Yıılldıız Dağllarıı Biiyosferii Projjesii Coğrafii Biillgii Yönetiim Siistemii ve Web Siitesii Kullllanıım ve Yönetiim Dokümanıı Geographiic IInformatiion Management System Usage and Management Guiide Onur MAT YIILDIIZ DAĞLARII BİİYOSFER PROJESİİ RAPOR SERİİSİİ
İçindekiler ExecutIve Summary... ii Özet... iii 1. Altyapı... 1 2. Uygulamalar... 1 3. Sistem Yönetimi... 2 3.1. Türler Uygulaması ve Yönetimi... 4 3.2. Saha Gözlemleri Uygulaması ve Yönetimi... 6 3.3. Yerleşim Yerleri Uygulaması ve Yönetimi... 9 3.4. Haritalar Uygulaması ve Yönetimi... 12 3.5. Kullanıcı Yönetimi... 16 3.6. Etkinlikler... 19 3.7. Haberler Uygulaması ve Yönetimi... 20 3.8. İçerik Sayfaları Uygulaması ve Yönetimi... 21 3.9. Fotoğraf Galerisi... 23 4. Web Sitesi ve Kullanımı... 25 4.1. Coğrafi Tabanlı Bilgilere Erişim... 26 4.1.1. Araştırılan Türler... 26 4.1.2. Yerleşim yerleri... 28 4.1.3. Genel amaçlı harita... 30 4.1.4. Detaylı Sorgu ve Raporlama Haritası... 33 5. Uygulamaların Veri Yapısı... 34 5.1. Türler... 35 5.2. Saha Gözlemleri... 36 5.3. Yerleşimler... 37 5.4. Haritalar... 37 5.5. Yetki ve Kullanıcı Yönetimi... 38 5.6. Forum... 39 5.7. Kullanıcı Profilleri... 40 5.8. Etkinlikler... 41 5.9. Haberler... 42 5.10. İçerik Sayfaları... 43 Ek Veritabanı SQL komutları... 44 Yetki ve Kullanıcılar... 44 Etkinlikler... 45 Forum... 45 Haritalar... 46 Haberler... 46 İçerik sayfaları... 48 Fotoğraf Galerisi... 49 Kullanıcı Profilleri... 49 Yerleşim Yerleri... 50 Taksonomi ve Türler... 52 Saha Gözlemleri... 53 i
EXECUTIVE SUMMARY This document defines the coverage of the geographic Information and Content Management System developed for the Yıldız Mountains Biosphere Project in accordance with the proposed design. It also covers the user manual for IMS administration. The system targets several different user groups. It provides: a platform for a range of experts from severals fields such as biodiversity, conservation, etc. to share geo-referenced data and information on species, observations, conservations zones, etc. a virtual community for stakeholders of the project to keep in touch using online tools and sharing content, a reference website for visitors that are interested in the project, where they can access project related content query geographic biodiversity data and generate reports in various common formats including Excel, KML and HTML. IMS gathers data from different resources such as field surveys and previous studies. Its import / export features provide ways for integration with data in common geographic data formats. It also provides tools for experts to manually create, edit and manage geo-referenced information via web administration interface. The comprehensive administration interface provides ways to manage every bit of information being published. Bound by their access privileges, users access system content and contribute where possible. See the appendix for sample screenshots. The IMS is internationalized at system level. It currently supports Turkish and English, and provides convenient ways for addition of any number of other languages such as Bulgarian, as necessary. The system is implemented using open source technologies, as suggested by related European Union directives. This provides an extensible, flexible and platform independent structure. The IMS gathers, manages and shares information about the project area, providing effective, yet flexible tools for tracking, querying and managing regional biosphere reserve data, while building an online community and a knowledge sharing platform. Data structures and platform specifications of the system are compatible with the IT platform and services provided by the ministry, both at the technical back-end level and at data level. Consistency with INSPIRE directive are sought, where applicable. The system is deployed on the project server maintained by the IT department of the Ministry of Environment and Forestry. The online application can be accessed at: http://yildizdaglari.cevreorman.gov.tr/ and the management interface can be accessed at: http://yildizdaglari.cevreorman.gov.tr/admin/ Features and management of the system are detailed in this document. The IMS should also be considered a reference for similar projects in future, as it is a step to standardization of biosphere reserve related data. ii
