1 Bilişsel Psikolojiye Giriş 1

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "1 Bilişsel Psikolojiye Giriş 1"

Turgay Aygün
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İÇİNDEKİLER Ön söz xiv Teşekkürler xvii 1 Bilişsel Psikolojiye Giriş 1 Kısa Tarih 1 Çağrısımsal (İlişkisel) Dönem 1 Bilişsel Dönem 5 Eğitimde Bilişsel Konular 5 Bir Örnek 9 Özet 11 Önerilen Kaynaklar 12 KISIM 1 Bilgi İşleme Teorisi 2 Duyusal, Kısa Süreli ve İşleyen Bellek 13 Modal Modeli 14 Duyusal Bellek ve Algı 17 Duyusal Kayıt 17 Bilgi ve Bağlamın Algıdaki Rolü 20 Dikkat 22 Otomatik İşlemler 23 Duyusal Bellek İşlemlerinin Özeti 24 Kısa Süreli ve İşleyen Bellek 24 Kapasite ve Süre 24 Bilgiye Erişim 25 İşleyen Bellek 26 İşleyen Bellek ve Öğrenme 28 Bilişsel Sinir Bilim ve İşleyen Bellek 29 Sinirsel Seviye 30 Kabuksal Seviye 31 İşleyen Bellek İşlevleri İçin Sinirsel Kanıtlar 32 vii

2 viii içindekiler İşleyen Belleğin Değerlendirilmesi 32 Öğretim İçin Çıkarımlar: Dikkati Yönlendirme ve Yönetme 33 Özet 35 Önerilen Kaynaklar 36 3 Uzun Süreli Bellek: Yapılar ve Modeller 37 Uzun Süreli Belleğin Genel Çerçevesi 38 Anlamsal ve Anısal Bellek 39 Örtülü Bellek: Hatırlamaksızın Kalıcılık 40 Bilişin Yapı Taşları 42 Kavramlar 43 Önermeler 46 Şemalar 48 Üretimler 51 Replikler 52 Uzun Süreli Belleğin Bir Diğer Boyutu: Sözel ve Görsel Temsil 52 Bellek Modellerinin Gelişimi 54 Ağ Modelleri 55 DUK Modeli 56 Bağlantıcı Model 58 Üç Model Tipinin Karşılaştırılması 61 Uzun Süreli Belleğin İşlevlerinin Değerlendirilmesi 61 Öğretim İçin Öneriler 62 Özet 64 Önerilen Kaynaklar 64 4 Kodlama İşlemleri 65 Basit Bilgilerin Kodlanması 66 Arabuluculuk 67 Görsellik 68 Anımsatıcılar 69 Karmaşık Bilgilerin Kodlanması 73 Önceki Bilgileri Etkinleştirme 74 Yönlendirilen Sorgulama 75

3 içindekiler ix İşlem Seviyesi 75 Kodlama İşlemlerinin Özeti 78 Üst Biliş: Düşünme Üzerine Düşünme 79 Üst Bilişsel İşlemler Üzerine Yapılan Araştırmalar 80 Strateji Öğretimi Üzerine Yapılan Araştırmalar 82 İyi Bir Strateji Kullanıcısı Olmak 83 Değerlendirme ve Kodlama 84 Öğretim İçin Öneriler 85 Özet 88 Önerilen Kaynaklar 89 5 Bilgiyi Geri Getirme Süreçleri 90 Kodlama Özgünlüğü 91 Tanıma ve Hatırlama 95 Yeniden Oluşturma 97 Özgün Olayları Hatırlama 100 Yeniden Öğrenme 101 Değerlendirme ve Geri Getirme: Geri Getirme Çalışması Olarak Sınav 103 Öğretim İçin Öneriler 104 Özet 106 Önerilen Kaynaklar 106 KISIM 2 İnançlar ve Biliş 6 Kendi (Öz) Hakkındaki İnançlar 107 Bandura nın Sosyal Bilişsel Öğrenme Teorisi 107 Doğrudan ve Dolaylı Öğrenme 108 Öz Yeterlik 109 Okul, Öğretmen ve Öğrenci Öz Yeterliği Üzerine Araştırmalar 110 Modelleme 113 Öz Düzenleyici Öğrenme Teorisi 114 Öğretim İçin Öneriler: Öz Yeterliği Geliştirme 115

