Özet İçindekiler Önsöz KISIM I Bölüm 1 FİNANSAL YÖNETİME GİRİŞ Finansal Yönetimin Gözden Geçirilmesi, Amortismanlar, Vergiler, Faiz ve Paranın Zaman Değeri Bölüm 2 Bölüm 3 Bölüm 4 Finansal Tablolar ve Nakit Akımları Finansal Tabloların Analizi Finansal Tahminleme, Plânlama ve Bütçeleme KISIM II Bölüm 5 Bölüm 6 Bölüm 7 FİNANSAL VARLIKLARIN DEĞERLEMESİ Risk- Getiri İlişkileri ve Portföy Teorisi Tahviller ve Tahvillerin Değerlemesi Hisse Senetlerinin Değerlemesi KISIM III Bölüm 8 Bölüm 9 Bölüm 10 UZUN VADELİ YATIRIM KARARLARI Sermaye Bütçesi, Nakit Akımı Prensipleri ve Değerleme Metotları Sermaye Bütçesinde Risk ve Risk Analizi Sermaye Maliyeti
vi Osman OKKA KISIM IV Bölüm 11 Bölüm 12 UZUN DÖNEMLİ FİNANSAL KARARLAR Kaldıraç ve Sermaye Yapısı Politikası Temettü Politikası ve Dâhili Finanslama KISIM V Bölüm 13 Bölüm 14 Bölüm 15 KISA DÖNEMLİ FİNANSAL KARARLAR İşletme (Çalışma) Sermayesi Yönetimi ve Kısa Vadeli Finansman Kaynakları Nakit ve Pazarlanabilir Menkul Değerlerin Yönetimi Ticari Alacakların ve Stokların Yönetimi KISIM VI Bölüm 16 Bölüm 17 Bölüm 18 Bölüm 19 Bölüm 20 Bölüm 21 Bölüm 22 FİNANSAL YÖNETİMDE ÖZEL KONULAR Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar ve Kiralama (Leasing) Yöntemi Öz Sermaye ile Finansman ve Anonim Şirketlerin Halka Açılması Firmaların Finanslama Stratejileri ve Melez Fon Kaynakları Borç Yönetimi ve Türev Ürünleri Firmalarda Büyüme, Birleşmeler, Satın Almalar, Holding Şirketler Firmalarda Başarısızlık Olayı ve Finansal Krizler Uluslararası Finansman Tablolar Kaynaklar
İçindekiler Ön Söz, vii KISIM 1 FİNANSAL YÖNETİME GİRİŞ BÖLÜM 1 Finansal Yönetimin Gözden Geçirilmesi, Amortismanlar, Vergiler, Faiz ve Paranın Zaman Değeri 3-44 I. Finansman ve Finansal Çevre, 4 Finansal Yönetimin Amaçları, 5; Finansal Yöneticinin Firmadaki Rolü, 8; Acente (Vekâlet) Sorunu, 9; Finansal Kararlarda Risk-Getiri Dengesi, 12; İşletmelerin Hukuki Yapıları, 12; Finansal Kurumlar ve Pazarlar, 14 II. Amortismanlar, 15 III. Firmanın Vergi Yapısı, 18 Gelir Vergisi Oranları, 18; Kurumlar Vergisi, 19; Sermaye Kazançları, 19 IV. Faiz ve İstenen (Beklenen) Getiri Oranı, 20 V. Paranın Zaman Değeri, 22 Gelecekteki Değer (GD veya F), 22; Bugünkü Değer (BD veya P), 22; Nakit Akımlarının Yeknesak Seri Değeri (Anüite), 25 Sorular, 28 Çözümlü Problemler, 29 Karışık Problemler, 40
