tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye İleri Teknolojiye Sıçramayı Nasıl Yapar? Dün Nerede Hata Yaptık? Ankara, 29 Nisan 2015
Slayt 2 Çerçeve Şimdi neredeyiz? Türkiye nin geçirdiği dönüşümü eski büyüme modeli ile sürdürebilmesi mümkün değil. 10 yıl sonra, 20 yıl sonra nasıl bir Türkiye ekonomisi istiyoruz? Artık yarına odaklanıp yeni bir şeyler yapma zamanı geldi. Türkiye, ileri teknolojili ihracat hedefine odaklanmalı. Peki, inovasyon konuşmaktan, inovasyon yapmaya nasıl geçebiliriz? Dün nerede hata yaptık? İnovasyon yapmak için yarına odaklanırken bir yandan da, başkaları yaparken neden yapamadığımızı sorgulamak gerekir. Kore, imitasyondan inovasyona geçerken biz neyi farklı yaptık? Söz konusu kamunun rolü olunca nasıl bakmalıyız?
Slayt 3 Türkiye son 30 yılda iç göç ile büyüdü, artık büyüyemez 90 80 70 OECD Ortalaması Türkiye 60 50 40 Mısır 30 20 10 0 1961 1966 1971 1976 1981 1986 1991 1996 2001 2006 2011
Slayt 4 Artık yeni bir şeyler yapmamız lazım İhracatta ileri teknoloji payında OECD ortalaması Türkiye den 4 kat yüksek Basit ürünler Doğal kaynağa dayalı 11% 9% 10% 9% 11% 12% 13% 16% 17% 21% Düşük tek 48% 40% 36% 38% 14% 36% Orta tek 21% 31% 33% 32% Yüksek tek 8% 6% 5% 4% 18% TR 2000 TR 2005 TR 2010 TR 2013 OECD-2013
Slayt 5 Yapan ülkeler var G20 Ülkelerinin toplam imalat sanayi ihracatlarında ileri teknoloji ürünlerin payı (%), 1992 ve 2012 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 2012 1992
Zaman Slayt 6 Yeni nesil teknolojilerin etkileri, geleneksel teknolojilere kıyasla daha hızlı yayılıyor Ekonomik ve sosyal etki Yeni nesil teknolojiler Sanayi devrimi teknolojileri
2023 hedeflerine hala ulaşılabilir mi? Yeni teknolojiler bu süreyi kısaltabilir Kişi başı gelir 2010 Hangi sene 10.000 $ a ulaştı? Hangi sene 25.000 $ a ulaştı? Sıçrama kaç senede oldu? 1 ABD 42.066 1929 1973 44 2 Hollanda 36.544 1960 1991 31 3 Kanada 35.222 1942 1985 43 4 Avustralya 34.835 1950 1995 45 5 Belçika 32.641 1960 1991 31 6 Almanya 32.349 1957 1988 31 7 Tayvan 31.346 1986 2004 18 8 İngiltere 31.217 1941 1996 55 9 Japonya 30.866 1968 1990 22 10 Fransa 30.062 1960 1992 32 11 İspanya 26.662 1972 2003 31 12 İtalya 26.370 1967 1998 31 13 Yunanistan 26.313 1970 2005 35 14 Kore 25.256 1991 2010 19 Kaynak: gapminder.org ve TEPAV hesaplamaları
Slayt 8 Firmalar arası verimlik uçurumunu azaltmalıyız En küçük ve en büyük işletmelerin çalışan başına verimlilik oranları (2010) İstihdam edilen işçi başına gelir, Bin YTL 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 4,29 Danimarka Lüksemburg İngiltere Finlandiya İsveç Avustralya Almanya Avusturya Belçika Şili Slovenya Slovakya İspanya Çek Cumhuriyeti Portekiz İtalya Yunanistan Macaristan Polonya Meksika Türkiye Kaynak: OECD 120 100 80 60 40 20 0 107,8 Yabancı sermayeli şirketler 50,75 Yabancı Yerli sermayeli sermayesiz şirketler
Şirketlerimizi iyi yönettiğimizi sanıyoruz ama Şirket yöneticilerinin kendilerine verdiği yönetim kalitesi notu ile uzmanların karne notu arasındaki fark Türkiye Meksika Brezilya Arjantin Şili Yunanistan Hindistan Portekiz İrlanda Çin Yeni Zelanda Kanada Avustralya Polonya İtalya İngiltere Almanya Amerika İsveç Fransa Japonya Singapur Kaynak: Dünya Bankası -0,34 1,19 1,14 1,1 1,02 1,02 0,97 0,95 0,84 0,81 0,79 0,72 0,58 0,57 0,52 0,48 0,47 0,35 0,25 0,19 0,19 0,13-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 9
İleri teknoloji ihracatı arttırabilmek için yabancı yatırımları çekmek önemli: DYY lar ve yayılma etkisi ile teknoloji transferi, yerli sanayinin daha nitelikli bir yapıya dönüşmesine katkı sağlıyor İleri Teknoloji İhracatı ve İleri Teknolojili DYY lar Slide 10 Kaynak: fdi Markets, WDI
Dün nerede hata yaptık? Yüksek teknoloji ürünlerin ihracattaki payı (% toplam ihracat) 40 35 30 25 20 Kore 15 10 5 0 Türkiye 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Source: WDI, World Bank
Slide 12 Kore, bizden farklı ne yaptı? 100% Özel Sektör Devlet ve Üniversiteler Türkiye 80% 60% 40% 20% 0% 1990 1995 2000 2005 100% 80% Private Public and Universities Kore 60% 40% 20% 0% 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 * Ar-Ge nin GSYH deki payı Türkiye de %0,85, Kore de ise %3,37 (2009) Kaynak: TÜİK, Kore Teknoloji Bakanlığı
Slayt 13 Sonuç Yeni teknolojilere adaptasyon sağlayıp inovasyonla büyümek için akıllı devlet gerekir. Hedefe kilitlenmek: Ne istediğini iyi bilmek Hedefe nasıl ulaşacağı üzerine düşünmüş olmak Hata yapınca fark edebilmek Kore yaptı, biz yapamadık. Neden? Kore Samsung u desteklerken biz Testaş ı kurduk. Kore imitasyon sürecindeyken bir yandan inovasyona geçiş gereğini fark edip gelecek için hazırlık yaptı. Odak alan seçip kamu-sanayi araştırma merkezleri kurdu. Bir yandan küçük şirketleri desteklemeye başladı. Biz tüm üniversiteler ve araştırma merkezlerini destekledik. Seçim yapmadık. Her ülkenin birden çok gelecek imkanı vardır, hangisini istiyoruz? (Singapore Center for Strategic Futures)