Veteriner Hekimleri Mikrobiyoloji Dergisi Elektronik Versiyonu Yıl 2002 Cilt 02 Sayı 2 Sayfa 1-5 (orijinal dergide sayfa 3-6) www.mikrobiyoloji.org/pdf/703020201.pdf Broiler Civcivlerin Karın Bölgesinde Görülen Tüylenme Bozukluğunun Performansa Etkisi Okan ELİBOL*, Mehmet AKAN**, Can ATEŞ* *Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü - Ankara **Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı- Ankara ÖZET Günlük civcivlerde görülen tüylenme bozukluğunun civciv performansı üzerine etkisini belirlemek amacıyla iki deneme yürütülmüştür.birinci denemede, normal tüylü (kontrol) ve bozuk tüylü civcivlerin, ikinci denemede bu iki grup yanında, içme suyuna ilk 7 gün vitamin B ilave edilmiş tüyleri bozuk olan civcivlerin performansı belirlenmeye çalışılmıştır.her iki denemede de 1. ve 2. hafta canlı ağırlığı ile bu dönemdeki yem değerlendirme sayısı ve ölüm oranı bakımından gruplar arasında fark bulunmamıştır.sonuç olarak tüylenme bozukluğunun broiler civciv performansını olumsuz yönde etkilemediği ortaya konmuştur. Anahtar sözcükler: Tüylenme bozukluğu, broiler, performans. SUMMARY Effect of Clubbed Down on Broiler Chicks Performances The objective of this study was to determine the effects of clubbed down on broiler chick performance.the chicks were divided into 2 groups; normal and clubbed down chicks in experiment 1. Experiment 2 was conducted as Experiment 1except that another group was added that vitamin B was given into the water of clubbed down chicks' up to 7 d. Both two experiments, the differences among the groups were not statistically significant on BW, FCR and mortality on 1. and 2. wk.in conclusion, chick performance may not be affected by clubbed down. Key words: Clubbed down, broiler, performance. GİRİŞ Kuluçka işleminde kuluçka randımanı yanında üzerinde durulması gereken diğer önemli bir özellik de civciv kalitesidir. Civciv kalitesinin tespitinde bazı özellikler önem arz eder. Örneğin, kaliteli bir civcivde; gözler parlak olmalı, vücutta sekil bozukluğu ve/veya yara olmamalı, göbek tamamen kapalı olmalı, yumurta sarısı tamamen çekilmiş olmalı, civciv kurumuş, zarlar ve kabuk kalıntılarından arınmış olmalı, hayvan ele alındığında bir reaksiyon verebilmeli, vücudunda hiçbir ödem ya da 1
benzeri şişlik olmamalı, uyanık ve çevresiyle ilgili olmalıdır (3). Bu genel özellikler arasında sayılmamakla birlikte, civciv tüylerinde meydana gelen bozukluklarında civciv kalitesini düşürdüğü kabul edilmektedir. Genelde karın bölgesindeki tüyleri tam olarak şekillenemeyen ve toplu iğne başı gibi kalan hayvanlar, 2. kalite civciv olarak nitelendirilmekte ve satışa sunulmamaktadır. Civciv kalitesine ilişkin değerlendirme sadece kuluçkahanedeki seçim ile sınırlı kalmamalı, bunun yanında hayvanların ilk haftadaki performansı, özellikle de yaşama gücü, o parti için civciv kalitesinin belirlenmesinde önemli bir faktör olarak değerlendirilmelidir ( 3 ). Tüylerde meydana gelen bozukluğun nedeni tam olarak ortaya konulamamış olmakla birlikte genelde orta dönem embriyo ölümlerinin artmasına neden olmaktadır. Singh (6), Squires and Naber(7) ve Wilson(9),bu sorunu ebeveynlerin B vitamini bakımından yetersiz rasyonlar ile beslenmelerine bağlamaktadırlar. Hodgetts (5) ise bu olumsuzluğun, rasyonda, B vitaminin kullanımını azaltan mikotoksin gibi maddelerin bulunması sonucu ortaya çıktığını belirtirken, Whitehead (6) yapmış oldukları çalışmada rasyonda, riboflavin eksikliğinin tüylenmede herhangi bir olumsuzluğa neden olmadığını tespit etmişlerdir. Fakat tüylenme bozukluğunun civciv performansı üzerine etkisini belirlemeye yönelik herhangi bir araştırmaya ise rastlanmamıştır. Bu araştırma, günlük broiler civcivlerinde karın bölgesinde görülen