LİBRA WEB OTOMASYON PROGRAMI KULLANIM KILAVUZU Genel Bilgi 2 Sorgulama 3 Karma Sorgulama Komutları 8 Anahtar Sözcükler 9 Yeni Yayınlar 10 Özel Koleksiyonlar 11 Kütüphane Koleksiyonu 11 Materyal Türlerine Göre 12 Dillerine Göre 12 Alanlarına Göre 13 Konu Sınıflarına Göre 13 Ödünç Kayıtları 14 Güncel Duyurusu 15 Fazla Sayılar 16 Kütüphane İşbirliği 16 Sağlama İstekleri 16 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı - 2011 Sayfa 1
LĠBRA WEB OTOMASYON GENEL BĠLGĠ LIBRA, LIBRary Automation sözcüklerinin kısaltmasından adını alan bir kütüphane otomasyonu yazılımıdır. Anadolu Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı'nın kütüphanecilik faaliyetlerinin bilgisayar destekli olarak yürütülmesi ve izlenmesi için geliştirilen KYBELE yazılımından edinilen tecrübeler ile geliştirilmiştir. Microsoft. NET ortamında C# dili ile yazılmıştır. LIBRA yazılımı, yalnız kataloglama, tarama ve ödünç verme gibi kütüphane işlemlerini destekleyen klasik bir kütüphane otomasyonu yazılımı olarak değil, referans bölümünden yönetim kademesine kadar her seviyeye hizmet edecek bir yönetim bilgi sistemi olarak tasarlanmıştır. LIBRA sayesinde kütüphane yöneticileri personelinin işlem performanslarını değerlendirebilmekte, koleksiyonlarının gelişimini yönlendirebilmekte, üst yönetime kütüphane faaliyetleri hakkında sağlıklı ve doğru raporlar sunabilmektedir. Her alanda hizmeti kolaylaştırmayı hedef alan LIBRA yazılımı ile, materyal isteklerinin kütüphaneye gelmesinden, bütçeleme, sipariş, faturalama, kataloglama ve ödünç aşamalarına kadar her adım gerçekleştirilebilmektedir. Dinamik bir yazılım olan LIBRA, zaman içinde gelişen teknolojilere ve gereksinimlere göre kendini yenilemektedir. Kullanıcılar e-posta aracılığı ile kendileri ile ilgili gelişmelerden haberdar edilebilmekte, web sayfaları aracılığı ile üzerlerine kayıtlı materyalleri görüp, gerektiğinde süre uzatabilmektedir. Güncel bilgi duyurusu hizmeti ile kullanıcılar ilgilendikleri konularda kütüphaneye gelen kaynaklardan kısa sürede haberdar olabilmektedir. LIBRA yazılımı, RFID sistemine uyumludur. 3M Shelf Check in/out donanımı ile kullanıcıların kendi kendilerine ödünç ve iade işlemleri yapabilmelerini desteklemektedir. LIBRA, web servisleri aracılığı ile Ulusal Toplu Katalog (TO-KAT)'a on-line veri aktarımını desteklemektedir. Keza, kurumsal portal yazılımlarına kullanıcı üzerindeki materyaller ve güncel bilgi duyurusu abonelikleri hakkında bilgi verebilmektedir. Bilindiği üzere, bibliyografik künye bilgilerinin bilgisayarlarda anlaşılır biçimde tutulabilmesi için MARC (MAchine Readable Cataloging) standartları geliştirilmiştir. LIBRA Sistemi, ağırlıklı olarak MARC 21 standardına dayalıdır. MARC 21'de bulunan bazı alanlar, veri giriş işlemlerinde kolaylık sağlaması için değiştirilmiştir. Bununla birlikte sistem bütünü ile MARC 21'e uyumlu transfer dosyaları hazırlayabilecek yetenektedir. K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 2
LIBRA programına http://libra.sinop.edu.tr/ adresini ya da Sinop Üniversitesi web sayfasından kütüphane alanına oradan da Libra Katalog Tarama yolunu kullanarak da girmek mümkündür. Otomasyon programı açıldığında ilk olarak program aşağıda görülen anasayfa gelecektir. Ekran Görüntüsü-1 SORGULAMA Katalog taraması yapmak için ana menüde Sorgulama seçeneği tıklanır. Sorgu dizgisinin ve parametrelerin girileceği aşağıdaki pencere açılır. Taramada kullanılacak dizgide Türkçe karakterler varsa, bunların aynen girilmesi zorunludur. Ekran Görüntüsü-2 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 3
