Sistem Analizi Ve Dizaynı
Sistem Düşüncenin Oluşumu Diğer sosyal bilimlerde olduğu gibi Sistem Biliminin odak noktası; İNSANDIR.
Sistem Bilimi Disiplinler arası iletişimde farklı alanları bir araya getirir, Uygulanabilir kılar.
Konular Sistem analizinin oluşumu Bilgi sistemi analiz ve dizaynının tanımlanması Sistem analistinin işletmedeki rolü Bilgi sistemlerinin tanımlanması Bilgi sistemi gelişimi hayat döngüsünün tanımlanması Sistem gelişimi içinde bilgisayar destekli yazılım mühendisliğinin araçları
Sistem Bilimi Bugüne kadar izlediği süreç: Ortaçağ Paradigması Rönesans Paradigması Determinizm Determinizmin Egemenliği İzafiyet Çağı ve Kuantum Mekaniği Sistem Çağı
Rönesans Paradigması (16.yy.) *Deneyler *Tekrarlı gözlemler *Metod analizi *Matematik *Fizik **Nicolaus Copernicus **Johannes Kepler **Galileo Galilei **René Descartes 1 2 Ortaçağ Paradigması *Tanrı *Ahlak *Cennet *Doğa üstü güçler *Ruhun kurtuluşu Determinizmin 4 Egemenliği *Tanrı; doğadır. *Nedensellik prensibi *Neden Sonuç *Atom=kütle+enerji *Hücre:Canlı yapı taşı **Charles Darwin **Auguste Comte **William Kelvin Determinizm 3 (18.yy.) *Rasyonalizm *Emprisizm *Doğa kontrol edilebilir. *Evren kurulu bir düzendir. **Isaac Newton **La Mettrie **Pierre Simon de Laplace 6 Sistem Çağı (20.yy....) *Bütün parçaların toplamından daha büyüktür. *Yöneylem araştırması *Yönetim sibernetiği *Oyun teorisi *Simülasyon *Sistem analizi *Sistem mühendisliği İzafiyet Çağı ve Kuantum Mekaniği (20.yy.) 5 *İzafiyet teorisi 4-boyutlu uzay *Kuantum teorisi Araştırmanın odağı nesneden sürece geçti. Kuantum mekaniği stokastiktir. **Albert Einstein **Max Planck **Immanuel Kant
SİSTEM ELEMANLARI Bilgi Sistemi Bilgi Teknolojisi Hissedarlar
HİSSEDARLAR SİSTEM ANALİSTLERİ Sistem Sahipleri Sistem Kullanıcıları Sistem Tasarımcısı Sistemi Oluşturanlar BİLGİ SİSTEMİ (ürün) Sistem Analiz ve Dizayn Metodları (süreç) Satıcılar BİLGİ TEKNOLOJİSİ
Bilgi Sistemi İşletmenin günlük faaliyetlerini ve yöneticilerin problem çözme ve karar vermesini desteklemek için insan, veri, süreç, ağ ve teknoloji bileşenlerinin etkileşimiyle geliştirilen sistemler.
Bilgisayar Uygulama Sistemleri Nedir? Bilgisayar uygulaması bir veya daha fazla işletme problemi veya gereksinimlerine sağlanan bilgisayar tabanlı çözümlerdir. Bilgi sisteminde bir veya daha fazla bilgisayar uygulaması bulunmaktadır.
Bilgi Teknolojisi Bilgisayar teknolojisi Yazılım Donanım Telekomunikasyon teknolojisi Veri Ağ yapısı
Hissedarlar Sistem sahipleri Sistem kullanıcıları Sistemi tasarımcısı Sistemi oluşturanlar Sistem analisti Bilgi Sistemini Satanlar
Sistem Sahipleri Orta ve büyük bilgi sistemlerinde Orta kademe ve Üst Yöneticiler Küçük bilgi sistemlerinde Orta kademe yöneticiler ve Denetleyiciler
Sistem Kullanıcıları MÜŞTERİLER İç Müşteriler: Çalışanlar Büro Elemanı ve Servis Çalışanları Teknik ve Profesyonel Personel Bilgi İşleme Çalışanları Denetleyiciler Orta Kademe Yöneticiler Üst Düzey Yöneticiler
Sistem Kullanıcıları Dış Müşteriler: Diğer işletmeler Ticari ortaklar Tedarikçiler Müşteriler
Sistem Tasarımcısı Sistem kullanıcılarının; İşletme ile ilgili isteklerini ve Kısıtları Teknik çözümler içerisinde Dönüştürür.
