EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI 3 TURİZM GELİRİ ve GİDERİ. 4 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) 4 ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) 5 GRAFİKLER Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği.. 3 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 1
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2010 yılı üçüncü döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla % 5.5 artış göstermiştir. Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2010 yılı üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %13.6 lık artışla 298 089 Milyon TL olmuştur. 2010 yılının üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 5.5 lik artışla 28 762 Milyon TL olmuştur. 2010 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %15.4 lük artışla 808 192 Milyon TL olmuştur. 2010 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 8.9 luk artışla 77 799 Milyon TL olmuştur. Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2010 yılı üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %6.4 lük artış gösterirken, Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki döneme göre %1.1 artmıştır. İstihdam İşsizlik ve İşgücü Hareketleri Ekim 2010 döneminde kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 855 bin kişi artmıştır. 2010 yılında Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yıla göre 801 bin kişilik bir artış ile 71 milyon 343 bin kişiye, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 855 bin kişilik artış ile 52 milyon 541 bin kişiye ulaşmıştır. 2010 yılında işgücüne katılma oranı % 48,8 dir. 2010 yılında Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, bir önceki yıla göre 0,9 puanlık artışla % 48,8 olarak gerçekleşmiştir. Erkeklerde işgücüne katılma oranı bir önceki yıla göre 0,3 puanlık artışla % 70,8, kadınlarda ise 1,6 puanlık artışla % 27,6 dır. Kentsel yerlerde işgücüne katılma oranı 1 puanlık artışla % 46,8, kırsal yerlerde ise 0,8 puanlık artışla % 53,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. Tarım dışı istihdam 874 bin kişi artmıştır. 2010 yılında istihdam edilenlerin sayısı, bir önceki yıla göre 1 milyon 317 bin kişi artarak, 22 milyon 594 bin kişiye ulaşmıştır. 2010 yılında tarım sektöründe çalışan sayısı 443 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 874 bin kişi artmıştır. 2010 yılında istihdam edilenlerin % 25,2'si tarım, % 19,9 u sanayi, % 6,3'ü inşaat, % 48,6'sı ise hizmetler sektöründedir. Bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında, tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 0,6 puan, sanayi sektörünün payının 0,7 puan, inşaat sektörünün payının 0,2 puan arttığı, hizmetler sektörünün payının ise 1,5 puan azaldığı görülmektedir. İşsizlik oranı % 11,9 dur. Çalışanların % 43,3 ü yaptığı işten dolayı sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı değildir. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 2
İthalat İhracat ve Dış Ticaret Açığı 2011 Ocak ayında ithalat %44,3 artmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu ve Gümrük Müsteşarlığı işbirliği ile oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; 2011 yılı Ocak ayında, 2010 yılının aynı ayına göre ihracat %22,1 artarak 9 561 milyon dolar, ithalat ise %44,3 artarak 16 873 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 3 860 milyon dolardan, 7 312 milyon dolara ulaştı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2011 yılı Ocak ayında, 2010 yılı Ocak ayına göre ihracat %22,1 artarken, ithalat %38,6 artış göstermiştir. 2010 Ocak ayında %67 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2011 Ocak ayında %56,7 ye gerilemiştir. 2010 Ocak ayında %50,3 olan Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki payı, 2011 Ocak ayında %47,3 e geriledi. AB ye yapılan ihracat, 2010 yılının aynı ayına göre %14,9 artarak 4 525 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2011 Ocak ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Bu ülkeye yapılan ihracat 2010 Ocak ayına göre %19,4 artarak 990 milyon dolar olurken, Almanya yı sırasıyla İtalya (629 milyon dolar), Irak (605 milyon dolar), İngiltere (563 milyon dolar) ve Fransa (521 milyon dolar) takip etmiştir. İthalatta ise, Rusya Fedarasyonu ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat %13,9 artarak 2 026 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya Fedarasyonu nu sırasıyla Çin (1 596 milyon dolar), Almanya (1 403 milyon dolar) ve ABD (1 246 milyon dolar) izlemiştir. 2011 Ocak ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat kalemi, motorlu kara taşıtları ve aksam parçaları (1 101 milyon dolar) olurken; bu fasılı kazanlar, makina ve cihazlar, aletler ve bunların aksam-parçaları (738 milyon dolar), demir ve çelik (718 milyon dolar), örme giyim eşyası ve aksesuarları (695 milyon dolar) ve elektrikli makina ve cihazlar, bunların aksam-parçaları (613 milyon dolar) izlemiştir. Ocak ayında; en yüksek ithalatı olan fasıl mineral yakıtlar ve yağlar (3 734 milyon dolar) oldu. Bu fasılı; kazanlar, makina ve cihazlar, aletler ve bunların aksamparçaları (1 614 milyon dolar), demir ve çelik (1 512 milyon dolar), elektrikli makine ve cihazlar, bunların aksam-parçaları (1 183 milyon dolar) ve motorlu kara taşıtları (1 018 milyon dolar) izlemiştir. Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği 24 000 2010-2011 Ocak Ayı Dış Ticareti Milyon Dolar 20 000 16 000 12 000 8 000 7 831 9 561 11 691 16 873 4 000 2010 2011 2010 2011 İhracat İthalat TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 3
