İÇİNDEKİLER BÖLÜM - I Eleştirel Düşünme Nedir?... 1 Bazı Eleştirel Düşünme Tanımları... 1 Eleştirel Düşünmenin Bazı Göze Çarpan Özellikleri... 3 Eleştirel Düşünme Yansıtıcıdır... 3 Eleştirel Düşünme Standartları İçerir... 3 Eleştirel Düşünme Gerçekçidir... 3 Eleştirel Düşünme Mantıklı Olmayı Gerektirir... 4 Eleştirel Düşünmenin Üç Parçası... 5 Soruları Sorma... 6 Çözümlemek... 8 Sonuçlara İnanmak... 10 Eleştirel Düşünme Ne Değildir?... 13 Eleştirel Düşünme ve Negatiflik... 14 Eleştirel Düşünme ve Duygular... 15 Eleştirel Düşünmeye Yönelik Engeller... 18 Haber Kaynakları Temelinde Dünyanın Bir Resminin Oluşturulması... 18 Filmler, Televizyon, Reklam ve Dergiler Bazında Bir Dünya Resmi Oluşturmak... 20 Ya Hep Ya Hiç Düşüncesi (Siyah Ve Beyaz Düşüncesi), Bize Karşı Onlar Düşüncesi, Basmakalıpçılık... 21 iii
Korkular... 22 Eleştirel Düşünmekten Vazgeçiren Bazı Eğitimsel Uygulamalar... 22 Eleştirel Düşünmeyi Etkileyen Daha Derin ve Yaygın Engeller... 23 Benmerkezcilik... 23 Düşünmenin Gelişimsel Şekilleri... 25 Önceki Kararlar, Önceki Kişisel Deneyimler... 25 Eleştirel Düşünme İhtiyacımız Ne Kadar Derindir?... 27 Pratik Karar Verme Düzeyinde... 27 Anlamlılık Düzeyinde... 28 Kavramlar Düzeyinde... 28 Olayları Derinlemesine Düşünme Deneyimi... 30 Başlarken: İAÖ-R ile Açıklamak... 32 AİÖ-R nin Esnekliği... 35 Eleştirel Düşünme Şablonu... 37 BAZI SONUÇLAR... 40 Yazma Fikirleri... 40 Hikâyeni Anlat... 41 BÖLÜM 1 Alıştırmalar... 42 BÖLÜM - II Mantıklı Düşünmenin Bileşenleri... 49 Eleştirel Düşünmenin Okları ve Yayları... 49 Mantık Kurmanın Bileşenleri... 50 Amaç ( Hedefler, Amaçlar, İstenen Çıktılar, Niyet, İşlev)... 52 Konuyla Alakalı Soru (Problem, Başlık, Nokta K-A-S )... 53 Varsayımlar (Geçmiş Teorisi, Verilen ya da Alınan Nedir, Aksiyomlar)... 54 Uygulamalar ve Sonuçları (Sonradan Gelen, Bedeller ve Faydalar)... 56 Bilgi (Veri, Kanıt, Gözlemler)... 57 Kavramlar (Fikirleri Organize Etme, Kategoriler)... 59 iv
Sonuçlar, Yorumlar (Çıkarım, Çözümler, Varılan Kararlar)... 61 Bakış Açısı (Referans Kaynak, Perspektif)... 62 Alternatifler (Diğer İhtimaller, Seçenekler, Seçimler)... 64 Bağlam (Ortam, Geçmiş)... 66 Bir Görselleştirme... 67 Mantıklı Düşünmenin Üç Ek Bileşeni... 68 Sebepler... 68 İddialar (Yargılar)... 68 Hipotezler... 69 Yanıltıcı Bir Bileşen: Gerçekler... 70 Bileşenleri Kullanan Mantıklı Düşünmenin Bir Kısmı Nasıl Analiz Edilir? 71 Bileşenlerin Etrafında Dolaşmak: Analizin Temel Süreci... 71 Bileşenlerle Çalışmak: Bir Şeyin Mantığı... 72 Aynı Fikirde Olmadığınız Durumların Analizi... 74 Örnek: Evlenmenin Mantığı Hakkında Düşünmek... 75 Sürece Güvenmek... 80 BAZI SONUÇLAR... 81 Yazma Fikirleri... 82 Hikâyeni Anlat... 82 BÖLÜM 2 Alıştırmalar... 83 BÖLÜM - III Bir Alanda ve Disiplinde Eleştirel Düşünme Nedir?.... 90 Eleştirel Düşünmenin Bölümleri ve Tanımları: Bir Alana Uygulanmış Şekilde... 91 Biyolojik, Sosyolojik, Felsefi ve Müzikal Olarak Düşünmek... 96 Alanın veya Disiplinin Mantığı... 97 Bir Alan veya Disiplin Nedir?... 97 Bir Alanın Mantığı Kavramı... 98 Bir Alanın Mantığı Nelerden Oluşur?... 99 v