vi Osman OKKA BÖLÜM 2 Finansal Tablolar ve Nakit Akımları 45-91 I. Bilânço, 46 Bilânçoyla İlgili Önemli Eşitlikler, 47; Net İşletme Sermayesi, 50; Bilânçonun Sınırları, 50 II. Gelir Tablosu, 51 Gelir Tablosunun Sınırları, 53 III. Fon Akım Tablosu, 53 IV. Nakit Akım Tablosu, 55 V. Kâr Dağıtım Tablosu, 59 Sorular, 60 Çözümlü Problemler, 61 Karışık Problemler, 79 BÖLÜM 3 Finansal Tabloların Analizi 93-159 I. Dikey Analiz, 97 II. Yatay Analiz, 102 III. Oran (Rasyo) Analizi, 104 Likidite Oranları, 1005; Aktivite Oranları (Devir Hızı Oranları), 106; Finansal Yapı ile İlgili Oranlar (Finansal Kaldıraç Oranları), 109; Sabit Yükümlülükleri Karşılama Oranları (Karşılama Oranları), 111; Kârlılık Oranları, 112; Büyüme Oranları, Satışların Yüzdesi Oranları, Pazar Değeri Oranları, 113; DuPont Analizi, 114 III. Finansal Oranların Yorumlanması, 116 IV. Trend Analizi, 118 V. Finansal Yapıyı Güçlendirici Önlemler, 119 Oran Analizinin Sınırları, 120; Analizde Rakamların Ötesini Görmek, 120 VI. Oranlardan Erken Uyarı Göstergesi Olarak Yararlanma, 121 Altman Modeli, 122 Sorular, 123 Çözümlü Problemler, 124 Karışık Problemler, 149
Analitik Finansal Yönetim vii BÖLÜM 4 Finansal Tahminleme, Planlama ve Bütçeleme 161-216 I. Finansal Tahminleme, 162 II. Finansal Planlama, 163 Nakit Planlaması: Nakit Bütçesi, 165; Proforma Finansal Tablolar, 168 Sorular, 185 Çözümlü Problemler, 187 Karışık Problemler, 208
viii Osman OKKA KISIM 2 FİNANSAL VARLIKLARIN DEĞERLEMESİ BÖLÜM 5 Risk Getiri İlişkileri ve Portföy Teorisi 219-268 I. Bir Varlığa Ait Risk, 224 Duyarlılık Analizi, 224; Olasılık Dağılımı, 224; Riskin Ölçülmesi, 226 II. Portföy Riski, 228 Portföyün Beklenen Getiri Oranı, 228; Portföyün Riski, 229; Risk ve Getiri: Sermaye Varlıklarını Fiyatlama Modeli (CAPM), 232 III. Risk Çeşitleri, 233 Beta (β) Katsayısı, 235; CAPM Modelinin Eşitliği, 240; Arbitraj Fiyatlama Teorisi (AFT), 243 Sorular, 245 Çözümlü Problemler, 247 Karışık Problemler, 261 BÖLÜM 6 Tahviller ve Tahvillerin Değerlemesi 269-298 I. Tahviller ve Tahvil Türleri, 270 II. Tahvillerin Özellikleri ve Terminolojisi, 274 III. Tahvil Değerlemesi, 277 Faizler Altı Ayda Bir Ödenirse Tahvil Değerlemesi, 278; Sıfır Kuponlu (Kuponsuz) Tahvillerin Değerlemesi, 279; Tahvil Getiri Oranlarının Tahmini: Vadeye Kadar Getiri, 279; Tahvil ile İlgili Riskler, 280; Tahvil Değerlemesinde Beş Önemli İlişki, 285 Sorular, 286 Çözümlü Problemler, 287 Karışık Problemler, 296