Sistem Tasarımcısı Kullanıcıların isteklerini karşılayacak Bilgisayar dosyaları Veritabanı Ağ yapıları Programlar Arayüzler Dizayn eder.
Sistemi Oluşturanlar Tasarım özelliklerine bağlı olarak ; Bilgi sistemi elemanlarını oluşturur. Çoğu işletmede Sistem Tasarımcısı ve Sistemi Oluşturan aynı kişidir.
Sistem Analisti Bilgi Sistemlerinin ve Bilgisayar uygulamalarının geliştirilmesini kolaylaştırır. Sistem analisti diğer tüm hissedarlarla ilişkilidir.
Bilgi Sistemi İşletme içinde seçilmesi, kurulması, bütünleştirilmesi gereken Bilgi Teknolojisine ve Teknik desteğe bağlıdır.
Bilgi Sistemi Satıcıları Teknoloji ; Bilgi Sistemi satıcıları tarafından Geliştirilir Satılır Desteklenir
Bilgi Sistemi Satıcıları Bilgi Sisteminin diğer elemanlarından daha fazla görevleri vardır. İşletmenin ürününü ve servisini satın alan diğer işletmelerin iş ortağı gibi görev yaparlar.
SİSTEM ANALİSTİ Birçokişletmeye göre bilgi sistemi rekabetçi üstünlük elde etmek açısından oldukça önemlidir. Günümüzde bilgi, çalışanlar veya sermaye kadar önemli bir yönetim kaynağıdır. Sistemlerin geliştirilmesinde bilgisayar uzmanlarının dışında tüm çalışanlarınkatılımı gereklidir. Sistem geliştirmede en önemli rol ise sistem analistlerine düşmektedir.
SİSTEM ANALİSTİ Sistem analisti sistem analizi ve tasarımı gerçekleştirmektedir. Sistem analizi: Gelişmeler önermek ve çözümler sunmak içim işletme problemlerinin çalışılması Sistem tasarımı: Sistem analizinde belirlenen gereksinimlerin teknik, bilgisayar tabanlı çözümlerinin oluşturulması
SİSTEM ANALİSTİ Sistem analisti bilgi sistemi ve bilgi teknolojisinin en iyi çözebileceği şekilde işletme problemlerini ve gereksinimlerini çözer ve işletmede önemli gelişmeler sağlar. Bu faaliyetlerin sonunda işletme süreçleri gelişir, mevcut bilgi sistemleri gelişir ve yeni bilgisayar sistemleri geliştirilir.
İşletme Problemlerini Çözen Kişi Olarak Sistem Analisti İşletmeler neden sistem analistine gereksinim duyarlar? Sistem analizi bilgisayar gereksinimi olan ve teknoloji bilgisi olan kişiler arasındaki iletişim farklılarını ortadan kaldırır.
İşletmede Sistem Analistinin Yeri İşletme Yöneticisi (CEO) Bilgi işlem Yöneticisi (CIO) Sistem Geliştirme Müdürü Veri Yöneticisi Telekomunikasyon Müdürü Son-Kullanıcı İşlem Müdürü Bilgisayar İşlemleri Müdürü Geliştirme Merkezi Müdürü Veritabanı Yöneticisi Network Mühendisi Son-Kullanıcı Danışmanı Kapasite Analisti Geliştirme Danışmanı Veri Analisti Network Yöneticisi Son-Kullanıcı Eğitmeni Sistem Programcısı Proje Yöneticisi Veritabanı Tasarımcısı Network Teknikeri Bilgisayar İşlemcisi Sistem Analisti Uygulama Programcısı PROJE TAKIMI Sistem Sahipleri, Kullanıcılar, Tasarımcılar, Oluşturanlar ve Analistler
Problem-Çözme Yaklaşımının Adımları 1. Problemi tanımlayın. 2. Problemi analiz edin ve anlayın. 3. Çözümde istenenleri veya beklenenleri tanımlayın. 4. Alternatif çözümleri tanımlayın ve faaliyet alanına karar verin. 5. En iyi çözümü tasarlayın ve gerçekleştirin 6. Sonuçları değerlendirin. Problem çözülmemişse,adım 1 veya 2 ye dönün.