ÖZET Bu doküman, Yıldız Dağları Biyosferi Projesi kapsamında hazırlanan Coğrafi Bilgi Yönetim Sistemi (BYS ve Web tabanlı uygulamaların tanıtımını içermektedir. Aynı zamanda sistem yönetimi için gerekli bilgilere de örnekleri ile birlikte yer verilmiştir. Sistem farklı yararlanıcılar göz önünde bulundurularak tasarlanmıştır: Biyolojik çeşitlilik, koruma ve benzeri çeşitli alanlardan uzmanlar için coğrafi temelli bilgilerin paylaşılabileceği bir platform Yararlanıcıların, birbirlerinden uzak olsalar dahi proje ve bölge ile ilgili bilgileri paylaşarak temasta kalmalarını sağlayacak bir sanal sosyal grup Proje ile ilgilenen ziyaretçilerin ilgili doküman ve görsellere sayısal ortamda ulaşmalarını sağlayan bir kaynak Coğrafi veriler temelinde çeşitli sorguların yapilabilmesini ve sorgu sonuçlarının KML, Excel ve KML gibi çeşitli formatlarda raporlanabilmesini sağlayan yazılım araçları BYS, saha gözlemleri önceki çalışmalar dahil, çeşitli kaynaklardan bilgi toplayabilmektedir. Bu bilgilerin sisteme kolay aktarılabilmesi için genel coğrafi formatları tanımakta, proje bileşenlerine özel verileri otomatik olarak sisteme aktarabilmektedir. Aynı zamanda standart formatlarda bu verilerin uzmanlar tarafından yönetilebilmesini ve başka sistemlere aktarmalarını olanaklı kılmaktadır. Kapsamlı yönetim uygulaması, kullanıcıların yetkileri çerçevesinde sisteme erişimini ve kullanışlı bir biçimde, yayınlanan tüm içeriği kontrol etmelerini sağlamaktadır. Sistem çoklu dil desteğine sahiptir. İlk aşamada Türkçe ve İngilizce olarak geliştirilmiştir. İhtiyaç duyuldukça Bulgarca başta olmak üzere yeni dillerin eklenmesi olanaklıdır. Sistem, aşağıda daha detaylı anlatıldığı üzere, Avrupa Birliği direktifleri doğrultusunda açık kaynak kodlu teknolojiler kullanılarak geliştirilmiştir. Bu sayede üst seviyede esnek ve ihtiyaca göre genişletilebilir bir platform oluşturulmuştur. BYS, biyosfer rezerv alanı ile ilgili bilgileri toplanmasını, yönetilmesini ve paylaşılmasını etkin kılacak yönetim ve sorgu araçlarına sahiptir. Bu özellikleri ile sanal bir topluluk oluşturulmasını destekler niteliktedir. Kullanılan veri yapıları ve platform spesifikasyonları, Bakanlık bilgi sistemleri ile hem teknik altyapı düzeyinde hem de bilgi düzeyinde uyumluluk göz önünde bulundurularak oluşturulmuştur. Bilgi tutarlılığı ve veri tekrarlarının engellenmesi için Bakanlık bilgileri derinlemesine incelenmiş ve özellikle Nuh'un Gemisi ve ORBIS verileri ile paralellik kurulmuşur. Uygun noktalarda, INSPIRE direktifi ile uyumluluk aranmıştır. Sistem, Çevre ve Orman Bakanlığı bünyesinde, Bilgi İşlem Dairesi'nin kontrol ve sorumluluğunda olacak şekilde, projeye tahsis edilen sunucuya kurulmuş ve işletilmektedir. Siteye erişim: http://yildizdaglari.cevreorman.gov.tr/ adresinden, site yönetimi uygulamasına erişim: http://yildizdaglari.cevreorman.gov.tr/admin/ adreslerinden sağlanabilir. iii
Aşağıda sistemin işleyişi ve yönetimi, uygulamalar bazında detaylandırılarak anlatılmaktadır. Sistem, benzer projelere referans oluşturmak amacıyla, toplanan ve yönetilen bilgilerin standartlaştırılması yönünde bir adım olarak da görülmelidir. iv
