193,446 2,267,770 362,381 1,583,212 Banka nın döviz alış kurunun mali tablo tarihinden geriye doğru son otuz günlük basit aritmetik ortalama değeri aşağıdaki gibidir: USD AUD DKK SEK CHF JPY CAD KWD NOK GBP SAR EUR 1,365,583 902,657 206,295 168,650 989,231 11,860 1,000,186 4,570,797 186,807 2,200,467 364,668 1,532,369 22
III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER (devamı) 5. Kur Riski (devamı) Banka nın Kur Riskine ilişkin tablosu : EURO USD Yen Diğer YP Toplam Cari Dönem Varlıklar Nakit Değerler (Kasa, Efektif Deposu, Yoldaki Paralar, Satın Alınan Çekler) ve T.C. Merkez Bnk. 44,061 10,048-445 54,554 Bankalar ve Diğer Mali Kuruluşlardan Alacaklar 23,109 11,498 15 1,641 36,263 Alım Satım Amaçlı Menkul Değer. 46,852 13,769 - - 60,621 Satılmaya Hazır Menkul Değerler - - - - - Verilen Krediler 80,564 103,846-680 185,090 İştirak ve Bağlı Ortaklıklardaki Yat. - 3,790 - - 3,790 Vadeye Kadar Elde Tutulacak M. D. 83,765 262,964 - - 346,729 Maddi Duran Varlıklar - - - - - Şerefiye - - - - - Diğer Varlıklar 42,234 61,534-146 103,914 Toplam Varlıklar 320,585 467,449 15 2,912 790,961 Yükümlülükler Bankalararası Mevduat 4,309 11,693-288 16,290 Döviz Tevdiat Hesabı 369,299 614,814 2 8,944 993,059 Diğer Mali Kuruluşlar. Sağl. Fonlar 2,976 18,292 - - 21,268 İhraç Edilen Menkul Değerler - - - - - Muhtelif Borçlar 169 470-7 646 Diğer Yükümlülükler 2,260 2,385-37 4,682 Toplam Yükümlülükler 379,013 647,654 2 9,276 1,035,945 Net Bilanço Pozisyonu (58,428) (180,205) 13 (6,364) (244,984) Net Bilanço Dışı Pozisyon 24,540 (24,286) - - 254 Türev Finansal Araçlardan Alacak. 24,540 - - - 24,540 Türev Finansal Araçlardan Borçlar - 24,286 - - 24,286 Gayrinakdi Krediler 57,226 271,518 2,196 11,371 342,311 Önceki Dönem Toplam Varlıklar 478,869 742,166 210 16,814 1,238,059 Toplam Yükümlülükler 476,239 971,916 249 10,884 1,459,288 Net Bilanço Pozisyonu 2,630 (229,750) (39) 5,930 (221,229) Bilanço Dışı Pozisyon - - - - - Gayrinakdi Krediler 78,036 327,005 5,861 12,677 423,579 23
III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER (devamı) 6. Faiz Oranı Riski Varlıkların, yükümlülüklerin ve bilanço dışı kalemlerin faize duyarlılığı Banka tarafından ölçülmektedir. Standart metod içerisinde yer alan genel ve spesifik faiz oranı riski tabloları ile varlık ve yükümlülükler ele alınarak Banka nın karşı karşıya olduğu faiz oranı riski hesaplanmakta ve genel piyasa riskinin bir parçası olarak, Sermaye Yeterliliği Standart Oranının hesaplanmasında dikkate alınmaktadır. Bankanın TL mevduat, DTH, repo vb. bütün kaynak maliyetleri Yönetim Kurulu nca yetkili kılınan ilgili Genel Müdür Yardımcısı onayı ile fiyatlanmaktadır. Varlıkların, yükümlülüklerin ve bilanço dışı kalemlerin faize duyarlılığı : Cari Dönem Sonu 