Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 KİMYA II DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007
Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 Genel Reaksiyon Hızı a A + b B c C + d D Reaksiyon hızı Reaktanların kayboluş hızı - a [A] - b [B] Ürünlerin oluşum hızı c [C] d [D] Reaksiyon hızına derişimin etkisi : Hız Kanunu a A + b B. g G + h H. Reaksiyon hızı k [A] m [B] n. Hız sabiti k Reaksiyonun derecesi m + n +. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007
Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 Kinetikle ilgili denklemler Derecesi Hız kanunu Derişim-zaman eşitliği Yarılanma ömrü 0 hız k [A] [A] 0 - kt t ½ [A] 0 k hız k [A] hız k [A] ln[a] ln[a] 0 - kt [A] [A] 0 + kt t ln ½ k t ½ k[a] 0 A B time hız - hız [A] [B] 3 Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007
Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 Reaksiyon hızınıh etkileyen faktörler Kinetik kimyasal reaksiyonların nasıl hızlı meydana geldikleriyle ilgilenir. Reaksiyon hızını etkileyen 4 önemli faktör vardır : Reaktan derişimi, sıcaklık, katalizör etkisi ve yüzey alanı. Arrhenius Equation -E k Ae -Ea/RT ln k a + ln A R T -E ln k lnk a + ln A - -E a - ln A R T R T k ln -E a - k R T T 4 Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007
Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 H (g) + ICl(g) I (g) + HCl(g) Reaksiyonun mekanizması: d[p] dt k[h ][ICl] H (g) + ICl(g) yavaş HI(g) + HCl(g) d[hi] dt k[h ][ICl] HI(g) + ICl(g) hızlı I (g) + HCl(g) d[i ] dt k[hi][icl] H (g) + ICl(g) I (g) + HCl(g) d[p] dt k[h ][ICl] A B birinci dereceden bir reaksiyondur ve hız sabiti.8 x 0 - s - (800 C). A nın derişiminin 0.88 M dan 0.4 M a düşmesi ne kadar zaman alacaktır? [A] 0.4 M [A] 0 0.88 M k.8 x 0 - ln [A] 0 [A] kt t ln [A] 0 [A] k t ln 0.88 M 0.4 M.8 x 0 - s - 66 s 5 Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007
Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 N O 5 in parçalanma reaksiyonunun hız sabiti 5.7 x 0-4 s -. Yarılanma süresi derişimden bağımsız olduğuna göre kaçıcı derecedendir ve yarılanma süresi kaç dakikadır? t ½ ln k 0.693 6 s 0 dakika 5.7 x 0-4 s - Birinci derecedendir A + B C + D [A] [B] Hız 4 4? r.h. k.[a] X.[B] Y Deney - den x Deney -3 den y (r.h.) k.[].[] (r.h.) 4 k.[].[] (r.h.) 4 8 6 Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007
Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 A + B C + D [A] [B] Hız 0.0 0.0.3 0.04 0.0 4.6 0.0 0.0 4.6 0.04 0.0? r.h. k.[a] X.[B] Y Deney - den x Deney -3 den y (r.h.) k.[0.0].[0.0] (r.h.) 4 k.[0.04].[0.0] (r.h.) 4 9. A + B C + D [A] [B] Hız 0. 0.3 0.06 0.8 0.3 0.04 0.8 0.46 0.048 0.36 0.69? r.h. k.[a] X.[B] Y Deney - den x Deney -3 den y (r.h.) k.[0.].[0.3] (r.h.) 4 k.[0.36].[0.69] (r.h.) 4 0.44 7 Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007
Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 A + B C + D A ve B arasındaki reaksiyonun hız denklemini bulunuz. [A] [B] Hız 0.4 0.33 0.3 0.4 0.650 0.455 0.90 0.650 0.455 Hız k.[a] x.[b] y Hız k [B] A + B C + D A ve B arasındaki reaksiyonun hız denklemini ve derecesini bulunuz [A] [B] Rate 0.4 0.33 0.3 0.50 0.650 0.455 0.50 0.975 0.690 Hız k [A] x [B] y Hız k [A] [B] 8 Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007
Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 A + B + C D + E A,B & C arasındaki reaksiyonun denklemini ve derecesini bulunuz. [A] [B] [C] Hız 0.4 0.05 0.04 0.073 0.50 0. 0.04 0.9 0.50 0.05 0.40 0.583 0.375 0. 0.04 0.655 r. h r. h k.[ A].[ B].[ C] k.[ A].[ B].[ C] y y z z 0.073 0.9 Rate k [A] [B] 0 [C] k.[0.4].[0.05].[0.04] k.[0.50].[0.].[0.04] y y z z Soru? Cisplatin (Pt(NH 3 ) Cl ), bir kanser kemoterapi tedavi ilacıdır, sulu çözeltisinde hidroliz aşağıdaki gibidir: Pt(NH 3 ) Cl + H O Pt(NH 3 ) (H O)Cl + Cl - Farklı derişimler için hızları ölçülmüş ve aşağıda verilmiştir : [Pt(NH 3 ) Cl ] [H O] M/sa 0.050 0.50 0.0035 0.0300 0.50 0.0070 0.0300 0.500 0.0070 reaksiyonun denklemini ve derecesini bulunuz. 9 Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007
Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 Soru?? Azot oksitin hidrojenle 553 K de gaz fazındaki reaksiyonu: NO + H ---> N + H O Farklı derişimler için elde edilen hız değerleri aşağıdadır: [NO] [H ] M/sn 0.0050 0.000.3 x 0-5 0.00 0.000 5.0 x 0-5 0.00 0.0040.0 x 0-4 0.05 0.00? reaksiyonun hızını bulunuz. Soru?? BrO 3- + 5 Br - + 6 H + ---> 3 Br + 3 H O 548 K de farklı derişimler için elde edilen hız değerleri aşağıda verilmiştir : [BrO 3- ] [Br - ] [H + ] M/s 0.5 0.5 0.06 0.04 0.30 0.5 0.06 0.08 0.5 0.675 0.06 0.049 0.30 0.5 0.59 0.057 0.355 0.583 0.59? reaksiyonun hızını bulunuz. 0 Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007
Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007 Soru?? Deney 3 4 A + B ---> C + D [A] 0, M [B] 0, M 0.85 0.33 0.85 0.66 0.370 0.33 0.370 0.66 Hız, M/sn 3.35 x 0-4.35 X 0-3 6.75 X 0-4.70 X 0-3 reaksiyonun denklemini ve derecesini bulunuz. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 007