SORULAR 1. Dokuz Eylül Üniversitesi Öğrenci İşleri yapısını düşünün. Bu sistemdeki hissedarlar kimlerdir? Sahipler, kullanıcılar, tasarımcılar, oluşturanlar ve analistler olarak sınıflandırın.
SORULAR 2. İşletmenize bir Sistem Analisti almak için 100 kelimelik ilan yazınız.kendi ilanınızı gerçek iş ilanlarıyla karşılaştırın. Önemli farklılıklar üzerinde çok durmayın, yalnızca bu farklılıkların oluşma nedenlerini açıklamaya çalışın.
SORULAR 3. İçinde bulunduğunuz organizasyonda her kapasitedeki çalışanları düşünün. Sistem kullanıcılarına benzer şekilde işletmenin her seviyesindeki bilgi çalışanlarını tanımlayın. Örneğin; öğrenciler büro çalışanlarının bir parçasıdır. Neden?
SORULAR 4. İşletmede hangi konumda çalışmak isterdiniz? Neden? İşletmenin Bilgi Servisi Biriminde mi? Satış firmasında mı? Yazılım satıcısı olarak mı?...
BİLGİ SİSTEMİ OLUŞTURMAK Ürün- Bilgi Sistemleri Süreç İşleme Sistemleri Ofis Otomasyon Sistemleri ve Bilgi İşleme Sistemleri Yönetim Bilişim Sistemleri
Ürün- Bilgi Sistemleri Karar Destek Sistemleri Uzman Sistemler ve Yapay Zeka Grup Karar Destek Sistemleri ve Bilgisayar- Destekli Birlikte Çalışma Sistemleri Üst Yönetim Destek Sistemleri
Veri İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS) İşletmedeki büyük miktardaki verinin işlenmesini geliştiren bilgi sistemini oluşturur. İşletmenin dış çevre ile olan ilişkisini sağlar
Veri İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS) İşletmenin durumu hakkında yöneticilere bilgi verir. Sistem fonksiyonlarının düzgün ve kesintisiz olduğu işletmelerde günlük işlemler için TPS önemlidir.
Veri İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS) İşletme işlemlerine: Siparişler Zaman kartları Ödemeler İşletmeye gelen işlemlere: Faturalar Ödeme listeleri Makbuzlar Gerekli bilgiyi oluşturur.
Veri İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS) İşletme dışı olaylara: Müşteri siparişleri Kısıtlar Şikayetler İşletme içi olaylara: Üretim için istenen siparişler İşletme içinde gereken diğer bilgiler Cevap verir.
Veri İşleme Sistemleri (Transaction Processing Systems-TPS) Odak noktası olan faktörler: Cevap verme zamanı İşlem hacmi Doğruluk Tutarlılık Servis
Örnek TPS Sistemleri Havayolu rezervasyonları Öğrenci kayıt birimi Envanter sağlama Tedarik sağlama...
Ofis Otomasyon Sistemi ve Bilgi İşleme Sistemi (Office Automation Systems and Knowledge Work Systems,OAS-KWS) OAS: Yeni bilgileri işleyen çalışanları destekler. Kelime işleme Yazı alanları Masaüstü yayınları Elektronik listeleme Sesli iletişim e-mail ve Video konferansları içerir.
Ofis Otomasyon Sistemi ve Bilgi İşleme Sistemi (Office Automation Systems and Knowledge Work Systems,OAS-KWS) KWS: Bilim adamları, Mühendisler, Doktorlar gibi profesyonel çalışanların yeni bilgi oluşturmasını ve bu bilgiyi işletmelerine veya daha geniş bir topluma yaymalarını destekler.