1. ALTYAPI COĞRAFİ BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ VE WEB SİTESİ KULLANIM Yazılım, AB direktiflerindeki öneriler göz önüne alınarak, açık kaynak kodlu teknolojiler tercih edilerek geliştirilmiştir. Uygulama dili Python'dur. Uygulama geliştirme çerçevesi olarak Django altyapısı kullanılmıştır. Sistemin çalışması için minimum gereklilikler şunlardır: Python 2.4 veya üstü (python.org adresinden elde edilebilir Django web platformu 1.1 veya üstü (djangoproject.com adresinden elde edilebilir Web sunucu (Apache 2.2 veya IIS 6 Coğrafi veritabanı sunucu (Oracle, PostGIS, MySQL Spatial veya SpatiaLite Sistem, ÇOB Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı denetiminde, 172.16.0.243 IP numaralı proje sunucusu üzerinde çalışmaktadır. 2. UYGULAMALAR BYS, biyosfer rezervi ile ilgili coğrafi referanslı veriler ile destek niteliğindeki diğer uyugulamaların verilerinin yönetilebilmesini sağlayan web tabanlı bir uygulamadır. Bu başlık altında uygulamaların kapsamı ve kullanım amaçları ile ilgili kısa bilgi verilmektedir. Detaylı bilgi, uygulamaya özel bölümde bulunabilir. BYS'nin ana amacı, Yıldız Dağları proje alanı ile ilgili verilerin toplanması, yönetilmesi ve paylaşılmasını sağlamaktır. Bu amaca yönelik, sistemde şu uygulamalar yer almaktadır: Türler: Bu uygulama, türleri, biyolojik taksonomideki yerlerini ve korunma statüleri ile ilgili veriler üzerinde çalışmaktadır. Saha gözlem verileri, yönetim arayüzünden sisteme aktarıldıkça, ilgili türler ile ilişkili veriler de otomatik olarak güncellenmektedir. Saha gözlemleri: Gözlem verilerinin tutulduğu ve işlendiği uygulamadır. Bu uygulamada: - Kuş gözlemleri - Bitki örtüsü (flora - Hayvan gözlemleri (fauna yer almaktadır. Gözlem verileri istenilen yapıda sisteme yönetici arayüzünden yüklenebilmektedir. Yüklenen coğrafi gözlem dosyaları ile gerekli türler arasında ilişkiler kurulmakta ve haritalar oluşturulmaktadır. Yerleşimler: Bu uygulamada, proje alanı içinde kalan yerleşimler, coğrafi, demografik ve ilgili diğer bilgileri ile yer almaktadır Haritalar: Bu uygulama haritaların oluşturulması ve kullanıcılara sunulması işlevlerini gerçekleştirir. Harita katmanları çizilerek veya yaygın kullanılan, standard coğrafi bilgi dosyalarından oluşturulabilir. Katmanlar ve gözlem verileri, bu uygulamanın yönetim arayüzü kullanılarak sisteme aktarılır. Aktarılan katmanların, türler, yerleşimler vb. diğer veriler ile ilişkileri otomatik olarak oluşturulur. Yetkilendirme ve kullanıcı yönetimi: Bu uygulama esnek bir şekilde kullanıcılar ve yetki grupları tanımlamak için kullanılır. Kullanıcıların sistem içindeki etkileri ve erişim hakları bu yetki grupları tarafından belirlenir. 1
Sistemin bir diğer amacı da aktif bir sanal topluluk oluşturarak, projenin sosyal boyutunu canlı tutmaktır. Bu amaca yönelik olarak, aşağıda sıralanan uygulamalar geliştirilmiştir: Kullanıcı kayıt uygulaması: Bu uygulama, internet kullanıcılarının online olarak kayıt olmalarını ve kayıtlı kullanıcılara özel etkileşimli bölümlerinden yaralanma imkanı vermek üzere geliştirilmiştir. Kullanıcılar, seçtikleri kullanıcı ismi ve şifre ile sisteme kayıt olurlar, sağladıkları e-posta adresini doğralamalarını takiben kullanıcılar otomatik olarak aktive edilir ve giriş yapabilir duruma gelirler. Forum: Bu uygulama, kayıtlı üyelerin belirli konular etrafında fikir paylaşmalarını sağlayan açık bir platform oluşturmaktadır. Kayıtlık kullanıcılar yeni tartışma başlıkları yaratabilir, mevcut başlıklar altına görüşlerini yazabilirler. Kullanıcı profilleri uygulaması da, kayıtlı kullanıcıların ilgi ve uzmanlık alanları gibi kişisel bilgilerini yayınlamalarını ve diğer kullanıcılarınkileri görmelerini sağlayarak ortamın sosyal yapısına katkıda bulunmaktadır. Fotoğraf galerisi, kullanıcıların sisteme fotoğraf yüklemelerini ve bu fotoğrafların türler, yerleşimler ve harita üzerinde lokasyon ile eşleştirilmesini ve dolayısıyla sadece fotoğraf galerisi bölümünde değil, diğer ilgili başlıklar altında yayınlanmalarını sağlamaktadır. Editöryel onaylama ve öncelik verme mekanizması ile içerik denetimi