4 x içindekiler Yükleme Teorisi 116 Yükleme Süreci 117 Sınıftaki Yüklemeler 119 Yüklemenin Yeniden Eğitimi 120 Öğretime İçin Öneriler: Öğrenci Yüklemelerini Geliştirme 121 Otonomi ve Kontrol 122 Sınıftaki Kontrol 123 Öğretim İçin Öneriler: Öğrenci Otonomisini Arttırma 130 İnançları Ölçme 131 Özet 132 Önerilen Kaynaklar Zekâ ve Bilgi ile İlgili İnançlar 134 Örtük İnançları Anlamak 134 Zekâ Hakkındaki İnançlar 136 Sınıftaki Davranış Sınırları 139 Zekâ Değiştirilebilir mi? 140 Uyarlanabilir Hedefleri Geliştirici Kurallar 140 Bilgi Hakkındaki İnançlar 141 Öğretmenlerin Epistemolojik İnançları 144 Yansıtıcı Düşünce 145 Yansıtıcı Düşünce Basamakları 147 Yansıtıcı Düşünce ve Eğitim 149 Eğitim ve Düşünme 150 Bilgi Hakkındaki İnançlar-Özet 152 Beklenti ve Davranış Değişikliği 152 Değişen İnançlar 153 Öğretmen İnançları 154 Öğretim İçin Öneriler 156 Psikolojik Değerlendirmeler ve Teori Değişimi 157 Özet 158 Önerilen Kaynaklar 159

5 içindekiler xi KISIM 3 Bilişsel Gelişimi Arttırma 8 Problem Çözme ve Eleştirel Düşünme 160 Problem Çözmede Tarihsel Perspektifler 161 Psikologlar: Throndike, Dewey ve Gestalt 161 Problem Çözmede Çağdaş yaklaşımlar 162 Problem Çözmede Uzman Bilgisi 168 Alan Bilgisi 168 Bilişsel Alanda Alan Bilgisinin Bir Örneği 169 Genel Bilgi 170 Alan Bilgisi ve Uzmanlık 171 Uzman Performansının Yedi Özelliği 171 Uzmanlığın Gizli Bazı Tuzakları 173 Tasarlanmış Uygulamanın Rolü 174 Sorun Çözme Aktarımı 175 Öğretim İçin Öneriler: Problem Çözmenin Geliştirilmesi 176 Eleştirel Düşünme 178 Eleştirel Düşünmenin Bir Tanımına Doğru 178 Eleştirel Düşünmede Bileşen Yetenekler 179 Zekâ Eleştirel Düşünmeyi Sınırlar mı? 181 Bir Eleştirel Düşünme Becerileri Programını Planlama 184 Bağımsız Programların Örnekleri 187 Bilgeliği Öğretmek 188 Problem Çözümünün Değerlendirilmesi 189 Özet 190 Önerilen Kaynaklar Bilişsel Gelişim İçin Sınıf Senaryoları 192 Yapılandırmacılık: Öğrenenin Bilginin Yapılandırılmasında ve Transferindeki Rolü 193 Yapılandırmacılığın Türleri: Derinlemesine Bakış 195 Vygotsky nin Diyalektik Yapılandırmacılığı 196 Sosyal Biliş: Bilginin Yapılanmasında Sosyal Faktörler 198 Rogoff un Düşünmede Çıraklık Modeli 198 Schön ün Yansıtıcı Uygulayıcı Modeli 200 Bilginin İnşa Edilmesinde Sınıftaki İletişimin Rolü 202 Daha Yansıtıcı Bir Sınıfa Doğru 204

