T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2159 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1187 SAYISAL FOTO RAF fileme TEKN KLER Yazarlar Ö r.gör. Melike TAfiCIO LU (Üniteler 1, 5, 8, 9, 10) Ö r.gör. Cemalettin YILDIZ (Üniteler 2, 3, 4, 6, 7) Editör Prof. Tevfik Fikret UÇAR ANADOLU ÜN VERS TES
Bu kitab n bas m, yay m ve sat fl haklar Anadolu Üniversitesine aittir. Uzaktan Ö retim tekni ine uygun olarak haz rlanan bu kitab n bütün haklar sakl d r. lgili kurulufltan izin almadan kitab n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay t veya baflka flekillerde ço alt lamaz, bas lamaz ve da t lamaz. Copyright 2010 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN Ö RET M TASARIM B R M Genel Koordinatör Prof.Dr. Levend K l ç Genel Koordinatör Yard mc s Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Ö retim Tasar mc s Kadriye Kobak Grafik Tasar m Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Ö r.gör. Nilgün Salur Ölçme De erlendirme Sorumlusu Ö r.gör. Gamze Özbilgin Erflen Dil Yaz m Dan flman Okt. Nilay Giriflen Kitap Koordinasyon Birimi Yrd.Doç.Dr. Feyyaz Bodur Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Dizgi Aç kö retim Fakültesi Dizgi Ekibi Say sal Foto raf flleme Teknikleri ISBN 978-975-06-0840-7 2. Bask Bu kitap ANADOLU ÜN VERS TES Web-Ofset Tesislerinde 500 adet bas lm flt r. ESK fieh R, May s 2011
çindekiler iii çindekiler Önsöz... ix Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri... 2 G R fi... 3 GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL DONANIMLAR... 3 Foto raf Makinesi... 3 Taray c... 5 Tablet... 6 Bilgisayar... 6 GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL YAZILIMLAR... 7 Vektörel Temelli Çizim Yaz l mlar... 7 Adobe Freehand... 8 Adobe Illustrator... 8 Corel Draw... 8 Piksel Esasl Yaz l mlar... 8 Adobe Photoshop... 8 Painter... 9 Sayfa Tasar m Amaçl Yaz l mlar... 9 QuarkXpress... 9 Adobe InDesign... 9 Görüntü Organizasyonu ve Sunum Amaçl Yaz l mlar... 10 PowerPoint... 10 Keynote... 10 Adobe Acrobat... 10 Kelime fllem Yaz l mlar... 10 Web Amaçl Yaz l mlar... 11 Adobe Fireworks... 11 Adobe Dreamweaver... 11 Adobe Flash... 11 i-web... 11 Özet... 12 Kendimizi S nayal m... 13 Okuma Parças... 14 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 14 S ra Sizde Yan t Anahtar... 15 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 15 Temel Araçlar, Menüler, Yard mc Pencereler ve fllevleri... 16 G R fi... 17 PROGRAM LE ÇALIfiMAYA BAfiLAMAK... 17 Program Çal flt rmak ve Dosya Açmak... 17 Dosya Arama (File Browser) Dü mesi ile Dosya Açmak... 19 ARAÇLAR KUTUSUNU KULLANMA... 19 Araç Kutusundaki Araçlar Seçmek ve Kullanmak... 19 Gizli Bir Arac Seçmek ve Kullanmak... 21 Klavye Kestirmelerini Araçlarla Birlikte Kullanmak... 21 1. ÜN TE 2. ÜN TE
iv çindekiler Resim Penceresine Uzaklafl p Yak nlaflma ve Resim Penceresini Kayd rma... 21 ARAÇ SEÇENEKLER VE PALETLER... 22 Araç Seçenekleri Çubu u... 22 Paletleri ve Palet Menülerini Kullanmak... 22 Paletler ve Konumlar... 23 Eylemleri Geri Almak... 24 Ba lam Menüsünü Kullanmak... 24 Program Yard m n Kullanmak... 25 Özet... 26 Kendimizi S nayal m... 27 Okuma Parças... 28 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 29 S ra Sizde Yan t Anahtar... 29 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 29 3. ÜN TE 4. ÜN TE Katmanlar, Kanallar ve Maskeler... 30 G R fi... 31 KATMANLAR HAKKINDA... 31 Katman Paletindeki Bilgileri Görüntülemek... 32 Background (Arka plan) Katman... 34 Yeni Bir Katman Oluflturmak ve Adland rmak... 34 Katmanlar n Y lma S ras n De ifltirmek... 34 Bir Katman n Opakl n ve Harmanlama (Blending Options) Seçene ini Belirlemek... 34 Katmanlar Birbirine Ba lamak... 36 Katmanlara Degrade Uygulamak... 37 Katman Stili Oluflturmak... 39 Metin Katman Eklemek... 40 Katman Kümesi Oluflturmak... 40 Layer Comp (Katman Eflleri ni) Kullanmak... 41 Flattening (Dosyalar Bütünlefltirmek)... 42 KANALLAR... 42 MASKELER... 44 Quick Mask (H zl Maske) Oluflturmak... 45 Bir Seçimi Maske Olarak Kaydetmek... 46 Alfa Kanallar... 46 Katman Maskeleri... 46 Extract (Ay klama) Komutunu Kullanarak Seçim Yapmak... 47 Özet... 49 Kendimizi S nayal m... 50 Okuma Parças..... 51 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 53 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 53 Alan Seçimi ve Seçim Yöntemleri...54 SEÇME filem VE SEÇ M ARAÇLARI HAKKINDA... 55 Magic Wand (Sihirli De nek) Arac yla Seçim Yapmak... 57 Seçili Bir Alan Tafl mak... 58 Sadece Seçilmifl Alan Tafl mak... 58
çindekiler v Seçimi Tafl mak ve Ayn Anda Ço altmak... 58 Seçili Alandan Ç kmak... 59 Seçim Araçlar n Birlikte Kullanmak ve Alan Eklemek-Ç karmak... 59 Seçimler çin Yard mc Fonksiyonlar... 60 Oval ve Dairesel Seçimlerle Çal flmak... 61 Merkez Noktay Kullanarak Seçmek... 61 Seçimi Bir Klavye K sayolu Kullanarak Tafl mak... 61 Seçimi Ok Tufllar n Kullanarak Tafl mak... 61 Bir Seçim Alan n n Kenarlar n Yumuflatmak... 62 SEÇ M MENÜSÜNE GENEL BAKIfi... 62 Color Range (Renk Seçim) Özelli ini Kullanma... 63 Seçili Alan Kaydetmek... 64 Bir Bölgeyi Silmek... 65 Bir Resmi K rpmak... 65 Özet... 66 Kendimizi S nayal m... 67 Okuma Parças... 68 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 69 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 69 Vektör Temelli Görüntü Oluflturma Yöntemleri ve Sanatsal Uygulamalar... 70 G R fi... 71 VEKTÖREL TEMELL Ç Z M YAZILIMLARI... 72 Adobe Illustrator... 72 Macromedia Freehand... 72 Corel Draw... 73 Adobe InDesign ve QuarkXPress... 73 VEKTÖREL filemler... 73 Vektörel Çizim Araçlar n Tan mak... 73 Pencil (Serbest Çizim Kalemi) Arac n Kullanmak... 75 Line / Line Segment (Düz Çizgi) Arac n Kullanmak... 75 Temel fiekiller Oluflturmak... 75 Pen (Hassas Çizim Kalemi) Arac le Çizim Yapmak... 76 Alanlara Renk ve Çizgi Kal nl Vermek... 78 Yaz Çal flmalar Yapmak... 80 Rehber Görüntü Yard m yla Vektörel Çizim Yapmak... 85 SANATSAL UYGULAMALAR... 90 Bir Sembol Çizimi Nas l Yap l r?... 90 Sembol Çizimi le Sanatsal Bir Uygulama... 99 Özet... 104 Kendimizi S nayal m... 105 Okuma Parças..... 106 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 107 S ra Sizde Yan t Anahtar... 107 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 107 Rötufllama ve Onarma Araçlar...108 G R fi... 109 RÖTUfiLAMA VE ONARMAYA BAfiLAMADAN ÖNCE... 109 5. ÜN TE 6. ÜN TE
