2 masum tu?rker:layout 1 4/28/11 11:52 AM Page 21 Dr. Masum TÜRKER TÜRMOB Genel Başkanı Sayın onursal genel başkanımız, değerli milletvekillimiz ve BDDK ve SPK nın değerli başkanları, konuşmacı olarak da dinleme imkanı bulacağımız IFAC, Uluslar arası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu nun değerli başkanları, gelecek dönem Avrupa Muhasebeciler Federasyonu nun değerli ikinci başkanı, İtalya nın, aynı zamanda IFAC, küçük ve orta ölçekli muhasebe şirketlerinin ve bürolarının değerli başkan yardımcısı, değerli hocalarımız, değerli konuklar, değerli meslektaşlarım, basınımızın değerli temsilcileri hepinizi Türkiye de muhasebe mesleğinin çeşitli alanlarında çalışan 80 bini aşkın meslektaşlarım adına saygıyla selamlıyorum. Bugün burada, bir araya gelen 900 aşkın meslektaşımızın ortaya koyduğu beraberlik aslında Cumhuriyetin kuruluşuyla başlamış uzun bir serüvenin sonucudur. Eğer İstanbul Ticaret Odası nın üyelik kayıtlarını inceleyecek olursanız, Cumhuriyetin kurulduğu yıllarda Ticaret Odasına kayıtlı yabancıların Türkiye de expertcontable unvanı altında muhasebe, denetim işlerini yaptığını, bizim meslektaşlarımızın ise 1926 yılından 1934 yılına kadar vergi idaresi adına denetim yaptığını görürsünüz. Bu nedenle muhasebe mesleği dendiği zaman Türkiye de aslında kayıt esası daha çok Osmanlılardan alınan devlet deki kayıtlarken, özel sektörde ortaklık kültürünün geliştirilmesi, bir hesaplaşma düzenin oluşturulması bakımından denetim boyutunda gelişmiştir. Denetim boyutu bizler için yeni bir olgu değil. Çok eski menkıbeleri, eski kararları taradığımız zaman Profesör Halil İnalcık a göre Orhangazi deki bir kitabede Kadı karar vermeden, muhasebe pratiğinde bilirkişi olanın inceleme yaptıktan karar verilmesine ilişkin ara kararı görürüz. Bu da bu kültürü bizlerin geçmişte benimsediğini ama yeterince ortaya koymadığımızı gösteriyor. Bunun bir çok nedenleri var, bu nedenleri bizim burada tartışmamız ele almamız belki başka zamanların konusu olarak bırakmamız gerekiyor. Aslında günümüze geldiğimiz zaman bu geçmişten bugüne gelen muhasebe mesleğinin, özellikle denetim boyutunun nasıl etkili olduğunu son yaşanan ve biraz evvel değinen İSMMMO Başkanımız Yahya Arıkan ın çerçevesini çizdiği küresel krizden aslında çok fazla tahribat olmasına rağmen muhasebe açısından paniğe neden olacak bütün olguların önlendiğini görüyoruz. Bunun önlenmesinde gerek uygulayıcı muhasebecilerin öngörüleri ve bu konudaki yetenekleri gerekse de denetim boyutunda meslektaşlarımızın yeterince güncellenmesinden kaynaklanıyor. Değerli meslektaşlarım, değerli konuklar, şuanda hatta belki yarın belki de 2011 yılına kadar 21
2 masum tu?rker:layout 1 4/28/11 11:52 AM Page 22 finansal ve ekonomik belirsizliklerin dünyayı sardığı bir zaman diliminde yaşıyoruz. Bunu biz muhasebeciler söylüyorsak önemlidir. Buraya gelip hiç kimse bize kriz ya da bu belirsizlikte 1 hafta sonra kalkacak diyemiyor. Çünkü biz onlardan önce biliyoruz. Dünya da muhasebecileri, krizin başladığını ülkeleri yöneten ekonomi bakanlarından, ekonomistlerden önce öğrendiler. Neden? Çünkü bizim müşterilerimizin satış kabiliyetini, tahsilâtını, ödeme kabiliyetini, satışlardaki vadelerin kısalığını ve uzunluğunu, yaptığımız satışların potansiyel satış olarak örneğin, kredi kartlarının iniş ve çıkışlarını ilk görenleriz. Bir ülkede muhasebeciler bir konuda ses vermişlerse herkesin bu sese kulak vermesi gerekiyor. Nitekim dünya da kriz patlamadan önce muhasebeciler bunu fark etmiş, Fransa da Cumhurbaşkanı Sarkozy e bir rapor hazırlamak üzere IFAC ın eski başkanı bir çalışma başlatılmış, bu çalışma Avrupa Birliğine sunulan ve dünyaya yayılan bir rapor olmuştur. Türkiye de de çok büyük bir holdingimiz