OKTAY DUMAN 05.03.1970 yılında Ankara da doğdu. İlkokul, ortaokul ve liseyi Ankara da bitirdi. 1988-89 döneminde girdiği Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi nden 1992 yılında politik nedenlerden dolayı ayrılmak zorunda kaldı. İki dönem Ziraat Fakültesi Öğrenci Derneği Başkanlığı yaptı. 1993 yılında hakkında açılan bir davadan dolayı 5 yıl hapis cezası aldı. 1996 yılında Almanya ya iltica etti. Yurtdışında bulunduğu sürede sosyal yardım almadığı zamanlarda yaşamını temizlik işçiliği, müzisyenlik, garsonluk yaparak ve inşaat sektöründe iskeleci olarak çalışarak sürdürdü. Göçmenlerin sorunlarıyla yakından ilgilendi. Farklı kurumlarda yöneticiliğin yanı sıra, yurtdışında çıkan değişik dergi ve gazetelerde serbest gazeteci olarak çalıştı. Türkiye Almanya İnsan Hakları Derneği nde (TÜDAY) gönüllü bir aktivist olarak görev aldı. 2013 yılında Türkiye ye yerleşen Oktay Duman, üç yıldır Türkiye-Kürdistan Devrimci Hareketi ile Filistin Hareketi arasındaki tarihsel ilişkiyi irdeleyen uzun soluklu bir sözlü tarih çalışması ile yakın siyasal tarihimizle ilgili biyografiler üzerine çalışmaktadır. Yayınlanan çalışmaları: Devrimcilerin Filistin Günlüğü (1968-1975), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2015; Barikatlar Düşerken, Ozan Yayıncılık, İstanbul, 2013; Kristal Geceleri nde Uyuyamam, Zer Yayınları, Almanya, 2006.
Ayrıntı: 1103 Yakın Tarih Dizisi: 28 12 Eylül Karanlığında Devrimcilerin Filistin Günlüğü 2 (1976-1985) Oktay Duman Yayıma Hazırlayan İlbay Kahraman Son Okuma Ahmet Batmaz Oktay Duman, 2017 Bu kitabın tüm yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak Tasarımı Gökçe Alper Dizgi Hediye Gümen Baskı ve Cilt Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) 612 31 85-576 00 66 Sertifika No.: 12156 Birinci Basım, Eylül 2017 Baskı Adedi 1000 ISBN 978-605-314-209-6 Sertifika No.: 10704 AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A. Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) 512 15 00 Faks: (0212) 512 15 11 www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr twitter.com/ayrintiyayinevi facebook.com/ayrintiyayinevi instagram.com/ayrintiyayinlari
12 Eylül Karanlığında Devrimcilerin Filistin Günlüğü 2 (1976-1985) Oktay Duman
YAKIN TARİH DİZİSİ Bitmeyen Yolculuk Oğuzhan Müftüoğlu Kitabı Söyleşi: Adnan Bostancıoğlu Keşke Bir Öpüp Koklasaydım Eylem Delikanlı-Özlem Delikanlı Fırtınalı Denizin Yolcuları Sedat Göçmen Kitabı Söyleşi: İlbay Kahraman Domatesi Çiçek Sananlar Gökçen Başaran İnce Devrimcilik Güzel Şey Be Kardeşim Melih Pekdemir Erikler Çiçek Açınca Nurhak ı Hatırlamak A. Tuncer Sümer Kitabı Enis Rıza & Ebru Şeremetli İlle de Mavi Adnan Keskin Fırtınalı Denizin Kıyısında Şansal Dikmen Kitabı Söyleşi: Derviş Aydın Akkoç Devrimciler Ölmez 10 lardan Biri: Sinan Kâzım Özüdoğru Kitabı Derleyen: Füsun Özbilgen Bizi Güneşe Çıkardılar Aysel Sağır Direniş, Sürgün ve Ölüm Günleri Ersin Ergün