vi çindekiler Resmin Kopyas Üzerinde Çal flmak... 110 Çözünürlük ve Resim Boyutu... 110 RES M ALANINI BEL RLEMEK, DÜZENLEMEK VE DÖNÜfiTÜRMEK... 111 TON VE RENK DÜZENLEMELER NE G R fi... 112 Renk Modu... 113 Ton Aral n Ayarlamak... 114 Renk Dengesizli ini Gidermek... 114 Gri ve Tek Tonlu Resim Uygulamalar... 116 Bir Resimdeki Renkleri De ifltirmek... 117 RÖTUfiLAMA VE ONARMA ARAÇLARI... 117 Rötufllama ve Onarma Yaparken Yeni Katman Üzerinde Çal flmak... 117 Clone Stamp (Kopya Mühürü) Arac n Kullanmak... 118 Doku Mühürü (Pattern Stamp) Arac n Kullanmak... 118 Healing Brush Tool (Onar m F rças ) Arac n Kullanmak... 119 Patch (Yama) Arac n Kullanmak... 119 Onarma ve Rötufllama Araçlar nda F rça Paletinin Kullan m... 120 History (Yap lm fl fllemler) Paleti... 120 Snapshots (Anl k Görüntüler)... 121 Özet... 122 Kendimizi S nayal m... 123 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 124 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 124 7. ÜN TE 8. ÜN TE Say sal Ortamda Görüntü Oluflturma Yöntemleri ve Sanatsal Uygulamalar... 126 B TMAP VE VEKTÖREL GRAF KLER... 127 Bitmap Grafikler... 127 Vektörel Grafikler... 128 ÖRNEK FOTO RAF DÜZENLEME ÇALIfiMASI... 128 VEKTÖREL GRAF K OLUfiTURMA TEKN KLER... 133 Çizim Kalemi Arac n Kullanmak... 133 Düz Çizgiler Çizmek... 134 Ba lant Noktalar, Yön Tutamaçlar ve Bileflenler... 135 Çizgileri ve Çapa Noktalar n Tafl mak... 135 Vektörel Alanlar Boyamak... 136 Vektörel Alanlar Seçilmifl Alanlara Dönüfltürmek... 137 Seçilmifl Alanlar Vektörel Alanlara Dönüfltürmek... 137 ÖRNEK TASARIM ÇALIfiMASI... 137 Özet... 142 Kendimizi S nayal m... 143 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 144 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 144 Özel Efektler ve Filtreler... 146 G R fi... 147 P KSEL TABANLI EFEKTLER VE F LTRELER... 148 Artistic (Sanatsal) Filtreler... 149 Blur (Bulan klaflt rma) Filtresi... 151 Brush Strokes (F rça Ucu) Efektleri... 154 Distort (Bozma) Filtresi... 156
çindekiler vii Noise (Parazit) Filtresi... 159 Pixelate (Piksellefltirme) Filtresi... 160 Render (Canland rma) Filtresi... 162 Sharpen (Netlefltirme) Filtresi... 163 Sketch (Çizim) Filtreleri... 163 Stylize (Stilize) Filtresi... 167 Texture (Doku) Filtreleri... 169 Layer Effects (Katman Efektleri)... 170 Özet... 173 Kendimizi S nayal m... 174 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 175 S ra Sizde Yan t Anahtar... 175 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 175 Say sal Görüntü fllemede Ton Kontrolü ve Renk Yönetimi... 176 G R fi... 177 RENK VE TON NED R?... 177 RENK ALANI VE GAMUT... 178 RENK MODLARI... 179 RGB... 179 CMYK... 179 Di er Renk Modlar... 179 Grayscale (Gri Ton)... 179 Bitmap... 179 Duotone ( ki Renk)... 180 Indexed Color Mode (Dizinli Renk Modu)... 180 Multichannel Mode (Çok Kanall Mod)... 180 MON TÖR AYARLARININ YAPILMASI... 180 TON KONTROLÜ ve RENK YÖNET M... 181 Ton Kontrolü... 181 Brightness/Contrast (Aç kl k/koyuluk ve Kontrast) Seçene i... 181 Levels (Ton Seviyesi) Seçene i... 182 Curves (Ton E risi) Seçene i... 183 Renk Yönetimi... 184 Color Balance (Renk Dengesi)... 184 Hue/Saturation (Renk/Doygunluk)... 185 Özet... 186 Kendimizi S nayal m... 187 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 188 S ra Sizde Yan t Anahtar... 188 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 188 Say sal Formatlar, Veri Saklama, Düzenleme ve Yay mlama Yöntemleri... 191 G R fi... 191 VER DÜZENLEME YÖNTEMLER... 191 Dosyalar ve Klasörler... 192 VER SAKLAMA YÖNTEMLER : YEDEKLEME VE ARfi VLEME... 195 VER TAfiIMA YÖNTEMLER... 197 9. ÜN TE 10. ÜN TE
viii çindekiler SAYISAL VER FORMATLARI... 198 Bask ya Yönelik Formatlar... 198 nternete Yönelik Formatlar... 200 Özet... 201 Kendimizi S nayal m...... 202 Okuma Parças..... 203 Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 203 S ra Sizde Yan t Anahtar... 204 Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar... 204 Sözlük... 205 Dizin... 215
Önsöz ix Önsöz Say sal Foto raf flleme Teknikleri kitab, çevremizi sarmalayan ve kaç n lmaz olarak farkl seviyelerde de olsa ö renmek durumunda oldu umuz say sal (digital) görsellerin ifllenmesi konusunda temel bilgileri kazand rmak üzere haz rlanm flt r. Günümüz dünyas nda görsel veriler say sal olarak oluflturulmakta ve kullan lmakta, bu verileri say sal film ve foto raf kameralar yla, cep telefonlar yla, bilgisayarlar m z n üzerindeki minik mercekler yard m yla oluflturmak mümkün. Bunlar n yan s ra uydu foto raflar ndan, güvenlik kameralar na, vesikal k foto rafa kadar her türlü say sal verinin oluflturulduktan sonra ayr ca ifllenme ve düzenlemeye ihtiyac ortaya ç k yor. Elinizdeki kitap her tür say sal verinin ifllenmesi için bafllang ç ve temel düzeyi kapsayan yer yer ileri baz bilgileri de içeren katmanl bir yap da tasarlanm flt r. Konu ile ilgili olan görseller teorik bilgiyi destekleyici olarak yarat lm fl, anlat lan konu gerek ekran foto raf gerekse farkl örneklerle detayland r lm flt r. Say sallaflt rma, Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri; Temel Araç Kutusu ve fllevleri: Araçlar n ifllevleri, Katman sistemi, Katmanlar ve Kanallar; Alan Seçimi ve Seçim Yöntemleri, Say sal alan, Seçim araçlar, Vektör temelli görüntü oluflturma ve Piksel Vektör Birlikteli i; Rötufllama ve Onarma Araçlar ; Boyamak ve Yüzeyleri Düzenlemek; Say sal ortamda Görüntü Oluflturma Yöntemleri ve Sanatsal Uygulamalar; Özel Efektler ve Filtreler; Say sal Görüntü fllemede Ton Kontrolü ve Renk Yönetimi gibi konular n aç kland kitab m zda ilgi ve zaman boyutuna göre flekillenen katmanl ve uzaml bir yap oluflturulmufltur. Kitaptaki herhangi bir konu en basit flekliyle var olabildi i gibi ö rencinin ilgisi ve çabas yla orant l olarak daha detayl bilgiler de verebilmektedir. Bu kitaptan yararlanacak ö rencilerin mümkünse kitab bilgisayar bafl nda ilgili yaz l mlar yard m yla çal flmalar nda büyük yarar olacakt r. Günümüzde pek çok yaz l m Türkçe lefltirilse de yayg n olarak orjinal versiyonlar mevcut. Bu yüzden menü komutlar n ö rencilerimizin de ekran bafl nda karfl laflacaklar haliyle ngilizce olarak kulland k ancak parantez içinde de Türkçe karfl l klar n verdik. Böylelikle ö rencinin her iki dilde de kazan mlar elde etmesini hedefledik. Üniteleri çal fl rken kitapdaki örneklerin benzerlerini de kendi bilgisayar n zda oluflturman z, ayn süreçleri denemeniz kal c bir ö renme oluflturacakt r. Ö rencilerimiz, gerekli yaz l mlar ö renme aflamas için, üretici firmalar n web sitelerinden 30 günlük deneme sürümlerini indirerek kitab m zdan daha etkin ve kapsaml flekilde yararlanabilirler. Bu kitab n haz rlanmas nda çok de erli ekip arkadafllar ma sahiptim. Yazarlar m z Ö r. Gör. Cemalettin Y ld z ve Ö r. Gör. Melike Taflc o lu yla son derece uyumlu ve verimli bir süreç yaflad k, ö retim tasar m deste ini Kadriye Kobak tan ald k, zaman zaman bilgisayar atölyesi sorumlumuz sevgili Dilek Kocabafl tan çok yararl dönütler elde ettik, genel koordinatöründen dizgi biriminin çal flanlar na kadar sistemin her halkas bir saat gibi çal flt... Böylesi bir ekibin parças olmak çok heyecan vericiydi. Tüm eme i geçenlere yürekten teflekkürlerimi sunar m. Baflar n z n sa l k ve mutlulukla sürmesi dile iyle, ömür boyu hep güzel görseller dünyan z sarmalas n... Editör Prof. Tevfik Fikret Uçar
