ÖZET ARALIK AYI ENFLASYON RAPORU 1.1 HAZIRLAYAN Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Doç. Dr. Murat Dündar DEMİRÖZ - Türkiye, Avrupa ve Ortadoğu Ekonomik Araştırmalar Merkezi Doç. Dr. Ercan SARIDOĞAN İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü ÖZET TÜFE, ayında, aylık bazda bir önceki aya göre %. artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %7. düzeyinde gerçekleşerek TCMB nin yılsonu tahmini olan %. in üzerinde gerçekleşmiştir. ÜFE, ayında, aylık bazda bir önceki aya göre %1.11 artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %.97 düzeyinde gerçekleşmiştir. TÜFE nin aylık bazda %. oranında gerçekleşmesinde temelde gıda grubundan kaynaklanan %.35 lik ve ulaştırmadaki %. lik artış karşısında, giyim-ayakkabı ve alkollü içecekler ve tütün grubundaki düşüş belirleyici olmuştur. TÜFE nin yıllık bazda %7. artışında ise gıda, alkollü içecekler-tütün, ulaştırma ve eğitimdeki artış belirleyici olmuştur. ÜFE nin aylık bazda %1.11 oranındaki artışında, bitkisel, meyve ve sebze ürünlerindeki, elektrik, gaz ve su kalemindeki artış belirleyici olmuştur. ÜFE nin yıllık bazda %.97 artışında ise, bitkisel, meyve ve sebze ürünlerindeki %. lık artış, sanayideki %.5 lik artış ve elektrik, gaz ve su kalemlerindeki %.9 lik düşüş belirleyici olmuştur. http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa 1 / 7
ENFLASYON ARALIK AYI GELİŞMELERİ TÜFE, ayında, Tablo-1 den görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %. artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %7. düzeyinde gerçekleşerek TCMB nin yılsonu tahmini olan %. in üzerinde gerçekleşmiştir. ÜFE, ayında, Tablo-1 den görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %1.11 artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %.97 düzeyinde gerçekleşmiştir. TÜFE nin aylık bazda %. oranında gerçekleşmesinde, gıda grubundan kaynaklanan artış karşısında, giyim-ayakkabı ve alköllü içecekler ve tütün grubundaki düşüş belirleyici olmuştur. ÜFE nin aylık bazda %1.11 oranındaki artışında, bitkisel, meyve ve sebze ürünlerindeki ve elektrik, gaz ve su kalemindeki artış belirleyici olmuştur. Tablo-1 TÜFE ve ÜFE ARALIK GELİŞMELERİ TÜFE ARALIK ÜFE ARALIK Değişim (%) 1 1 AYLIK.3. -.1 1.11 YILLIK.1 7..5.97 Yılsonuna göre.1 7..5.97 Yıllık ortalama.9 7.9 9. Şekil-1 de TÜFE ve ÜFE'de yıllık ve aylık gelişmeler verilmiştir. Buna göre, enflasyon ayında yıllık olarak %7. düzeyinde gerçekleşerek TCMB nin yılsonu tahmini olan %, in biraz üzerinde gerçekleşmiştir. Aylık bazda ise %1.1 düzeyinde gerçekleşmiştir. Şekil 1 TÜFE ve ÜFE'de Yıllık ve Aylık Gelişmeler (%) 7.31 7.3 7.9..51.3..17 7. 7.71.1.3.3.77 7.3 5.7 7..97 5.3 1. 1..3 1.7.17 1.11. - Oca- Şub- Mar- Nis- May- Haz- Tem- Ağs- Eyl- Ekm- Ksm- Ara- TÜFE Aylık % TÜFE Yıllık % ÜFE Aylık % ÜFE Yıllık % - http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa / 7
Oca- Şub- Mar- Nis- May- Haz- Tem- Ağs- Eyl- Ekm- Ksm- Ara- Şekil de TÜFE, ÜFE serileri ve TRAMO/SEATS yaklaşımı ile mevsimsellikten arındırılmış endeks serileri verilmiştir. ayında hem TÜFE hem de ÜFE mevsimsel etkilerden arındırıldığında, önemli bir mevsimsel bir etki gerçekleşmemiştir. Şekil TÜFE, ÜFE ve Mevsimsellikten Arındırılmış Seriler (Endeks) 3 5 15 1 5 Oca- Şub- Mar- Nis- May- Haz- Tem- Ağs- Eyl- Ekm- Ksm- TUFE_SA UFE_SA UFE TUFE 3 5 15 1 5 Şekil-3 ten görülebileceği gibi çekirdek enflasyon göstergelerinde ayında azalış trendi söz konusu olmuştur. TÜFE, çekirdek enflasyon göstergelerindeki düşüşe karşın biraz artış göstermiştir. Şekil-3 TÜFE ve Çekirdek Enflasyon Göstergeleri (H,I) (Yıllık %) 9. 9. 7. 7. 5. 5. H I TÜFE http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa 3 / 7