K. & Harun Korkmaz Osman Zeybek & Tarık Uygun Bir Zamanlar Mülkiye 1964-1970 Savaş Dizdar Cepheden Anılar Orhan Savaşçı nın THKP-C Anıları Söyleşi: İlbay Kahraman Devrimcilerin Filistin Günlüğü 1968-1975 Yaşayanlar Anlatıyor Oktay Duman Keşiş in Torunları Dersimli Ermeniler Kâzım Gündoğan Tek Yola Sığmayan Devrim İbrahim Çelik Görülememiştir Bir TKP/ML Sanığının Günlükleri Ali Türker Ertunca Üç Devrimci Tiyatro Bir Meddah Anılar Erdoğan Akduman Muzaffer Oruçoğlu Anlatıyor Zavot dan Vartinik e Söyleşi: İbrahim Ekinci Yolculuk Sürer... Nuri Salman Bizum Cihan Cihan Alptekin Kitabı Nuran Alptekin Kepenek Merhaba Kör Kadı Mahir Çayan ın Avukatının Anıları Faik Muzaffer Amaç Çizmelerimi Çıkarayım mı? Soma... 13 Mayıs 2014 Onur Yıldırım & Uğur Şahin Umman Sinança Şirin Cemgil Sinan Cemgil i Anlatıyor Şirin Cemgil
Gencecik ömürlerini halkların özgürlük kavgasına adayanlara...
İçindekiler Kısaltmalar...11 Önsöz...13 Giriş...17 Filistinli Devrimcilerle TDH Arasındaki İlişki...21 FHKC Militanlarının Yeşilköy Havalimanı Baskını...26 Sağmalcılar da Filistinli İki Fedai...28 MLSPB Militanları FHKC Kamplarında...36 Farkımızı Fark Ettirdiler...39 Türkiye Solunun Tamamı Antiemperyalist ve Antisiyonisttir...40 Filistin Örneğine Öykünerek Başarı Elde Etme Olanağımız Yoktu...41 Burada Güçlü Değilsen Orada da Güçlü Olamazsın...42 Size Ait Olmayan Bir Disiplinin İçinde Ne Üretebilirsiniz ki?...43 En Hassas Olduğumuz Konu...44 Süleyman Sadık Öge yi Kim Öldürdü?...45 Kurtuluş...52 Sivas Cezaevi nde Bir Filistinli: Rasmi El Argan...53 Kemal Ergin in Ölümü Üzerine...73 Savaşın İlk Büyük Hamlesi...76 Savaştan Sonra Bekaa Günleri...81 Bekaa da ASALA Gerilimi...83 Bir Cephe Gerisi Olarak Ortadoğu/Filistin...87 İstihbarat Örgütleriyle İlişki...92 7
Oktay Duman TKP(B)...95 Kampların Aynasında...107 82 Savaşı ve Değişen Dengeler...117 Ahmet Kesen Kollarını Kaybediyor...137 Ateşkese Doğru, Tahliyeler Başlıyor...139 Muhaberat: Hangisi Efsane Hangisi Gerçek?...149 TKEP...153 Direniş, Esaret ve Özgürlük...167 Yenik Ordunun Kahraman Askerleri ve Yarılma...177 Savaşın Sonuçları ve...178 Değişen Dengeler İçinde TDH...178 Stratejik Bakmamanın Yıkıcı Sonuçları...179 Ortadoğu nun Bir Ayağı, Gövdesi, Bileşeniyiz...179 Kendimize Dair...180 Bir Dramın Fotoğrafını Çekmek...181 İktidara Gelemeyince ya da Bozulmanın Kökleri...182 Mültecinin Mültecisi Olmak Mücadeleyi Halka Mal Etmek Gerekiyor...184 Yola Çıktık Ama Beceremedik...185 Solda, Batı Merkezci Bir Bakış Egemen Oldu...186 El Muhaberat la Can Sıkıcı İlişkiler...187 Şam da MİT in Ayak İzleri...190 Bir Deneyimin Öğrettikleri...191 Gidenlerin Ardından...194 Bir Cephe Deneyiminin İçinden Sol İçi Sancılar...197 THKP-C Acilciler...228 Kamp Günleri...239 Beyrut ta Savaş Günleri...262 Hoşça Kal Beyrut...285 Müntecep Kesici nin Talihsiz Ölümü...288 Semih Özbay ın Donarak Ölümü...293 Süleyman, Selahattin, Vedat, Kuvvettin ve Hanna...295 Bir Dönemin Ardından...303 Muhaberat la İlişkiler Üzerine...311 Cemil Esad ile İlişki Üzerine...317 EK-1: Filistin Kamplarında Antakyalı Bir Savaşçı: Cemil Nasır Zubari...322 EK-2: Şentürk İnci Anlatıyor: Filistin Kamplarında 8 Ay...330 Röportajlar ve Tarihleri...336 8
