TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS EN 81-2 (EN 81-2/AC:1999 dahil) Mart 2002 ICS 91.140.90 ASANSÖRLER - YAPIM VE MONTAJ İÇİN GÜVENLİK KURALLARI - BÖLÜM 2: HİDROLİK ASANSÖRLER Safet rules for the construction and installation of lifts - Part 2: Hdraulic lifts TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibe Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

Bugünkü teknik ve ugulamaa daanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaa çıkacak gelişme ve değişikliklere udurulması mümkün olduğundan ilgililerin aınları izlemelerini ve standardın ugulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretile ardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız. Kalite Sistem Belgesi Imalât ve hizmet sektörlerinde faaliet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına ugun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir. Türk Standardlarına Ugunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine vea ambalâjına konulduğu malların vea hizmetin ilgili Türk Standardına ugun olduğunu ve mamulle vea hizmetle ilgili bir problem ortaa çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. TSEK Kalite Ugunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine vea ambalâjına konulduğu malların vea hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası vea diğer ülkelerin standardlarına vea Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere ugun olduğunu ve mamulle vea hizmetle ilgili bir problem ortaa çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. DIKKAT! TS işareti ve anında er alan saı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına ugun üretildiğine dair üreticinin beanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizason konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

Ön söz Bu standard; CEN tarafından kabul edilen EN 81-2 (1998)+AC (1999) standardı esas alınarak TSE Mühendislik Hizmetleri Hazırlık Grubu'nca TS EN 81-2 (1997)'nin revizonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu'nun 7 Mart 2002 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek aımına karar verilmiştir. Bu standardın daha önce aımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.

İçindekiler 0 Giriş... 1 1 Kapsam... 3 2 Atıf apılan standard ve/vea dokümanlar... 4 3 Tarifler... 6 4 Birimler ve semboller... 9 5 Asansör kuusu... 9 6 Makina ve makara daireleri... 16 7 Durak kapıları... 20 8 Kabin ve dengeleme ağırlığı... 26 9 Askı tertibatı, serbest düşmee, aşağı önde aşırı hıza ve kabinin kamasına karşı tedbirler... 34 10 Kılavuz ralar, tamponlar ve sınır güvenlik kesicileri... 44 11 Kabin ile kabin girişine bakan kuu duvarı ve kabin ile dengeleme ağırlığı arasındaki açıklıklar... 48 12 Tahrik makinası... 49 13 Elektrik tesisat ve aksamı... 57 14 Elektrik arızalarına karşı korunma, kumandalar, öncelikler... 61 15 İkaz levhaları, işaretlemeler ve işletme talimatı... 68 16 Muaeneler, deneler, tutulacak kaıtlar ve bakım... 71 Ek A... 73 Elektrik güvenlik tertibatının listesi... 73 Ek B... 74 Kilit açma üçgeni... 74 Ek C... 75 (Bilgi için)... 75 Teknik belge dosası... 75 Ek D... 77 Asansör hizmete alınmadan önce apılan muaene ve deneler... 77 Ek E... 80 (Bilgi için)... 80 Periodik muaene ve deneler. Önemli bir değişiklik vea bir kazadan sonra apılması gereken muaene ve deneler... 80 Ek F... 81 Güvenlik elemanları, uumluluğun doğrulanması için dene işlemleri... 81 F.0 Giriş... 81

F.1 Durak kapısı kilitleme tertibatı... 83 F.3 Güvenlik tertibatı... 86 F.4 Hız regülâtörleri... 91 F.5 Tamponlar... 92 F.6 Elektronik elemanlar içeren elektrik güvenlik devreleri... 97 F.7 Boru kırılma valfı /tek önlü debi sınırlama valfı... 99 Ek G... 103 (Bilgi için)... 103 Kılavuz raların hesaplanması... 103 Ek H... 131 Elektronik devre elemanları - Göz önüne alınmaacak arızalar... 131 Ek J... 138 Sarkaç çarpma deneleri... 138 Ek K... 143 Kaldırıcıların, silindirlerin, rijit boruların ve bağlantı elemanlarının hesabı143 Ek ZA... 149 (Bilgi için)... 149 Avrupa birliği direktiflerinin temel kurallarına vea diğer şartlarına dair standard maddeleri... 149

Asansörler - Yapım ve montaj için güvenlik kuralları Bölüm 2: Hidrolik asansörler 0 Giriş 0.1 Genel 0.1.1 Bu standardın amacı, insan ve ük asansörlerinin çalışması, bakımı ve acil durumlar sırasında muhtemel kaza risklerine karşı insan ve eşaları korumak maksadıla ilgili güvenlik kurallarını tanımlamaktır. 1) 0.1.2 Asansörlerde olması muhtemel çeşitli kazalarla ilgili olarak aşağıdaki konularda bir inceleme apılmıştır. 0.1.2.1 Aşağıda belirtilenlerin neden olduğu muhtemel riskler: a) Koparma; b) Ezme; c) Düşme; d) Darbe; e) Mahsur kalma; f) Yangın çıkması; g) Elektrik çarpması; h) Aşağıdaki nedenlerden malzemelerin hasara uğraması: 1) Mekanik hasar; 2) Aşınma; 3) Paslanma. 0.1.2.2 Güvenliği sağlanacak kişiler: a) Kullanıcılar; b) Servis ve bakım personeli; c) Asansör kuusu, makina dairesi ve varsa makara dairesi dışındaki kişiler. 0.1.2.3 Güvenliği sağlanacak maddeler: a) Kabindeki ükler; b) Asansörün parçaları; c) Asansörün monte edildiği bina. 0.2 Prensipler Standardın hazırlanmasında aşağıdaki hususlar göz önüne alınmıştır: 0.2.1 Bu standard tüm elektrik, mekanik ve apı konstrüksionuna ve tesislerine ugulanabilir tüm genel teknik kurallara vea bina kısımlarının angından korunmasına tekrar temas etmemektedir. Gerek asansör imalâtına özgü olması ve gerekse asansör kullanımının diğer başka konularda olduğundan çok daha önemli olması nedenile, sağlıklı bir apım için belli zorunlukları tespit etmek gerekli görülmüştür. 0.2.2 Bu standard, sadece Asansör Direktifinin temel güvenlik kurallarını göz önüne almaz, bunlara ek olarak bina ve inşaatlarda asansör apımı ile ilgili asgarî kuralları da belirtir. Bazı ülkelerde bina apımı ile ilgili göz ardı edilemeecek önetmelikler vardır. Bunlardan tipik olarak etkilenen, makina ve makara dairelerinin en az üksekliklerile ve bunların giriş kapılarının boutlarıla ilgili bölümlerdir. 0.2.3 Asansör parçalarının ağırlıkları, bout ve/vea şekilleri, elle hareket ettirilmelerine engel oluorsa, bunlar; a) Kaldırma ekipmanını bağlamak için tertibatla donatılmalı vea b) Böle bir tertibatın monte edilebileceği bir şekilde tasarımlanmalı (meselâ: diş çekilmiş delikler gibi) vea 1) Bu standardın çeşitli maddelerinin anlamlarına gerektiğinde açıklık getirmek için bir orum komitesi kurulmuştur. Yaınlanan orumlar millî standardizason kuruluşlarından temin edilebilir. 1

