Tarih: 08 Mart 2013 Yer: Kocaeli Üniversitesi Hereke Ömer İsmet Uzunyol MYO Ders Adı: Özel Dedektiflik Teknik ve Metodları
Eğitmen 1. Ders Programı Özel Dedektifliğe Genel Bakış»Özel Dedektiflik Tanımı»Özel Dedektifliğin tarihi gelişim süreci»stk faaliyetleri,»uluslararası İlişkiler,»Kanun çalışmaları,»türkiye de Özel Dedektiflik Gelişim Süreci,»Özel Dedektifte Aranan Şartlar 2
Emekli 1. Sınıf Emniyet Müdürü. (44 Yıl Hizmet) 1991 1997 Ankara, (EGM) İnterpol Daire Başkanlığı, 1997 1999 Ankara, (EGM) Koruma Daire başkanlığı 1999 2003 Ankara, (EGM) Birleşmiş Milletler Türkiye Temsilciliğinde Güvenlik Sorumlusu 2003 2004 Emniyet Genel Müdürlüğü APK Uzmanı Özel Güvenlik Teşkilatı Eğitim Rehberi ve Genel Kolluk / Özel Güvenlik İşbirliği ve Dünyada ve Türkiye de Özel Dedektiflik isimli kitapların yazarıdır. ÖDD Özel Dedektifler Derneği Onursal Başkanı. IKD - Uluslararası Özel Dedektifler Dernekleri Federasyonu üyesidir. ÖGF Özel Güvenlik Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi İstanbul Özel Güvenlik ve Eğitim Hizmetleri A.Ş. Koordinatörü Kocaeli Üniversitesi Ömer İsmet Uzunyol MYO Özel Güvenlik ve Koruma Bölümünde Özel Dedektiflik Araştırma Teknik Ve Metotları konulu dersleri vermektedir. www.dedektif.org.tr 3
Özel Dedektiflik Tanımı Dedektif kelimesi Türkçeye yabancı dilden gelmiştir. Kelimenin İngilizcede fiil olan to detect in anlamı: ortaya çıkarmak, belirlemek, keşfetmek, fark etmek, sezmektir. Fransızcada fiil olan detecter kelimesinin anlamı: Bulup çıkarmaktır. TÜRK DİL KURUMU SÖZLÜĞÜNDE: Detektif (İng) : Gizli polis, polis hafiyesi, Detektör(Fr) (Radyoda): Bulucu aygıt Tüm dünyada resmi güvenlik güçlerindeki görevlilere dedektif, kişi ya da kuruluşların ücret karşılığı görevlendirilen kişilere özel dedektif denilmektedir. 4
Özel Dedektiflik Tanımı MEYDAN LAROUSSE: İngiltere de araştırma ve soruşturmalarda görevli polis, polis hafiyesi, özel soruşturmalarda görevlendirilen kişi olarak tanımlanır. WİKİPEDİA ANSİKOPEDİSİ (www.wikipedia.org) : Özel Dedektif, Özel Araştırmacı, Özel Göz olarak Kişi ve gruplar tarafından araştırma yaptırılmak üzere ücret karşılığında kiralanan kişi, 5
Özel Dedektiflik Tanımı Uluslararası Özel Dedektifler Dernekleri Federasyonu - IKD: Başkaları adına, a) Özel bir kişi veya bir etkinlik için bilgi veya kanıt elde etme veya özel bir kişinin nerede olduğuna dair bilgi derlemek, b) Her hangi bir eşyanın hangi şartlar veya vasıta ile kayıp olduğu veya zarara uğradığı hakkında bilgi veya kanıt elde etmek için yapılan her türlü takip, araştırma veya soruşturmadır 6
Özel Dedektiflik Tanımı Emniyet Genel Müdürlüğü - EGM: Özel Dedektiflik, insanların kişilik hakları ve özel hayatına saygılı olmak kaydıyla, kişilere ilişkin suç teşkil etmeyen her türlü özel bilgiyi toplayan, derleyen, değerlendirdikten sonra konusu suç teşkil edenleri ilgili makamlara bildiren ve diğer bilgileri ise yapılan hukuki sözleşme çerçevesinde araştırma yapılmasını isteyen gerçek ve tüzel kişilere sunan çağdaş bir hizmet alanıdır. 7
Özel Dedektiflik Tanımı Özel Dedektifler Derneği - ÖDD: Profesyonel araştırma yöntemleriyle bilinenlerin bilinmeyen, görünenlerin görünmeyen yönlerini somut delillerle ortaya çıkarmaktır İstanbul Ticaret Odası İTO: Bir ücret ve sözleşmeye dayalı olarak bilgi arama hizmetleri olarak tanımlanmıştır. 8