Devrimcilerin Filistin Günlüğü 2 1968 Yılından İtibaren Kronolojik Bir Sırayla FUKH Saflarında Mücadele Etmiş ve Hayatını Kaybetmiş Devrimciler...338 Kaynakça...341 Fotoğraflar...343 Dizin...377 9
Kısaltmalar ANC ASALA BAAS BBC BM CIA DDKO DHB DİSK EB FDHKC FHKC FHKC-GK FKBDC FKC FKÖ FUKH FKP HDK IKP İHA İKP KGB KİP KOMKAR LKP MİT : Afrika Ulusal Konseyi : Ermenistan ın Kurtuluşu İçin Ermeni Gizli Ordusu : Arap Sosyalist Diriliş Partisi : Britanya Yayın Kuruluşu : Birleşmiş Milletler : Merkezi İstihbarat Teşkilatı (Amerika) : Devrimci Doğu Kültür Ocakları : Devrimci Halkın Birliği : Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu : THKP-C Eylem Birliği : Filistin Demokratik Halk Kurtuluş Cephesi, (DC: Demokratik Cephe) : Filistin Halk Kurtuluş Cephesi, Cephe Şaabiye, Halk Cephesi : Filistin Halk Kurtuluş Cephesi-Genel Komutanlık : Faşizme Karşı Birleşik Direniş Cephesi : Filistin Kurtuluş Cephesi : Filistin Kurtuluş Örgütü : Filistin Ulusal Kurtuluş Hareketi : Filistin Komünist Partisi : Halkların Demokratik Kongresi : Irak Komünist Partisi : İnsansız Hava Aracı : İsrail Komünist Partisi : Devlet Güvenlik Komitesi (Rusya) : Kürdistan İşçi Partisi : Kürdistan Dernekleri Birliği : Lübnan Komünist Partisi : Milli İstihbarat Teşkilatı 11
Oktay Duman MK : Merkez Komitesi ML : Marksizm Leninizm MLSPB : Marksist Leninist Silahlı Propaganda Birliği MOSSAD : İstihbarat ve Özel Operasyonlar Enstitüsü (İsrail) MSP : Milli Selamet Partisi Nidal Cephesi : Cephe Tül Nidal, Filistin Halkının Mücadele Cephesi PKK : Kürdistan İşçi Partisi (Partiye Karkeren Kürdistan) SB : Sovyetler Birliği SDP : Sosyalist Demokrasi Partisi SGB : Sosyalist Gençlik Birliği SKP : Suriye Komünist Partisi SVP : Sosyalist Vatan Partisi TDH : Türkiye Devrimci Hareketi THKO : Türkiye Halkın Kurtuluş Ordusu THKP-C : Türkiye Halkın Kurtuluş Partisi/Cephesi TİKB : Türkiye İhtilâlci Komünistler Birliği TİKKO : Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu TİP : Türkiye İşçi Partisi TKP(B) : Türkiye Komünist Partisi (Birlik) TKEP : Türkiye Komünist Emek Partisi TKEP/L : Türkiye Komünist Emek Partisi/Leninist TKP/ML : Türkiye Komünist Partisi/Marksist Leninist TKSP : Türkiye Kürdistan Sosyalist Partisi TMGT : Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı TÖB-DER : Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği TÖS : Türkiye Öğretmenler Sendikası TSİP : Türkiye Sosyalist İşçi Partisi TUDEH : İran Kitlelerinin Partisi UKH : Ulusal Kurtuluş Hareketi 12