c) Kaldırma ekipmanının rahatça bağlanabileceği şekilde apılmalıdır. 0.2.4 Bu standard mümkün olduğu kadar sadece, asansörün güvenli işletilmesi açısından malzeme ve cihazlarla ilgili uulması gerekli kuralları belirler. 0.2.5 Müşteri ile asansör firması arasında aşağıdaki konularda görüşmeler apılmıştır: a) Asansörün kurallara ugun olarak kullanılması; b) Çevre koşulları; c) İnşaatla ilgili problemler; d) Asansörün kurulduğu erle ilgili diğer konular. 0.3 Kabuller Komple asansör tesisinde kullanılan her parça için mümkün olan riskler dikkate alınmıştır. Kurallar bunlara göre belirlenmiştir. 0.3.1 Bu parçalar: a) Mühendisliğin genel ugulamalarına ve hesap metotlarına göre, bütün hata çeşitleri göz önüne alınarak tasarımlanmış; b) Mekanik ve elektrik olarak ii düzenlenmiş; c) Yeterli daanıklılıkta ve ugun kalitede imal edilmiş ve d) Kusursuz malzemeden mamul olmalıdır. Asbest gibi zararlı maddeler kullanılmamalıdır. 0.3.2 Asansör parçaları ii bakım görmüş ve ii çalışır durumda, özellikle, ıpranmış bile olsa gerekli ölçülerini muhafaza etmiş olmalıdır. 0.3.3 Asansör parçaları, önceden tahmin edilebilir çevre etkileri ve özel çalışma şartları asansörün güvenli çalışmasını etkilemeecek şekilde seçilmeli ve erleştirilmelidir. 0.3.4 Yük taşıan parçaların tasarımlanması ile, bean ükünün %0 ile %100 ü arasındaki bütün ükler için asansörün güvenli çalışması sağlanmalıdır. 0.3.5 Bu standardın elektrik güvenlik tertibatı ile ilgili kuralları, bütün bu kurallar erine getirildiğinde, elektrik güvenlik tertibatında medana gelebilecek bir arızanın göz önüne alınması gerekmeecek şekilde düzenlenmiştir. 0.3.6 Kullanıcılar, asansörlerin kurallara ugun kullanımı sırasında, kendi ihmallerinden ve kasıtlı olmaan ancak dikkatsizce hareketlerinden zarar görmeecek şekilde korunmalıdır. 0.3.7 Bir kullanıcı bazı durumlarda dikkatsiz bir hareket apabilir. Anı anda iki dikkatsiz hareket ve/vea asansörün kullanma talimatının ihlali ihtimali göz önüne alınmamıştır. 0.3.8 Bakım çalışmaları sırasında, normal olarak kullanıcıların erişemeeceği bir güvenlik tertibatı bilinçli olarak devre dışı bırakılıorsa, asansörün güvenli çalışması garanti edilemez. Ancak kullanıcıların güvenliğini sağlamak için bakım talimatına ugun olarak tamamlaıcı tedbirler alınmalıdır. Bakım personelinin bakım talimatına ugun davranacağı ve bu konuda eğitildiği kabul edilmektedir. 0.3.9 Bir şahsın ugulaabileceği ata kuvvetler olarak aşağıda belirtilen değerler göz önüne alınmıştır: a) Statik kuvvet : 300 N; b) Çarpma kuvveti : 1000 N. 0.3.10 Aşağıda belirtilen durumların dışında, tekniğin genel kurallarına ve bu standardın kurallarına ugun olarak imal edilmiş bir mekanik cihaz, fark edilmesi imkânı olmadan tehlike aratacak bir duruma gelemez. Aşağıdaki mekanik arızalar göz önüne alınmıştır: a) Askı halatlarının kopması; b) Yardımcı halat, zincir ve kaış ile bağlantıların tümünün kopması vea gevşemesi; c) Hidrolik sistemde kırılma (Piston hariç); d) Hidrolik sistemde ufak sızıntı (Piston dahil); 2

0.3.11 Kabinin en alt durak seviesinden serbest düşerek, serbest düşmee vea aşağı önde aşırı hıza karşı tertibatların çalışmasından önce tamponlara çarpması ihtimali kabul edilebilir olarak göz önüne alınmıştır. 0.3.12 Madde 0.3.10 da sözü edilen arızalardan hiçbirinin medana gelmemesi durumunda, bean üküne kadar herhangi bir ükle üklü kabinin aşağı öndeki hızının, aşağı ön bean hızını % 8 den fazla aşmadığı varsaılmıştır. 0.3.13 Asansörün kurulduğu bina içindeki organizason, bir imdat çağrısı apıldığında fazla bir gecikme olmadan duruma müdahale edebilmei sağlamalıdır (Madde 0.2.5). 0.3.14 Ağır parçaların kaldırılması için tedbirlerin alındığı varsaılmıştır (Madde 0.2.5). 0.3.15 Makina dairelerindeki ve elektrik cihazları varsa makara dairelerindeki ortalama sıcaklığın, cihazların doğru çalışmalarını sağlamak için, bunların adığı ısıı hesaba katarak, +5 C ile +40 C arasında korunduğu göz önüne alınmıştır. 0.3.16 Aşağı önde aşırı hıza karşı tedbir olarak debi sınırlama/ tek önlü debi sınırlama valflarıla donatılmış olan asansörlerde kabinin tampon (vea tamponlara) vea oturma tertibatına çarpma hızı olarak, aşağı ön bean hızı v d + 0,3 m/s hesaba katılmalıdır. 0.3.17 Bean üküne bağlantılı olarak kabin alanı Çizelge 1.1 de belirtilenden daha büük olan kabine sahip ük asansörlerinde kabinin şahıslarla tamamen dolması tehlikeli bir durum aratmamalıdır. 1 Kapsam 1.1 Bu standard, sabit olarak ve eni monte edilmiş, belli duraklara hizmet eden, düşeden 15 den fazla eğimli olmaan kılavuz ralar arasında, piston, halat vea zincirle asılı olarak hareket eden, insan ve/vea ük taşımak için tasarımlanmış bir kabini olan hidrolik asansörlerin apım ve montajı için güvenlik kurallarını kapsar. 1.2 Bu standardın kurallarına ek olarak özel durumlarda tamamlaıcı kurallar göz önüne alınmalıdır (patlama tehlikesi olan atmosfer, uç değerlerdeki iklim şartları, sismik koşullar, tehlikeli üklerin nakliesi, vb.). 1.3 Bu standard; a) Madde 1.1 de belirtilenlerden başka tahrik sistemi olan asansörleri; b) Asansör eri ugun olmadığında, mevcut binalara kurulan hidrolik asansörleri; 2) c) Bu standard ürürlüğe girmeden önce kurulan bir asansörde apılan önemli değişiklikleri (Ek-E) d) Paternoster, maden asansörleri, tiatro asansörleri, otomatik depolama asansörleri, kovalı asansörler, inşaat asansörleri, gemi asansörleri, deniz petrol arama ve sondaj plâtformlarındaki montaj ve bakım asansörlerini; e) Kılavuz raların düşele aptığı açının 15 i geçtiği asansörleri; f) Asansörlerin naklie, montaj, onarım ve söküm işlerini; g) Bean hızı 1 m/s i aşan hidrolik asansörleri kapsamaz. Ancak, bu standard bu konularda da fadalı bir temel oluşturabilir. Asansörün güvenli kullanımı için bir anlamı olmadığından gürültü ve titreşimler, bu standardda söz konusu edilmemektedir. 1.4 Bu standard, asansörün angın esnasında kullanılması için gerekli ek kuralları kapsamaz. 2) Mevcut binalar, asansör apımına karar verilmeden önce kullanılan vea kullanılmış olan bir apıdır. İçi tamamen enilenen bir apı, eni bir apı olarak kabul edilmelidir. 3