Yönetim Bilgi Sistemi (Management Information Systems) (MIS) İnsan ve bilgisayar arasındaki ilişkiye yönelik olarak bilgi sistemini oluşturur. TPS ile aynı anlamda değildir, ancak veri işlemeyi içerir.
Yönetim Bilgi Sistemi (Management Information Systems) (MIS) MIS, işletme görevlerine TPS den daha geniş bir alanda destek sağlar. Karar analizi ve karar vermeyi de içerir.
Yönetim Bilgi Sistemi (Management Information Systems) (MIS) MIS kullanıcıları ortak bir veritabanını paylaşır. Kullanıcıların veriyi yorumlayıp uygulamalarına yardımcı olacak veri ve modelleri saklar.
Yönetim Bilgi Sistemi (Management Information Systems) (MIS) Detaylı Bilgiyi: İşlemler yönetiminin kullandığı devlet düzenlemelerini Özet Bilgiyi:Ham veriyi, hızlı oluşan eğilimler ve mümkün problemlere göre birleştirir. İstisna Bilgiyi: Bazı kural ve kriterler için istisna olarak tutulan raporların verisini süzer. Gösterir.
Örnek MIS Sistemleri Bütçe Tahminleme ve Analiz Finansal Raporlama Envanter Raporları Malzeme İhtiyaç Planlaması Üretim Listeleri...
Karar Destek Sistemleri (Decision Support Systems-DSS) Bilgi sistemi oluşturmanın en üst seviyeli sınıfı Karar Destek Sistemleridir (DSS). Veri kaynağı olarak veri tabanını kullanır. Asıl kara özellikle karar vericilerin uzmanlık alanı olsa da, her safhada karar vermeyi destekler.
Karar Destek Sistemleri (Decision Support Systems-DSS) Öngörülemeyen karar-verme durumlarındaki yapılandırılmamış kararları desteklemek için tasarlanır. Gerçekliği temel alır. TPS ve MIS yapılandırılmamış kararlarda üretim bilgisi oluşturmak için gerekli veriyi kullanır.
Karar Destek Sistemleri (Decision Support Systems-DSS) DSS in karar vericileri desteklemek için sağladıkları: Problemlerin tanımı veya karar-verme durumları. Mümkün çözümlerin veya kararların tanımlanması
Karar Destek Sistemleri (Decision Support Systems-DSS) Problem çözmek veya karar vermek için ihtiyaç duyulan bilgilerin kullanılması. Mümkün durumların veya kararı etkileyecek değişkenlerin analizi Mümkün çözümlerin ve muhtemel sonuçların simülasyonu.
Karar Destek Sistemleri (Decision Support Systems-DSS) Veri Ambarı: Ayrıntılı, özet ve istisna veri ve TPS ve MIS tarafından oluşturulan bilgi İle güncellenen Salt okunur Bilgilendirici veritabanıdır
Karar Destek Sistemleri (Decision Support Systems-DSS) DSS araçları: Çalışma sayfaları: Microsoft Excel PC-veritabanı yönetim sistemleri: Microsoft Access Genel raporlama araçları: Seagate Software; Crystal Reports ve Brio Teknoloji; BrioQuery İstatistiksel analiz programları: SAS Enstitüsü; SAS.
Uzman Sistemler (Expert Systems-ES) Kazanılmış bilgiyi oluşturan ve yeniden üreten karar-verme bilgi sistemlerinin programlanması Uzman problem çözücülerin veya karar vericilerin uzmanlığı Uzmanların düşünce veya faaliyetlerinin simülasyon uygulamasından oluşur.
Uzman Sistemler (Expert Systems-ES) Bilgi-temelli sistemdir. İşletmede oluşan özellikli bir problemin çözümü için uzmanın kazanılmış bilgisini kullanır. Bir problem veya spesifik bir problem grubu için en iyi çözümü seçer.