Bu pencerede sorgu dizgisi ilgili kutucuğa girilir. Aynı kutucukta son girilen sorgu dizgileri de seçilebilir durumdadır. Katalog kutucuğunda sorgulanacak katalog seçilebilir. Dizin kutucuğundan seçilecek dizin adı, sorgulama yöntemini belirler. LIBRA sisteminde 3 tip sorgulama yapılabilir: Anahtar sözcük sorgulaması: Sistemdeki bibliyografik künye erişim uçlarında geçen sözcükler anahtar sözcük olarak adlandırılır. Sorgu dizgisi olarak en çok 8 sözcük istenen sırada girilir. Tarama başlatıldığında bu sözcüklerin erişim uçlarında geçtiği bibliyografik künyeler sözcük kombinasyonlarına göre taranır. Sonuçta hangi kombinasyonda kaç künye olduğu listelenir. Karma sorgulama: Taranacak dizin ve tarama dizgisinin bir ilişki işareti ile birlikte verildiği sorgulama yöntemidir. Aynı komutta birden fazla sorgu komutu VE ve YA DA işaretleri ile birleştirilebilir. Sonuçta verilen koşullara uygun künyeler doğrudan listelenir. BaĢlık sorgulaması: Dizin listesinde yukarıda belirtilen 2 seçeneğin dışında kalan erişim ucu dizinlerinden biri seçildikten sonra o dizinde aranacak dizgi verilir. Sonuçta verilen dizgiye uyan erişim uçları ve o erişim ucu ile ilgili kaç künye olduğu listelenir. Eğer anahtar sözcük sorgulaması yapılmışsa, aşağıdaki örnek sonuç penceresi gelir. Bu pencerede künye listesine erişmek için ilgilenilen sözcük kombinasyonunun bulunduğu satır tıklanır. Ekran Görüntüsü-3 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 4
Künye listesi aşağıdaki örnek penceredeki gibidir. Künyenin yer numarası, yazar adı, eser adı ve materyal türüne göre yayım sıklığı, fiziksel yapı bildirimi vb. bilgiler listelenir. Eğer bibliyografik künye hakkında ayrıntılı bilgiler görmek istenirse, ilgili künyenin olduğu satır tıklanmalıdır. Ekran Görüntüsü-4 Ayrıntılı bibliyografik künye görünümü örnek penceresi aşağıdadır. Ekran Görüntüsü-5 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 5
Burada dikkat edilecek husus, sorgulanan materyalin hangi kütüphanede yer aldığı ve ödünç durumudur. Ekran Görüntüsü-6 Sorgulanan materyal Merkez Kütüphanede bulunup ödünç alınabilir durumdadır. Ekran Görüntüsü-7 Sorgulanan materyal Eğitim Fakültesi Kütüphanesinde bulunup 25.02.2011 tarihine kadar ödünç alınamaz. Kütüphane kullanıcısı, ödünç durumda bulunan materyali ayırtmak istiyorsa, T.C. Kimlik numarasını yazarak Rezerve Et butonuna basması gerekir.en fazla 5 adet materyal rezerve edilebilir. Ekran Görüntüsü-8 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 6
Materyal kullanıcı adına rezerve edildi uyarısını gördüğümüzde ayırtma işlemi tamamlanmış olur.(rezerve işlemi yapabilmek için Kütüphaneye üye olunması gereklidir.) Ekran Görüntüsü-9 Eğer başlık sorgulaması yapılırsa, açılacak sonuç penceresi örneği aşağıdadır. Bu listede bulunan başlık ve bununla ilintili künye sayıları listelenir. Listelenen başlıkla ilgili bakınız ya da ayrıca bakınız ilintisi kurulan başka başlıklar varsa onlar da listelenir. İlintili başlıkların gösterilmesi istenmiyorsa, sorgu giriş penceresinden Ġlintileri gösterme seçeneği seçilmelidir. Ekran Görüntüsü-10 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 7
KARMA SORGULAMA Her bir karma sorgu komutu DizinAdı İlintiİşareti SorguDizgisi üçlüsünden oluşur. DizinAdı aşağıdakilerden biri olabilir: Dizin kodu Kısaltması Açıklaması KSNF KSNF Konu sınıfı kodu KTIP KTIP Materyal türü KGNL KGNL Konu alanı kodu MARC MARC MARC alan kodu KKOD KKOD Künye kayıt numarası KONU K Konu başlığı DIZI D Dizi adı YAZAR Y Yazar, kurum, konferans vb. ad başlığı ANABILIM A Tez ana bilim-ana sanat dalı adı YER YE Hiyerarşik yer başlığı TEKNIK T Teknik detay başlığı TAKSONOMI TA Taksonomi başlığı MATERYAL M Fiziksel materyal başlığı SYAYIN SY Makalenin yayımlandığı süreli yayın başlığı YEVI YEV Yayınevi adı BASLIK B Eser adı STNO ST ISBN, ISSN vb. standart numara YYIL YY Yayım yılı SNFNO S Yer numarası YDIL YD Yayım dili (tur, eng vb.) KOLEK KOL Koleksiyon kodu KUTUPHANE KU Bulunduğu kütüphane kodu ESKIYENI E Eski-yeni yayın işareti (E ya da Y) Tablo-1 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 8
