DOĞU KAYINI MEŞCERELERİNDE GENÇLİK BAKIMI
Gençleştirme çalışmalarının başlangıcında, alan etrafında tesis edilen tel örgü, gençlik 2,0 m boya ulaşıncaya kadar düzenli olarak kontrol edilmeli ve fonksiyonel halde kalmasına özen gösterilmelidir. Gençlik otlatma vb. zararlardan etkilenmeyecek boyutlara eriştiğinde, tel örgü kaldırılabilir.
Öncelikli konu, alana getirilen gençliğin zararlılardan korunması gerekir. Gençleştirme çalışmalarının başlangıcında, alan etrafında tesis edilen tel örgü, gençlik 2,0 m boya ulaşıncaya kadar düzenli olarak kontrol edilmeli ve fonksiyonel halde kalmasına özen gösterilmelidir. Gençlik otlatma vb. zararlardan etkilenmeyecek boyutlara eriştiğinde, tel örgü kaldırılabilir.
Boşaltma kesimlerinin ardından gençlik kontrol edilir ve zarar görmüşler uzaklaştırılır. Bu çalışma kapsamında, kesim ve sürütme sırasında zarar gören gençliklerin yanında, ışık yetersizliği sebebiyle vasfı bozulmuş, böcek ve mantar zararlarına maruz kalmış fertler de alandan çıkarılmalıdır.
Azman yapma istidadındaki kayında seyreltmede dikkatli olunmalıdır. Kayının sık yetiştirilmesi esastır. Fakat, yoğun kar yağışının görüldüğü mıntıkalarda, insan boyuna kadar ulaşan gençlikler, kar kırması ve yatırması nedeniyle zarar görmektedir. Hem bu tip zararları en aza indirmek hem de beslenme koşullarını iyileştirmek için hasta, çatal, eğri vb. gençliklerin çıkarılmasını amaçlayan ılımlı bir seyreltme her zaman faydalıdır. Kayında seyreltme, yaprak dökümünden sonra yapılır. Bireyler arasında yaklaşık 40-50 cm aralık-mesafe kalacak şekildeki bir seyreltme önerilebilir. Çok sık tabii gençliklerde, seyreltme yerine, çıkarılması düşünülen gençliklerin sadece tepesini kesmek de maksada uygundur. Keza, seyreltme yabani fidan temini için güzel bir fırsattır. Toprağın ıslak olduğu zamanlarda, gençlikleri gövdelerinin toprağa yakın kısımlarından tutmak koşuluyla çekip sökerek, 3-4 yaşında yabani fidan elde etmek mümkündür. Ancak, yabani fidan elde ediyorum diyerek, seyreltmede kesinlikle aşırıya gidilmemelidir.
Boğma tehlikesinin giderilmesi veya uygulamadaki ifadeyle "sürgün kontrolü", aşırı ışık açlığında tepesini yayma eğilimindeki kayında çok önemlidir. Vejetasyon dönemi başlamadan yapılması gereken boğma tehlikesini giderme çalışmaları içinde, zararlı diri örtü elemanları kesilir veya köklenir. Genç fidanların tepeleri açılır, su ve beslenme koşulları iyileştirilir. Sürgün kontrolü kayında çok iyi neticeler vermektedir.
Çapalama, doğal gençleştirme alanlarında hemen hemen hiç gündeme gelmez. Yapay gençleştirme ve ağaçlandırma alanlarında ise, ihmal edilmemelidir. Amaç, Mayıs sonu-haziran başında (en geç Temmuz başında) yapılarak, kapilar boşluklardan ve transpirasyonla oluşan su kaybını en aza indirmektir. Kurak yetişme ortamlarında çapalama, diri örtüyü teşkil eden bitkiler henüz tohum bağlamadan yapılmışsa, ortaya çıkan organik artıklar malçlamada kullanılabilir. Çapalama, imkanlar nispetinde erken yapılmalıdır. Ekim kültürlerinde ise, mecburen Haziran sonlarına kadar beklenir. Çıplak don (don atması) zararlarının görüldüğü yerlerde (örneğin güney bakılarda) Ekim ayından itibaren her türlü çapa işi durdurulur. Çapalama büyük kültür sahalarında, imkanlar ölçüsünde, makinalı olarak da yapılabilir. Doğal gençleştirme alanlarında, kaide olarak, boşaltma kesimlerinin ardından gündeme gelen kontrol ve zarar görmüş gençliklerin çıkarılması çalışmalarından sonra tamamlamalara başlanır. Kültür sahalarında ise, kurak bir dönemin geçmesi beklenir. Tepesini yayma eğilimindeki kayında m 2 'de 4-6 sağlıklı gençlik bulunması halinde tamamlamaya ihtiyaç yoktur. Gençliğin gelmediği büyük boşluklar, karışım teşkili için bir fırsat olarak değerlendirilir ve bu alanlar, yetişme muhitine uygun iğne yapraklı veya yapraklı türlerin fidanlarıyla tamamlanır.
DOĞU KAYINI MEŞCERELERİNDE SIKLIK BAKIMI
Kayın azman yapma eğilimi en fazla olan yapraklı türümüzdür. Bu nedenle, yeterince sık bir şekilde elde edilmemiş doğal gençlikler (m2 deki minimum birey sayısı gençlik çağında 4-6, sıklık çağında 2-3 olmalı) kendi hallerine bırakıldığında kısa sûrede elden çıkar ve çoğu azman bireylerden kurulu, değersiz meşcerelere dönüşür. Kayının bulunduğu saf ve karışık meşcerelerde üst tabakada bulunan azmanların mutlaka geriletilmesi gerekir.