Uzman Sistemler (Expert Systems-ES) Temel elemanları: Kazanılmış bilgi tabanı Sistem-kullanıcı bağlantısını sağlayan bir sorgulama dili (örneğin; SQL:Structured Query Language-Yapısal Sorgulama Dili) Kullanıcı arayüzü
Uzman Sistemler ve Yapay Zeka (Expert Systems and Artifical Intelligence) ES, Yapay Zeka teknolojisi ile gerçekleştirilir. ES işletmedeki (ve diğer) kullanıcıların oluşturduğu problemleri çözmek için yapay zeka yaklaşımını kullanır.
Uzman Sistemler ve Yapay Zeka (Expert Systems and Artifical Intelligence) Yapay Zeka (AI), Uzman Sistemler (ES) için üst düzey bir alandır. Uzmanların fikirleri için uygulama, depolama ve veri girişi sağlar.
Uzman Sistemler (Expert Systems-ES) Uzman sistemlerin kullanıldığı örnekler: Bir plastik imalatçısı fabrika içi makinelerle ilgili kalite kontrol problemlerinin nedenlerini belirlemek için bir uzman sistem kullanır.
Uzman Sistemler (Expert Systems-ES) Uzman sistemlerin kullanıldığı örnekler: Bir uzman kredi kartı işlemcisi çoklu sitelerden ve veritabanlarından gelen veri ihtiyaçlarını hızlı bir şekilde karşılamak için bir uzman sistem kullanır.
Grup Karar Destek Sistemleri ve Bilgisayar-Destekli Birlikte Çalışma Sistemleri (Group Decision Support Systems and Computer-Supported Colaborative Work Systems) (GDSS,CSCWS)
Grup Karar Destek Sistemleri (GDSS) Yarı yapılandırılmış veya yapılandırılmamış kararlar için grupların birlikte çalışması gerektiğine GDSS yeterlidir. Grup üyeleri arasındaki bağlantı genellikle özel bir yazılımla elektronik yolla sağlanır.
Grup Karar Destek Sistemleri (GDSS) Problem çözmeye yardımcı olacak farklı araçlar: Oylama Sorgulama Beyin fırtınası Senaryo yaratma
Grup Karar Destek Sistemleri (GDSS) Takımın ağ bilgisayarları yoluyla biraraya gelmesi için bir yazılım desteği gerekir. Bu yazılım Bilgisayar-Destekli Birlikte Çalışma Sistemleri (CSCW) tarafından oluşturulur.
Üst Yönetim Destek Sistemleri (Executive Support Systems-ESS) Stratejik seviyedeki kararların verilmesinde üst düzey yöneticiye yardımcı olur. TPS ve MIS tarafından oluşturulan bilgiyi kullanır.
Üst Yönetim Destek Sistemleri (Executive Support Systems-ESS) Kullanıcıların yapılandırılmamış karar problemlerini tanımalarına yardımcı olur. Stratejik problemler hakkında bilgilendirici bir ortam sağlar.
B İ ESS GDSS CSCWS Uzman Sistemler Karar Destek Sistemleri Yönetim Bilgi Sistemleri Bilgi İşleme Sistemleri Ofis Otomasyon Sistemleri Veri İşleme Sistemleri L G İ S İ S T E M L E R İ
Sorular Kendi çalışma projenizi oluşturun-gerçek yada hayali olarak bilgi sistemlerindeki kavramları ve teknikleri uygulayın. Sistemi kuracağınız organizasyon daha önce ya da şuan çalıştığınız bir işletme, üyesi olduğunuz bir öğrenci kulübü, vs. olabilir. Buna göre;
Hangi işletme, organizasyon veya çalışma alanı için sisteminizi tasarlamayı düşünüyorsunuz? Hangi bilgi sistemini tasarlamayı düşünüyorsunuz? Veri İşleme, ofis otomasyon, yönetim bilişim, karar destek sistemi ve uzman destek sistemi, vs... terimlerini tanımlamaya çalışın.
Sistemi VERİ, SÜREÇ ve ARAYÜZ terimleri içinde tanımlayın. İşletmenizde oluşturduğunuz bilgi sistemi ortamında; bilgisayarlar, ağ yapıları, veritabanı yönetim sistemleri ve uygulama geliştirme araçları terimlerini tanımlayın.