Özel Dedektiflik Tanımı Dedektif tabirinin özellikle Anglosakson ülkelerinde resmi görev tanımı kapsamında görülmesi üzerine bir kısım ülkelerde bunun yerine özel araştırmacı terimi kullanılması tercih edilmektedir. Şu anki genel eğilim ise, özel dedektifliği de muhafaza etmekle birlikte Profesyonel Araştırmacı adını kullanma yönündedir. 9
Dünyada Özel Dedektiflik Kısa tarihçe: Birbiriyle sıkı sıkıya irtibatlı olan genel tabir-şemsiye terim olarak Özel Güvenlik adı altında ve bunun bir alt dalı olarak kabul edilen özel dedektiflik dünyada sanayinin ilk ortaya çıktığı yıllarda üretilen malların korunması ve bir yerden başka bir yere nakli esnasında duyulan ihtiyaç üzerine 19.yüzyılda ortaya çıkmıştır. İlk özel dedektiflik şirketinin 1833 yılında Fransa da kurulduğu ancak bu mesleğe asıl yön veren şirketin ise 1850 yılında ABD de bir İsveçli olan Allan Pinkerton tarafından Pinkerton National Detective Agency-Pinkerton Ulusal Dedektiflik Ajansı olduğu belirtilmektedir. Bu tarihten sonra ABD-Kanada ve Avrupa da yayılıp ve gelişerek bugünkü modern halinin almıştır. 10
Dünyada Özel Dedektiflik Bugün hemen hemen dünyanın başta gelişmiş ülkeleri olmak üzere pek çok ülkede özel dedektiflik hizmetleri sunulmaktadır. Geçen süreçte özel dedektiflik/özel araştırmacılık mesleğinin tanıtımı ve geliştirilmesi için sivil toplum kuruluşları kurulmuş, etik ve çalışma ilkeleri belirlenerek bu hizmetlerin tün dünyada en iyi bir şekilde yapılması faaliyetleri sürdürülmektedir. Bu sivil toplum kuruluşları: Bireysel üyelik esasına göre kurulan Dünya Özel Dedektifler Derneği ve Özel Dedektifler Konsülü, Kurumsal üyelik esasına göre kurulan Uluslararası Özel Dedektif Dernekleri Federasyonundur. 11
Türkiye de Özel Dedektiflik Dünyadaki gelişmelerden geri kalmayan ülkemizde de özellikle dışa açılmaya başlanılan 80 li yıllardan itibaren özel güvenlik-özel dedektifliğe duyulan ihtiyaçlar doğrultusunda bu hizmetleri verilen şirketler kurulmaya başlanmıştır..bu tarihlerde şirketler daha ziyade özel araştırma ve danışmanlık adlarıyla kuruluyordu. Kanun koyucu da bu gelişmelere duyarsız kalmamış ve aşağıda belirtileceği üzeri 1994 yılında bir yasa çalışmasında bulunmuştur. 2000 li yıllarda gelindiğinde artan ihtiyaçlar doğrultusunda artık özel dedektiflik adı ile şirketler kurulmaya başlanmıştır. Bu gün Internet ten yapılan bir araştırmada çok sayıda bireysel ve kurumsal özel dedektiflik şirketlerinin hizmet vermekte olduğu görülecektir. 12
Türkiye de Özel Dedektiflik Gelişim Süreci 1980 1990 2003 2007 2012 Danışmanlık adı altında GAZETE İLANLARI Araştırma adı altında GAZETE İLANLARI Özel Dedektiflik Firma Kuruluşları İNTERNET ÖDD Kuruluşu ve Meslek Tanıtımı. BASIN ve İNTERNET Kurumsal Firmalardan Çok KORSAN YAPILARIN ÇOĞALMASI Özel Dedektiflik hizmetlerinin basın ve internet kanalıyla kamuoyunca tanınması sonrasında SAHTE ve DOLANDIRICI ÖZEL DEDEKTİFLERİN mantar gibi çoğaldığı görünmektedir. 13
STK Faaliyetleri Özel Dedektifler Derneği ÖDD: 03.05.2007 Tarihinde İsmail YETİMOĞLU önderliğinde İstanbul Valiliği İl Dernekler Müdürlüğü onayı ve 34 141 / 164 kayıt no ile ÖZEL DEDEKTİFLER DANIŞMANLAR VE ARAŞTIRMACILAR DERNEĞİ - ÖDD - resmen kurulmuş ve Türkiye de ilk olma özelliği ile STK olarak yerini almıştır. IKD Uluslararası Özel Dedektifler Dernekleri Federasyonu üyeliği. Merkezi Viyana da bulunan 1960 yılında kurulmuş Özel Dedektiflik alanında dünyada tek bir yapı olan IKD ye üyelik müracaatında bulunduk ve Türkiye adına 22 ülke olarak 2008 yılında üyeliğe kabul edildik. Özel Güvenlik Federasyonu ÖGF: İkiz kardeş olarak gördüğümüz özel güvenlik sektörünün öncü STK kuruluşları GUSOD, GESİDER, AGEHİD, ÖGHİD ve ÖDD bir araya gelerek ÖZEL GÜVENLİK FEDERASYONU ÖGF kuruluşunu 19.04.2011 tarihinde gerçekleştirmiştir. Derneğimizi temsilen OGF Yönetim Kurulunda, Denetleme Kurulunda İsmail YETİMOĞLU görev yapmaktadır. 14