2 Atıf apılan standard ve/vea dokümanlar Bu standardda, tarih belirtilerek vea belirtilmeksizin diğer standard ve/vea dokümanlara atıf apılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde ugun erlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra apılan tadil vea revizonlar, atıf apan bu standardda da tadil vea revizon apılması şartı ile ugulanır. Atıf apılan standard ve/vea dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı kullanılır. EN, ISO, IEC vb. No Adı (İngilizce) TS No 1) EN 294 Safet of machiner- Safet distances to TS EN 294 prevent danger zones being reached b the upper limbs EN 1050 Safet of machiner- Principles for risk TS EN 1050 assessment EN 10025 Hot rolled products of non allo structural TS 2162 steels- Technical deliver conditions EN 10025 EN 50214 Fleible cables for lifts TS 9761 EN 50214 EN 60068-2-6 Environmental testing- Part 2: Tests - TS 2090 Test Fc : Vibration (sinusoidal) EN 60068-2-27 Basic environmental testing procedures- Part 2:Tests - Test Ea and guidance: Shock EN 60068-2-29 Basic environmental testing procedures- Part 2: Tests - Test Eb and guidance: Bump EN 60249-2-2 Base materials for printed circuits- Part 2: Specifications- Specification N 2: Phenolic cellulose paper copper-clad laminated sheet of defined flammabilit (vertical burning test) EN 60249-2-3 Base materials for printed circuits- Part 2: Specifications- Specification N 3: Epode cellule paper copper-clad laminated sheet of defined flammabilit (vertical burning test) EN 60742 EN 60947-4-1 Isolating transformers and safet isolating transformers-requirements Low-voltage switchgear and controlgear- Part 4: Contactors and motor-starters- Section 1: Electromechanical contactors and motor-starters TS 2155 EN 60068-2- 27 TS 2184 EN 60068-2- 29 TS 3933 EN 60249-2-2 TS 3934 EN 60249-2-3 TS 277 EN 60742 TS EN 60947-4-1 EN 60947-5-1 Low-voltage switchgear and controlgear- - Part 5: Control circuit devices and switching elements- Section 1 : Electromechanical control circuit devices EN 60950 Safet of information technolog equipment, - including electrical business equipment EN 62326-1 Printed boards- Part 1: Generic specification - EN 12015 1998 Electromagnetic compatibilit- Product - famil standard for lifts, escalators and passenger conveors- Emission EN 12016 1998 Electromagnetic compatibilit- Product famil standard for lifts, escalators and passenger conveors- Immunit Adı (Türkçe) Makinelerde Güvenlik - El ve Kolların Tehlikeli Bölgelere Erişmesine Karşı Güvenlik Mesafeleri Makinelerde Güvenlik - Risk Değerlendirmesi Prensipleri Genel Yapı Çelikleri Kablolar - Yassı Polivinil Klorür Kılıflı Asansör Kabloları Elektronik Cihaz ve Bileşenlere Ugulanacak Çevre Şartlarına Daanıklılık Temel Dene Metotları - Dene F c : Titreşim (Sinüs Biçimli) Denei Çevre Şartlarına Daanıklılık Temel Dene Metotları - Bölüm 2: Deneler - Dene E a ve Kılavuz Mekanik Darbe Çevre Şartlarında Temel Dene Metotları Bölüm 2: Deneler- Dene E b ve Kılavuz: Çarpma Baskılı Devreler İçin Temel Malzemeler- Bölüm 2: Özellikler- Özellik No:2: Ekonomik Kaliteli Bakır Kaplı Fenolik Selüloz Kağıt Tabakalar Baskılı Devreler İçin Metal Kaplanmış Temel Malzeme - Bakır Kaplanmış Epoksi Selüloz Kâğıt Tabakalar - Aleve Daanıklı (Ek 2 - Cu) Aırma Transformatörleri ve Güvenlik Aırma Transformatörleri - Kurallar Alçak Gerilim Anahtarlama Düzeni ve Kontrol Düzeni - Bölüm 4: Kontaktörler ve Motor Yol Vericileri - Kısım 1: Elektromekanik Kontaktörler ve Motor Yol Vericileri TS EN 12016 Elektromanetik Uumluluk- Asansörler, Yürüen Merdivenler ve Yürüen Bantlar İçin Ürün Grubu Standardı- Bağışıklık 1) TSE Notu: Atıf apılan standardların TS numaraları ve Türkçe isimleri 3. ve 4. kolonda verilmiştir. 4

EN, ISO, IEC Adı vb. No (İngilizce) pren 81-8 1997 Fire resistance tests of lift landing doors- Method of test and evaluation IEC 60664-1 Insulation co-ordination for equipment within low-voltage sstems- Part 1: Principles, requirements and tests IEC 60747-5 2) HD 21.1 S3 HD 21.3 S3 HD 21.4 S2 HD 21.5 S3 HD 22.4 S3 HD 214 S2 Semiconductor devices- Discrete devices and integrated circuits- Part 5: Optoelectronic devices Polvinl chloride insulated cables of rated voltages up to and including 450/750 V- Part 1: General requirements Polvinl chloride insulated cables of rated voltages up to and including 450/750 V - Part 3: Non-sheathed cables for fied wiring Polvinl chloride insulated cables of rated voltages up to and including 450/750 V - Part 4: Sheathed cables for fied wiring Polvinl chloride insulated cables of rated voltages up to and including 450/750 V - Part 5: Fleible cables (cords) Rubber insulated cables of rated voltages up to and including 450/750V - Part 4: Cords and fleible cables Method for determining the comparative and the proof tracking indices of solid insulating materials under moist conditions HD Basic environmental testing procedures- 323.2.14 S2 2) Part 2 : Tests - Test N: Change of temperature HD 360 S2 Circular rubber insulated lift cables for normal use HD 384.4.41 S2 Electrical installations of buildings- Part 4: Protection for safet- Chapter 41: Protection against electric shock HD 384.5.54 S1 Electrical installations of buildings- Part 5: Selection and erection of electrical equipment- Chapter 54: Earthing arrangements and protective conductors HD 384.6.61 S1 Electrical installations of buildings- Part 6 : Verification -Chapter 61: Initial verification ISO 1219-1 Fluid power sstems and components- 1991 Graphic smbols and circuit diagram- Part 1: ISO 6403 Graphic smbols Hdraulic fluid power- Valves controlling flow and pressure- Test methods ISO 7465 1997 Passenger lifts and service lifts- Guide rails for lifts and counterweights- T tpe TS No - Adı (Türkçe) TS 8162 (90) Yalıtım Koordinasonu - Alçak Gerilim Sistemlerinde, Cihazların Yalıtma Aralıkları ve Yüzesel Kaçak Yolu Uzunlukları Dahil TS 7987 IEC 747-5 TS 9756 HD 21.1 S3 TS 9758 HD 21.3 S3 TS 9759 HD 21.4 S2 TS 9760 HD 21.5 S3 TS 9765 HD 22.4 S3 TS 3338 TS 9766 HD 360 S2 TS IEC 60364-4-41 TS 10025 - TS 4789 Yarı İletken Elemanlar - Münferit Elemanlar ve Tümleşik Devreler - Bölüm 5: Optoelektronik Elemanlar Kablolar - Polivinil Klorür Yalıtımlı - Bean Gerilimi En Çok 450/750 V Olan - Bölüm 1: Genel Özellikler Kablolar - Polivinil Klorür Yalıtımlı - Bean Gerilimi En Çok 450/750 V Olan - Bölüm 3: Sabit Tesisat İçin Tek Damarlı Kılıfsız Kablolar Kablolar - Polivinil Klorür Yalıtımlı - Bean Gerilimi En Çok 450/750 V Olan - Bölüm 4: Sabit Tesisat İçin Kılıflı Kablolar Kablolar - Polivinil Klorür Yalıtımlı - Bean Gerilimi En Çok 450/750 V Olan - Bölüm 5: Bükülgen Kablolar (Kordonlar) Kablolar - Kauçuk Yalıtımlı - Bean Gerilimi En Çok 450/750 V Olan B1.4 Kordonlar ve Bükülgen Kablolar Katı Yalıtım Malzemeleri - Yüzesel Kaçaklar İle İlgili Mukaese ve Daanıklılık İndislerinin Taini - Nemli Ortam Şartlarında Kablolar - Normal Kullanımlar İçin Kauçuk Yalıtımlı Dairesel Asansör Kabloları Binalarda Elektrik Tesisatı Bölüm 4- Güvenlik Korunması Grup 41- Elektrik Çarpmasına Karşı Korunma Elektrik Tesisatı - Binalarda Elektrik Teçhizatı Seçimi ve Montajı Topraklama Tertibatları ve Koruucu İletkenler Asansör Kılavuz Raları ve Bağlama Pabuçları 2) TSE Notu: IEC 60747-5 iptal, erine IEC 60747-5-1, IEC 60747-5-2, IEC 60747-5-3, IEC 62007-1 ve IEC 62007-2 standardları geçmiştir. HD 323.2.14 iptal, erine EN 60068-2-14 (TS 2095 EN 60068-2-14) standardı geçmiştir. 5