yapılabilmektedir. İçeriğin sunumu ve kullanılabilirliği arttirmak amacıyla destek uygulamaları da geliştirilmiştir. Bu uygulamalar şu şekilde sıralanabilir: Sayfalar: Bu uygulama, esnek bir şekilde siteye ve menüye eklenecek sayfaları bir hiyerarşi içinde yaratmayı sağlamaktadır. Bu sayede, diğer uygulamaların kapsamı dışında kalan proje ile ilgili içerik, sayfalar uygulaması ile sisteme katılabilmektedir. Bu uygulama kapsamında proje dokümanları içinde yer alan dosyalar ve imajlar da bir indirme alanında kullanıcının erişimine sunulmaktadır. Aktiviteler: Proje ile ilgili aktivitelerin duyurulduğu bu uygulamaya yönetim arayüzünden aktivite bilgileri eklenebilmekte ve yönetilebilmektedir. Uygulama aynı zamanda geçmiş aktivitelere de erişim sağlayan arşiv işlemi görmektedir. Haberler uygulaması, proje ile ilgili iç ve dış kaynaklı haberleri yönetmek ve yayınlamak için geliştirilmiştir. 3. SİSTEM YÖNETİMİ Site yönetimi, yönetici arayüzünden gerçekleştirilmektedir. Yönetici arayüzü, tek bir yerden, yetkili kullanıcılar tarafından sistem içeriğinin ve ilgili parametrelerin kontrol edilmesini sağlayan uygulamadır. Sistemde yer alan tüm uygulamalar ve içeriği bu uygulama ile kontrol edilebilmektedir. Site yönetim uygulaması: http://yildizdaglari.cevreorman.gov.tr/admin/ adresinde yer almaktadır. Yönetim yetkilerine sahip bir kullanıcı ile giriş yapılarak, sistemin bileşenlerine ulaşılabilir. 2
Yıldız site yönetimi ana sayfası Yönetim ana sayfasında, sistemde yer alan bütün uygulamalar listelenmektedir. Verilerine ulaşılmak ve yönetilmek istenilen uygulamaların detaylarına, ilgili linke tıklanarak ulaşılabilinir. 3
Yönetim uygulaması da, tüm diğer alanlar gibi kişilerin dil tercihlerine göre İngilizce ve Türkçe olarak iki dilde birden çalışmaktadır. Aşağıda, uygulamaların özellikleri ve nasıl yönetilebilecekleri detaylandırılarak anlatılmıştır. 3.1. Türler Uygulaması ve Yönetimi Bu uygulama, bölgede bulunan canlıların biyolojik sınıflandırılmasını ve türler ile ilgili bilgileri kapsamaktadır. Fauna, flora, mağara canlıları ve kuş türlerinin koruma, endemizm ve coğrafi statüleri bu uygulama çerçevesinde saklanmakta ve yönetilmektedir. Uygulama, zaman içinde gerçekleşmesi mümkün taksonomi değişikliklerini de esnek bir şekilde yönetebilecek kabiliyete sahiptir. Taksonomi yönetim ekranı Sistemde türlerin Türkçe, İngilizce ve Bulgarca isimleri, tür taksonomisinde yerleri, BERN, IUCN ve ulusal koruma statüleri, coğrafi ve endemizm durumları ve uygunsa avlanma sezonları bilgileri tutulabilmektedir. 4
Türlerin listelendiği aşağıdaki ekrana yönetim ana sayfasından Türler linkine tıklanarak ulaşılabilir. Türlerin listelendiği yönetim ekranı 5
Aşağıdaki yeni tür ekleme ekranından türlere ait bilgiler kaydedilip değiştirilebilmektedir. Tür ekleme ve değiştirme ekranı Uygulamada, tür ve taksonomi bilgilerinin elle eklenmesi yerine, Haritalar Uygulaması ile otomatik olarak yapılması tercih edilmelidir. Bu şekilde bilginin kaynağından istenilen şekilde geldiği ilk aşamada kontrol edilmiş ve hata olasılığı en aza indirilmiş olacaktır. Harita Uygulaması Yönetimi, belirli coğrafi formattaki harita dosyalarında türler ve taksonomi ile ilgili bilgileri çekerek sistemde ilgili yerleri güncelleyebilmektedir. Bu uygulama ile ilgili detaylı bilgiler ilgili başlık altında verilmiştir. 3.2. Saha Gözlemleri Uygulaması ve Yönetimi Saha gözlemlerinden elde edilen bulgular, bu uygulama ile yönetilmektedir. Fauna, flora, avi-fauna ve mağara gözlemlerinden gelen bilgilerin veri olarak kullanıldığı bu uygulama, gözlem tiplerine göre farklı detaylı bilgileri kapsamaktadır. Bütün gözlem tiplerinde ortak olan veriler gözlemi yapılan tür, gözlem noktası, nüfüs, gözlem yerinin habitat özellikleri, gözlemcinin gözlem ile ilgili notları, gözlem tipi (örneklem veya oportunistik, gözlemcinin adı ve gözlem zamanıdır. Bunlara ek olarak, mağara gözlemlerinde ortamın nemlilik durumu ve sıcaklığı kuş gözlemlerinde üreme kodu, gözlem mesafesi, gözlem kodu, güneş, rüzgar ve yağmur durumu, çağrı kodu, zaman kodu, ağaçların yaprak durumu, örneklem kodu ve yaş kodu gözlem detay bilgileri olarak yer almaktadır. 6