1SAYISAL FOTO RAF fileme TEKN KLER Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Görsel veri oluflturma yöntemlerini tan mlayabilecek, Görsel veri oluflturma yöntemlerinde kullan lan temel donan mlar aç klayabilecek ve kullanabilecek, Görsel veri oluflturma yöntemlerinde kullan lan temel yaz l mlar aç klayabilecek bilgi ve becerilere sahip olacaks n z. Anahtar Kavramlar Say sal Görsel Veri Veri Oluflturma Taray c Tablet Vektörel Piksel Piksel Tabanl Donan m Yaz l m çerik Haritas Say sal Foto raf flleme Teknikleri Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri G R fi GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL DONANIMLAR GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL YAZILIMLAR
Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri G R fi Say sal görsel veri oluflturmak ifadesi kula a biraz kar fl k ve zor gelse de asl nda görsel veri oluflturma, günümüzde hemen herkesin her an yapt bir eylem olarak karfl m za ç kmaktad r. Foto raf makinenizle bir arkadafl n z n foto raf n çekerken, video kameran zla çocu unuzun do um gününü ölümsüzlefltirirken ya da internette be endi iniz bir görüntüyü masaüstüne kaydetti inizde siz de say sal görsel veri oluflturmaktas n z. Görsel veriler, say sal ortama geçmeleriyle h zla ço alm fl ve herkes taraf ndan üretilebilir hâle gelmifltir. Bunun alt nda teknolojik araç ve gereçlerin ulafl labilirli- i yatar. Hemen herkesin evinde bulunan bilgisayar, foto raf makinesi görüntü oluflturma ve ifllemede kullan lan en temel araçlardand r. Bunun yan nda tasar mc lar n vazgeçilmez gereçlerinden olan taray c ve çizim tableti de bir görüntüyü bilgisayarda oluflturmak için kullan lan di er baz araçlardand r. Bu ünitede; oluflturulan görüntüleri bilgisayara aktarma ve bilgisayarda görüntü oluflturma tekniklerinden bahsederek günlük hayat m zda kulland m z araçlar n, say sal görüntü oluflturma gereci olarak nas l kullan ld klar n bir daha gözden geçirece iz. Temel araçlar n ard ndan bilgisayarda kullan lan temel yaz l mlar tan - yacak ve bu yaz l mlarla görüntü oluflturman n yöntemlerini k saca görece iz. GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL DONANIMLAR Say sal görsel veri oluflturmada ve ifllemede kullan lan temel araç bilgisayard r. Ancak bunun öncesinde foto raf makinesi, kamera, cep telefonu kameras gibi baz gereçler de görüntü oluflturmada kullan l r. Oluflturulan görüntüler, ifllenmek üzere bilgisayara aktar l r. Görsel veri oluflturmada kullan lan temel donan mlardan baz lar flunlard r: Foto raf Makinesi Günümüzde dijital foto raf makineleri hemen herkesin sahip oldu u bir görüntü yakalama gerecidir. Öncesinde film üzerine fl n pozlanmas ile görüntü elde edilen analog teknik, bugün yerini say sal teknolojiye b rakm flt r. Bu teknoloji birçok yönden avantaj sa lamaktad r. Belirli bir konu üzerine çal flan foto rafç ya da tasar mc, elde etmek istedi i görüntüye pek çok foto raf çekerek ve bunlar eleyip istedi i görüntüyü seçerek çal flmaktad r. Dijital teknoloji seçenekleri artt rmakta ve bir maliyet getirmemektedir.
4 Say sal Foto raf flleme Teknikleri Optik zoom: Dijital foto raf makinesinin merce i ile yaklaflma oran n gösterir. 3x optik zoom a sahip bir dijital foto raf makinesi - dijital özelliklerini hiç kullanmaks z n- sadece merce i ile görüntüyü 3 kat büyütebilir. Haf za Kart : Dijital foto raf makinesinin çekilen foto raflar depolad kartt r. Çeflitli büyüklüklerde ve genellikle foto raf makinesi markalar na özel olarak üretilmektedir. Bluetooth: Kablosuz haberleflme ve veri aktarma teknolojisidir. Bluetooth özelli i bulunan bir ayg t çevresinde bulunan Bluetooth özelli ine sahip di er araçlar tan r ve ba lant sa lar. fiekil 1.1 Örne in bir gözlük ilan için çal flan bir tasar m ekibi, ürünlerin foto raflar n çekerek ifle bafllayabilir. Tasar mc lar, ilanda kullan lacak ürünün belirlenmesinin ard ndan, bu ürüne ait pek çok farkl aç dan, farkl fl k ve renk kalitesine sahip foto raf aras ndan seçim yapmak isteyecektir. Çekilecek foto raf n kalitesi ile bask kalitesi paralel olmal d r. Bu nedenle çekim yap lan foto raf makinesinin kalitesi de önemli bir konudur. Bir dijital foto raf makinesinin kalitesini belirleyen kriterlerden en önemlisi, makinenin çözünürlük oran d r. Bunun yan s ra renk ve fl k alg s, ve merce in optik zoom özelli i bir foto raf makinesinin özelliklerini belirleyen unsurlard r. Foto raf çekimi uzmanl k gerektiren ve birçok detay olan bir aland r. Çekimin amac na göre haz rl k ve çekim süreci oldukça uzun sürebilir. Dijital foto raf çekiminde dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri makinenin pil durumudur. Yedek pil, özellikle foto rafç n n d fl mekanda çal flt zamanlarda önemli bir ihtiyaçt r. Ayr ca çekilen yüzlerce foto raf n kaydedildi i haf za kart da yeterli büyüklükte olmal d r. htiyaca göre birden fazla haf za kart da kullan labilir. Dijital foto raf makinesi ile çekilen foto raflar, USB kablo arac l ile bilgisayara aktar larak say sal veri elde edilmifl olur. Kablo ile ba lant, dijital makinenin bilgisayara direkt ba lant s ile gerçekleflebilece i gibi haf za kart okuyucusunun bilgisayara ba lanmas ile de gerçekleflebilir. Dijital foto raf makinelerinde bulunan Bluetooth teknolojisi de veri aktarmada pratik çözüm sunarlar. Bilgisayar n ve foto raf makinesinin Bluetooth konumunu aktif duruma getirerek kablosuz veri aktarmak mümkündür. Dijital Foto raf Makinesi. DÜfiÜNEL M DÜfiÜNEL M SORU SORU D KKAT Çekim öncesinde D KKAT istenilen çözünürlük de erleri makinenin menüsüne girilerek seçilmelidir. Düflük çözünürlükte daha fazla say da foto raf çekilebilirken, en kaliteli yüksek çözünürlük seçene inde, ayn haf za kart çok daha az foto raf depo edebilir. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P K T A P
1. Ünite - Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri Taray c Taray c ; bir foto raf, bir kitap sayfas n, el yaz s n veya bir objeyi optik olarak okuyarak say sal veri hâline dönüfltürmeye yarayan bir araçt r. En s k kullan lan taray c, evlerde de bulunan masaüstü taray c d r. Fotokopi makinesinin fl kl alan na benzer bir yap ya sahip taray c lar, taranan objeye fl k göndererek objenin say sal bilgisini belirlemektedir. Taray c özellikle saydam ve foto raf gibi görüntülerin say sal ortama aktar lmas gerekti inde kullan l r. Bunun yan s ra el ile yaz lm fl bir belge veya bir dergi ya da kitaptan al nmas gereken bir görüntüyü say sal ortama aktarmak gerekti inde kullan lacak en uygun araç taray c lard r. Bir resmi tararken o resmi ne amaçla tarad n z bilmeniz önemlidir. E er internet sayfas na konulacak bir görüntü ise 72 DPI gibi düflük çözünürlükte bir tarama yeterli olacakken, matbaaya gidecek bir görüntüyse daha yüksek çözünürlükte olmal d r. Matbaa için kullan lan çözünürlük 300 DPI oldu undan, taray c da çözünürlük ayar 300 DPI a getirilerek tarama ifllemi gerçeklefltirilmelidir. Taranan görüntü ile kullan lacak olan görüntünün oran ise boyut ile belirle- DÜfiÜNEL M nir. Yani taranan görüntü 3x3 cm ise ve bask ya giden ölçü 6x6 olacaksa, taray c SORU ayarlar nda büyüklük orjinal foto raf n iki kat, yani yüzde 200 olmal d r. Analog foto raf makineleri ile çekilmifl foto raflar taray c yard m ile bilgisayara D KKAT aktar labilir. Taray c larda en önemli iki ayar boyut ve çözünürlüktür. Çözünürlük: Birim ölçüdeki Pixel say s na verilen add r. Örne in elimizdeki görselin 1 inch karelik DÜfiÜNEL M (2,54 cm) kesitini alal m, 1 inch kenardaki pixel say s o görselin çözünürlü ünü SORU verir. D KKAT 5 fiekil 1.2 Masaüstü Taray c. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P K T A P TELEV ZYON TELEV ZYON NTERNET NTERNET Matbaada bas lacak bir katalogda kullanmak üzere bir görüntüye ihtiyac n z oldu unu düflünün. Buldu unuz görüntü 2x2 cm, bas lmas n istedi iniz ölçü 4x4 cm ise taray c da büyüklük ayar n nas l yapard n z? DÜfiÜNEL M 1 DÜfiÜNEL M SORU SORU D KKAT D KKAT