1 Aya Kadar 1-3 Ay 3-6 Ay 6-12 Ay 1 Yıl ve üzeri Faizsiz Toplam Varlıklar Nakit Değerler (Kasa, Efektif Deposu, Yoldaki Paralar, Satın Alınan Çekler) ve T.C. Merkez Bankası 63,063 - - - - 35,495 98,558 Bankalar ve Diğer Mali Kuruluşlardan Alacaklar 13,554 - - - 22,730-36,284 Alım Satım Amaçlı Menkul Değerler 1,930 1,311 51,985 181,441 58,614 59 295,340 Satılmaya Hazır Menkul Değerler - - - - - - - Verilen Krediler - 555,765-2,366 63,188-621,319 Vadeye Kadar Elde Tut. Men.Değ. 15,879 464,536 148,824 43,863 71,349 2,744 747,195 Diğer Varlıklar 1,472 181,883 67,393 31,348 4,666 224,319 511,081 Toplam Varlıklar 95,898 1,203,495 268,202 259,018 220,547 262,617 2,309,777 Yükümlülükler Bankalararası Mevduat 130,414 9,986 - - - - 140,400 Diğer Mevduat 757,846 822,606 118,914-156,752-1,856,118 Muhtelif Borçlar - - - - - 9,938 9,938 İhraç Edilen Menkul Değerler - - - - - - - Diğer Mali Kuruluşlar. Sağl. Fonlar - 35,390 33-17,657-53,080 Diğer Yükümlülükler 13,440 11,072 1,550-2,043 222,136 250,241 Toplam Yükümlülükler 901,700 879,054 120,497-176,452 232,074 2,309,777 Bilançodaki Faize Duyarlı Açık (805,802) 324,441 147,705 259,018 44,095 30,543 - Bilanço Dışı Faize Duyarlı Açık - - - - - - - Toplam Faize Duyarlı Açık (805,802) 324,441 147,705 259,018 44,095 30,543-24
III. BÖLÜM: MALİ BÜNYEYE İLİŞKİN BİLGİLER (devamı) 6. Faiz Oranı Riski (devamı) Varlıkların, yükümlülüklerin ve bilanço dışı kalemlerin faize duyarlılığı (devamı) : Önceki Dönem Sonu 1 Aya Kadar 1-3 Ay 3-6 Ay 6-12 Ay 1 Yıl ve üzeri Faizsiz Toplam Varlıklar Nakit Değerler (Kasa, Efektif Deposu, Yoldaki Paralar, Satın Alınan Çekler) ve T.C. Merkez Bankası 47,233 14,845 - - - 37,408 99,486 Bankalar ve Diğer Mali Kuruluşlardan Alacaklar 14,539 172,413 - - - - 186,952 Alım Satım Amaçlı Menkul Değerler 1,149 1,559 4,608 93,626 23,289-124,231 Satılmaya Hazır Menkul Değerler - - - - - - - Verilen Krediler - 449,004 - - 45,147-494,151 Vadeye Kadar Elde Tut. Men.Değ. 16,828 587,218 309,489 39,005-3,091 955,631 Diğer Varlıklar 24,536 110,653 59,030 24,926 4,377 342,279 565,801 Toplam Varlıklar 104,285 1,335,692 373,127 157,557 72,813 382,778 2,426,252 Yükümlülükler Bankalararası Mevduat 143,905 17,572 - - - - 161,477 Diğer Mevduat 660,192 1,104,529 105,807-165,936-2,036,464 Muhtelif Borçlar - - - - - 5,931 5,931 İhraç Edilen Menkul Değerler - - - - - - - Diğer Mali Kuruluşlar. Sağl. Fonlar - 35,325 - - 2,521-37,846 Diğer Yükümlülükler 8,958 8,933 841-1,321 164,481 184,534 Toplam Yükümlülükler 813,055 1,166,359 106,648-169,778 170,412 2,426,252 Bilançodaki Faize Duyarlı Açık (708,770) 169,333 266,479 157,557 (96,965) 212,366 - Bilanço Dışı Faize Duyarlı Açık - - - - - - - Toplam Faize Duyarlı Açık (708,770) 169,333 266,479 157,557 (96,965) 212,366-25