Önsöz Bu cildi hazırlarken hiçbir grup ayrımı yapmaksızın, Filistin hareketleriyle ilişkilenmiş, Ortadoğu ya gitmiş kişilerle görüştüm. Sadece merkezi kadroların değil, kamplarda komutanlık yapmış, askeri eğitim almış, 82 savaşında Beyrut kuşatmasını yaşamış, esir düşmüş kişilerin tanıklığına başvurdum. Ulaştığım her kişiyi konuşturmak kolay olmadı. Kendilerince haklı, yasal kaygılardan dolayı kimisi, aylarca peşinden koşmama rağmen, randevu vermediği gibi konuşabileceğini söyleyenlerin bir kısmı da fotoğrafının çekilmesini, konuşmaların kaydedilmesini veya isimlerinin geçmesini istemedi. Bu arada kimi süreçlerin aydınlatılmasına önemli katkıları olabilecek bazı kişilerin artık yaşamadığını öğrendim. Bunların bir kısmı şehirlerde ve dağlarda yapılan operasyonlarda öldürülmüş ya da talihsiz bir trafik kazasıyla aramızdan ayrılmışlardı. Bir kısmı ise ağır sağlık sorunlarından dolayı konuşamadı. Siyasi olarak o defterleri çoktan kapatıp, politikanın ve hayatın çok farklı yerlerinde yer alanlar ise röportaj teklifimi baştan reddettiler. Kitabı 1976-1985 yılları aralığında ele aldım. Görece yakın tarih diyebileceğimiz 85 sonrasına bilinçli olarak girmedim. Çalışmanın özgün yanlarından biri, Kürdistani hareketlerin o kesitteki deneyimleriydi. Bu deneyimleri derlerken esas olarak üç hareket üzerinde durdum. Ala Rızgarî, Peşeng ve tabii ki PKK. Tarafların konuyla ilgili yaşadıkları bir sonraki ciltte yer alacak. FKBDC deneyimi ışığında yaşananları derli toplu verebilmek için sadece Cemil Bayık ın konuşmasının ilgili bölümlerini kullandım. 13
Oktay Duman Kitabı hazırlarken ilkine benzer bir metodoloji izledim. Elimde, kişilerin özgün tarihlerine göre değişen 20 nin üstünde soru vardı. Amacım olabildiğince yüzeysel değerlendirmeleri aşıp, devrimci hareketin deneyimlerini daha oylumlu bir açıdan vermekti. Soruların yanıtlarını mümkün olduğunca benzer zaman aralığında, ardışık vermeye çalıştım. Olayları farklı kişilerin ağızlarından, özgün deneyimlerle aktararak zengin bir metnin çıkmasını sağladım. İçinde yer aldıkları yapıdaki konumlarından bağımsız olarak, Filistin sorunu hangi biçimlerde kişisel gündemlerine girmişti? Darbe ile birlikte kadrolar, nasıl bir tartışma ve karar alma süreci sonucunda Ortadoğu ya çekilmişti? Devrimci örgütler kadrolarını Ortadoğu ya çekerken hangi kriterlerden yola çıkıyorlardı? Beklentileri neydi ve buna uygun bir tabloyla karşılaştılar mı? Filistin cepheleriyle ilişki kuran devrimci örgütler, onlarda hangi siyasi ve ideolojik nitelikler arıyorlardı? Kamplarda aldıkları askeri eğitimin karakteri neydi? 82 Savaşı da dahil olmak üzere olası savaş, pusu, sızma, sabotaj gibi eylemler söz konusu olduğunda, nasıl bir çizgi izlemişlerdi ve buna bağlı olarak 82 Savaşı nda tavırları ne olmuştu? 