6 Say sal Foto raf flleme Teknikleri fiekil 1.3 Çizim Tableti. Belge taramalar nda OCR (Optical Character Recognition/Optik Karakter Tan mlama) teknolojisi oldukça kullan fll bir yöntemdir. Harfleri tan yarak metin hâline dönüfltüren bu teknoloji, kitap ya da dergi gibi üzerinde yaz olan bir belgenin say sal metin haline dönüflmesini oldukça pratik hâle getirmektedir. OCR teknolojisi art k hemen her masaüstü taray c da bulunan bir teknolojidir. Taray c lar görüntüleri USB veya Firewire kablolar ile bilgisayara aktar rlar. Bir taray c al rken dikkat edilmesi gereken özellikler renk kalitesi ve çözünürlük de- erleridir. Taranan malzemelerin çeflitlerine ba l olarak da farkl taray c lar tercih edilebilir. Örne in metin taran yorsa OCR özellikleri iyi olan bir taray c, slayt taran yorsa bu özelli e uygun aparatlar olan bir taray c tercih edilmelidir. Tablet Çizim tabletleri grafik tasar mc lar, ilüstratörler, animasyon sanatç lar, karikatüristler aras nda oldukça popüler olan bir gereçtir. Ekranda direkt olarak çizim yapmay sa layan tablet, fareye k yasla çok daha hassas çal fl r. Kalem ve f rça ile çal flmaya al fl k olan tasar mc ve sanatç lar, tabletin kalemi ile kâ t yerine ekrana çizim yaparak say sal görüntü elde etmifl olurlar. El yaz s veya imza gibi kiflisel çizim ve yaz lar da do rudan say sal ortama geçirmeye yarayan tablet bas nca duyarl bir kalem ile çal fl r. Bu kalem ve ekrana ç - kan çizimlerin ayarlar tablete ait menüden yap labilmekte ve tablet hassasiyeti kontrol edilebilmektedir. Tabletlerin en yeni ve geliflmifl modelleri ise do rudan ekran üzerine çizim yap labilen versiyonlar d r. Bu teknoloji sayesinde ka t üzerinde çal flma yapmaya al flk n olan ve tercih eden tasar mc ve sanatç lar, fare yerine kalem ile görüntülere detayl olarak ve daha gerçekçi biçimde müdahale edebilmekte ya da s f rdan yeni çizimler oluflturabilmektedirler. Bilgisayar Görsel veri ifllemede en temel araç olan bilgisayar, görsel veri oluflturmada da kullan lmaktad r. Görsel veri oluflturmada bilgisayarda herhangi bir donan m veya internet ba lant s olmaks z n ekran foto raf çekilerek görüntü elde edilebilir. Görsel veri oluflturmak için di er bir yöntem ise internette yer alan görüntülerin bilgi-
1. Ünite - Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri DÜfiÜNEL M sayara indirilmesidir. Bu yöntem, internet ile ulafl labilen görsel kaynaklardaki verilerin bilgisayar n haf zas na yüklenmesi ile gerçekleflir. Bu iki temel yöntem ile bilgisayarda say sal veri elde edilmifl olur. SORU Ekran görüntüsü PC bilgisayarlarda Print Screen (Ekran Yazd r) seçene i D KKATile elde edilebilirken Mac bilgisayarlarda Ctrl + Shift + 3 tufllar na basarak elde edilir. Ekrandan bir kesit almak için ise Ctrl + Shift + 4 tufllar na bast ktan sonra istenen bölge çerçeve içine al narak ekran foto raf çekilmifl olur. 7 DÜfiÜNEL M SORU D KKAT nternette Google gibi arama motorlar nda yap lan aramalarda AMAÇLARIMIZ görsel arama tercihi ile istenilen bir konu bafll üzerine görseller bulunabilece i gibi, stok AMAÇLARIMIZ görüntü kaynaklar ndan istenilen görseller bulunarak belirli bir ücret karfl l nda bilgisayara yüklenebilir. Stok foto raf siteleri profesyonel kullan m için K idealdir, T A P istenilen K T A P foto raf n yüksek çözünürlüklü ve kaliteli versiyonlar na ulaflmak mümkündür. Arama motorlar nda ise her zaman istenilen büyüklükte görsellere ulafl lamayabilir. TELEV ZYON TELEV ZYON fiekil 1.4 NTERNET Bilgisayar n Ekran Görüntüsü. NTERNET DÜfiÜNEL M DÜfiÜNEL M SORU SORU Mac bilgisayarlarda Grab adl yaz l m ile ekran foto raf çekme seçenekleri D KKAT art r labilmektedir. Grab yaz l m sistemin içinde haz r olarak gelir. Finder menüsünde Go>Utilities den D KKAT Grab yaz l m na ulaflabilirsiniz. GÖRSEL VER OLUfiTURMADA KULLANILAN TEMEL YAZILIMLAR AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ Vektörel Temelli Çizim Yaz l mlar Vektör temelli çizim yaz l mlar, iki boyutlu vektör grafiklerini basit K geometrik T A P elemanlarla çizmek amac yla kullan l rlar. Çizim yaparken nokta, çizgi, e ri ve alanlardan yararlanan bu yaz l mlar n en s k kullan lanlar aras nda Macromedia Freehand, Adobe Illustrator gelir. Corel Draw da PC kullan c lar n n tercih etti i bir TELEV ZYON programd r. Masaüstü yay nc l n vazgeçilmez yaz l mlar olan vektör temelli yaz l mlar k saca inceleyelim. K T A P TELEV ZYON NTERNET NTERNET
8 Say sal Foto raf flleme Teknikleri fiekil 1.5 Piksel esasl yaz l mlardan Adobe Photoshop, vektörel temelli çizim yaz l mlar ndan Adobe Illustrator, Adobe Freehand, sayfa tasar m amaçl yaz l mlardan Adobe InDesign a ve QuarkXpress e ait ikonlar. Adobe Freehand Geometrik çizimlerde hassas kullan m ve teknik çizim alan nda kullan fll l n n yan s ra çoklu sayfa özelli i ile Freehand pek çok kullan c n n tercih etti i bir yaz - l md r. Freehand, Illustrator ile benzer ifllevlere sahiptir. Kullan m amac ve prensibi bak m ndan önemli benzerlikler gösteren bu iki yaz l m, kullan m biçimi bak - m ndan küçük de olsa baz farklara sahiptirler. Adobe Illustrator En yayg n olarak kullan lan vektörel çizim yaz l mlar ndand r. Adobe ailesinden oluflu, Photoshop gibi programlar ile al flverifli kolaylaflt rm fl, bu da Illustrator için önemli bir avantaj olmufltur. Illustrator, Freehand yaz l m n n içerdi i baz özellikleri de yeni versiyonlar nda bünyesine katarak yayg n biçimde kullan m sa lamay sürdürmektedir. Ancak çoklu sayfa tasar m nda InDesign yaz l m öne ç kmakta, Illustrator vektörel çizim amaçl kalmaktad r. Corel Draw PC lerde a rl kl olarak kullan lan Corel Draw yaz l m her türlü vektörel ilüstrasyon ve sayfa düzeni çal flmas için kullan lan bir yaz l md r. Piksel Esasl Yaz l mlar Adobe Photoshop En yayg n görüntü ifllem yaz l m olan Adobe Photoshop, foto raflar üzerine müdahale veya birden çok görseli bir araya getirme gibi her türlü görüntü iflleme ad - m nda kullan lan bir yaz l md r. Bitmap yani piksel bazl yaz l m olan Photoshop, grafik tasar mda ve foto raf ifllemede endüstri standard bir yaz l md r.