Yerbilimlerinin Mantığının Bir Analizi... 100 Bir Edebiyat Dersinin Mantığı... 101 Disiplinin Kelimelerini Öğrenme... 103 Bir Disiplinin Kelimeleriyle Düşünmek Ne Demektir?... 103 Temel ve Güçlü Kavramlar... 104 Temel ve Güçlü Kavramları Anlamak... 105 Mantıksal Bağlantıları Göstermek İçin Kavram Haritalarının Kullanılması... 109 Bir Bütün Olarak Dersin Merkezindeki Soru... 110 Kısa Bir Deneme: Sosyolojiye Giriş Dersinde Merkezi Bir Soruyla Düşünmek İçin Temel ve Güçlü Kavramların Kullanılması... 113 Disiplinin Bakış Açısı... 116 Bir Disiplinde Eleştirel Olarak Düşünmeye Karşı Engeller... 118 Geçmiş Hikâyeler, Geçmiş Mantık... 119 Okulla Alakalı Şeyler... 121 Disipline Güvenmek... 122 Aynı Fikirde Olmadığınızda... 127 BAZI SONUÇLAR... 127 Yazma Fikirleri... 128 Hikâyeni Anlat... 129 BÖLÜM 3-Alıştırmalar... 130 BÖLÜM - IV Eleştirel Düşünmenin Standartları... 137 Açıklık... 138 Tartışma... 139 Engeller: Net Olmak Konusunda Zor Olan Nedir?... 142 Nasıl Daha Net Olunur?... 142 Doğruluk... 143 Tartışma... 143 vi
Engeller: Doğru Olmakta ve Neyin Doğru Olduğunu Algılamakta Zor Olan Nedir?... 144 Nasıl Daha Doğru Hale Gelinir?... 145 Önem, Alaka... 146 Tartışma... 146 Engeller: Neyin Önemli Olduğuna Odaklanmada Ne Zordur?... 147 En Önemli Şeyin Ne Olduğuna Nasıl Odaklanılır?... 148 Yeterlilik... 148 Tartışma... 149 Engeller: Bir Şey Hakkında Yeterince Mantıklı Düşünürken Zor Olan Nedir?... 151 Olaylar Hakkında Yeterli Olarak Nasıl Düşünülür?... 151 Derinlik ve Genişlik... 152 Tartışma... 153 Engeller: Yeteri Kadar Derin ve Geniş Düşünmede Neler Engeldir? 155 Olayların Yüzeyinin Ötesine Nasıl Bakmalı, Daha Geniş Bir Perspektifi Nasıl Kazanmalı?... 156 Kesinlik... 156 Tartışma... 157 Engeller: Kesin Olmakta Zor Olan Nedir?... 157 Daha Kesin Bir Hale Nasıl Gelinir?... 158 Eleştirel Düşünme Standartlarını Anlamak ve İçselleştirmek... 158 Ek Eleştirel Düşünme Standartları... 158 Eleştirel Olmayan Düşünme Standartları... 159 Bileşen Döngüsü Etrafında Değerlendirmek... 161 Bir Parça Mantığın Değerlendirilmesinin Temel Süreci... 161 Eleştirel Okuma... 163 Okuma ve Önemlilik Standardı... 164 Bilgi İçin Okumak... 164 Keyif İçin Okumak... 164 Standartlar Kontrol Listesi... 164 Okuma ve Dinleme... 167 vii
BAZI SONUÇLAR... 167 Yazma Fikirleri... 168 Hikâyeni Anlat... 169 BÖLÜM 4- Alıştırmalar... 169 BÖLÜM - V Her Şeyi Bir Araya Getirmek: Eleştirel Düşünme Sorularını Cevaplamak... 175 Bir Disiplinde Eleştirel Düşünmenin Merkez Süreci... 176 Merkez Süreçten Daha Fazlasını Yapmak... 178 Merkez Süreçten Daha Azını Yapmak... 180 Resme Ne Kadar Uyuyorsunuz? Eleştirel Bir Düşünür Olmak... 181 Eleştirel Düşünme Karakter Özellikleri... 183 Önemli Eleştirel Düşünme Sorularıyla Düşünmek... 184 Nasıl Başlanır: Bir Adım Geri Giderek Başlayın... 185 Sorular Hakkında Eleştirel Olarak Düşünmek... 186 S: Soruya Bakmak... 189 B: Bileşenleri Kullanarak Düşünmek... 192 S: Standartları Kullanmak... 194 D: Disiplin Bakımından Düşünmek... 194 Eleştirel Yazma: Bir Yazı Yazarken Merkez Süreci Kullanmak... 198 Eleştirel Düşünme İşi... 204 BAZI SONUÇLAR... 205 Yazma Fikirleri... 206 Hikâyeni Anlat... 207 BÖLÜM 5- Alıştırmalar... 207 Yıldızlı Alıştırmaların Cevapları... 214 Her Bölüme Yönelik Notlar ve Yararlanılan Kaynaklar... 225 İNDEKS... 230 viii