daha kriz patlamadan yönettiği, sahibi olduğu Türkiye nin en eski perakende şirketinin kredi kartları ile yaptığı satışların düştüğünü fark ettiği anda, bu şirketi elden çıkartmak için çalışmaları başlatmış ve daha kriz patlamadan bu şirketini çok karlı bir bedelle satmıştır. Bununda baktığımız zaman temel nedeni muhasebe olmuştur. Biz muhasebeciler biliyoruz ki yarın, öbür gün, 1 yıl sonra çözülmesi ile ilgili işaretler yok. Benim arkadaşlarla yaptığım konuşmalardan saptadığım makro ekonomiye ilişkin bir iki konuyu paylaşmak istiyorum. Bu söyleyeceğim fikirlerin sahibi benim burada bulunan ve bulunmayan meslektaşlarımın çeşitli zamanlarındaki şikâyetlerinin teorik yapılandırılmış sözcükleridir. Şu anda Türkiye de ve dünya da kısa vadede gezinen sermaye vardır. Buna bir başka adıyla kapitalizm dersek kumarhane kapitalizmi olur. Kriz sona erdi deneceği zaman biz muhasebeciler geçmişteki deneyimlerimize dayanarak uzun vadeli üretken kapitalizme geçildiğini anlayacağız. Türkiye de hep söyleniyor ya üretim yapmalıyız diye, dünya içinde aynı şey geçerli. Dünya da kapitalizmden etkilenmeyen ülke Çin dir. Çin inde en önemli özelliği de üretken kapitalizme geçmiş olmasıdır. Burada önemli bir başka gelişme var muhasebecilerin keşfettiği, yeni sermaye grupları oluşuyor. Türkiye de özellikle önümüzdeki günlerde ciddi bir şekilde bunları yaşayacağız. Enerjilerin özelleştirilmesinde, alt yapıda yaşayacağız. Nasıl iletişim dolayısıyla yeni sermaye grupları ile tanıştıysak, sermaye kutuplaşmalarıyla da karşı karşıya kalacağız. Bunları nasıl aşacağız, Türkiye bu krizden çok etkilendiği halde kamuoyunda neden hissetmedik? Bir kere huzurunuzda 3 kuruma teşekkür etmek istiyorum. Birinci kurum Türkiye de Ticaret Kanunu çıksın çıkmasın, büyük şirketlerimizin, krize sebep olacak kurumlarımızın, uyabileceği uluslar arası muhasebe standartlarına uyumlu muhasebe standartlarının varlığı çok önemli rol oynamıştır. Standartlar kurumunun krizi önleme açısından geçen sene eylül ekim ayın- 22
2 masum tu?rker:layout 1 4/28/11 11:52 AM Page 23 da finansal araçlar konusunda yaptığı düzenleme bile Türkiye de krizin bankaların batması, finansal kurumların devreden çıkması, sermaye piyasasının bazı kapılarını kapatmasını engellemiştir. Bu konuda diğer iki kurum, kuruldukları zaman muhasebe standartlarının oluşmasına kendi açılarından katkı verdikleri için, asıl önemlisi bu kriz sürecinde uluslar arası kurallara uyumlu ulusal kurallar geliştiren kurumlara hızla intibak eden karar almasıdır. Bunlardan bir tanesi SPK, diğeri BDDK dır. Örneğin geçen yıl bu aylarda BDDK düzenlenmiş finansal araçlarla ilgili derleme kararını vermeseydi, ben muhasebeci olarak söylüyorum, en az bir süre sonra bir ya da üç bankanın fonu alınma kararını vermek zorunda kalacaktık. Veya 4-5 gün önce finansal araçlarla çıkan yeni muhasebe standardını yalnız bugün değil, bu yılın başına yönelik bir düzenleme yapılmamış olsaydı yine güçlü bildiğimiz birçok finansal kurumun sıkıntıda olacağını biliyoruz. Bunu bir muhasebeci, denetçi olarak söylüyorum. Çünkü bizler bu işleri yapan arkadaşlarımızla yaptığımız konuşmalarda bu sıkıntının nasıl aşılacağı konusunda birlikte çalışıyoruz. Peki, bunu yapmak için Türkiye nin başka ne tür gelişmeleri var. TÜRMOB un 1994 yılından sonra hem muhasebe standartları hem denetim standartlarını oluşturma gayretleri ve şuanda TÜRMOB un denetim standartları kurulunun IFAC tarafından yayınlanmış uluslar arası standartlarının tıpkı basımını tercüme ederek meslektaşlarımızın önüne sunmasının büyük bir katkısı vardır. Kuşkusuz bu kurulun bizim köklü deneyimlerimizi de oluşturan ulusal standartlarla uyum çerçevesindeki çalışmalarında görev alan arkadaşlarımızın katkısı da