Gözlem bilgileri, yönetici kullanıcılar tarafından elle girilebilir ve yönetilebilirler. Ancak hata olanağını en aza indirmek için, Haritalar Uygulaması'nın kullanılarak, bu bilgilerin otomatik olarak coğrafi dosyalardan aktarılması tercih edilmelidir. Bununla ilgili detaylı bilgi Haritalar Uygulaması ile ilgili bölümde verilmektedir. Gözlem yönetimi ana sayfası 7
Gözlem detayları ekleme ve değiştirme sayfası 8
3.3. Yerleşim Yerleri Uygulaması ve Yönetimi Proje alanında ve çevresinde bulunan 31 yerleşim alanı ile ilgili detaylı bilgiler ve harita üzerinde coğrafi konumları sistem tarafından yönetilmektedir. Yerleşim yerleri yönetimi ana sayfası 9
Yerleşim yeri detayları yönetimi 10
Yerleşim yeri detayları yönetimi (devam Yerleşim yerleri ile ilgili bilgiler ve haritalar, yönetim uygulaması ile oluşturulabileceği gibi, haritalar uygulamasından, coğrafi formatta dosyanın sisteme yüklenmesi ile de otomatik olarak oluşturulabilmektedir. 11
3.4. Haritalar Uygulaması ve Yönetimi Haritalar uygulaması, BYS içerisindeki tüm coğrafi içerikli bilgilerin sisteme aktarılmasını ve kontrolünü üstlenmektedir. GIS uzmanları tarafından hazırlanan harita katmanları, bu uygulama ile sisteme entegre edilebilmektedir. Genel amaçlı katmanların yanısıra, faunaö flora, vb. özel tanımlı coğrafi katmanlar ile, coğrafi dosyaların içindeki veriler, sistemdeki ilgili diğer uygulamaların verilerini oluşturmakta kullanılmaktadır. Örneğin bir flora katmanı dosyası sisteme yüklendiğinde, sistem flora dosyasının özelliklerini tanıyarak, ilgili tür, taksonomi ve gözlem verilerini otomatik olarak yaratmakta ve güncellemektedir. Özel tanımlı coğrafi katmanlar şunlardır: Genel katmanlar Avi-fauna (kuş gözlemi katmanı Fauna gözlemi katmanı Flora gözlemi katmanı Mağaralar katmanı Yerleşim yerleri katmanı Yollar katmanı Harita dosyası yükleme işlemi sırasında bu katmanlardan uygun olan seçilerek, dosyanın uygun formatta hazırlanmış olması koşuluyla, ilgili veriler sisteme aktarılmaktadır. Bu işlem 3 adımda tamamlanmaktadır: 1. Coğrafi veri dosyasının sisteme yüklenmesi 2. Dosyanın sisteme aktarılma işlemi 3. Katmanın site içinde ulaşılabilecek şekilde yayına alınması Bu işlemler yönetim uygulamasının harita dosyaları bölümünden gerçekleştirilmektedir. 12
Harita dosyaları yönetim ekranı Yeni dosya eklemek için, harita dosyası ekleme linkinden dosya yükleme formuna gelinmelidir. Harita dosyası yükleme formu 13
Harita dosyaları ESRI Shape dosyaları (shp uzanlıtı veya Keyhole Markup Language (kml uzantılı dosyalar olabilirler. Shape dosyaları 4 dosyalık bir setten oluştukları için, yükleme işleminde, form ekranında gözüktüğü gibi, bu dosyalar da birlikte yüklenmelidir. Eğer dosya özel tanımlı bir katmana ait ise, örneğin mağara katmanı, dosya tipi alanı bunu yansıtacak şekilde seçilmelidir. Katmanların doğru olarak aktarılabilmeleri için dosyaların içerisinde yer alması gereken katmanlara özel veriler, GIS kılavuzunda detaylandırılmıştır. Dosyaların içerisinde yer alan bilgilerin ve Türkçe karakterlerin doğru olarak algılanabilmesi için, metin kodlaması alanından dosyanın kodlaması seçilmelidir. Formdaki alanlar doldurulduktan sonra, kaydet tuşuna basılarak yükleme işlemi tamamlanır ve kullanıcı harita dosyaları listesine yönlendirilir. Yüklenmiş harita dosyaları listesi Bu listeden, aktarılmak istenilen katmanlar işaretlenmeli ve işlem olarak Katman aktar seçilerek git tuşuna basılmalıdır. Eğer aktarma işlemi sorunsuz gerçekleşirse, sağ tarafta, dosyanın hizasında yeşil çek işareti görüntülenecektir. Aktarımı yapılan dosyalar, katmanlar başlığı altından listelenebilir ve varsa gerekli müdahaleler bu aşamada yapılabilir. 14