1. Ünite - Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri 9 fiekil 1.6 Adobe Photoshop yaz l m aç ld nda karfl m za bu ekran ç kar. Painter Corel ailesinin bir yaz l m olan Painter, ekranda resim yapma üzere kullan lan bir yaz l md r. Çeflitli f rça ve kalem seçenekleri ile gerçe e yak n resimsel etkilerin elde edilebildi i bu yaz l m çizim tableti ile kullan ld nda oldukça gerçekçi sonuçlar ortaya ç karabilmektedir. Sayfa Tasar m Amaçl Yaz l mlar QuarkXpress lk kez piyasaya sürüldü ü 1987 y l ndan beri en yayg n olarak kullan lan sayfa tasar m yaz l m olan QuarkXPress, metin ve resimlerin sayfa üzerinde düzenlenmesinde kolay kullan m ile tercih edilirli ini sürdürmektedir. Kitap ve dergi gibi özellikle çok sayfal ve resimli tasar mlarda kullan fll l ve h z ile öne ç kan bir yaz l md r. Adobe InDesign Adobe firmas n n 2000 lerde piyasaya sürdü ü InDesign, masaüstü yay nc l kta h zla yay lan ve geliflen bir yaz l md r. Metin ve resimlere ayn ortamda hakimiyeti ve Adobe Photoshop ile h zl al flverifli ile tercih edilen bir yaz l m haline gelmifltir. Kullan m olarak QuarkXPress, Adobe Illustrator ve Macromedia Freehand ile benzerlikler gösteren InDesign, pek çok özelli i detaylar yla bar nd rmas na karfl n kullan c dostu bir arayüze sahiptir.
10 Say sal Foto raf flleme Teknikleri fiekil 1.7 Adobe InDesign yaz l m aç ld nda karfl m za bu ekran ç kar. Görüntü Organizasyonu ve Sunum Amaçl Yaz l mlar PowerPoint Microsoft un en yayg n sunum yaz l m d r. Metin ve resimleri slayt hâlinde sunmaya yarayan bu yaz l m, Microsoft Office serisindeki tüm yaz l mlar gibi temel araçlar ile basit bir kullan ma sahiptir. Çeflitli presentasyon özellikleri ve slaytlar aras nda geçifl ve zamanlama gibi türlü sunum avantajlar ile amatör ve profesyonel sunumlar için uygun bir yaz l md r. Keynote Mac kullan c lar n n iwork serisinde kullanabilecekleri bir sunum yaz l m olan Keynote, oldukça basit bir kullan ma sahiptir. Varolan haz r flablonlar ile tasar m sürecini de k saltan Keynote, slayt geçifllerinde ve slayt içi animasyonlarda oldukça basit ancak baflar l sonuçlar sa layabilmektedir. Adobe Acrobat Adobe ailesinin sunum ve yay m amaçl yaz l m Acrobat, belgelerin web üzerinden paylafl m veya bilgisayar üzerinden sunumu için oldukça kullan fll d r. Her bilgisayar n internetten bedava indirebildi i Acrobat Reader ile okunabilen dosyalar yaratmas nedeniyle sunumda oluflacak aksiliklerin önüne geçmesiyle tercih edilirli i artm flt r. Kelime fllem Yaz l mlar Kelime ifllem yaz l mlar ; bilgisayarda yaz yazmak, tablo ve listeler oluflturmak için kullan lan yaz l mlard r. En yayg n olarak kullan lan kelime ifllem yaz l mlar Microsoft taraf ndan piyasaya sürülmüfl Office serisidir. Word; alt alta sayfalar n bulundu u, daha çok düz yaz amaçl kullan lan bir yaz l md r. Excel ise tablo ve listelemeler ile hesaplar n yap labilece i bir yaz l md r. MacOS sistemine uygun ola-
1. Ünite - Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri 11 rak kullan lan kelime ifllem yaz l mlar ndan di erleri ise Pages ve Numbers yaz - l mlar d r. Numbers, Excel gibi ifllem ve tablolarda kulllan fll çözümler sunarken, Pages ise sayfa tasar m nda önerilen taslaklar ile kolayl k sa lamaktad r. Daha önce bulunmad n z ve hiçbir teknik bilgiye sahip olmad n z SIRA bir S ZDE ortamda bilgisayar ile sunum yapman z gerekse hangi yaz l m ile çal flmay tercih ederdiniz? 2 Web Amaçl Yaz l mlar DÜfiÜNEL M DÜfiÜNEL M Adobe Fireworks SORU Web de yay mlanacak bir belgenin tasar m aflamas nda kullan lan Fireworks yaz - l m, vektörel ve piksel bazl özellikleri bir arada kullanabilmektedir. D KKATDreamwea- ver gibi yaz l mlarda kullan lmak üzere görselleri düzenleyen Fireworks web için kullan mda önemli bir noktad r. SORU D KKAT Adobe Dreamweaver Web de yay mlanmak üzere tasarlanan bir belgeyi ister bilgisayar diliyle, ister görsel olarak, ister iki türlü tan mlamaya ve tasarlamaya yarayan bir yaz l m olan Dreamweaver, teknik terim ve bilgisayar dili ile karmafl k görünse de web üzerine çal flmalarda vazgeçilmez bir K T A P yaz l md r. AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P Adobe Flash TELEV ZYON Animasyon ve ilüstrasyonda oldu u kadar internette tan t m amaçl kullan lan bant reklamlar (banner) ve web sitesindeki hareketli görüntüler için kullan lan bir yaz - l md r. nteraktif olarak kullan larak bafll bafl na web sitesini oluflturabilece i gibi, bir sitenin küçük bir animasyon detay n da yapmakta kullan labilir. NTERNET Flash, Web d - fl nda animasyon film yap m nda dahi kullan labilmektedir. TELEV ZYON NTERNET i-web Mac tabanl iflletim sistemlerinde ilife ailesinin bir ürünü olan iweb, pratik kullan m ve haz r web flablonlar ile kullan c dostu bir web tasar m yaz l m d r. Amatör ve profesyonel kullan c lar n rahatl kla kullanabilecekleri bir yaz l m olan iweb, her türlü foto raf ve metni kolayca kontrol ederek web de sunma olana sa lar. fiekil 1.8 Kelime ifllem yaz l mlar ndan Microsoft Excel ve Word, sunum yaz l mlar ndan Powerpoint ve Web amaçl yaz l mlardan Adobe alinesine ait Fireworks, Flash ve Dreamweaver'a ait ikonlar.