Ocak Ocak TÜFE ve ALT KALEMLERİ ARALIK AYI GELİŞMELERİ TÜFE, ayında, Şekil- ten görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %. oranında artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %7. seviyesinde gerçekleşmiştir. TÜFE nin aylık bazda artışında gıda grubundaki yükselişler karşısında, giyim-ayakkabı ve alkollü grubundaki artış belirleyici olmuştur. TÜFE nin yıllık bazda artışında ise gıda, alkollü içecekler-tütün, ulaştırma ve eğitimdeki artış belirleyici olmuştur. Şekil- TÜFE 1 ve Yılları ( Aylık %).5 1.5 1..5 -.5-1...3.5 1.5 1..5 -.5-1. TÜFE TÜFE1 Şekil-5 TÜFE 1 ve Yılları ( Yıllık %) 1 7..1 1 TÜFE1 TÜFE http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa / 7
Yüzde Dağılım Şekil- da TÜFE ye alt kalemlerin katkıları verilmiştir. Buna göre, ayındaki TÜFE deki, %. lık gerçekleşmede, temelde gıda grubundan kaynaklanan %.35 lik ve ulaştımadaki %. lik artış karşısında, giyim-ayakkabı ve alkollü içecekler ve tütün grubundaki %.1 lik düşüş belirleyici olmuştur. Şekil- TÜFE ye Alt Kalemlerin Katkıları (, %) Giyim-Ayakkabı Alkollü İçecekler-Tütün Haberleşme Çeşitli Mal-Hizmet Eğlence-Kültür Ev Eşyası Sağlık Lokanta-Oteller Konut Ulaştırma Gıda-Alkolsüz İçecekler -.1 -.1-1 1 1 1 5.15..35 -.3 -. -.1.1..3. Şekil-7 de TÜFE kalemlerinin yıllık yüzde değişime katkıları verilmiştir. Buna göre, ayında yıllık %7. düzeyinde gerçekleşen TÜFE nin artışında, gıda (%.33), ulaştırma (%1.7) ve diğer kalemler grubundaki artışlar (%.51) belirleyici olmuştur. Şekil-7 TÜFE Kalemlerinin Yıllık Enflasyona Katkıları (%) 1 7.31 7.3 7.9 3..9.91.7.9 1.77 1.7 1.7 1. 1.9 1.75 Oca- Şub-.7 1.3 Mar-..7.5. 1.1 1.1 Nis-.51.5 May- 1.1 1.33 3.1 3.1.51.1.9.35.33 Haz- Tem- Ağs- Eyl- Diğer Kalemler 3..9.91.7.5.71.75..3.9.7.51 Ulaştırma.7.9.7.5. 1.3 1.71 1.57 1.7 1.3 1.5 1.7 Konut 1.77 1.7 1.3 1.1 1.1 1.1 1.33 1. 1.3.7.7.1 Gıda-Alkolsüz İçecekler 1.7 1. 1.9 1.75 3.1 3.1.51.1.9.35.33 TUFE-Genel 7.31 7.3 7.9..51.3..17 7. 7.71 7.3 7..3.71 1.3..75 1.71.17 7. 7.71..3.9.7.51 1.57 1. 1.7 1.3 1.5 1.7 1.3.7 Ekm- 7.3 7..7.1 Ksm- Ara- 1 http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa 5 / 7
Ocak Ocak ÜFE ve ALT KALEMLERİ ARALIK AYI GELİŞMELERİ ÜFE, ayında, Şekil- den görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %1.11 ve yıllık bazda ise, geçen yılın aynı ayına göre %.97 seviyesinde gerçekleşmiştir. ÜFE nin aylık bazda %1.11 oranındaki artışında, tarım sektöründe, bitkisel, meyve ve sebze ürünlerindeki %3. lik artış, sanayi sektöründeki %. lük artış ve elektrik, gaz ve su grubundaki %1 lik artışı belirleyici olmuştur. ÜFE nin yıllık bazda %.97 artışında ise, bitkisel, meyve ve sebze ürünlerindeki %. lık artış, sanayideki %.5 lik artış ve elektrik, gaz ve su kalemlerindeki %.9 lik düşüş belirleyici olmuştur. Şekil- ÜFE 1 ve Yılları ( Aylık %) 1.5 1..5 -.5-1. -1.5-1.11 -.1 1.5 1..5 -.5-1. -1.5 - ÜFE ÜFE1 Şekil-9 ÜFE 1 ve Yılları ( Yıllık %) 1.97.5 1 ÜFE1 ÜFE http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa / 7
Şekil-1 dan görülebileceği gibi, ayında ÜFE nin bir önceki aya göre %1.11 e yükselmesinde, tarım sektöründeki ve sanayideki fiyat artışları belirleyici olmuştur. Şekil-1 ÜFE ve Alt Kalemlerininde Aylık Değişim (%) - - - -1-1 Oca- Şub- Mar- Nis- May- Haz- Tem- Ağs- Eyl- Ekm- Ksm- Ara- ÜFE Tarım İmalat Sanayi Elektrik-Gaz-Su - - - -1-1 Şekil-11 de ise, yıllık bazda, ÜFE fiyat artışı etkileyen faktörler verilmiştir. Buna göre, yıllık bazda, elektrik, gaz ve su kalemindeki düşüş ve karşısında tarım ve sanayideki fiyat artışları belirleyici olmuştur. Şekil-11 ÜFE ve Alt Kalemlerininde Yıllık Değişim (%) 3 1 3-7 Oca- Şub- Mar- Nis- May- Haz- Tem- Ağs- Eyl- Ekm- Ksm- Ara- ÜFE Tarım Maden-Taşocağı İmalat Sanayi Elektrik-Gaz-Su 3 1 3-7 http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa 7 / 7