İlintiİşareti aşağıdakilerden biri olabilir: İşaret Açıklaması = EĢit ya da gibi <> EĢit değil ya da gibi değil < Küçük > Büyük <= Küçük-eşit >= Büyük-eşit Tablo-2 SorguDizgisi taranacak dizinin niteliğine göre sayısal ya da alfasayısal olabilir. Sayısal olmayan dizgiler içinde * (HERHANGİ BİR DİZGİ anlamında) ve? (HERHANGİ BİR KARAKTER anlamında) işaretleri kullanılabilir. Ancak bu işaretler sorgu dizgisinin ilk 3 karakteri içinde geçemez. Alfasayısal sorgu dizgilerin daima * bittiği varsayılır. Birden fazla sorgu komutu aralarına & (VE anlamında) ya da (VEYA anlamında) işareti ile birleştirilebilir. Bu işaretlerin birlikte kullanıldığı durumlarda VE işareti VEYA işaretine göre öncelikle değerlendirilir. ANAHTAR SÖZCÜKLER En fazla 8 anahtar sözcük verilebileceği yukarıda belirtilmişti. Aksi belirtilmedikçe her anahtar sözcük yalnızca verildiği biçimde aranır. Ancak karma sorgulama başlığı altında verilen açıklamalara uygun olarak: Anahtar sözcük içinde * (HERHANGİ BİR DİZGİ anlamında) ve? (HERHANGİ BİR KARAKTER anlamında) işaretleri kullanılabilir. Örneğin MASA anahtar sözcüğü sadece MASA geçen erişim uçlarını aradığı halde, MASA* sözcüğü MASA, MASADA, MASANIN vb. MASA ile başlayan tüm anahtar sözcükleri arar. Dizin sözcüğü verilerek anahtar sözcüğü sadece belirli erişim uçlarında aranması sağlanabilir. Örneğin MASA anahtar sözcüğü herhangi bir erişim ucu içinde geçen MASA sözcüklerini aradığı halde B=MASA anahtar sözcüğü, sadece eser adı erişim uçlarında geçen MASA sözcüklerini arar. K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 9
YENĠ YAYINLAR Son 15 gün içinde kataloglanan yeni işaretli künyelerin konulara göre dağılım listesi üretilir. Ekran Görüntüsü-11 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 10
ÖZEL KOLEKSĠYONLAR Programın bu bölümü kütüphanaye toplu bağış yapan kişi ve kurumların bağışlarının ve bağışladığı materyallerin, ayrıca diğer özel koleksiyonların (Elektronik materyaller, nadir eserler, müzik eserleri vb.) listelendiği sayfadır. Aşağıdaki ekran görüntüsü örneğine göre Hakkı ERDEM ismine tıklayarak kişinin bağışladığı materyalleri görebiliriz ayrıca kişi/kurum bağışları kısmındaki resimlere tıklayarak bağışta bulanan kişi/kurum hakkında kısa bilgi almamız da mümkün olacaktır. Ekran Görüntüsü-12 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 11
KÜTÜPHANE KOLEKSĠYONU Kütüphane Koleksiyonu sayfası içerisinde otomasyon programına dahil edilmiş materyallerle ilgili görsel ve sayısal istatistiksel veriler bulunur. MATERYAL TÜRLERİNE GÖRE Materyaller kitap, süreli yayın, bilgisayar kütüğü, kartografik materyal, müzik eseri, görsel materyal, tez, makale, ses kaydı gibi türlere ayrılır. Bu kısımda materyaller türlerinin istatistiklerini görebiliriz. Ekran Görüntüsü-13 Ekran Görüntüsü-14 Örneğimiz; 11732 adet kitabın fiziksel olarak sayısal varlığı ve birbirinden farklı künye olarak kataloglanmış kitap sayısını 9823 adet olarak ifadeleştirilmiştir. DİLLERİNE GÖRE Aşağıdaki tabloda yer aldığı ve görülebileceği üzere, bütün materyallerin dillere göre sınıflandırılması ile oluşturulmuş sayısal ve görsel istatistiksel verileri gösterir. Ekran Görüntüsü-15 Ekran Görüntüsü-16 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 12
ALANLARINA GÖRE Alanlarına göre; LC Sınıflama sistemi baz alınarak konusal kategorileştirilmiş materyaller LC Sınıflama Kodu ve materyalin içerdiği genel konu başlıklarını gösterecek şekilde istatistiki olarak gösterilmiştir. Ekran Görüntüsü-17 Ekran Görüntüsü-18 KONU SINIFLARINA GÖRE Konu Sınıflarına Göre; LC Sınıflama sistemi baz alınarak konusal kategorileştirilmiş materyaller LC Sınıflama Kodu ve materyalin içerdiği alt konu başlıklarını gösterecek şekilde istatistiki olarak gösterilmiştir. Ekran Görüntüsü-19 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 13