Harita katmanları listesi Yönetim uygulamasının bu kısmı, katmanların isimlerinin, site içerisinde görüntülenme ve arama sonuçlarında çıkma durumlarının ayarlanmasına olanak tanımaktadır. Harita uygulaması yönetimi, sistemdeki coğrafi verilere uzmanlar tarafından elle müdahale edilmesini de olanaklı kılmaktadır. Bu sayede uzmanlar doğrudan haritalar üzerinde düzeltme ve eklemeler yapabilmektedirler. 15
Harita katmanı değiştirme ekranı Yukarıda gösterilen örnekte, köy yolları görüntülenmekte ve haritaya doğrudan müdahale edilebilmektedir. 3.5. Kullanıcı Yönetimi Sistemin çekirdek uygulamalarından bir tanesi de kullanıcı yönetimidir, çünkü kullanıcıların ait oldukları gruplar ve erişim yetkileri buradan belirlenir. 16
Kullanıcı listesi Düzenlenmek istenilen kullanıcının üzerine tıklanarak, kullanıcı detaylarına ulaşarak gerekli müdahaleler yapılabilmektedir. Aşağıdaki ekran görüntüsü, kullanıcı detayları yönetim ekranını göstermektedir. 17
Kullanıcı detayları yönetim ekran görüntüsü Kullanıcıların yönetim uygulamasını kullanabilmeleri için yönetici modu nun işaretli olması gerekmektedir. 18
3.6. Etkinlikler COĞRAFİ BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ VE WEB SİTESİ KULLANIM Etkinlikler uygulaması toplantı, seminer ve benzeri olayların ziyaretçilere duyurulması amacıyla oluşturulmuştur. Yönetim uygulaması bu bilgilerin kolaylıkla eklenmesini ve değiştirilmesini olanaklı kılmaktadır. Etkinlik ekleme ekranı 19
3.7. Haberler Uygulaması ve Yönetimi Haberler uygulaması, proje ile ilgili haberlerin organize edilebilmesini ve ziyaretçiler ile paylaşılabilmesini sağlamaktadır. Haber detayları yönetimi sayfası 20
Haberler, yönetim ekranından, varsa ilgili kategorileri ve yerleşim yerleri ile birlikte girilebilmekte, web sitesinde ilgili sayfalarda yayınlanmaktadırlar. 3.8. İçerik Sayfaları Uygulaması ve Yönetimi İçerik sayfaları, proje hakkında genel bilgilerin aktarıldığı alanı oluşturmaktadır. Burada yer alan içerik, yerleşimler, gözlem verileri, ve benzeri daha yapısal veriden farklı olarak, projenin geneli ile ilgili bilgi vermek amacıyla geliştirilmiştir. Diğer uygulamalara göre görsel ve içeriksel olarak daha esnek bir şekilde yöneticiler tarafından sayfalar yaratılmasına izin verir. Sayfalar liste ekranı Sayfalar, yukarıdaki şekilde gösterildiği gibi, bir hiyerarşi içerisinde oluşturulmaktadırlar. Türkçe sayfalar tr, İngilice sayfalar en, Bulgarca sayfalar da bg başlıkları altında yer almalıdırlar. Oluşturulan sayfaların hiyerarşisi, listenin sağ tarafında görünen kontrollar tarafından kolaylıkla değiştirilebilmekte, sayfalar birbirilerinin altına, oluşturulmalarından sonra dahi taşınabilmektedir. 21
Sayfa detayları yönetim ekranı Yukarıda gösterildiği gibi, sayfa detayları ekrandan, sayfada yer alması istenilen içerik birimleri (zengin metinler, dosyalar, imajlar, tablolar, vb. görüntülenmesi istenilen sıra ile eklenerek, içerik sayfaları oluşturulabilmektedir. 22
3.9. Fotoğraf Galerisi Fotoğraf galerisi uygulaması, hem yöneticilerin hem de kullanıcıların sisteme fotoğraf eklemelerini sağlamaktadır. Fotoğraf liste ekranı Fotoğraflar, eğer ilgiliyse, yerleşimler ve / veya canlı türleri ile ilişkilendirilebilirler. Yerleşim yerleri ve türler ile ilgili sayfalar veya haritalar görüntülendiğinde, bu fotoğraflar da görüntülenirler. Benzer şekilde, eğer fotoğrafların coğrafi konum bilgileri mevcut ise, ziyaretçilere harita üzerinde de gösterilirler. 23
Fotoğraf ekleme ve değiştirme detay ekranı 24