tüylenme bozukluğunun civciv performansı üzerine etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. GEREÇ VE YÖNTEM Gereç Araştırmanın hayvan materyalini Ross 308 genotipinden erkek ticari civcivler oluşturmuştur. Birinci denemede 56, ikinci denemede 84 civciv ile çalışılmıştır. Deneme süresinin 2 hafta ile sınırlandırıldığı iki çalışmada da, hayvanlara % 23 ham protein ve 3100 ME içeren broiler başlangıç yemi verilmiştir. Her iki denemede de hayvanlar, deneme sonuna kadar 30x30 cm boyutlarında, her katta 14 bölmenin bulunduğu 3 katlı kafes sisteminde ve her bölmede iki hayvan olacak şekilde barındırılmışlardır. Yöntem Birer ay ara ile yürütülen iki çalışmanın birincisinde civcivler, normal tüylü (kontrol) ve bozuk tüylü olmak üzere 2 gruba ayrılırken ikinci denemede bu iki gruba ek olarak bozuk tüylü bir grup daha eklenmiştir. Bozuk tüylü iki gruptan biri kontrol grubu ile aynı bakım ve beslemeye tabi tutulmuş, diğer grubun içme suyuna ilk 7 gün toplam 8 ml B vitamini kompleksi (Berovit, Roche) ilave edilmiştir. Daha önce belirtildiği gibi iki denemede de erkek civcivler ile çalışılmış ve her çalışmada da her grupta 28 civcivin yer alması sağlanmıştır. 2
Deneme süresince her bölme de bulunan hayvanlar 1., 7., ve 14. günlerde tartılmıştır. Tartımlar, günün aynı saatlerinde ve 1 g'a hassas terazi ile yapılmıştır. Hayvanlara verilen yem miktarları günlük olarak kaydedilmiş, tartım dönemlerinde artan yem miktarları belirlenerek yem değerlendirmeye ilişkin veriler elde edilmiştir. Her bölmeden ölen hayvanlar günlük olarak belirlenmiş, ağırlığı tespit edildikten sonra bölme kartına işlenmiştir. Bu bilgiler kullanılarak 0-7. ve 0-14. günler arası ölüm oranları hesaplanmıştır. Mikrobiyolojik muayenelerde, ölen civcivlerin nekropsileri yapıldıktan sonra iç organları alınmıştır. Alınan marazi maddelerden Kanlı agar (Oxoid, %5 koyun kanlı) ve MacConkey (Oxoid) agara ekim yapılmıştır. Ekim yapılan besiyerleri aerobik ortamda 37 C 'de 5 gün süreyle inkubasyona bırakılmıştır. İnkubasyon sonunda üreyen koloniler, morfolojik ve biyokimyasal özelliklerine göre identifiye edilmiştir. Üzerinde durulan özellikler bakımından gruplar arası farkın belirlenmesinde varyans analizi tekniğinden, farklılığı yaratan grupların belirlenmesinde Duncan testinden, ölüm oranlarının değerlendirilmesinde ise Khi Kare analizinden yararlanılmıştır (4). Adı geçen istatistik analizler Minitab ve Mstat-c isimli bilgisayar paket programları ile yapılmıştır. BULGULAR Birinci denemede, tartımların yapıldığı 1., 7., ve 14. günlerde kontrol ve tüylenmesi bozuk olan hayvanlar arasında canlı ağırlık bakımından fark olmadığı tespit edilirken, ikinci denemede, tüylenmesi bozuk hayvanların 1. gün canlı ağırlığı önemli seviyede düşük bulunmuştur(p<0.05). Buna karşın 1. ve 2. haftalarda, 3 grup arasında canlı ağırlık bakımından önemli bir fark saptanmamıştır (Tablo 1) (Şekil 1). Tablo 1. Her iki deneme de ilgili dönemlerde belirlenen canlı ağırlıklar Deneme 1 Deneme 2 Kontrol Bozuk Tüylü Kontrol Bozuk Tüylü Bozuk Tüylü +Vit B 1. gün 43.0 ±0.6 42.6 ±0.6 44.2 ±0.5 a 42.0 ±0.5 b 42.4 ±0.5 b 1.hafta 128.2 ±2.8 119.8 ±2.8 139.8 ±2.3 134.7 ±2.3 138.2 ±2.3 2.hafta 339.6 ±7.2 324.0 ±7.2 373.4 ±6.7 360.5 ±6.7 357.2 ±6.7 a-b: P< 0.05 Şekil 1. Bir broiler civcivde karın bölgesindeki tüylenme bozukluğu. 3