ÖDÜNÇ KAYITLARI Ödünç kayıtları sayfasında kütüphane kullanıcıları üzerlerinde bulunan materyalleri, materyallerin son iade tarihlerini, varsa tarafına tahakkuk eden materyal gecikme ücretini görebilir; iade süresi yaklaşmış materyallerin sürelerini uzatma imkânına sahiptirler. Ekran Görüntüsü-20 Kullanıcı, ödünç kayıtları sayfasında kutucuğa T.C. Kimlik numarasını yazarak Ödünç Listele butonuna basarak yukarıda sayılan programsal özelliklerden faydalanmak üzere, kişisel hesabına ulaşabilir. Ekran Görüntüsü-21 Ekran görüntüsünde Cem Sarı adlı kullanıcımızın üzerinde bulunan ödünç materyalleri görebiliyoruz. Kullanıcımız iki adet materyal almıştır. 2.Materyal için süre uzatımı, başka bir kullanıcı kendi adına rezerve etmiş olduğundan mümkün olmayacaktır öyle ki Süre Uzat Linki hali hazırda aktif değildir. 1.Materyal içinse görüntüden de görülebileceği gibi Süre Uzat Linki aktif olduğundan iade süresini erteleyebiliriz. Linke tıklayıp, aşağıda yer alan kırmızı arkaplanlı uyarı raporunu gördüğümüzde süre uzatma işlemimiz tamamlanmış olur. Ekran Görüntüsü-22 K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 14
GÜNCEL DUYURUSU Güncel Duyuru sayfasında ise ilgili olunan materyallerin konusal türlerine göre seçilmesi halinde, kataloglanıp ödünç verilir duruma geldiğini öğrenebilme sanşımız olacaktır. Ekran Görüntüsü-23 Ekran Görüntüsü-24 E-posta adresimizi yazıp tamam a basıp, sonrasında ekrana gelen sayfada üst listedeki konu başlıklarını, ilgimiz doğrultusunda, kataloglanıp ödünç verilebilir duruma geldiğinden haberdar olmasını istiyorsak ekleyip, ayrıca haberdar olmak istenilmeyen, daha öncesinde seçilmiş konu başlıklarını silebiliriz. Güncel Bilgi Duyurusu haftada bir kez abone olan kullanıcılara gönderilmektedir. Aboneliğin 6 ayda bir yenilenmesi gerekir. K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 15
FAZLA SAYILAR Fazla Sayılar sayfası; kütüphanedeki süreli yayınların fazla olan sayılarının listelendiği alandır. KÜTÜPHANE ĠġBĠRLĠĞĠ Bu sayfada ise kurum kütüphaneleri arası işbirliği kapsamında, Üniversite Merkez ve Şube Kütüphanelerinden ödünç alınmış materyallerin iade bilgilerini görmek amacıyla, kurum kütüphanecisinin gireceği; kütüphane kullanıcı kodu, şifre ve listelemek istenilen ödünç isteklerinin kayıt tarihi aralığını ayrılan alanlara girilip LİSTELE butonuna basmak yeterlidir. SAĞLAMA ĠSTEKLERĠ Sağlama İstekleri sayfasında; resmi kanalla kütüphanemizden talep edilen materyallerin durumunun hangi aşamada olduğunu öğrenebiliriz. Ekran Görüntüsü-25 Yapmış olduğunuz materyal sağlama isteklerinin hangi durumda olduğunu sorgulamak için, yukarıdaki sorgulama alanlarından uygun olanlara giriş yapıp TAMAM butonunu tıklayınız. Tarihler dışında kalan alanlarda, herhangi bir karakteri belirtmek üzere? ve herhangi bir dizgiyi belirtmek üzere * işaretlerini kullanabilirsiniz. İsteyen Birim için, açılır listeden ilgili birim, Yazar adı için yazar soy isimi başta olacak şekilde (şafak elif) yazılmalıdır. Sorgularınızda Yazar adı ve Eser adı alanlarında Türkçe karakter kullanmayınız. K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 16
Ekran Görüntüsü-26 Yukarıdaki örneğimizde Elif Şafak ın yazarı olduğu materyal isteklerini sorgulanması sonucu listelenen kayıtları görüyoruz. Ekran Görüntüsü-27 Bir başka örnekte ise Su Ürünleri Fakültesi tarafından istenilen materyal taleplerinin detaylarını görüyoruz. K ü t ü p h a n e v e D o k ü m a n t a s y o n D a i r e B a ş k a n l ı ğ ı Sayfa 17