12 Say sal Foto raf flleme Teknikleri Özet Her çekilen foto raf, her taranan belge, yaz l her sayfa bir görsel veridir. Say sal ortamda -yani bilgisayar ortam nda- görsel verileri oluflturmak için farkl yöntemler vard r. Bir sayfa yaz yazabilmek için kâ t ve kaleme ihtiyaç duyar z, foto raf çekmek için ise foto raf makinesine. Ayn flekilde bilgisayarda da farkl araç ve gereçler, görsel veri oluflturabilmemizde bize yard mc olur. Görsel veri oluflturma araç gereçlerini, donan m ve yaz l mlar olarak iki gruba ay rmak mümkündür. Donan m, bilgisayar n kendisine, foto raf makinesi ve taray - c gibi cisimlere verilen add r. Yaz l mlar ise donan mlar n ifllemesini sa layan iflletim sistemleri ve çeflitli ifllevlerin kolayca görülmesini sa layan programlard r. Donan mlar fiziksel olarak yer kaplarken, yaz l mlar bilgisayar n haf zas nda yer kaplar. Pek çok farkl amaç için üretilmifl yaz l m vard r. Görsel Veri Oluflturma konusu ana bafll nda bu amaçlar genel olarak alt gruba ay rabiliriz. Kelime ifllem yaz - l mlar ; klavye arac l ile yaz yazmaya yarayan, metinleri ve ifllemleri belirli bir düzene koymaya yarayan yaz l mlard r. Vektör tabanl yaz l mlar; görüntüleri matematiksel olarak oluflturan ve bunu yaparken nokta, çizgi, daire, kare, üçgen gibi basit geometrik formlardan yararlanan yaz l mlard r. Piksel tabanl yaz l mlar ise belirli küçük alanlar n -yani piksellerin- boyanarak görüntünün oluflmas prensibi ile iflleyen yaz l mlard r. Sayfa düzeni elde etmeye yarayan yaz l mlara, masaüstü yay nc l k yaz l mlar ismi de verilebilir. Bu yaz l mlar ile bas ma yönelik dergi, kitap gibi çok sayfal yay n üretilebilmektedir. Sunum amaçl yaz l mlar, genellikle ekranda veya projeksiyon makineleri ile sunulmak üzere haz rlanan görüntü ve yaz lar n organizasyonuna yönelik yaz l mlard r. Web amaçl yaz l mlar da internette yay mlanmak üzere görsel ve yaz nsal bilgilerin tasarlamas üzerine üretilmifl yaz l mlard r. Yaz l mlar n ne amaca uygun oldu unu saptayabilmek çal flmalar n verimli olmas n sa layacakt r. Bir baflka deyiflle, bir ifle bafllamadan o iflin ne alanda kullan laca- n bilmek, hangi yaz l m ve donan mlara ihtiyaç duyulaca n n belirlenmesinde en önemli noktad r. Bu nedenle yaz l m ve donan mlar hakk nda genel bir bilgi edinmek, görsel veri oluflturma yolculu umuzda önemli bir bafllang ç noktas olacakt r. Görsel veri olufltururken internette varolan kaynaklardan yararlanmak mümkündür. En yayg n yöntemlerinden biri olan Google gibi arama motorlar nda resim arama yöntemi oldukça h zl ve pratiktir. Çok çeflitli görsellerin bulunmas na yard mc olan arama motorlar nda dikkat edilmesi gereken önemli bir husus ise telif hakk d r. Telif hakk baflkas na ait olan bir görüntüyü kullanmak ve yay mlamak yasal degildir. Bu nedenle kullan lan görüntünün genel kullan ma aç k olup olmad n ö renmek ve mümkün olan her koflulda kendinize ait özgün görsel verileri kullanmak tercih edilmelidir.
1. Ünite - Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri 13 Kendimizi S nayal m 1. Afla dakilerden hangisi görsel veri oluflturmada kullan lan temel donan mlardan biri de ildir? a. Foto raf makinesi b. Taray c c. Tablet d. Harici bellek e. Bilgisayar 2. Afla dakilerden hangisi görsel veri oluflturmada kullan lan yaz l mlar ndan de ildir? a. Adobe Photoshop b. Adobe Illustrator c. Foto raf makinesi d. QuarkXPress e. Microsoft Word 3. Afla dakilerden hangisi piksel tabanl bir yaz l md r? a. Taray c b. QuarkXPress c. Microsoft Word d. Microsoft Excel e. Adobe Photoshop 4. Haf za Kart teriminin en do ru tan m afla dakilerden hangisidir? a. Dijital foto raf makinesinin çekilen foto raflar depolad bir kartt r. b. Dijital foto raf makinesinin merce inin yaklaflma oran d r c. Dijital foto raf makinesinin pilidir d. Bir objeyi optik olarak say sal veriye dönüfltüren araçt r e. Piksel tabanl bir yaz l md r. 5. Analog foto raf makinesi ile çekilmifl bir foto raf bilgisayara nas l aktar l r? a. PowerPoint ile b. Taray c arac l ile c. Adobe Illustrator arac l ile d. Çizim tableti arac l ile e. Foto raf makinesinin optik zoom özelli i ile 6. OCR nedir? a. Bir foto raf makinesi markas b. Bir veri kablosu türü c. Piksel bazl bir yaz l m d. Harfleri tan yarak metin hâline dönüfltüren bir taray c özelli i e. Bir sunum yaz l m 7. Çizim tabletinin temel ifllevi afla dakilerden hangisidir? a. Özel kalemi ile ekranda direkt çizim yapmaya olanak sa lar. b. Bir foto raf tarayarak bilgisayara aktar r. c. Bir metni tarayarak bilgisayara aktar r. d. Ekran foto raf çekmeye yarar. e. Sunum yapmaya yarar. 8. Bir saydam bilgisayara nas l aktar l r? a. Makara ile b. Adobe Photoshop ile c. Taray c ile d. Tablet ile e. Ekran foto raf ile 9. Afla dakilerden hangisi kelime ifllem yaz l m d r? a. Adobe InDesign b. Microsoft Word c. Adobe Photoshop d. Adobe Illustrator e. Microsoft Powerpoint 10. Afla dakilerden hangisi vektörel temelli bir çizim yaz l md r? a. i-web b. Macromedia Freehand c. OCR d. Keynote e. Powerpoint
14 Say sal Foto raf flleme Teknikleri Okuma Parças 30. evlilik y l dönümleri için Kemal Bey, efli Figen Han m a bir sürpriz yapmak istiyordu. Evliliklerinin öncesinde, dü ünleri s ras nda ve sonras nda çekilen foto raflar bir araya getirmek ve tüm bu foto raflar y ldönümlerinde Figen Han m a sunmak istiyordu. fle eski foto raflar taramayla bafllayan Kemal Bey, foto raflar 150 DPI çözünürlükte ve bire bir büyüklükte (%100 oranda) tarad. Buradaki amac foto raflar n iyi bir büyüklü e sahip olmas idi. Bu yüzden 72 DPI yerine daha büyük bir çözünürlük tercih etti. 300 DPI taramak ise daha çok yer kaplayaca ndan 150 DPI in yeterli bir çözünürlük oldu una karar verdi. Çekilen yeni foto raflar ise dijital oldu undan, bilgisayar ndaki dosyalar na ulaflarak istedi i foto raflar seçti. Tüm bu dosyalar tek bir klasörün içine kopyalayan Kemal Bey, bu klasörü bir DVD ye yazarak saklamay da düflünüyordu, çünkü tarad foto raflar ileride torunlar n n da görebilmesini istiyordu. Kemal Bey in yapaca sunum, y l dönümlerinde gidecekleri restoranda bulunan bir projeksiyon cihaz nda yap lacakt. Kemal Bey buraya kendi bilgisayar n götürecek ve ba lant y kurduktan sonra kendi bilgisayar ile sunumu bafllatacakt. Sunum için kullan m kolay olan Powerpoint yaz l m n seçen Kemal Bey, foto raflar eskiden yeniye kronolojik olarak s ralad. Foto raflar n alt na yaz alanlar da açarak foto raf n hangi y lda ve nerede çekilmifl oldu unu yazd. En son slayta Nice 30 y llara! yazan Kemal Bey, o gece bu sunumu baflar yla tamamlad ve Figen Han m ile mutluluk anlar n doya doya izlediler. Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar 1. d Yan t n z yanl fl ise Görsel Veri Oluflturmada Kullan lan Temel Donan mlar bölümünü tekrar gözden geçiriniz. 2. c Yan t n z yanl fl ise Görsel Veri Oluflturmada Kullan lan Temel Yaz l mlar bölümünü tekrar gözden geçiriniz. 3. e Yan t n z yanl fl ise Piksel Esasl Yaz l mlar bölümünü tekrar gözden geçiriniz. 4. a Yan t n z yanl fl ise Foto raf Makinesi bölümünü tekrar gözden geçiriniz. 5. b Yan t n z yanl fl ise Taray c bölümünü tekrar gözden geçiriniz. 6. d Yan t n z yanl fl ise Taray c bölümünü tekrar gözden geçiriniz. 7. a Yan t n z yanl fl ise Tablet bölümünü tekrar gözden geçiriniz. 8. c Yan t n z yanl fl ise Taray c bölümünü tekrar gözden geçiriniz. 9. b Yan t n z yanl fl ise Kelime fllem Yaz l mlar bölümünü tekrar gözden geçiriniz. 10. b Yan t n z yanl fl ise Vektörel Tabanl Yaz l mlar bölümünü tekrar gözden geçiriniz. Say sal görüntü çal flmas na bafllamadan önceki birlefltirilmesi istenen görseller.