3 Tarifler Bu standardın ugulaması için aşağıdaki tarifler geçerlidir: Anî frenlemeli güvenlik tertibatı (instantaneous safet gear) (parachute à prise instantanée) (Sperrfangvorrichtung): Kılavuz ralar üzerindeki frenleme hareketi anî olan bir güvenlik tertibatı. Anî frenlemeli tampon etkili güvenlik tertibatı (instantaneous safet gear with buffered effect) (parachute à prise instantanée avec effet amorti) (Sperrfangvorrichtung mit Dämpfung): Kılavuz ralara etki ederek çok kısa bir mesafede duran ve ancak kabin vea dengeleme ağırlığındaki frenleme etkisini bir tampon sistemi ardımı ile umuşatan bir tertibat. Asansör kuusu (well) (gaine) (Schacht): Kabin ve varsa dengeleme ağırlığının içinde hareket ettiği boşluk. Bu boşluk; genellikle kuu dibi, kuu duvarları ve kuu tavanı ile sınırlanmıştır. Aşağı ön valfı (down direction valve) (soupape descente) (Abwärtsventil): Kabinin aşağı önde hareketini sağlaan hidrolik devresinde bulunan, elektrikle kumanda edilen bir valf. Basınç sınırlama valfı (pressure relief valf) (limiteur de pression) (Druckbegrenzungsventil): Bir boşaltma olunu açarak basıncın önceden belirlenmiş bir değerde sınırlanmasını sağlaan valf. Bean hızı (rated speed) (vitesse nominale) (Nenngeschwindigkeit): Asansörün tasarımlandığı, metre/sanie olarak ifade edilen kabin hızı değeri: v m Yukarı ön bean hızı (m/s); v d Aşağı ön bean hızı (m/s); v s Bean hızları v m ve v d den büük olanının değeri (m/s) Bean ükü (rated load) (charge nominale) (Nennlast): Asansörün tasarımlandığı ük değeri. Boru kırılma valfı (rupture valve) (soupape de rupture) (Leitungsbruchventil): Önceden belirlenen önde büük bir akışın neden olduğu basınç farkı aarlanan bir değeri aştığında otomatik olarak kapanan bir valf. Debi sınırlama valfı (restrictor) (réducteur de débit) (Drossel): Giriş ve çıkışı daraltılmış bir kesitle birbirine bağlı olan valf. Dengeleme ağırlığı (balancing weight) (masse d équillibrage) (Ausgleichgewicht): Kabin ağırlığının tümünü vea bir kısmını dengeleerek enerji tasarrufu apan kütle. Direkt tahrikli asansör (direct acting lift) (ascenseur à action directe) (direkt angetriebener Aufzug): Silindir vea pistonu kabin vea kabin iskeletile direkt olarak bağlantılı olan hidrolik asansör. Elektrik güvenlik zinciri (electric safet chain) (chaîne électrique des sécurités) (Elektrische sicherheitskette): Seri olarak bağlı olan elektrik güvenlik cihazlarının tümü. Elektrikli kama düzeltme sistemi (electrical anti-creep sstem) (sstème électrique anti-dérive) (elektrisches Absinkkorrektursstem): Kama tehlikesine karşı alınan tedbirlerin tümü. En küçük halat kopma ükü (minimum breaking load of a rope) (charce de rupture minimale d'un câble) (Mindestbruchkraft eines Seiles): Halat anma çapının karesi ile (mm² olarak), halat tellerinin anma daanımı (N/mm² olarak) ve halat apısına bağlı bir katsaının çarpımına eşit ük. Endirekt tahrikli asansör (indirect acting lift) (ascenseur à action indirecte) (indirekt angetriebener Aufzug): Piston vea silindiri, taşıma organları (halatlar, zincirler) vasıtasıla kabin vea kabin iskeletile bağlı olan hidrolik asansör. Etek (Aak koruucu) (apron) (garde-pieds) (Schürze): Kabin eşiği vea durak kapısı eşiğinden aşağı doğru düşe doğrultuda uzanan düzgün bir kısım. 6

Geri dönüşsüz valf (non return valve) (clapet de non retour) (Rückschlagventil): Akışa bir önde izin veren bir valf. Güvenlik halatı (safet rope) (câble de sécurité) (Sicherheitsseil): Askı tertibatının kopması durumunda güvenlik tertibatını çalıştırmak için kabin ve dengeleme ağırlığına bağlanan ardımcı halat. Güvenlik tertibatı (safet gear) (parachute) (Fangvorrichtung): Aşağı önde aşırı hız vea askı tertibatının kopması halinde devree girerek kabin vea dengeleme ağırlığını ralarda frenleerek sabit tutan, mekanik bir tertibat. Hız regülâtörü (overspeed governor) (limiteur de vitesse) (Geschwindigkeitsbegrenzer): Asansör belli bir hıza ulaştığında tahrik tertibatını devre dışı bırakan ve gerektiğinde güvenlik tertibatını çalıştıran bir düzen. Hidrolik asansör (hdraulic lift) (ascenseur hdraulique) (hdraulischer Aufzug): Kaldırma işi, hidrolik sıvısını kabini direkt vea endirekt olarak etkileen bir kaldırıcıa sevk eden ve elektrikle tahrik edilen bir pompa vasıtasıla gerçekleşen asansör (Birden fazla motor, pompa ve/vea kaldırıcı kullanılmış olabilir). İskelet (sling) (étrier) (Rahmen): Kabin, karşı ağırlık vea dengeleme ağırlığını taşıan, askı halatlarına bağlantılı metal çerçeve. Bu iskelet kabin duvarlarının bir parçası da olabilir. Kabin (car) (cabine) (Fahrkorb): Asansörün insan ve/vea ükleri taşıan bir parçası. Kabin bükülgen kablosu (travelling cable) (câble pendentif) (Hängekabel): Kabin ile sabit bir bağlantı noktası arasındaki esnek bir kablo. Kaldırıcı (jack) (vérin) (Heber): Silindir ve pistondan medana gelen bir hidrolik çalıştırma birimi. Kapama valfı (shut-off valve) (robinet d isolement) (Absperrventil): Her iki önde hidrolik akışına izin veren vea akışı engelleen, elle kumanda edilen bir valf. Kamalı güvenlik tertibatı (progressive safet gear) (parachute à prise amortie) (Bremsfangvorrichtung): Kılavuz raları etkileerek frenleme etkisinin sürtünme ile gerçekleştiği, kabin vea dengeleme ağırlığında medana gelen kuvvetlerin kabul edilebilir bir değerde sınırlandırılması için özel önlemlerin alındığı bir güvenlik tertibatı. Kenetleme tertibatı (clamping device) (dispositif de blocage) (Klemmvorrichtung): Etkili olunca kabinin aşağı önde hareketini frenleen ve hareket olunun her noktasında sabit tutan, kamaı sınırlaıcı bir mekanik tertibat. Kılavuz ralar (guide rails) (guides) (Führungsschienen): Kabin vea varsa dengeleme ağırlığına kılavuzluk eden asansör kısımları. Kilit açılma bölgesi (unlocking zone) (zone de déverrouillage) (Entriegelungszone): Durak kapısı kilidinin açılmasına izin verilebilmesi için, kabin tabanının durak seviesinin altında ve üstünde bulunması gereken bölge. Kullanıcı (user) (usager) (Benutzer): Asansörden ararlanan kişi. Kullanılabilir kabin alanı (available car area) (surface utile de la cabine) (Nutzfläche des Fahrkorbes): Döşemeden 1 m ükseklikte ölçülen (el pervazları hariç olmak üzere), asansörün çalışması sırasında olcu ve üklerin ararlanabileceği alan. Kuu alt boşluğu (pit) (cuvette) (Schachtgrube): Kabinin gittiği en alt durak seviesinin altındaki asansör kuusu kısmı. Kuu üst boşluğu (head room) (partie supérieure de la gaine) (Schachtkopf): Kabinin gittiği en üst durak seviesinin üstündeki asansör kuusu kısmı. 7