Analitik Finansal Yönetim ix BÖLÜM 7 Hisse Senetlerinin Değerlemesi 299-325 I. İmtiyazlı Hisse Senetlerinin Değerlemesi, 301 II. (Adi) Hisse Senetlerinin Değerlemesi, 303 Hisse Senedi Değerlemesi: Bir Dönemlik Elde Bulundurma, 304; Hisse Senedi Değerlemesi: Birden çok Dönem Elde Bulundurma, 304; Hisse Senedi Değerlemesiyle İlgili Özel Durumlar, 305; Temettü Dağıtmayan Firmalar ve Hisse Senetleri, 308; Beklenen Getiri Oranı, 308; Hisse Senetlerinin Fiyat-Kazanç Oranı (F/K), 309 Sorular, 311 Çözümlü Problemler, 312 Karışık Problemler, 319 Sermaye Pazarı Etkinliği Konusunda Ek Bilgi, 323 KISIM 3 UZUN VADELİ YATIRIM KARARLARI BÖLÜM 8 Sermaye Bütçesi, Nakit Akımı Prensipleri ve Değerleme Metotları 329-384 I. Sermaye Harcaması ve Nakit Akımları, 330 Sermaye Harcamalarının Sebepleri, 331; Sermaye Harcamalarındaki Süreç, 332; Yatırım Projeleriyle İlgili Önemli Kavramlar, 333; Yatırımın Nakit Girişlerinin Hesaplanması, 338; Ek (incremental) Nakit Akımlarının Hesaplanması, 343 II. Yatırım Projesini Değerleme Metotları, 344 Net Bugünkü Değer Metodu (NBD), 345; Net Gelecekteki Değer Metodu (NGD), 346; Yıllık Eşdeğer Net Hâsıla Metodu (YENH), 347; NBD, NGD ve YENH ile İlgili Özel Durumlar, 347; İç Kârlılık Oranı Metodu (İKO), 350; Kârlılık İndeksi Metodu (KI), 353; Geri Ödeme Süresi Metodu (GÖS), 354; Rantabilite (kârlılık) Oranı Metodu (RO), 356; Sermaye Bütçesi Metotları Üzerine Bazı Düşünceler, 357 Sorular, 359 Çözümlü Problemler, 361 Karışık Problemler, 378
x Osman OKKA BÖLÜM 9 Sermaye Bütçesinde Risk ve Risk Analizi 385-425 I. Riskle İlgili Davranışsal Yaklaşımlar, 385 Risk ve Nakit Girişleri, 386; Duyarlılık ve Senaryo Analizi, 386; Simülasyon, 387; Uluslararası risk Düşünceleri, 388 II. Risk-Düzeltme Teknikleri, 388 Belirlilik Eşitliği Yöntemi, 388; Riske Göre İskonto Oranının Düzeltilmesi Yöntemi, 390 III. Riskin Analizinde Olasılık Yaklaşımı Yöntemi, 391 Olasılık Yaklaşımı Yöntemi, 391; Karar Ağacı Yöntemi, 395 IV. Riskin Analizinde Diğer Yöntemler, 396 Proje Riskine Karşı Portföy Riski, 396; Sübjektif Risk Yaklaşımı Metodu, 396; Net Bugünkü Değer-Geri Ödeme Süresi Metodu, 396 V. Enflasyon ve Proje Riski, 397 Sorular, 398 Çözülmüş Problemler, 399 Karışık Problemler, 417 BÖLÜM 10 Sermaye Maliyeti 427-462 I. Borçların Maliyeti, 429 Kısa Vadeli Borçların Maliyeti (k b ), 429; Uzun Vadeli Borçların Maliyeti (k b ), 431; İmtiyazlı Hisse Senetlerinin Maliyeti, 432 II. (Adî) Hisse Senetlerinin Maliyeti, 433 Temettü Değerleme Modeli (Gordon Modeli), 434; Sermaye Varlıklarını Değerleme Modeli (CAPM) modeli, 435; Tahvil Getirisi Artı Risk Primi Modeli, 436; Gordon ve CAPM Modellerinin Karşılaştırılması, 436; Dağıtılmayan Kârların Maliyeti, 437; Amortismanların Maliyeti, 437; Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyeti (k a ), 437; Marjinal Maliyet ve Yatırım Kararları, 440; Sermaye Maliyetinin Hesaplanmasında Doğan Bazı Önemli Problemler, 443 Sorular, 445 Çözümlü Problemler, 446 Karışık Problemler, 457