1. Ünite - Say sal Görsel Veri Oluflturma Yöntemleri 15 S ra Sizde Yan t Anahtar S ra Sizde 1 Taray c ile bir görüntünün boyutunu say sal ortamda büyütmek mümkündür. Söz konusu görüntünün orjinal boyutu istenen büyüklü ün yar s oldu una göre, elde edilmek istenen boyutun, orjinalinin 2 kat oldu unu saptayabiliriz. Boyutta hiçbir de ifliklik yapmaks z n tarad m zda tarama oran %100 olacakt r. 2 kat na büyütmek istedigimizde ise bu oran %200 olarak belirlemeli ve tarama ifllemini bu seçene i iflaretledikten sonra bafllatmal y z. Matbaada bas lacak görsellerin çözünürlük de eri sabit olarak 300 DPI d r. Bu nedenle, taray c n n çözünürlük ayarlar n belirlerken, çözünürlük bilgilerinde 300 DPI seçene i de iflaretlenmelidir. Örne in Adobe Freehand de Yazd r (Print) ya da D fla Aktar (Export) denildi inde belgeyi PDF olarak kaydetme seçenekleri karfl n za ç kacakt r. Özellikle vektörel yaz l mlarla yap lan çal flmalarda dosyay PDF olarak kaydetmek ya da d fla aktarmak, ç kt al n rken yaz lar n ve ince çizgilerin daha net ve do ru görünmesini sa layacakt r. Acrobat Reader format olan PDF belgelerini açmak için bilgisayarda Acrobat Reader bulunmas yeterlidir. Ancak yine de hiç bilmedi iniz bir bilgisayar ortam nda sunum yapacaksan z, internet ba lant s n n olmama ihtimaline karfl l k yan n za Acrobat Reader yaz l m n da alman zda fayda olacakt r. S ra Sizde 2 Keynote yaz l m MacOS iflletim sistemine sahip bilgisayarlarda çal flan bir yaz l md r. Powerpoint ise Keynote a oranla daha yayg n olarak kullan lmakta, ancak yine de her bilgisayarda bulunmayabilmektedir. Burada istenen çözüm sunumun herhangi bir bilgisayarda ifller durumda olabilmesidir. Bunun için Adobe Acrobat ta sunum yapmak iyi bir çözümdür. Acrobat Reader in en önemli özelli i internetten bedava indirilebilir olmas - d r. Böylece herkes ve internete ba l olan her bilgisayar Adobe Acrobat Reader yaz l m na ulaflabilir. Adobe Acrobat Reader n di er bir avantaj farkl yaz l mlar n belgeyi PDF belgesi olarak kaydedebilme özelli idir. Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Adobe Photoshop CS3 Yetkili E itim K lavuzu (2007). stanbul : Medyasoft Yay nlar. Adobe Illustrator CS3 Yetkili E itim K lavuzu (2008). stanbul: Medyasoft Yay nlar. Simmons, J. (2007). The Designer s Desktop Manual. sviçre : Rotovision Yay nevi. http://www.corel.com/servlet/satellite/gb/en/product/1191272117978 (15.05.2010) http://www.adobe.com (10.05.2010) Sanatç Erol Günefl in say sal görüntü iflleme tekni iyle oluflturtu u illüstrasyon.
2SAYISAL FOTO RAF fileme TEKN KLER Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Program menüsünde çal flma alan oluflturarak dosya açabilecek, Araçlar panel menüsünü tan yarak amaçlar na göre kullanabilecek, Araç kutusundaki araçlar kullanabilecek, Seçenekler çubu unun özelliklerini aç klayabilecek, Panelleri kullan m alanlar na göre s ralayabilecek bilgi ve becerilere sahip olacaks n z. Anahtar Kavramlar Çal flma Alan Araçlar Panel Seçenekler Çubu u çerik Haritas Say sal Foto raf flleme Teknikleri Temel Araçlar, Menüler, Yard mc Pencereler ve fllevleri G R fi PROGRAM LE ÇALIfiMAYA BAfiLAMAK ARAÇLAR KUTUSUNU KULLANMA ARAÇ SEÇENEKLER VE PALETLER
Temel Araçlar, Menüler, Yard mc Pencereler ve fllevleri G R fi Her program n kendine ait özelliklerini çal flma alan na yans tacak araçlar vard r. Bu araçlar çal flma alan na katt klar de er gözetilerek farkl bölgelerde konumland r lm fllard r. En çok kullan lanlar daha çok göz önünde bulunabilecekleri alanlara, daha az kullan lanlar ise baz seçeneklerin alt nda gizli olarak bulunabilirler. Programlar n etkin olarak kullanabilmesi herfleyden önce bu araçlar n kullan labilmesine ve arac komutlar n verilebilmesine ba l d r. Bu ünitede program sa l kl kullanabilmek için gereken araçlar n, menülerin, seçenek çubuklar n n ve paletlerin tan t m yap lacakt r. Adobe Photoshop program çal flma alan n n kullan c s taraf ndan düzenlenmesine imkan sunar. Kullan c, program araçlar n ve yard mc pencerelerini kendi al flkanl klar na ya da kullanma tercihlerine göre düzenleyip gizleyebilme esnekli ine sahiptir. Tafl nabilen yard mc pencereler ve araç kutular ekran n de iflik bölgelerine konumland r labilir. Adobe Photoshop program nda, hem piksel denilen kareciklerden oluflmufl bitmap dijital resimlerle hem de boyutlar büyütüldü ünde keskinli i de iflmeyen vektörel çizimlerle çal fl labilir. Görüntü ifllem programlar n n içinde çizim oluflturulabilir ya da farkl kaynaklardan programa görüntüler de ça r labilir. Görüntü ça r labilecek baz kaynaklar afla daki gibidir: Dijital foto raf makinesinden gelen foto raflar Geleneksel yöntemlerle oluflturulmufl resimlerin taranmas Farkl yöntemlerle say sallaflt r lm fl görüntüler içeren resim bankalar Farkl programlarda oluflturulmufl resimler Filmlerden yakalanan video resimleri PROGRAM LE ÇALIfiMAYA BAfiLAMAK Program Çal flt rmak ve Dosya Açmak Masaüstünde program n k sayolu yoksa, Mac OS ta Application dosyas na, Windows ta da Start - Programs - Adobe menüsüne bak labilir. Uygulama bafllat ld zaman, varsay lan tercihler yeniden yüklenir. Varsay lan tercihleri her zaman yeniden yüklemek gerekmez. Program aç ld nda afla daki çal flma alan görünür.
18 Say sal Foto raf flleme Teknikleri fiekil 2.1 A B C D E F G Yukar da Photoshop uygulamas n n Mac OS sürümü gösterilmifltir. Windows sürümünde de düzen genelde ayn olup detaylarda küçük farkl l klar gösterebilir. A. Menü Çubu u, B. Araç Seçenekleri Çubu u, C. Araç Kutusu, D. Dosya Arama Dü mesi, E. Palet Yuvas, F. Paletler, G. Çal flma Alan fiekil 2.2 File > Open seçene inden ilgili klasörden dosya seçilir ve aç komutuyla aç lmas sa lan r. Varolan bir dosyay açmak için File > Open seçene inden ilgili klasörden dosya seçilir ve aç komutuyla aç lmas sa lan r. fiekil 2.2 de program n dosya açma penceresi görünmektedir. Varolan dosyalar açmak için en çok bu yöntem kullan l r.