özellikle yadsınamaz. Yaptığım açıklamada biz muhasebeciler üç ayrı grubu görüyoruz. Birisi kurallar önemlidir. İkincisi bu kuralları oluşturan kurumlar ve kurulların güvenirliği önemlidir. Üçüncüsü herkesin uyacağı prosedürler önemlidir. İşte muhasebe mesleğinin önemi de burada başlıyor. Kural var, belirleyen kurumlar var, prosedürler belirlenmiş, kim rol oynayacak? Kim bir yargı sahibi olarak bunları amaçlanan şekliyle üstlenecek. Hem muhasebenin yorumlamasındaki yargısı hem bunların güvenirliği konusunda, denetim aşamasından sonra mesleki yargıyı oluşturan bizler. Bizler birçok kurum ve kurulun yapmak istediklerini gerçekleştiren kişileriz. Allah göstermesin, bir gün bizim canımızı çok sıkanlar, biz greve gidiyoruz dersek, ülke ekonomisi durur, yalnız sermaye piyasasının işleyişi açısından fonların bankalara akışı açısından değil, gelir idaresi vergi toplayamaz. Bir gün olur mu bu? Bir gün olabilir. Çünkü yükselen sesimize yanıt verilmezse bir gün yaparız. Bunu niye söylüyorum dünya yeniden inşa ediliyor, bu yeni dünya inşa edilirken herkesin üstlendiği yeni bir rol var. Bu rol ya alınan kararları bekleyeceksin ya bu inşaatın yönlendirilmesinde söz sahibi olacaksın. Etkin olacaksın, edilgen değil. Bizim etkin olabilmemiz için de yetkileri ve kaynakları harekete geçirmemiz lazım. Bugünkü bu sempozyumda 15 yıllık bir serüven içinde 23
2 masum tu?rker:layout 1 4/28/11 11:52 AM Page 24 94 ten bu yana ciddi bir yeniliği ortaya koymuş, zaman zaman ufak gruplar halinde başka yerlerde toplanan gruplar, bugün artmış ve en önemlisi sayın başkanımızın sıraladığı konuları değerlendirdiğimiz zaman, yalnız fikri kaynaklarımızı devreye sokmuşuz. Üç konuya karşı bizim duyarlı olmamız lazım. Konjonktüre karşı, bilgi aktarımına karşı ve küresel konulara karşı. Çünkü bu küresel konulardan bir tanesi örneğin, iklim değişikliği aslında muhasebe mesleğini iklim yatırım açısından ele alırsak çok önemli bir ölçüde etkilemektedir. Değerli meslektaşlarım, peki, bizim bu arada yenidünya inşa edilirken duruşumuz ne? Yine çok arkadaşlarımla, son başkanlar kurulunda bir çok başkan arkadaşımızın ortaya koyduğu önerilerin özerk cümlesini sizinle paylaşmak istiyorum. Geleceği biçimlendirebilmek için güç ilişkilerini ve dengelerini iyi bilmemiz ve bu güç ilişkileri ve dengeleri içinde kendi gücümüzü ve etkinliğimizi ortaya koymalıyız. Yani bizim çeşitli yerlerde daha dar anlamda söylediğimiz tahsilat meselesi, denetim mesleğini bizim tarafımızdan düzenlenmesi, sınavlarım bizim tarafımızdan yapılması, biz rotasyon konusunda görüş sahibi olmalıyız gibi konular özetle, daha da diğer konuları koyduğumuz zaman sonuçta bu dünya biçimlendirilmesinde güç ve denge ilişkilerini iyi bilmeliyiz ve ona göre de gerekli zamanlamayı yaparak ortaya koymalıyız. Bu konuda baktığımız zaman bizim açımızdan aldığımız ve uzun süredir, ben genel başkan olmadan evvel, diğer genel başkanlarımızın zamanından bu yana gelen çeşitli odalarımızın yöneticilerinin faaliyetlerinin sonuç cümlesi şudur: Türkiye nin var olması, birlik ve bütünlüğünü sürdürebilmesi için gerekli ekonomik gücün sağlanabilmesi için biz muhasebeciler gerekli liderlik ve iş birliğini oluşturmak zorundayız. Gerekli liderliği ve işbirliğini oluşturmak bağlamında önemli çalışmalar yaptığımızı kısaca paylaşmak istiyorum ve bu başlıklarla sözlerime son vermek istiyorum. 1-TÜRMOB bünyesinde bağımsız denetim merkezi kurulmuştur. Bağımsız denetim merkezine bağlı olarak IFAC ın üye yükümlülüklerine uyumlu olarak kalite güvence merkezi oluşturulmaktadır. Sanıyorum önümüzdeki yıl içersinde bütün bürolarımızın kalite güvence merkezi çerçevesinde bu işlemleri yerine getireceklerini belirtmek istiyorum. 