Lamine cam (laminated glass) (verre feuilleté) (Verbundsicherheitsglas VSG): 2 vea daha fazla cam tabakasından her birinin plastik bir madde ile birleştirilmesile medana gelen güvenlik camı. Makara dairesi (pulle room) (local des poulies) (Rollenraum): tahrik makinasının bulunmadığı, ancak makaraların bulunduğu, hız regülâtörü ve elektrik tertibatının bulunabileceği oda. Makina dairesi (machine room) (local des machines) (Triebwerksraum): Makina vea makinaların ve/vea ilgili donanımın bulunduğu oda. Otomatik sevieleme (re-levelling) (isonivelage) (Nachstellen): Asansör durduktan sonra, ükleme ve boşaltma sırasında gerekirse birbirini takip eden hareketlerle durma seviesinin aarlanması. Oturma tertibatı (pawl device) (dispositiv à taquet) (Aufsetzvorrichtung): Kabinin aşağı önde istenmeen hareketlerini frenlemee ve sabit durdurucularla kabini tutmaa araan mekanik bir tertibat. Sevieleme (levelling) (nivelage) (Einfahren): Durak seviesinde durma hassasietini iileştiren bir sistem. Tahrik makinası (lift machine) (machine) (Triebwerk). Pompa, pompa motoru ve kumanda valflarından oluşan, asansörün hareket etmesini ve durmasını sağlaan birim. Tam ük basıncı (full load pressure) (pression à pleine charge) (Druck bei Vollast): Kabin bean ükü ile üklü ve en üst durakta duruorken kaldırıcıa doğrudan bağlı olan hidrolik sistemi etkileen statik basınç. Tampon (buffer) (amortisseur) (puffer): Hidrolik vea alarla (vea benzeri tertibatla) frenlemei sağlaan, hareket olu sonundaki esnek bir durdurucu engel. Tek önlü debi sınırlama valfı (one wa restrictor) (clapet freineur) (Drossel-Rückschlagventil): Hidrolik akışını bir önde serbest bırakan, diğer önde sınırlı izin veren valf. Tek önde etkili kaldırıcı (single acting jack) (vérin à simple effet) (einfachwirkender Heber): Sıvı basıncının bir önde hareketi sağladığı ve diğer önde hareketi er çekimi etkisinin sağladığı bir kaldırıcı. Yolcu (passenger) (usager) (Fahrgast): Asansör ile taşınan herhangi bir şahıs. Yük asansörü (goods passenger lift) (ascenseur de charge) 3) (Lastenaufzug): Genellikle insan refakatinde ük taşınması için öngörülen asansör. 3) ascenseur de charge deimi, standardın Fransızca baskısına, CEN in üç resmi dilindeki metnin harmonize edilmesi ve basitleştirilmesi amacıla eklenmiştir. Başka ve özel bir asansör türünü tanımlamaz. 8

4 Birimler ve semboller 4.1 Birimler Kullanılan birimler, Uluslararası Birimler Sistemi nden (SI) seçilmiştir. 4.2 Semboller Semboller, kullanıldıkları formüllerde açıklanmıştır. 5 Asansör kuusu 5.1 Genel hükümler 5.1.1 Bu maddedeki kurallar, bir vea daha fazla kabinli asansör kuuları ile ilgilidir. 5.1.2 Bir asansörün dengeleme ağırlığı, kabin ile anı asansör kuusunda bulunmalıdır. 5.1.3 Bir asansörün kaldırıcıları, kabininin bulunduğu asansör boşluğunda bulunmalıdır. Kaldırıcılar kuu zemininin içine vea başka hacimlere sarkabilir. 5.2 Asansör kuusu duvarları 5.2.1 Her asansör kuusu a) Duvar, kuu tabanı ve kuu tavanı ile vea b) Yeterli serbest hacim ile çevrilmiş olmalıdır. 5.2.1.1 Tamamen kapalı asansör kuusu Bir binanın içinde, angının aılmasına karşı korunmak için asansör kuusu gereklise, bu kuu tamamen deliksiz duvar, kuu tabanı ve kuu tavanı ile çevrilmiş olmalıdır. Kabul edilebilir açıklıklar sadece şunlardır: a) Durak kapıları açıklıkları; b) Muaene ve imdat kapıları ile muaene kapaklarının açıklıkları; c) Yangın esnasında gaz ve dumanın çıkması için apılmış menfezlerin açıklıkları; d) Havalandırma açıklıkları; e) Asansör kuusu ile makina ve makara daireleri arasındaki sabit delikler; f ) Madde 5.6 a göre asansörler arasındaki tel kafesli bölmelerdeki açıklıklar. 5.2.1.2 Kısmen kapalı asansör kuusu Bir binanın içinde, angının aılmasına karşı korunmak için asansör kuusu gerekli değilse, (meselâ büük galeri vea avlulardaki, kulelerdeki panorama asansörleri), bu kuu aşağıdaki kuralların erine getirilmesi kadıla tamamen kapalı olmak zorunda değildir. a) Normal olarak insanların girebileceği erlerde duvarlar aşağıda belirtilen durumlar için eterli ükseklikte olmalıdır: Asansörün hareketli kısımları, şahıslar için tehlike aratmamalıdır; Şahısların doğrudan vea elde tutulan cisimlerle asansörün güvenli çalışmasına müdahale etmesi engellenmelidir. Duvarların üksekliği, Şekil 1 ve Şekil 2 e ugun olarak aşağıdaki kurallar erine geldiğinde eterli saılır: 1) Durak kapılarının olduğu kenarlarda en az 3,5 m; 2) Diğer kenarlarda en az 2,5 m ve buna ek olarak asansörün hareketli kısımlarına olan ata mesafe en az 0,5m. Asansörün hareketli kısımlarına olan ata mesafe 0,5 m den fazla ise, 2,5 m değeri, asansörün hareketli kısımlarına olan ata mesafe 2,0 m olduğunda en az 1,1 m olacak şekilde tedricen azaltılabilir; b) Duvarlar deliksiz olmalıdır; c) Duvarlar koridor, galeri vea merdiven kenarından en fazla 0,15 m mesafede olmalıdır (Şekil 1); d) Başka cihazların, asansörün çalışmasını etkilememesi için gerekli önlemler alınmalıdır (Madde 5.8 b ve Madde 16.3.1 c); e) Bina dış cephesinden tırmanan asansörler gibi dış hava etkilerine açık olan asansörlerde özel önlemler alınmalıdır (Madde 0.3.3). 9

Not - Kısmen kapalı kuusu olan asansörler, ancak erleşim ve çevre şartları iice incelendikten sonra apılmalıdır. D H H H 150 mm D C 3,5 m C : Kabin H : Duvarların üksekliği D : Asansörün hareketli kısımlarına olan ata mesafe (Şekil 2) Şekil 1 - Kısmen kapalı asansör kuusu 10

H [m] 3,5 3,0 en az 2,5 2,0 1,5 1,1 1,0 0,5 en az 0,5... 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 D [m] Şekil 2 - Kısmen kapalı asansör kuusu, Mesafeler 5.2.2 Muaene ve imdat kapıları, muaene kapakları 5.2.2.1 Kullanıcıların güvenliği vea servis için zorunlu olan durumların dışında, muaene ve imdat kapıları ile muaene kapaklarının apımına izin verilmez. 5.2.2.1.1 Muaene kapılarının üksekliği en az 1,4 m, genişliği ise en az 0,6 m olmalıdır. İmdat kapılarının üksekliği en az 1,8 m, genişliği ise en az 0,35 m olmalıdır. Muaene kapakları en fazla 0,5 m ükseklikte ve en fazla 0,5 m genişlikte olmalıdır. 5.2.2.1.2 Birbirini takip eden durak kapısı eşikleri arasındaki mesafe 11 m i geçtiği takdirde, kapı eşikleri arasındaki mesafe 11 m i geçmeecek şekilde imdat kapıları konulmalıdır. Bitişik çalışan kabinlerde Madde 8.12.3'e göre imdat geçiş kapıları bulunuorsa bu kurala gerek oktur. 5.2.2.2 Muaene ve imdat kapıları ile muaene kapakları, kuu içine doğru açılmamalıdır. 5.2.2.2.1 Kapı ve kapakların, anahtarsız kapanıp kilitlenebilen kilitleri olmalıdır. Muaene ve imdat kapıları kilitli olsalar bile, kuu içinden anahtarsız açılabilmelidir. 11