Turizm Geliri ve Gideri Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre %4,9 artmıştır. Ekim, Kasım ve Aralık aylarından oluşan IV. Dönemde turizm geliri, geçen yılın aynı dönemine göre % 4,9 artarak 5 259 444 102 $ oldu. Turizm gelirinin 3 719 565 958 $ ı yabancı ziyaretçilerden, 1 539 878 143 $ ı ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile gerçekleştirmektedir. Bu dönemde yapılan harcamaların 4 491 557 397 $ ını kişisel, 767 886 704 $ ını ise paket tur oluşturmaktadır. Yabancıların ülkemizde ortalama kalış süresi 9,8 gece, kişi başı yaptıkları ortalama harcaması ise 618 $ dır. Yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ülkemizde ortalama kalış süresi 37 gece, kişi başı ortalama harcaması ise 1 514 $ dır. Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %1,6 artmıştır. 2010 yılı IV. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 7 040 041 kişidir. Bunun 6 023 265 kişisini yabancı, 1 016 776 kişisini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturmaktadır. Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre %11,9 artmıştır. Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 11,9 artarak 1 360 142 326 $ olmuştur. Bunun 1 310 430 546 $ ı kişisel, 49 711 780 $ ı ise paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 713 937 vatandaşın kişi başı ortalama harcaması 794 $ dır. Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) TÜFE de aylık değişim % 0,73 olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılı Şubat ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %0,73, bir önceki yılın Aralık ayına göre %1,14, bir önceki yılın aynı ayına göre %4,16 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,76 artış gerçekleşmiştir. Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış %2,54 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşmiştir. Şubat ayında endekste yer alan gruplardan ulaştırmada %1,77, ev eşyasında %0,92, çeşitli mal ve hizmetlerde %0,83, lokanta ve otellerde %0,45, haberleşmede %0,43, eğitimde %0,14, sağlıkta %0,11, alkollü içecekler ve tütünde %0,01 artış, konutta %-0,14, eğlence ve kültürde %-0,40, giyim ve ayakkabıda %-5,15 düşüş gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE de en yüksek artış %8,60 ile lokanta ve oteller grubunda gerçekleşmiştir. Çeşitli mal ve hizmetler (%7,36), ulaştırma (%6,03), giyim ve ayakkabı (%5,35), ev eşyası (%4,66), gıda ve alkolsüz içecekler (%4,53), konut (%4,38), eğitim (%4,35) artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır. NUTS2 düzeyinde 26 bölge içinde TÜFE nin aylık bazda en yüksek artış gösterdiği bölge TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir) (%1,62) olmuştur. Aralık ayına göre en yüksek artış TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) (%1,98) bölgesinde, geçen yılın aynı ayına göre en yüksek artış TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) (%6,87) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) (%9,99) bölgesinde gerçekleşmiştir. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 4
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ÜFE de aylık değişim % 1,72 olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılı Şubat ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %1,72, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,13, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,87 ve on iki aylık ortalamalara göre %9,23 artış gerçekleşmiştir. Aylık değişim tarım sektöründe %2,15, sanayi sektöründe %1,63 olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %5,13, bir önceki yılın aynı ayına göre %12,86 ve on iki aylık ortalamalara göre %19,07 artış gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,91, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,44 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,17 artış gerçekleşmiştir. ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en yüksek aylık artış %12,15 ile ham petrol ve doğalgaz çıkarımı alt sektöründe gerçekleşmiştir. Sanayinin üç sektöründen, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %2,77, imalat sanayi sektöründe %2,32 artış, elektrik, gaz ve su sektöründe %-4,42 düşüş gerçekleşmiştir. Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, ham petrol ve doğalgaz çıkarımı (%12,15), kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı (%5,59), tekstil ürünleri imalatı (%4,98), ana metal sanayi (%3,75), iletişim teçhizatı imalatı (%3,19), büro makineleri imalatı (%3,14), motorlu kara taşıtları imalatı (%3,10) alt sektörleridir. Buna karşılık suyun toplanması, arıtımı ve dağıtımı (%-6,64), elektrik ve gaz üretimi (%-4,17) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler olmuştur. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 5