2. Ünite - Temel Araçlar, Menüler, Yard mc Pencereler ve fllevleri 19 Dosya Arama (File Browser) Dü mesi ile Dosya Açmak Bu özellik daha önce konumland r lm fl kay tl bir dosyan n kolayca bulunmas n sa lar. Dü menin üzerine t kland nda ç kan pencere (fiekil 2.3) dosyalar bulma iflini kolaylaflt racak dü me ve bölmelerden oluflur. Aranan dosyan n adresi ve ad biliniyorsa bu pencere arac l yla ona ulafl lmas oldukça kolayd r. B C E fiekil 2.3 Dosya arama (File Browser) penceresi A. Dosya arama (File Browser) menu çubu u ve dü meleri, B. Dosya (Folders) Paleti C. Öngörüntü (Preview) paleti D. Belge Bilgileri (Metadata) paleti E. Yer (Location) seçene i F. Temsili resimler (Thumbnails) bölmesi F D A Dosya arama penceresi, basit bir dosya arama ve açma ara biriminden çok daha fazlas d r. Bu pencere, kullan c taraf ndan ihtiyaçlar do rultusunda yeniden düzenlenebilecek alanlar ve paletler içerir. Bu özelli i sayesinde dosya arama penceresinin kullan c s na ait özellikler tafl mas sa lan p özellefltirilebilir. ARAÇLAR KUTUSUNU KULLANMA Araç Kutusundaki Araçlar Seçmek ve Kullanmak Photoshop, varolan görüntüler üzerinde de ifliklik yapmak ve yeni resimler oluflturmak için gerekli bütün araçlar sunar. Bu araçlarla yapabilecekleri anlatmak oldukça uzun sürer ve ciltler dolusu sayfalar alabilir. Bu araçlar kullanmak ço u zaman kullan c s n n yetenekleri ve hayal gücüyle s n rl d r. Bu yüzden her arac n kullan m yla ilgili temel bilgiler verilecektir. Araç kutusu; seçim, boyama, düzenleme araçlar n, renk seçim kutular n ve gürüntüleme araçlar n içerir.
20 Say sal Foto raf flleme Teknikleri fiekil 2.4 Araç kutusundaki görünen ve gizli durumdaki tüm araçlar. Crop (K rpma) arac resimleri k rpar. Hand (El) arac s mayan yerleri varsa resim alan n kayd r r. Ön alan renk kutusu H zl maske seçenekleri Resim alan çevresi seçenekleri Move (Tafl ma) arac seçimleri, katmanlar ve k lavuzlar kayd r r. Magic Wand (Sihirli de nek) arac benzer renkteki alanlar seçer. Zoom (Büyüteç) resim alan n yak nlaflt r r ve uzaklaflt r r. Arka alan renk kutusu Gradient (Degrade) arac renkler aras nda geçifl yaparak harmanlamalar yarat r. Paint Bucket (Renk Kovas ) arac benzer renkli alanlar önalan rengiyle doldurur. Path Selection Tool (Vektörel çizgi seçim oku) arac çapa noktalar n, yön çizgilerini ve yön noktalar n saçmeye ve tafl may sa lar. Marquee (Kayan çerçeveli seçim alan ) araçlar dikdörtgen, yuvarlak, tek sat r ve tek sütun seçimler yapar. Lasso (Kement) araçlar serbest, çokgen (düz kenarl ve manyetik (kenetleyen) seçimler yapar Slice (Dilim) araçlar dilimler oluflturur. Healing Brush (Onarma) ve Patch (Yama) araçlar kusurlar örnek veya desen kullanarak tamir eder. Brush (F rça) arac f rça darbeleriyle boyama yapar, Pencil (Kalem) arac keskin kenarl d fl hatlar boyar. Clone Stamp (Kopyalama Mühürü) bir bölge kopyalamayla boyama yapar, Pattern Stamp (Doku Mühürü) arac ise birim doku tafl yarak boyama yapar. History Brush (Anl k Görüntü F rças ) anl k görüntünün bir kopyas n boyar, Art History Brush (Sanatsal Anl k Görüntü F rças ) arac ise anl k görüntüyü kullanarak boya stillerinin görünüflünü taklit eden darbelerle boyar. Eraser (Silgi) arac pikselleri siler ve bir bölgeyi önceden kaydedilmifl durumuna geri getirir. Magic Eraser (Sihirli Silgi) arac düz renkli alanlar tek bir t klamayla siler. Background Eraser (Arkaplan Silgisi) arac alanlar sürükleyerek saydam hale getirerek siler. Blur (Netsizlefltirme) arac sert kenarl hatlar bulan klaflt r r. Sharpen (Keskinlefltirme) arac yumuflak kenarlar keskinlefltirir. Smudge (Bulaflt rma) arac slak boyal resme parmak sürme etkisi verir. Dodge (Açma) arac alanlar ayd nlat r. Burn (Yakma) arac alanlar karart r. Sponge (Sünger) arac alanlar n renk canl l n al r. Type (Yaz ) arac bir resimde yaz oluflturur. Pen Tool (Çizim Kalemi Arac ) arac çapa noktalar oluflturarak vektörel çizim yapar. Vektörel alan ve çizgi araçlar çeflitli geometrik formlarda haz r vektörel alanlar ve vektörel düz çizgi çizer. Not araçlar resim alan na yaz notlar ya da sesli aç klamalar ilifltirir. Eyedropper (Damlal k) arac resimdeki renkleri örnekler. Measure (Cedvel) arac mesafeleri konumlar ve aç lar ölçer.
2. Ünite - Temel Araçlar, Menüler, Yard mc Pencereler ve fllevleri 21 Gizli Bir Arac Seçmek ve Kullanmak Araç kutusu, birçok seçenekten oluflur ve bunlar n hepsi araç kutusunun üzerinde görünmez. Yan nda küçük üçgen olan araçlar n bölümünde gizli baflka araçlar da vard r. mleç üçgen olan arac n üzerinde fareyle bas l tutuldu unda gizli olan o araçlar liste fleklinde görünür. fiekil 2.5 Araç kutusunda yan nda küçük üçgen olan araçlar n üzerinde görünmeyen farkl araçlar n oldu u anlafl lmal d r. Onlara ulaflmak için imleci bu arac n üzerinde bas l tutmak yeterlidir. Klavye Kestirmelerini Araçlarla Birlikte Kullanmak Araçlar n birço u k saltmalarla da çal fl r. Bu seçenekleri genellikle arac fareyle hareket ettirirken belirli tufllara basarak etkinlefltiririz. Bu özellik, seçili arac n daha etkin ve kolay kullan lmas n sa layarak sonuca daha çabuk ve do ru ulafl lmas n sa lar. Kullan c bafllang çta bu özellikleri çok pratik kullanamayabilir, ancak kulland kça h zland r p refleks hâlini almas n sa layabilir. Araçlarla birlikte en çok kullan lan tufllar, shift, alt ve option tufllar d r. fiekil 2.6 Klavyede en çok kullan lan tufllar. Shift (De ifltirme) tuflu Option-Alt (Seçim) tuflu Command (Komut) tuflu Resim Penceresine Uzaklafl p Yak nlaflma ve Resim Penceresini Kayd rma Araç kutusundaki büyüteç (zoom tool) arac yla resim alan n n ekrandaki oran n n büyütülüp küçültülmesi sa lan r. Bu araç seçildi inde genelde büyütme konumundad r ve resim alan na t kland nda resmin büyümesini sa lar. Büyüteç seçiliyken alt tufluna bas l p resim alan na t kland nda ise resim alan n n küçülmesi sa lan r. Resim alan n büyütme ve küçültme ifllemi, farkl yerlerden de yap labilir. Resim penceresinin sol alt köflesinde bulunan, içinde bir rakam ve yan nda % iflareti bulunan kutucu a yaz lan oranda, resim alan n n büyümesi ya da küçülmesi sa lanabilir. Bir baflka yöntem de Navigator paletini kullanmakt r. Bu pencere çok hassas de erler vererek büyütme ve küçültme yap lmas n sa lar. Ayn zamanda kayd rma yapmak için de mükemmel kullan m sa lar. Temsilî resmin üzerinde bulunan alan iflaretli oldu u için kayd rma kolayl kla yönetilebilir. Kayd rma yapman n baflka bir yolu da, hangi araç seçili olursa olsun, klavyedeki boflluk (space) tufluna bas ld nda araç kutusundaki kayd rma tuflu seçili duruma geçer. Resim alan na bu hâldeyken bas l p kayd r labilir. Büyüteç yard m yla resim alan ekranda büyütüldü ünde dosya boyutlar da büyür mü? DÜfiÜNEL M 1 DÜfiÜNEL M SORU SORU