5.2.2.2.2 Asansörün çalışması ancak, kapı ve kapakların kapalı olması durumunda mümkün olmalıdır. Bu amaç için Madde 14.1.2 de belirtilen özelliklere ugun elektrik güvenlik tertibatı kullanılmalıdır. Kuu dibine girmek için kullanılan kapı vea kapılarda (Madde 5.7.2.2), bu kapı vea kapılarla tehlikeli bölgelere girilemiorsa elektrik güvenlik tertibatı kullanılmasına gerek oktur. Normal işletmede kabinin vea dengeleme ağırlığının patenleri, etekleri vb. dahil en alt kısımları ile kuu tabanı arasında en az 2 m mesafe varsa, bu şart erine gelmiş saılır. Kabin bükülgen kablosu, hız regülâtörüne ait gergi tertibatı ve benzeri tertibatın varlığı tehlike tehdidi olarak görülmez. 5.2.2.3 Muaene ve imdat kapıları ile muaene kapakları deliksiz olmalı ve mekanik daanıklılık açısından durak kapılarının özelliklerine sahip bulunmalı ve ilgili binanın angından korunması için geçerli önetmelik kurallarını sağlamalıdır. 5.2.3 Kuunun havalandırılması Kuu gerektiği kadar havalandırılmalıdır. Asansör kuusu, asansörle ilgisi olmaan hacimlerin havalandırılması için kullanılmamalıdır. Not - İlgili standard vea önetmelik olmaması durumunda asansör kuusu tavanında, kuu ata kesit alanının en az %1 i kadar havalandırma açıklıkları öngörülmesi tavsie edilir. 5.3 Kuunun duvarları, kuu tabanı ve kuu tavanı Kuunun apısı millî imar mevzuatına ugun olmalı ve en azından; tahrik makinasından, güvenlik düzeninin çalışması sırasında kılavuz ralardan, kabindeki dengesiz üklerden, tamponların çalışmasından, kabinin ükleme ve boşaltılmasından, vb. kanaklanan üklere daanabilecek şekilde olmalıdır. 5.3.1 Kuu duvarlarının daanımı 5.3.1.1 Asansörün güvenli çalışması için kuu duvarları eterli mekanik daanıma sahip olmalıdır. Duvarların iç vea dış üzeinin herhangi bir noktasında dike olarak 5 cm² lik uvarlak vea kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvet ugulandığında: a) Kalıcı bir şekilde biçim değiştirmemeli ve b) 15 mm den fazla esnememelidir. (Madde 5.4) 5.3.1.2 Normal olarak şahısların erişebileceği erlerdeki düz vea şekil verilmiş cam paneller, Madde 5.2.1.2 de belirtilen üksekliğe kadar lamine camdan mamul olmalıdır. 5.3.2 Kuu alt boşluğu tabanının daanımı 5.3.2.1 Kuu alt boşluğu tabanı, asılı kılavuz ralar hariç, her kılavuz raın altında kılavuz raın kütlesinden (kg) kanaklanan kuvvet (N) ve güvenlik tertibatının çalışması anında medana gelen kuvveti (N) taşıabilmelidir (Madde G.2.3 ve Madde G.2.4). 5.3.2.2 Kuu alt boşluğu tabanı, her bir kabin tamponunun altında, bean ükü ile üklü kabin kütlesinden kanaklanan statik kuvvetin 4 katını taşıabilmelidir: 4 12 ( P Q) g n + Burada: P Boş kabin ve kabine asılı parçaların, meselâ, kabin bükülgen kablosunun kabin tarafından taşınan kısmı ve varsa dengeleme halatları/zincirlerinin vb. kütlelerinin toplamı (kg); Q Bean ükü (Kütle) (kg); g n Standard erçekimi ivmesi ( 9,81 m/s 2 ) dir. 5.3.2.3 Kuu alt boşluğu tabanı, dengeleme ağırlığının hareket sahası altında, dengeleme ağırlığının kütlesinden kanaklanan statik kuvvetin 4 katını taşıabilmelidir: 4 g n q P

Burada; P Boş kabin ve kabine asılı parçaların, meselâ kabin bükülgen kablosunun kabin tarafından taşınan kısmı ve varsa dengeleme halatları/zincirlerinin vb. kütlelerinin toplamı (kg), g n Standard erçekimi ivmesi ( 9.81 m/s 2 ), q Denge katsaısı (Madde G.2.4) dir. 5.3.2.4 Kuu alt boşluğu tabanı, her bir kaldırıcının altında, kaldırıcıı etkileen ük ve kuvvetleri (N) taşıabilmelidir. 5.3.3 Kuu tavanının daanımı Madde 6.3.1 ve Madde 6.4.1 de belirtilen kurallardan bağımsız olarak kılavuz raların asılı olması durumunda askı noktaları en azından Madde G.5.1 de belirtilen ük ve kuvvetlere daanabilmelidir. 5.3.4 Oturma tertibatının çalışmasıla medana gelen düşe kuvvetlerin hesaplanması Oturma tertibatının çalışmasıla sabit durdurucular üzerine gelen toplam düşe kuvvet aklaşık olarak aşağıdaki formüller ile hesaplanabilir: a) Geri dönüş hareketi tamponlanmış ve tamponlanmamış enerjii depolaan tipte alı tamponu olan oturma tertibatı: ( P Q) g F n + 3 n b) Enerjii harcaan tipte tamponu olan oturma tertibatı: ( P Q) g F n + 2 n Burada: F Oturma tertibatı çalıştığında her bir sabit durdurucua gelen düşe kuvvet (N); P Boş kabin ve kabine asılı parçaların, meselâ, kabin bükülgen kablosunun kabin tarafından taşınan kısmı ve varsa dengeleme halatları/zincirlerinin vb. kütlelerinin toplamı (kg); Q Bean ükü (Kütle) (kg); n Oturma tertibatı saısı. 5.4 Kabin girişine bakan asansör kuusu duvarları ve durak kapılarının apısı 5.4.1 Kabin girişine bakan durak kapıları ve kuu duvarları vea duvar bölümlerile ilgili aşağıda belirtilen kurallar, kuunun bütün üksekliği bounca ugulanmalıdır. Kabin ile kabin girişine bakan kuu üzei arasındaki açıklıklar için Madde 11'e bakınız. 5.4.2 Kabin girişine bakan durak kapıları ve kuu duvarları vea duvar bölümlerinden oluşan kuu üzei, kabin kapısının tüm genişliği bounca, kapıların çalışması için gerekli açıklıklar haricinde kesintisiz bir üze oluşturmalıdır. 5.4.3 Kuu duvarı, her durak kapısı eşiği altında aşağıda belirtilen kurallara ugun olmalıdır: a) Kuu duvarı, her durak kapısı eşiği altına en az, kilit açılma bölgesinin arı uzunluluğuna 50 mm ilâvesile bulunan uzunlukta düşe bir üzele bağlanmalı ve genişliği kabin giriş genişliğini her iki andan en az 25 mm aşmalıdır; b) Bu üze sürekli, metal levhalar gibi düzgün sert kaplamalardan mamul olmalı ve duvarın herhangi bir noktasında dike olarak 5 cm² lik uvarlak vea kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvet ugulandığında: 1) Kalıcı bir şekilde biçim değiştirmemeli ve 2) 10 mm den fazla esnememelidir; c) Çıkıntılar 5 mm'den daha az olmalıdır, 2 mm i aşan çıkıntılar atala en az 75 lik bir açı apacak şekilde pahlanmalıdır; d) Bunlara ek olarak; 13