6 xii içindekiler Sınıftaki İletişimin Bilginin İnşa Edilmesinde Kullanılması 206 Öğrenmede Bir Araç Olarak Birlikte Çalışma 208 Yansıtıcı Uygulamanın Ölçülmesi 209 Öğretim İçin Öneriler: Yansıtıcı Sınıfın Portresi 210 Özet 213 Önerilen Kaynaklar Bilişsel Gelişim İçin Teknolojik Kaynaklar 215 Öğrenciler Teknolojiyi Nasıl Kullanabilirler? 217 Bilişsel Yük Kuramı ve Çoklu Ortam Tasarımı 221 Dört Bileşenli Öğretim Tasarım Modeli (4C/ID) ve Karmaşık Bilgi Geliştirme 224 4C/ID Modelinin Özeti 227 Üst Bilişsel Gelişim İçin Teknolojik Destekler 227 Bilgisayar Destekli İş Birlikçi Öğrenme 228 Jasper Woodbury Dizisi Maceraları 229 CSILE/Bilgi Formu: Bilgi İnşasına İş Birliği Yaklaşımı 230 Teknoloji ve Değerlendirme 231 Öğretim İçin Öneriler 233 Özet 234 Önerilen Kaynaklar 235 KISIM 4 Sınıfta Biliş 11 Okumayı Öğrenme 236 Dil Gelişiminde Okuryazarlığın Temelleri 237 Dilin Boyutları 237 Okumaya Yönelik Dil Bilimsel Önceliklerin Özeti 242 Okumayı Öğrenmenin Bilişsel Ön Koşulları 244 Genel Kültür Bilgisi 244 Kısa ve Uzun Süreli Bellek Kapasiteleri 245 Dikkat 246 Okumaya Yönelik Bilişsel Önceliklerin Özeti 246

7 içindekiler xiii Okumaya Geçiş 247 Ön Alfabetik Safha 247 Kısmi Alfabetik Safha Okuyucuları 248 Tam Alfabetik Safha Okuyucuları 248 Pekişen Safha Okuyucuları 248 Çözümleme ve Okumaya Başlama 249 Okumayı Öğretme Yöntemleri 250 İlk Okuryazarlık Öğretiminin Özeti 253 İlk Okuma Gelişiminin Değerlendirilmesi 253 İlk Okuryazarlık Öğretimine Yönelik Öneriler 255 Okuma Zorlukları Üzerine Bir Yorum 256 Okuma Telafisi: Okuma Zorluklarına Yönelik Bir Yaklaşım 257 Özet 258 Önerilen Kaynaklar Öğrenmek İçin Okuma 260 Okuduğunu Anlamanın İlk Modelleri 261 Gough un Veri Güdümlü Modeli 261 Goodman ın Kavramsal Güdümlü Modeli 262 Okuduğunu Anlamanın Güncel Modelleri 263 Kintsch in Yapı-Bütünleşme Modeli 264 Oluşturmacı Modeller 266 Güncel Okuma Modellerinin Ortak Varsayımları 267 Güncel Okuma Modellerinin Özeti 267 Okuma ve Öğretim Yoluyla Kelime Dağarcığını Geliştirme 268 Doğrudan Kelime Öğretimi Üzerine Bir Görüş 269 Kelime Bilgisi: Bir Kelimeyi Bilmek Ne Anlama Geliyor 270 Bağlamsal Kelime Bilgisine Karşı Tanımsal Kelime Bilgisi 271 Öğrencilerin Kelime Dağarcıklarını Geliştirmelerine Yardım Etme 272 Okuma Yoluyla Örgütlü Bilgi Oluşturma 273 Ön Düzenleyiciler 273 Metin Belirtkeleri 274 Yerleştirilen Sorular 275 Anlamayı Artırmak İçin Kullanılan Soruların Ek Kullanımları 277 Okuma Becerileri Geliştirme: Okuma Stratejileri 278 Karşılıklı Öğretim 278 Soru Cevap İlişkileri (SCİ) 279