Analitik Finansal Yönetim xi KISIM 4 UZUN DÖNEMLİ FİNANSAL KARARLAR BÖLÜM 11 Kaldıraç ve Sermaye Yapısı Politikası 465-530 I. Kaldıraç, 469 Başa Baş Noktası Analizleri, 470; Faaliyet (İşletme) Kaldıracı, 474; Finansal Kaldıraç, 476; Bileşik Kaldıraç, 477 II. Firmanın Sermaye Yapısı, 478 Sermaye Yapısı Teorisi, 479; Hedef Sermaye Yapısı ve Fonlama Hiyerarşisi (Pecking Order) Teorisi, 491; Hedef Sermaye Yapısı İçin Nazara Alınması Gereken Önemli Faktörler, 493; Bir Firmanın Borç/Öz Sermaye Oranını Belirlemek İçin Yaklaşımlar, 495 Sorular, 500 Çözümlü Problemler, 501 Karışık Problemler, 522 BÖLÜM 12 Temettü Politikası ve Dahili Finanslama 531-577 I. Firmalarda Temettü Politikaları, 533 Temettü Ödeme Şekilleri, 535; Temettü Ödeme Politikaları, 538; Temettü Politikasını Belirleyen Faktörler, 541; Temettü Dağıtılmasıyla İlgili Kısıtlamalar,543 II. Temettü Politikası Önemli midir ve Firmanın Pazar Değerini Yani Hisse Senetlerinin Pazar Değerini Etkiler mi? 544 Temettü, Firmanın Hisse Senetlerinin Pazar Değerini Etkilemez, 545; Yüksek Miktarda Temettü Ödenmesi Firmanın Hisse Senetlerinin Pazar Değerini Yükseltir, 548; Düşük Miktarda Temettü Ödenmesi Firmanın Hisse Senetlerinin Pazar Değerini Yükseltir, 548; Temettü Politikası Üzerinde Biraz Daha Durmak, 549 Sorular, 554 Çözümlü Problemler, 555 Karışık Problemler, 570
xii Osman OKKA KISIM 5 KISA DÖNEMLİ FİNANSAL KARARLAR BÖLÜM 13 İşletme (Çalışma) Sermayesi Yönetimi ve Kısa Vadeli Finansman Kaynakları 581-626 I. İşletme Sermayesi Yönetimi, 581 Net İşletme Sermayesi, 583; Kârlılık ve Risk Arasındaki Denge, 584; Net İşletme Sermayesi Stratejisi, 585 II. Kısa Vadeli Finanslama, 590 Spontane (Kendiliğinden) Oluşan Kısa Vadeli Fonlar, 590; Güvencesiz (Teminatsız) Kısa Vadeli Borçlar, 593; Güvenceli (Teminatlı) Kısa Vadeli Borçlar, 600; Faktöring (Factoring) (Alacak Hakkının Satışı), 602; Stokların Finansmanı, 604 Sorular, 606 Çözümlü Problemler, 607 Karışık Problemler, 621 BÖLÜM 14 Nakit ve Pazarlanabilir Menkul Değerlerin Yönetimi 627-656 I. Nakdin Etkin Yönetimi, 630 Faaliyet Süreci, 630; Nakit Devir Süreci ve Yönetimi, 630; Nakdin kullanılması, 632; Nakit Yönetim Teknikleri, 633; Uluslararası Nakit Yönetimi, 634 II. Pazarlanabilir Menkul Değerler, 635 III. Optimum Nakit Bulundurulmasında Kullanılan Karar (Dönüşüm) Modelleri, 637 Baumol Modeli, 638; Miller-Orr Modeli, 640; Nakit Yönetiminde Etkinliği Artırıcı Tedbirler, 641 Sorular, 644 Çözümlü Problemler, 645 Karışık Problemler, 653