Birinci ve ikinci denemelerde gruplara ait yem değerlendirme sayıları Tablo 2'de verilmiştir. Tablodan da görülebileceği gibi her iki denemede de yem değerlendirme sayıları bakımından gruplar arası farkın önemsiz olduğu tespit edilmiştir (P> 0.05). Tablo 2. Her iki deneme de ilgili dönemlerde belirlenen yem değerlendirme sayıları Deneme 1 Deneme 2 Kontrol Bozuk Tüylü Kontrol Bozuk Tüylü Bozuk Tüylü +Vit B 0-1.hafta 1.07±0.03 1.14±0.03 1.08±0.01 1.11±0.01 1.10± 0.01 0-2.hafta 1.26±0.04 1.36±0.04 1.33±0.03 1.38±0.03 1.38± 0.03 Civciv kalitesinin tespitinde önemli bir kriter olan ölüm oranı bakımından değerlendirildiğinde, birinci denemede, ikinci hafta sonuna kadar 2 grupta da ölen olmamıştır. İkinci denemede, 0-1 haftalar arası her 3 grupta ölüm oranı % 3.57 (1 adet) olarak gerçekleşirken 0-2 haftalar arasında kontrol, bozuk tüylü ve bozuk tüylü + vitamin B gruplarında ölüm oranı sırasıyla %7.14, %10.7 ve % 3.57 olarak hesaplanmıştır. Her iki denemede de ölüm oranı bakımından gruplar arası farklılık önemsiz bulunmuştur (Tablo 3). Tablo 3. Her iki deneme de ilgili dönemlerde belirlenen ölüm oranları (%)* Deneme 2 Kontrol Bozuk Tüylü Bozuk Tüylü +Vit B Adet % Adet % Adet % 0-1.hafta 1 3.5 1 3.5 1 3.5 0-2.hafta 2 7.1 3 10.7 1 3.5 *Birinci denemede hiç hayvan ölmemiştir. Ölen hayvanların nekropsisinde, yumurta sarı kesesi infeksiyonu saptanmıştır. Sarı keseleri, karaciğer ve kalpten yapılan mikrobiyolojik muayeneler sonrasında, tüm örneklerden Escherichia coli izole edilmiştir. TARTIŞMA Kuluçkahanelerde civciv kalitesine dayalı seçimde genellikle sübjektif kriterler kullanılmakta ve sonuç kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Kalite açısından daha sağlıklı ve güvenilir veriler elde edilebilmesi için kuluçkahanede yapılan seçim ve değerlendirme yanında, başta ilk haftadaki yaşama gücü olmak üzere diğer özellikler de belirlenmeli ve değerlendirilmelidir. Her iki çalışmada da kontrol grubunda gerek canlı ağırlık gerekse yem değerlendirme bakımından daha iyi değerler elde edilmiş, ancak bu fark istatistiki olarak önemli bulunmamıştır. Bununla birlikte ikinci denemede anormal tüylü hayvanların suyuna ilave B vitamini verilmesi de verim üzerine önemli bir fark yaratmamıştır. Bu sonuç, kısmen de olsa Whitehead'in (6) yapmış oldukları çalışma ile uyumludur. Karın bölgesinde görülen tüylenme bozuklukları genelde kuluçka sırasında özellikle de orta dönem embriyo ölümlerinin artmasına neden olmaktadır. Ancak daha öncede 4
belirtildiği gibi tüylenme bozukluğu görülen civcivlerin performansına ilişkin herhangi bir araştırmaya rastlanmaması nedeniyle bu sonuçları diğer araştırıcıların bulgularıyla karşılaştırma imkanı da bulunmamaktadır. Sonuç olarak tüylenme bozukluğunun civciv performansını olumsuz yönde etkilemediği ve bu özelliğin civciv kalitesi için bir kriter olarak ele alınmaması gerektiği ortaya konmuştur. KAYNAKLAR 1. Arda, M. (1985) Genel Mikrobiyoloji. A. Ü. Veteriner Fakültesi Yayınları No: 402. Ankara. 2. Arda, M., Minbay, A., Leloğlu, N., Aydın, N., Kahraman, M., Akay, Ö., Ilgaz, A., İzgür, M. ve Diker, K. S. (1997) Özel Mikrobiyoloji. Medisan yayınları. No: 26. Ankara. 3. Deeming,D.C. (1995),What's chick quality?. Misset-World Poultry,Vol.24,No 2:20-23. 4. Düzgüneş, O., T. Kesici, O. Kavuncu, ve F. Gürbüz (1987). İstatistik metotları II. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 1021 Ders kitabı 295. Ankara. 5. Hodgetts, B.1993.,Kuluçka aksaklıklarının tespiti ve çözüm yolları.uluslararası Tavukçuluk Kongresi (13-14 Mayıs-İstanbul):303-309 6. Singh, K.B.,Jayaraman, K.,Kathiresan. (1994) Riboflavin deficiency in chicken and japanese quails. Poultry International-August,Page:28 7. Squires, M.W.,and E.C.Naber (1993b.)Vitamin profiles of eggs as indicators of nutritional status in the laying hen:riboflavin study. Poultry Sci., 72:483-494 8. Whıtehead, C.C.,Rennie,J.S.,Mccormak,H.A.,Hockig,P.M. (1993) Defective down sendrome in chicks is not caused by riboflavin deficiency in breeders. British Poultry Sci.,34:619-623 9. Wilson, H.R.(1997) Effects of maternal nutrition on hatchability. Poultry Sci., 76: 134-143 5