8 xiv içindekiler Etkileşimsel Stratejiler Öğretimi (ESÖ) 280 Kavram Odaklı Okuma Öğretimi (KOOÖ) 281 Okuduğunu Anlamayı Değerlendirme 282 Okuduğunu Anlamayı Değerlendirmeye Yönelik İki Alternatif Yaklaşım 283 Öğretim İçin Öneriler 284 Özet 286 Önerilen Kaynaklar Yazma 288 Bir Bilişsel Yazma Modeli 289 Faaliyet Ortamı 289 Uzun Süreli Bellek 291 İşleyen Bellek 291 Yazma Modelinin Bir Örneği 293 Yazmada Bireysel Farklılıklar 295 Bilgiyi İşleme Farklılıkları 295 Fikir Üretme Farklılıkları 296 Planlama Farklılıkları 297 Düzenlemede Farklılıklar 298 Öğrencilerin Yazılarını Geliştirme 299 Yazma İçin Bir İçerik Oluşturmak: Okuryazar Topluluk 299 Okuryazar Topluluktaki Etkileşimler 300 Öz Düzenlemeli Strateji Gelişimi 302 Yazmayı Değerlendirme 303 Öğretim İçin Öneriler: Yazma İşleminin Teşvik Edilmesi ve Yazma Becerilerinin Oluşturulması 305 Son Bir Not: Yaratıcı Yazma 309 Özet 310 Önerilen Kaynaklar Matematiğe Yönelik Bilişsel Yaklaşımlar 311 Bilgi Birikimi Edinimi 313 Aritmetik Problem Çözme 314 Hatalar ın Bize Öğretebilecekleri 315 Problem Tipolojileri 315

9 içindekiler xv Dil: Başka Bir Etken 318 Metni Anlama ve Aritmetik Problem Çözme 318 Cebirde Problem Çözme 322 Cebir Hatalarını Şemalar Açısından Açıklamak 323 Sözlü Problemlerden Denklemler Oluşturmada Genel Hatalar 324 Sözlü Cebir Problemleri Denklemlerden Her Zaman Daha mı Zordur? 325 Cebir ve Aritmetik: Yapay Bir Ayrım mı? 327 Matematikte Öz Yeterliliğin Değerlendirilmesi 328 Bilişsel Psikoloji ve Matematik Öğretimi 330 Öğretim İçin Öneriler 331 Özet 333 Önerilen Kaynaklar Fen Bilimlerinde Bilişsel Yaklaşımlar 335 Naif Fen Bilimleri Kavramları 337 Naif İnançlarla Yüzleşmek 339 Naif İnançları Değiştirmek İçin Bir Model 340 Fen Bilimlerinde Uzman-Acemi Farklılıkları 342 Problem Çözme Alanındaki Farklılıklar 342 Teorileri Anlama Üzerindeki Farklılıklar 344 Fen Bilimleri Öğretimi İçin Bir Model 345 Sorgulamaya Dayalı Öğretim 346 Öğrenme ve Kavramsal Değişim Stratejileri 347 Öğretim Stratejileri 349 Entegre Edilmiş Fen Bilimleri Öğretimine Odaklanma 350 Öğretmen Gelişimini Destekleme 351 Etkili Öğretimin Yararları 352 Bilimsel Başarı Modeli 353 Fen Bilgisi Öğrenimini Değerlendirme 355 Öğretim İçin Öneriler 356 Özet 358 Önerilen Kaynaklar 359 Terimler Sözlüğü 360 Kaynaklar 371 İsim Dizini 417 Kavram Dizini 429

Benzer belgeler

Özet İçerik. Sözlük 517. Kaynakça 530. Yazar Adları Dizini 566. Dizin 573

Özet İçerik. Sözlük 517. Kaynakça 530. Yazar Adları Dizini 566. Dizin 573 Özet İçerik 1 Öğrenme: Giriş, Sorunlar ve Tarihsel Bakış Açıları 1 2 Koşullanma Teorileri 27 3 Sosyal Bilişsel Teori 77 4 Bilişsel Bilgi İşlem Teorisi 130 5 Bilişsel Öğrenme İşlemleri 183 6 Yapılandırmacı