4. WEB SİTESİ VE KULLANIMI COĞRAFİ BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ VE WEB SİTESİ KULLANIM Web sitesi, BYS içeriği ve proje ile ilgili bilgilere ulaşım sağlamakta ve: http://yildizdaglari.cevreorman.gov.tr/ adresinde yayınlanmaktadır. Site ana sayfası Sol tarafta görünen menü ile, site içeriği 4 ana gruba ayrılmıştır: Proje ile ilgili doküman, içerik sayfaları, projede gözlemleri yapılan türler, projeye dahil olan yerleşim yerleri ve fotoğraf galerisinden editoryel olarak seçilmiş fotoğraflara erişim sağlayan Proje Etkinlikler, haberler ve duyurular olarak güncel gelişmelerin yer verildiği Haberler Forum, üye profilleri ve üyelerin katkıda bulunduğu fotoğraf albümlerinden oluşan sosyal paylaşım uygulamalarının yer aldığı Üye alanı 25
COĞRAFİ BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ VE WEB SİTESİ KULLANIM Coğrafi referanslı tüm verilere tek bir elden erişim sağlayan ve kullanıcılara coğrafi sorgular yapma imkanı veren Haritalar bölümleri yer almaktadır. 4.1. Coğrafi Tabanlı Bilgilere Erişim Coğrafi tabanlı bilgilere site içerisinden çeşitli şekillerde erişim sağlanmaktadır. Bu haritalar, aşağıda detaylarıyla anlatıldığı üzere: Araştırılan türler odaklı harita Yerleşim yerleri odaklı harita Genel amaçlı, basit kullanım haritası Detaylı sorgulama ve raporlama olanakları veren, tam ekran harita Sonuç haritaları şeklinde gruplandırılmışlardır. 4.1.1. Araştırılan Türler Proje başlığı altından ulaşılan bu alan, gözlemlerden elde edilen verilere tür bazında erişim sağlamakta ve türler ile ilgili detayları vermektedir. 26
Sorgulanabilen türler haritası sayfası Şekilde görüldüğü gibi, sistemde kayıtlı türler, biyolojik taksonomi içerisinde haritanın üzerinde gösterilmekte ve kullanıcıya seçtiği türleri haritda görüntüleme imkanı verilmektedir. Harita üzerinde noktasal olarak seçilen tür veya türlerin gözlemlendiği yerler işaretlenmektedir. Bir noktanın üzerine tıklanarak, adı ve varsa fotoğrafı görüntülenmekte ve detay sayfasına link verilmektedir. Türlerin detay sayfasında, o türün bilimsel adı, varsa fotoğrafı ve harita üzerinde gözlemlendiği tüm noktalar görüntülenmektedir. 27
Tür detay sayfası 4.1.2. Yerleşim yerleri Yerleşim yerleri menü başlığı altında proje kapsamında ele alınan yerleşimler sunulmaktadır. 28
Yerleşim yerleri haritası Harita üzerinde bir yerleşime tıklandığı zaman, bu yerleşimin detay sayfasına link ve varsa fotoğrafı gösterilmektedir. Yerleşim detay sayfası aşağıda gösterilmektedir. 29
Yerleşimler detay sayfası 4.1.3. Genel amaçlı harita Haritalar uygulaması, projenin coğrafi referanslı verilerine tek yerden erişim sağlamaktadır. Amacı basit bir ara yüz ile temel tüm coğrafi verileri erişilebilir kılmaktır. Bu yapısı ile genel kullanıcıların 30
ihtiyaçlarını karşılar durumdadır. Haritalar uygulaması ana sayfasından bir kesit Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi, kullanıcılar, sınıflandırılmış veriler içinde dilediklerini seçerek harita üzerinde görüntüleme imkanına sahiptirler. Kullanıcılar, seçilen bir bölgede bulunan tüm özellikleri görüntülemek üzere coğrafi sorgu da yapabilmektedirler. Aşağıdaki şekilde görüldüğü üzere, shift tuşuna basılı tutularak harita üzerinde bir alan işaretlenerek sorgu gerçekleştirilir. 31
Harita üzerinde alan seçerek sorgulama Yukarıda gösterilen sorgu sonucunda, kullanıcıya seçilen bölgede bulunan tüm özellikler listelenmektedir. Harita sorgu sonucu 32
Harita sorgu sonucunda listelenen bulgular, ilgili detay sayfalarına link olarak gösterilir ve mevcut detaylara kolay erişim sağlanmış olur. Daha ileri sorgulama ve raporlama ihtiyaçları için tam ekran detaylı haritalar geliştirilmiştir. 4.1.4. Detaylı Sorgu ve Raporlama Haritası Detaylı coğrafi ve tür bilgilerine ulaşmak, bu bilgiler üzerinde çeşitli şekillerde sorgulama yapabilme, sorgu sonuçlarını çeşitli formatlarda raporlayabilme gibi ileri ihtiyaçlara sahip uzmalara yönelik olarak detaylı harita bölümü geliştirilmiştir. Bu harita aşağıdaki özellikleri sağlamaktadır: Tam sayfa detaylı harita Projenin tüm coğrafi verilerine tek noktadan erişim Tespit edilen bölgeler Katmanlar İlgi çekici noktalar Türler Türlerin koruma statüleri Geniş harita altlığı seçenekleri Tüm Google altlıkları (Fiziki, Uydu, Kroki, Karışık Microsoft Virtual Earth altlığı 33