1) a bir alttaki durak kapısının en üst kısmına bağlanmalı, 2) vea ata düzlemle en az 60 açı apan sert ve düzgün bir pah ile aşağıa doğru uzatılmış olmalıdır. Bu pahın ata düzlemdeki izdüşümü 20 mm den az olmamalıdır. 5.5 Kabin vea dengeleme ağırlığının altında bulunan hacimlerin korunması Kabin vea dengeleme ağırlığının altında içine girilebilecek bir hacim bulunduğunda kuunun tabanı en az 5000 N/m² hareketli üke göre inşa edilmeli ve; a) Dengeleme ağırlığının hareket sahası altındaki beton kaide, sağlam zemine kadar uzatılmalı, vea b) Dengeleme ağırlığında güvenlik tertibatı kullanılmalıdır. Not - Asansör kuuları tercihen, şahısların girebileceği hacimlerin üstüne erleştirilmemelidir. 5.6 Asansör kuusundaki koruma önlemleri 5.6.1 Dengeleme ağırlığının hareket sahası, kuu tabanından en fazla 0,3 m den başlaıp en az 2,5 m üksekliğe kadar uzanan sert bir aırıcı bölme ile korunmalıdır. Genişlik, en az dengeleme ağırlığı genişliğinin her iki anına 0,1 m ilâvesile bulunan genişliğe eşit olmalıdır. Bu bölme delikli malzemeden apılmışsa, EN 294 Madde 4.5.1 e ugun olmalıdır. 5.6.2 Asansör kuusunda birden fazla asansör varsa, farklı asansörlere ait hareketli parçalar arasında aırıcı bölme bulunmalıdır. Bu bölme delikli malzemeden apılmışsa, EN 294 Madde 4.5.1 e ugun olmalıdır. 5.6.2.1 Bu bölme en az, kabin vea dengeleme ağırlığının en alt hareket noktasından başlaıp, en alt durak seviesinden en az 2,5 m üksekliğe kadar uzanmalıdır. Bölmenin genişliği, Madde 5.2.2.2.2 deki şartların erine getirildiği durumlar haricinde, bir kuu dibinden diğerine geçişi engelleecek kadar olmalıdır. 5.6.2.2 Kabin tavanı kenarının, bitişik asansörün hareketli kısmına (kabin vea dengeleme ağırlığı) olan ata uzaklığı 0,5 m den az ise, aırıcı bölme, tüm kuu üksekliğinde apılmalıdır. Aırıcı bölmenin genişliği en az, hareketli parçanın vea bunun korunulması gereken kısımlarının genişliğinin her iki anına 0,1 m ilâvesile elde edilen genişlik kadar olmalıdır. 5.7 Kuu üst boşluğu, kuu alt boşluğu 5.7.1 Üst güvenlik boşluğu 5.7.1.1 Piston, Madde 12.2.3 te belirtilen kaldırma sınırlaması ile belirlenen en üksek seviesine eriştiğinde anı zamanda aşağıdaki altı şart erine getirilmiş olmalıdır. a) Kabin kılavuz raı uzunluğu, ukarı önde en az 0,1 + 0,035 v m ² metre daha hareket mesafesine izin vermelidir; 4) b) Boutları Madde 8.13.2 de verilen değerlere ugun olan kabin üstünün, (Madde 5.7.1.1 c de belirtilen parçaların üstündeki alanlar hariç) üst seviesile, kuu tavanının en alt seviesi (kabin izdüşümüne rasgelen tavan altındaki sarkan kiriş ve parçalar dahil) arasındaki serbest düşe mesafe en az 1,0 + 0,035 v m ² metre olmalıdır; c) Kuu tavanının en alt kısmından; 1) Aşağıdaki 2. madde kapsamına girenlerin dışındaki kabin üstündeki en üksek teçhizat parçasına olan mesafe en az 0,3 + 0,035 v m ² metre olmalıdır; 2) Patenler vea makaraları, halat bağlantıları, varsa kabin üstü siperi ve varsa düşe hareket eden sürmeli kapı başlık ve parçalarının en üksek kısmına olan serbest mesafe en az 0,1 + 0,035 v m ² metre olmalıdır; 4) 0,035 v m ² değeri, % 115 bean hızındaki sıçrama mesafesinin arısına tekabül eder. 0,5 (1,15 v m )² /(2 g n ) 0,0337 v m ² değeri uvarlak olarak 0,035 v m ² kabul edilmiştir. 14

d) Kabin üzerinde, 0,5 m 0,6 m 0,8 m boutlarından küçük olmaan, bir üzei üzerinde duran dikdörtgen bloğu alabilecek er bulunmalıdır. Bloğun işgal ettiği hacim içinde direkt askı sisteminde (1/1 askı) askı halatları ve bağlantıları er alabilir; ancak hiçbir halatın merkezi, bloğun düşe üzelerinden 0,15 m den fazla mesafede bulunmamalıdır; e) Kuu tavanının en alçak kısımlarıla, ukarı doğru kalkmış piston başının en üksek kısımları arasındaki düşe serbest mesafe en az 0,1 m olmalıdır; f) Direkt tahrikli asansörlerde, a, b ve c şıklarında belirtilen 0,035 v m ² değeri göz önüne alınmamalıdır. 5.7.1.2 Kabin, tam kapanmış tamponlar üzerinde oturduğu sırada dengeleme ağırlığı kılavuz raının uzunluğu, ukarı önde en az 0,1 + 0,035 v d ² metre daha hareket mesafesine izin vermelidir. 5.7.2 Kuu alt boşluğu 5.7.2.1 Kuunun alt kısmında, tampon, kaldırıcı ve kılavuz ra kaideleri ile drenaj tertibatı dışında düzgün ve mümkün olduğu kadar ata tabanı olan bir kuu alt boşluğu bulunmalıdır. Kılavuz ralar, tamponlar, ara bölmeler vb. montajından sonra dahi kuu alt boşluğuna su sızması engellenmiş olmalıdır. 5.7.2.2 Durak kapısı dışında kuua giriş kapısı varsa, bu kapı Madde 5.2.2 de belirtilen kurallara ugun olmalıdır. Bu kapı, kuu alt boşluğu derinliğinin 2,5 m i aşması ve binanın buna elverişli olması durumunda apılmalıdır. Başka bir giriş oksa, etkili kişilerin kuu alt boşluğuna güvenlik içinde girişi için, durak kapısından kolaca erişilebilen sabit bir tertibat bulunmalıdır. Bu tertibat, asansörün hareketli parçalarının çalışma sahasına taşmamalıdır. 5.7.2.3 Kabin tam kapanmış tampon üzerinde otururken, anı zamanda aşağıdaki beş şart erine getirilmiş olmalıdır: a) Kuu alt boşluğunda, bir üzü üzerinde duran, boutları en az 0,5 m 0,6 m 1,0 m olan bir dikdörtgen bloğu içine alabilecek bir hacim bulunmalıdır; b) Kuu tabanı ile kabinin en alt kısımları arasındaki serbest düşe mesafe en az 0,5 m olmalıdır. Bu mesafe: 1) Kenetleme tertibatı blokları, oturma tertibatı, kabin eteği vea düşe hareket eden sürmeli kapı parçalarının en alt kısımları ile bitişik duvarlar; 2) Kabinin en alt kısımları ile kılavuz ralar arasında, 0,15 m ata bir mesafede en fazla 0,1 m e düşürülebilir; c) Kuu tabanına monte edilmiş cihazların en üksek kısımları, meselâ kaldırıcı mesnetleri, borular ve diğer bağlantı parçaları ile b.1 ve b.2 şıklarında belirtilenler haricinde kabinin en alt kısımları arasındaki serbest düşe mesafe en az 0,3 m olmalıdır. d) Kuu tabanı vea kuu tabanına monte edilmiş teçhizatın üstü ile aşağı inmiş piston başının en alçak kısımları arasındaki serbest düşe mesafe en az 0,5 m olmalıdır. Buna rağmen piston başının altına istenmeden girilmesi engellenmişse (meselâ: Madde 5.6.1 e ugun aırıcı bölme konularak) bu serbest mesafe 0,5 m den en az 0,1 m e düşürülebilir. e) Direkt tahrikli bir asansör kabininin altında bulunan teleskopik kaldırıcının en alt kılavuz bileziği ile kuu tabanı arasındaki serbest düşe mesafe en az 0,5 m olmalıdır. 5.7.2.4 Kabin, kaldırıcının tam kapanmış esnek durdurucusula belirlenen en üst konumunda duruorken, varsa dengeleme ağırlığı raının uzunluğu en az 0,1 m + 0,035 v m ² metre harekete izin vermelidir. 5.7.2.5 Kuu alt boşluğunda aşağıdakiler bulunmalıdır: a) Kuu alt boşluğuna giriş kapısından ve kuu döşemesinden erişilebilen, Madde 14.2.2 ve Madde 15.7 nin kurallarına ugun bir durdurma anahtarı; b) Bir elektrik prizi (Madde 13.6.2); c) Kuu dibine giriş kapısı açılınca erişilebilen, kuu adınlatmasını açıp kapamaa araan bir anahtar (Madde 5.9). 15