Analitik Finansal Yönetim xiii BÖLÜM 15 Ticari Alacakların ve Stokların Yönetimi 657-698 I. Alacakların Yönetimi, 658 Alacak Hesaplarının Tutarı, 658; Kredi Yönetimi, 659 II. Stokların Yönetimi, 670 Firmalarda Stok Yetersizliğinin Sonuçları, 670; Stok çeşitleri, 671; Stok Tutmayla İlgili Giderler, 671; Stok Yönetim Teknikleri, 673 Sorular, 680 Çözümlü Problemler, 681 Karışık Problemler, 693
xiv Osman OKKA KISIM 6 FİNANSAL YÖNETİMDE ÖZEL KONULAR BÖLÜM 16 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar ve Kiralama (Leasing) Yöntemi 701-748 I. Uzun Vadeli Banka Kredileri, 702 Uzun Vadeli Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi, 706; Uzun Vadeli Kredi Kullanılmasının Sakıncalı Yönleri, 707 II. İpotek Karşılığı Sigorta Şirketlerinden vb. Sağlanan Uzun Vadeli Krediler, 708 III. Tahvil İhracı, 708 Tahvil Faizi ve Önemi, 709; Sözleşmede Yer Alan Özel Şartlar, 710; Tahvil İhraç Tavanı (Limiti), 711; Tahvillerin Geri Alınması ve Yeniden Tahvil İhracı, 712; Borç (Tahvil) İtfa Fonu, 716 IV. Kiralama (Leasing), 716 Faaliyet Kiralaması, 717; Finansal Kiralama, 718; Kiralamayla İlgili Alternatifler, 719; Kira sözleşmesinde Yer Alan Hükümler, 720; Kiralama ve Satın Alma Kararlarının Mukayesesi, 720; Kiralamanın Firmanın Gelecekteki Finansman Politikasına Etkisi, 722; Finansal Kiralamanın Avantajları ve Dezavantajları, 723 V. Forfaiting, 724 VI. Euro Krediler, 726 VII. Diğer Uzun Vadeli Krediler, 727 Sorular, 728 Çözümlü Problemler, 729 Karışık Problemler, 744
Analitik Finansal Yönetim xv BÖLÜM 17 Öz Sermaye ile Finansman ve Anonim Şirketlerin Halka Açılması 749-793 I. Hisse Senedi İhracı Suretiyle Finansman, 753 Hisse Senedi Türleri, 754; Hisse Senedinde Bulunması Gereken Bilgiler, 758; Hisse Senetleri ve Ortakların Hakları, 778; Hisse Senetlerinde Değerleme, 762 II. Hisse Senedi İhracıyla Fon Sağlanması, 765 Risk Sermayesi (Venture Capital), 766 III. Anonim Şirketlerin Halka Açılması, 768 Anonim Şirketler Nasıl Halka Açık Sayılır?, 768; Anonim Şirketlerde Sermaye Artırılması, 769; Anonim Şirketlerde Normal ve Kayıtlı Sermaye Sistemi, 769; Halka Arz, 770; Halka Açılmada Karşılaşılan Problemler, 778 Sorular, 780 Çözümlü Problemler, 781 Karışık Problemler, 789 BÖLÜM 18 Firmaların Finanslama Stratejileri ve Melez Fon Kaynakları 795-831 I. Firmalarda Finanslama Stratejisi, 796 Fon Kaynakları, 797; Fon Kaynaklarının Oranı, 797; Kısıtlılık Şartları, 797; Finansta Bilinen Altı Önemli Konu, 801; Finansta Neleri Bilmiyoruz? Finansta Çözülmeyen Bazı Konular, 804 II. Melez Fon Kaynakları, 806 İmtiyazlı Hisse Senetleri, 806; Varantlar, 807; Hisse Senedine Çevrilebilir Menkul Değerler, 812 Sorular, 815 Çözümlü Problemler, 816 Karışık Problemler, 826