12 Eylül sonrası Ortadoğu da belirledikleri siyasi ve askeri hedeflerine uygun bir çizgi izleyebildiler mi? Devrimci hareket, en zor dönemlerde kendisine kapılarını açmış olan Filistin cephelerinin sağladığı olanakları, devrimci bir tarzda değerlendirebildiler mi? 82 Beyrut savaşı yenilgisinin TDH için de bir kırılma olduğu fikrine katılıyorlar mı? 82 den itibaren Ortadoğu da temelleri atılmaya çalışılan FKBDC neden başarısızlıkla sonuçlandı? Muhaberat ın TDH yi angaje etmeye çalıştığı, çıkarları için kullanmak istediği, hatta kullandığı iddialarına katılıyorlar mı? 82 yenilgisi sonrası devrimci hareketlerin neredeyse tamamı, kadrolarını Ortadoğu da konumlandırmak yerine, neden Avrupa ya çekmişti? Filistin hareketiyle stratejik, kalıcı bir ilişki neden kurulamamıştı? Filistin hareketinde yaşanan iç ayrışmaları nasıl değerlendiriyorlardı? 80 li yıllarla birlikte, TDH nin Filistin halkıyla dayanışması neden zayıfladı? Bu alanın zamanla İslami hareketlerle anılmasının nedeni nedir? Filistin deneyiminin öğrettikleri açısından neler söylenebilir?... 14
15 Devrimcilerin Filistin Günlüğü 2 Bu sorulara her zaman doyurucu ve derinlikli yanıtlar alamadım. Bazıları, konunun özel bir tarih bilgisi gerektirdiği gerekçesiyle konuşmaktan kaçındı. Çalışmada beni en çok zorlayan, çok sayıda birbirini tekrarlayan yanıtlardan hangisine yer vermem gerektiğiydi. Tekrarlardan uzak durmak için bazı konuşmaları sadeleştirdim ve benzerleri içerisinde en kapsayıcı anlatımlara yer verdim. Yapıların bu alandaki deneyimlerini irdelerken taraf olmamaya, gerçekliğin terazisinden şaşmamaya çalıştım. Farklı dönemlerde hayatını Filistin sahasında yitirmiş devrimcileri yakından tanıyanların anlatımlarına yer vermeye özen gösterdim. ASALA ile Kurtuluş militanlarını silahlı çatışmanın eşiğine getiren olayların arka planını, sürecin tanıklarının sözleriyle paylaştım. Bu çalışmayı tamamlayabilmek için toplamda 16 şehir 9 ülke dolaştım. Elinizdeki bu kaynak, hayli zahmetli bir yolculuğun sonunda şekillendi. TDH nin yeterince ele alınamadığını düşündüğüm, karanlıkta kalmış bu kesitini az da olsa aydınlatabildiysem ne mutlu bana Son olarak, hayli zahmetli olan bu çalışmada, barınma, ulaşım, kaynak bulma, bilgi ve belgelere ulaşma gibi sorunları aşmamda yardımcı olan ve bu projeyi başından beri büyük bir içtenlikle destekleyen başta Özlem Çelik e, Gülsenem Duman a, Ömer Ödemiş e, Mihrac Ural a, Meral- Mithat Mirioğlu na, Süleyman Çolak a, Mehmet Güzel e, Murat Açıkgöz e, Erhan Palabıyık a, Mustafa Yaşar a, Kamil Dağ a, Gürbüz Deniz e, Turhan Feyizoğlu na, Adil Okay a, Emel Gürcan a, Ahmet Yiğit e, Fransa dan Muzaffer Genç e, İsviçre den Cenk Ağcabay a, Danimarka dan Şentürk İnci ve Ahmet Yolal a, Hamburg tan Sercan Işık a, Suriye den Hanadi Yağmur ve Ahmed el İbrahim e, Ankara dan Devrimci 78 çalışanlarına, Almanya nın Köln kentinde faaliyetini sürdüren, halen üyesi olmaktan onur duyduğum sevgili Tüday ailesine, beni başından beri bu proje için yüreklendiren editörüm, yakın tarih emekçisi sevgili İlbay Kahraman a, Ayrıntı Yayınları emekçilerine, Devrimcilerin Filistin Günlüğü Okurlarına ve tabii ki varlıklarından her zaman büyük güç aldığım dostlarıma sonsuz teşekkür ederim.