5.8 Asansör kuusundaki asansöre ait olmaan teçhizat Asansör kuusu sadece asansöre ait olmalı, burada asansöre ait olmaan kablo, cihazlar vb. bulunmamalıdır. Bununla beraber kuu içinde, üksek basınçlı sıcak su ve buharlı olmamak kadıla, asansör kuusuna ait ısıtma teçhizatı bulunabilir. Ancak ısıtma cihazlarının kumanda ve aar tertibatı kuu dışında erleştirilmiş olmalıdır. Madde 5.2.1.2 e ugun asansörlerde; a) Kuu duvarları varsa: duvarlar içindeki alan; b) Kuu duvarları oksa: asansörün hareketli kısımlarından 1,5 m ata mesafe içindeki alan (Madde 5.2.1.2) kuu olarak kabul edilir. 5.9 Asansör kuusu adınlatması Asansör kuusunda, durak kapıları kapalı olsa dahi kabin tavanının ve kuu dibi döşemesinin 1 m üstünde en az 50 lüks şiddetinde bir adınlatma sağlaacak sabit bir adınlatma tesisatı bulunmalıdır. Kuu adınlatması, kuunun tavanı ve tabanından en çok 0,5 m mesafede konulan birer adet lamba ve bunların arasına konulacak lamba vea lambalardan medana gelmelidir. Madde 5.2.1.2 deki özel duruma başvurulması halinde, kuu akınındaki adınlatma eterli ise, asansör kuusunu arıca ışıklandırmaa gerek oktur. 5.10 Acil durumda kurtarma Asansör kuusu içinde çalışan kişilerin mahsur kalma riski varsa ve kabinden vea kuu içinden kurtulabilmeleri için önlemler alınmamışsa, bu risklerin oluştuğu erlere alarm tertibatı konulmalıdır. Alarm tertibatı Madde 14.2.3.2 ve Madde 14.2.3.3 te belirtilen kurallara ugun olmalıdır. 6 Makina ve makara daireleri 6.1 Genel kurallar 6.1.1 Tahrik makinaları, bunlarla ilgili teçhizat ve makaralar, sağlam duvarları, tavan ve kapısı ve/vea kapağı olan özel bir odada bulunmalı ve buraa alnız etkili kişiler müdahale edebilmelidir (bakım, kontrol ve kurtarma). Makina vea makara daireleri asansör dışındaki bir amaç için kullanılmamalıdır. Buralarda asansöre ait olmaan kanallar, kablolar ve diğer cihazlar bulunmamalıdır. Bu odalarda aşağıdaki teçhizat bulunabilir: a) Yürüen merdiven vea servis asansörlerine ait tahrik makinaları; b) Yüksek basınçlı sıcak su vea buhar esaslı olmamak kadıla bu hacimlerin iklimlendirilmesi vea ısıtılması için kullanılan donanım; c) Elektrikli teçhizata karşı kullanılmaa ugun, üksek çalışma ısılı angın detektörleri vea angın söndürücüler. Bunlar uzun bir zaman süresince kararlı ve istenmeden medana gelebilecek etkilere karşı eterince korunmuş olmalıdır. 6.1.2 Saptırma kasnakları, kabin izdüşümü dışında bulunmak kadıla ve muaene, dene ve bakım işlemlerinin kabin üstünden vea kuu dışından güvenlikle apılabilmesi durumunda, kuu üst boşluğunda er alabilir. 6.1.3 Makina daireleri asansör boşluğuna bitişik değilse, makina dairesi ile kuu arasındaki hidrolik boru tesisatı ve elektrik iletkenleri, bu amaç için özel arılmış kanal vea oluk vea kanal kısmı vea oluk kısmı içine döşenmiş olmalıdır (Madde 12.3.1.2). 6.2 Girişler 6.2.1 Makina vea makara dairelerinin içine kadar olan geçiş olları şu şekilde olmalıdır: a) Bir vea daha fazla, sabit olarak tesis edilmiş adınlatma armatürlerile eterli şekilde adınlatılmalıdır; b) Özel hacimlerden geçmee gerek kalmadan, her zaman rahat ve güvenilir bir şekilde kullanılabilmelidir. 16

6.2.2 Makina ve makara dairelerine erişim şahıslar için güvenli olmalıdır. Bu erişim tercihen normal basamakları olan sabit merdivenlerle sağlanmalıdır. Normal basamakları olan sabit merdiven konulmasının mümkün olmadığı durumlarda, aşağıdaki kuralları erine getiren portatif daama merdivenler kullanılabilir: a) Makina ve makara dairelerine giriş seviesi, merdivenin konulduğu sevieden 4 m den fazla ükseklikte olmamalıdır; b) Bu merdivenler, sökülemeecek bir şekilde girişe tespit edilmelidir; c) Boları 1,50 m den büük olan merdivenler erleştirildiklerinde, atala arasında 65 ile 75 arasında bir açı oluşmalı ve kamaa, devrilmee elverişli olmamalıdır; d) Merdivenin serbest genişliği en az 0,35 m, basamakların derinliği en az 25 mm, düşe duran merdiven olması durumunda basamaklar ile duvar arasındaki mesafe en az 0,15 m olmalı ve basamaklar 1500 N üke göre tasarımlanmalıdır; e) Merdivenin üst ucuna akın bir erde, elin kolaca ulaşabileceği mesafede en az bir adet tutamak bulunmalıdır; f) Merdivenin çevresinde 1,5 m ata mesafe içinde, merdiven boundan daha fazla ükseklikten düşme riski engellenmiş olmalıdır. 6.3 Makina dairelerinin apısı ve donanımı 6.3.1 Mekanik daanım, döşeme üzei 6.3.1.1 Makina daireleri, maruz kalacakları ük ve kuvvetlere daanacak şekilde inşa edilmelidir. Bu hacimler, toz oluşturmaan daanıklı malzemeden apılmalıdır. 6.3.1.2 Makina dairesi döşemesi, şap atılmış beton, baklavalı sac gibi kamaan bir üzee sahip olmalıdır. 6.3.2 Boutlar 6.3.2.1 Makina dairelerinin boutları, cihazlarda ve özellikle elektrik aksamında kola ve güvenlik içinde çalışılmasına imkân verecek eterlilikte olmalıdır. Özellikle çalışma alanları üstünde en az 2 m serbest ükseklik olmalı ve; a) Kumanda panoları ve tablolarının önünde, aşağıdaki özellikleri taşıan serbest bir ata alan bulunmalıdır: 1) Derinlik: muhafazaların dış üzeinden en az 0,7 m olmalıdır; 2) Genişlik: en az şu değerlerden büük olanına eşit olmalıdır: 0,5 m vea kumanda panoları vea tablolarının toplam genişliği; b) Varsa hareketli parçaların bakım ve kontrolü için gerekli olan erlerde ve varsa elle kata getirme tertibatı için (Madde 12.9) en az 0,5 m 0,6 m lik bir serbest ata alan bulunmalıdır. 6.3.2.2 Geçiş olları üstündeki serbest ükseklik en az 1,8 m olmalıdır. Madde 6.3.2.1 de belirtilen serbest alanlara geçiş olları en az 0,5 m genişliğinde olmalıdır. Hareketli parçaların bulunmadığı erlerde bu genişlik 0,4 m e kadar azaltılabilir. Geçiş olu üksekliği, tavan kirişlerinin alt kenarı ile; a) Geçiş olu döşemesi arasında; b) Çalışırken üzerinde durulması gereken döşeme arasında ölçülür. 6.3.2.3 Tahrik makinasının dönen parçalarının üstünde en az 0,3 m üksekliğinde bir serbest düşe mesafe bulunmalıdır. 6.3.2.4 Makina dairesindeki farklı seviedeki döşemeler arasında 0,5 m den fazla bir ükseklik farkı varsa, korkulukları olan merdiven vea basamaklar bulunmalıdır. 6.3.2.5 Makina dairesi döşemesinde kanallar vea 0,5 m den daha derin ve 0,5 m den daha dar girintiler varsa, bunların üstü kapatılmalıdır. 17