xvi Osman OKKA BÖLÜM 19 Borç Yönetimi ve Türev Ürünleri 833-872 I. Opsiyon Sözleşmeleri, 834 Satın alma (call) opsiyonu, 838; Satma (put) Opsiyonu, 841; Opsiyon Fiyatlama Modelleri, 843 II. Swaplar, 846 a) Faiz Swapları, 847; b) Döviz (Para) Swapları, 849 III. Tavan (Caps) ve Taban (Floor) (Alt ve Üst Limit) Sözleşmeleri, 850 IV. Vadeli (Forward) Döviz ve Faiz Sözleşmeleri, 851 Vadeli (forward) Döviz Sözleşmeleri, 852; Vadeli (forward) Faiz Sözleşmeleri, 853 V. Gelecek (Financial Future) Sözleşmeleri, 854 Mali Gelecek Sözleşmesi ile Riskten Korunma (Hedging), 855; Faiz Gelecek Sözleşmeleri, 856; Döviz Gelecek Sözleşmeleri,857 Sorular, 858 Çözümlü Problemler, 859 Karışık Problemler, 868 BÖLÜM 20 Firmalarda Büyüme, Birleşmeler, Satın Almalar, Holding Şirketler 873-926 I. Firmaların Büyümesi, 873 İçsel Büyüme, 874; Dışsal Büyüme, 874; Firmalarda Büyümenin Yönleri, 875; Birleşme Şekilleri, 875 II. Birleşme ve Satın Alma Süreci, 880 Hedef Firma veya Firmaların Belirlenmesi, 880; Hedef Firmayla İlgili Araştırma-İnceleme Süreci, 881; Ana Firmayla İlgili Araştırma ve İnceleme, 881; Birleşme ve Satın Almada Firmanın Değerinin Tespitinde Kullanılan Yöntemler, 882; Satın Alma Şartları, 883 III. Birleşmelerin Analizi, 884 Hedef Firmanın Değerinin Belirlenmesi, 884; Birleşme, 888 IV. Satın Alma ve Birleşme Süreci, 892 V. Stratejik İşbirlikleri, 894 VI. Holding Şirketler, 895 Holdingleşmenin Avantajları, 896; Holdingleşmenin Sakıncaları, 897 Sorular, 898 Çözülmüş Problemler, 899 Karışık Problemler, 915
Analitik Finansal Yönetim xvii BÖLÜM 21 Firmalarda Başarısızlık Olayı ve Finansal Krizler 927-983 I. Finansal Başarısızlık Nedir?, 928 Başarısızlığa Sebep Olan Faktörler, 929; Ekonomik Krizler ve Firma Başarısızlığı, 931; Firmanın Finansal Durumunun Düzeltilmesi İçin Alınacak Önlemler, 933; Gönüllü Anlaşmalar, 935; Firmanın Yasal Olarak Tasfiyesi, 938 II. Firmalarda Başarısızlığın Önceden Tahmini,939 Altman Modeli, 640; Gordon Modeli, 942; Edmister Modeli, 942; Chesser Modeli, 942; Bathory Modeli, 943 Sorular, 946 Çözümlü Problemler, 947 Karışık Problemler, 971 Bölüm 22 Uluslararası Finansman 985-1016 I. Döviz Pazarları, 986 II. Faiz Oranı Paritesi, 993 III. Satın Alma Gücü Paritesi (SGP), 996 IV. Kur Riski ve Kur Riskinin Yönetimi, 998 V. Döviz Riskinin Yönetilmesi (Hedging), 1001 VI. Uluslararası Sermaye Bütçeleri, 1003 Sorular, 1005 Çözümlü Problemler, 1006 Karışık Problemler, 1014 Tablolar, 1017 İndeks, 1027 Kaynaklar, 1033