Sıklık çağında kayın meşceresi-düzce (İ.Turna)
Azmanlarla mücadelenin en pratik şekli tepelerini ve zararlı yen dallarını keserek, onları ara ve alt tabakaya almaktır. Ancak, tepeler yerden isabetli bir mesafeden kesilmelidir yani, kapalılık bozulmamak, iyi bireyler üzerindeki baskı ortadan kalkmalı ve kesilen bireyler ölmemelidir. Üst ve orta tabakada yeterli sayıda kaliteli fert bulunuyorsa, azmanların dipten kesilmesi ve meşcere dışına çıkarılması daha yararlı olabilir. Kayında göğüs yüksekliğine ulaşan gençlikler arasında 40-50 cm, sıklık çağında 80-100 cm mesafe olması, azmanlaşma eğilimine karşı yeterli bir önlem olabilir
Şekil. Sıklık çağındaki yapraklı türlerde üst tabakada etrafına zarar veren azmanların budanarak zararsız hale getirilmesi. Ayıklama kesimleri sırasında tepeleri kesilerek geriletilen azmanlar, hayatta kalmalarını sağlayacak bir yükseklikten kesilmelidir.
Şekil. Kayında sıklık bakımı 3 ve 16 numaralı azman bireyler, yerlerini dolduracak yeterli sayıda fert bulunduğundan ilk müdahalede çıkanlmıştır. 18 numaralı fert ise, ikinci müdahalede çıkarılmalıdır. Böylece 4, 5,14 ve 17 numaralı iyi istidatlı bireyler korunmuş olur. Üstte müdahaleden önceki, altta müdahaleden sonraki durum
Sırıklık-direklik çağında bakım görmemiş kayın meşceresi,düzce ormanları, (F. İ. Turna)
Kayın sıklık bakımı müdehalesi, Sinop
Kayın sıklık bakımı müdehalesi, Sinop
Kayın sıklık bakımı müdehalesi, Sinop
Müdahale görmüş Kn meşceresi (İ. Turna)
Kayın sıklık bakımı müdehalesi, Sinop
Kayın sıklık bakımı müdahalesi, Sinop
Kayın bakım müdahalesi, Samsun
Kayın sıklık bakımı müdahalesi, Sinop
Doğu Kayını (Fagus orîentalis L.) Saf Meşcerelerinde Aralama: Azmanlaşma eğiliminde olan doğu kayını gençlik hatta sıklık çağında sık yetiştirilmelidir. Kayın, gölgeye dayanma özelliğinden dolayı ara ve alt tabakaya sahip tabakalı meşcereler kurar. Ülkemizde aralamaya konun doğu kayını meşcerelerinin çoğu seyreltme ve ayıklama kesimlerine tabi tutulmadan direklik ve ağaçlık çağına gelmiş meşcerelerdir. Direklik çağındaki bu meşcerelerde önce ayıklama kesimleri niteliğinde kesimlerin yapılması zorunludur. Ayıklama kesimlerinde gecikilmiş bu tip genç kayın meşcerelerinde hemen azmanlarla mücadeleye başlanır ve bunlar meşcereden tedricen uzaklaştırılır. Bu kesimlerde dikkatli olunmalı, kapanması olanaksız boşluklar oluşturulmamalıdır.
Direklik çağına ulaşan doğu kayını meşcerelerinde gerçekleştirilen ayıklama kesimi şeklindeki bu ilk kesimlerin ardından "mutedil yüksek aralama" kesimlerine geçilir ve meşcere yaşlanıncaya kadar yapılacak bütün aralamalar "mutedil yüksek aralama" ilkelerine göre sürdürülür. Sınıf 5 ve 2e ile birlikte 3 ve 4'ün hastalıklı bireyleri hemen alandan çıkarılır. Sınıf 1'e zarar veren 2., 3. ve 4.sınıf gövdelere de müdahale edilir. (Bunlar ya tepeleri budanarak geriletilir veya meşcere tepe çatısında boşluk oluşturmayacaksa kesilip çıkarılır. Hatta sınıf 1 den birbirine zarar verenler varsa, bu zararlı etkiler de ortadan kaldırılır. En kaliteli gövdeler kollanarak zararlı 1. sınıf gövdeler meşcereden çıkarılır. Mutedil yüksek aralama da prensip olarak 3. ve 4. sınıf gövdeler korunur ve fonksiyonel halde kalmaları için devamlı bakımlı tutulur.
Yaşlı kayın meşcerelerinde ise "kuvvetli yüksek aralama" müdahaleleri uygulanır. 4. Sınıf gövdeler oldukça azalmıştır ve fonksiyonlarını kaybetmiştir. Meşcerede kalmaları zararlı olabilir. 4. Sınıf gövdelerin tamamı ve 1. 2. 3. sınıf gövdelerden istikbal ağaçlarına zarar verenler kesilerek çıkarılır. Kayının optimumu dışında kalan bazı sahalarda, ara ve alt tabakadan yoksun kayın meşcerelerinde (genellikle yaşlanmış meşcereler) servet bakımından tatmin edici iseler, "kuvvetli alçak aralama" veya mümkünse "ışıklandırma" kesimlerine tabi tutulurlar. Böylece kıymetli gövde verimleri arttırılmış olur. Bu mümkün değilse zamanı gelince meşcere gençleştirmeye alınır. Uzun yıllar kalitesiz gövde gelişmeleri engellenmiş olur.
İlk Aralama Bakımı Sahası.