OpenStreet altlığı COĞRAFİ BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ VE WEB SİTESİ KULLANIM Geniş sorgu seçenekleri Tespit edilen özellikli bölgelere İlçe sınırlarına Orman İşletme Şefliklerine Koruma statülerine göre sorgulama Raporlama olanakları Sorgu sonuçlarının harita üzerinde gösterilmesi Sorguların diğer programlara aktarılabilmesi (HTML, KML ve Excel'e uygun formatlar Sorgu seçenekleri, uzmanların ihtiyaç ve talepleri doğrultusunda geliştirilmiştir. Gözlemi yapılan türler, tarif edilen alanlar içerisinde (biyosfer alanları, ilçe ve şeflik sınırları sorgulanabilmektetir. Bu sorgular, koruma statülerine göre de daraltılıp detaylandırılabilmektedir. Bu sorgulamaların sonuçları, harita üzerinde göterilmelerinin yanısıra, başka sistem ve programlarda kullanılmak üzere HTML, KML ve Excel dosya formatlarına çevirilerek saklanabilmektedirler. Excel formatı, Nuh'un Gemisi veri tabanına uygun bilgi sağlamaktadır. KML formatı, sonuçların Google Earth ve ArcGIS gibi uygulamalara aktarılarak kullanılabilmesi işlevini gerçekleştirmektedir. 5. UYGULAMALARIN VERİ YAPISI Aşağıda, BYS'de yer alan uygulamaların veri yapıları şematik olarak gösterilmiştir. Koyu yazılmış alanlar zorunlu alanları ifade etmektedir. Bu şematik yapıyı veritbanında oluşturmak için gerekli SQL komut dizisi Ek'te verilmiştir. 34
5.1. Türler COĞRAFİ BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ VE WEB SİTESİ KULLANIM 35
5.2. Saha Gözlemleri 36
5.3. Yerleşimler 5.4. Haritalar 37
5.5. Yetki ve Kullanıcı Yönetimi 38
5.6. Forum COĞRAFİ BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ VE WEB SİTESİ KULLANIM 39
5.7. Kullanıcı Profilleri 40
5.8. Etkinlikler 41
5.9. Haberler COĞRAFİ BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ VE WEB SİTESİ KULLANIM 42
5.10. İçerik Sayfaları COĞRAFİ BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ VE WEB SİTESİ KULLANIM 43
EK VERİTABANI SQL KOMUTLARI Yetki ve Kullanıcılar BEGIN CREATE TABLE "auth_permission" ( "name" varchar(50 NOT NULL, "content_type_id" integer NOT NULL REFERENCES "django_content_type" ("id" DEFERRABLE INITIALLY DEFERRED, "codename" varchar(100 NOT NULL, UNIQUE ("content_type_id", "codename" CREATE TABLE "auth_group" ( "name" varchar(80 NOT NULL UNIQUE CREATE TABLE "auth_user" ( "username" varchar(30 NOT NULL UNIQUE, "first_name" varchar(30 NOT NULL, "last_name" varchar(30 NOT NULL, "email" varchar(75 NOT NULL, "password" varchar(128 NOT NULL, "is_staff" boolean NOT NULL, "is_active" boolean NOT NULL, "is_superuser" boolean NOT NULL, "last_login" timestamp with time zone NOT NULL, "date_joined" timestamp with time zone NOT NULL CREATE TABLE "auth_message" ( "user_id" integer NOT NULL REFERENCES "auth_user" ("id" DEFERRABLE INITIALLY DEFERRED, "message" text NOT NULL CREATE TABLE "auth_group_permissions" ( "group_id" integer NOT NULL REFERENCES "auth_group" ("id" DEFERRABLE INITIALLY DEFERRED, "permission_id" integer NOT NULL REFERENCES "auth_permission" ("id" DEFERRABLE INITIALLY DEFERRED, UNIQUE ("group_id", "permission_id" CREATE TABLE "auth_user_groups" ( "user_id" integer NOT NULL REFERENCES "auth_user" ("id" DEFERRABLE INITIALLY DEFERRED, "group_id" integer NOT NULL REFERENCES "auth_group" ("id" DEFERRABLE INITIALLY DEFERRED, UNIQUE ("user_id", "group_id" CREATE TABLE "auth_user_user_permissions" ( "user_id" integer NOT NULL REFERENCES "auth_user" ("id" DEFERRABLE INITIALLY DEFERRED, "permission_id" integer NOT NULL REFERENCES "auth_permission" ("id" DEFERRABLE INITIALLY DEFERRED, UNIQUE ("user_id", "permission_id" CREATE INDEX "auth_permission_content_type_id" ON "auth_permission" ("content_type_id" CREATE INDEX "auth_message_user_id" ON "auth_message" ("user_id" COMMIT 44