2-Bizim kendi bünyemizde ve bunun ilk adımını İstanbul da kurulan akademiyle atarak muhasebe mesleğinde uzmanlaşma adıyla atacağız. Başta adli muhasebecilik alanında olmak üzere çeşitli alanlarda ve sektörlerde uzman muhasebecilik sertifikasyonu başlayacaktır. Denetimli ilgili olarak önümüzdeki yılın başında denetim sınavları başlayacaktır. Bu sınavlar uluslar arası denetim standartlarının sekizincisine göre bize yükümlenmiş bir zorunluluktur. Zaten biz bunu yerine getirmezsek IFAC ın uygunluk denetiminde hepimizin ruhsatı askıya alınacaktır. Böyle bir riski asla göğüsleyemeyiz. Bunu yapacağız. Tabii arzu 24
2 masum tu?rker:layout 1 4/28/11 11:52 AM Page 25 edilen bir şey var, bu bizim vereceğimiz ve Türk Ticaret Kanunu nda da şimdiden kabul edilmiş haliyle geçerli olacak olan bu denetim lisansını şuanda devam edebilen sermaye piyasası mevzuatı içinde de değerlenip, kabul edilebilir olmasıdır. Bu konuda ben hep biliyorsunuz, BDDK Başkanlığını övdüm her zaman, ilk defa Sermaye Piyasası başkanımızın bu denetim sempozyumumuza katılması ve şuanda şifai olarak denetim lisansının doğrudur, sınavları bizim yapmamız konusunda bir çalışalım demesi bile önemlidir. Biliyorsunuz eylemden önce düşünce gelir. Düşünce bazında atılmış olan bu adım gelecek için önemlidir. Onun için değeli arkadaşlarım hep bu kürsülerde şikâyet ettiğimiz SPK başkanlığını lütfen alkışlayalım. Çünkü önemli bir derdi geride bırakacağız. Mesleğin bölünmeye ve paylaşılmaya tahammülü yoktur. Bölünüp paylaşıldığı zaman şuana kadar yaptıklarımızı gerçekleştiremeyeceğimiz en iyi bilen kişiyiz. Bu arada BDDK başkanımızı da bugünden sonra atmasını beklediğimiz bir adım için yapmadan alkışlamasını isteyelim. Bankalarımız özellikle mali analiz açısından denetim aramıyorlar. Gerekçeleri ne, canım müşteriye o kadar külfet yüklenir mi deniyor. Peki siz neden her şeyin parasını alıyorsunuz? Telefonun bile parasını alıyorsunuz. Size ne! O zaman bankalar kanunda verilmiş olan krediyi verirken denetim arama görevini önümüzdeki yıl gerçekleştirmeyen bankaların cezalandırılması olgusunu BDDK başkanımızdan bekliyoruz. Değerli konuklar, değerli başkanlar eğer yabancı ülkelerdeki yatırımcılar bizim bankalarımıza kredi verenler, verilen kredi risklerinin denetlenmediğini bilseler inanın vermezler ya da kredi maliyetleri artar. Ama ben bir şey daha söylemek istiyorum sayın BDDK başkanımıza, Basel i devreye koyduğunuz vakit Basel in koşullarını karşılayacak orduyu biraz sonra siz karşınızda göreceksiniz. Bu ordu fikir ordusudur, bilgi ordusudur, deneyim ve birikim ordusudur. 3-Bu konuda son söyleyeceğim şudur, biz olmazsak devlet vergi toplayamaz. Vergi düzeni salma olur. Kimi zaman salma vergiye başvurulduğunu biliyoruz. Ama şunu da belirtmek isterim ki, biz ülkesini seven insan boyutuna önem veren bir meslek grubuyuz. Çalışanıyla ast üst ilişkisi yapmadan aynı büroda arkadaşça çalışan tek meslek grubu, tek işveren grubuyuz. O nedenle biz Türkiye de şuanda vergi artışlarında önemli roller üstlendiğimizi belirtmek istiyorum. Eğer biz olmazsak herkes kurmak istediği para dünyasında, kayıt dışı dünyasında bol bol yüzer. Biz o dünyayı çocuklarımıza sürdürülür bir ülke, bir dünya bırakabilmek için devlete hizmet eden ciddi bir kamu görevi yapan ve kamu bilincini kendi içinde devlet yetkisi olmadan kullanan bir kesimiz. 25
2 masum tu?rker:layout 1 4/28/11 11:52 AM Page 26 Değerli arkadaşlar sizden biri olmak, sizin adınıza bunları söylemek, bence dünyanın en önemli görevidir. Sözlerime son verirken burada bulunan değerli konuklarımıza buradan teşekkür ederim. Bir duamı söylemek istiyorum, Allah size bir gün TÜRMOB un genel başkanı olarak hitap etmeyi nasip etsin. Bunu verdiğiniz için hepinize şükran borçluyum, saygılar sunuyorum. 26