STK Faaliyetleri Uluslararası Özel Dedektif Dernekleri Federasyonu Resmi olarak atanmış olan bizler hakkıyla belirtiriz ki, Özel Dedektifler Derneği-Türkiye 23 Eylül 2008 tarihinde Uluslararası Özel Dedektif Dernekleri Federasyonu üyeliğine kabul edilmiştir. Ve O, IKD Minimum Ortak Standartlarına göre faaliyet göstereceğini taahhüt etmiştir. 15
Uluslararası İlişkiler ÖZEL DEDEKTİFLER DERNEĞİ (ÖDD) TÜRKİYE ile ALMANYA - ULUSLARARASI DEDEKTİFLER FEDERASYONU (BID) ve ROMANYA - ROMANYA ULUSAL DETEKTİFLER DERNEĞİ (ANDR) Ortak İşbirliği ve Dostluk protokolleri imzalayarak ülkeler arasında eğitim ve işbirliği geliştirilmesi amacıyla Ortak İşbirliği ve Dostluk protokolleri imzalanmıştır. 27 28 Ekim 2011 tarihinde Macaristan ın Szeged şehrinde yapılan 8. Ulusal Özel Dedektifler Konferansına Türkiye den Y. Vehbi DALDA ve İsmail YETİMOĞLU katıldı. MACARİSTAN DA faaliyet gösteren SzVMSzK Magyororszag ve Macaristan Dedektifler Birliği - MAGYAR ile Özel Dedektifler Derneği ÖDD arasında Türkiye Cumhuriyeti'nin Szeged Fahri Konsolosu Sayın Janos Szell'in de hazır bulunduğu törenle Ortak İşbirliği ve Dostluk protokolleri imzalanmıştır. ÖDD Başkanı İsmail YETİMOĞLU ve ÖDD Genel Sekreteri Av. Yusuf Murat SÖYLEMEZ, İtalya Salerno da 25-26 Mayıs 2012 tarihlerinde gerçekleşen Federpol s 56th National Congress katılarak İTALYA - TÜRKİYE (FEDERPOL ÖDD) Özel Dedektifler Dernekleri arasında ORTAK İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ imzalanmıştır.. 16
Uluslararası PI Sempozyumu 25-27 Ağustos 2011 Tarihinde IKD üyesi Uluslararası Özel Dedektifler ÖDD nin ev sahipliğinde İstanbul da Toplandı 18. IKD Genel Kuruluna İNGİLTERE, AVUSTURYA, DANİMARKA, NORVEÇ, MACARİSTAN, HOLLANDA, SLOVENYA, ROMANYA, HİNDİSTAN, ALMANYA, TÜRKİYE, İTALYA ve DÜNYA ÖZEL DEDEKTİFLER BİRLİĞİNDEN toplam 25 delege. Ayrıca 51. BID Genel Kuruluna Almanya ve Avusturya da faaliyet gösteren 18 Özel Dedektiflik Şirketinden 30 delege olmak üzere toplam 55 dünya çapında özel dedektif İstanbul da planlanan Uluslararası Özel Dedektiflik Sempozyumuna katılmıştır ÖDD nin ev sahipliğinde İstanbul da gerçekleşen Uluslararası Özel Dedektiflik Sempozyumunda özel dedektiflik mesleğinin Uluslararası Meslek Standartları, Etik Kuralları, Avrupa Ülkeleri Arası Mevzuatının Uyumlu Hale Geliştirilmesi, Avrupa Özel Araştırmacılar EPIC ve Avrupa Birliği Leonardo da Vinci hayat boyu eğitim çalışmaları planlanmıştır. 17
Uluslararası PI Sempozyumu 06-09 Aralık 2012 tarihlerinde Bükreş Romanya da yapılan 18. IKD GENEL KURULUNA katıldık. 2013 yılında İngiltere de yapılacak genel kurulda yönetime aday olacağız. 18
Özel Dedektiflik Kanunu Çalışmaları 2007 yılında kurulan ÖDD ilk çalışma olarak Onursal Başkanımız Koordinatörlüğünde bir komisyon kurarak ÖZEL DEDEKTİFLİK KANUNU taslağını hazırlamak olmuştur. Yabancı ülkelerde var olan özel dedektiflik kanunları temin edilerek çevirileri yapılmıştır. 1994 yılında veto edilen Özel Dedektiflik Kanunu esas alınarak özellikle Avrupa ülkelerinde yürürlükte olan yasalar dikkate alınarak Özel Dedektiflik Yasa Tasarısı hazırlanmış ve başta konunun muhatabı olan İçişleri Bakanlığı ve diğer tüm resmi kurum ve kuruluşlara sunulmuştur.. 30 Ekim 2007 tarihinde İçişleri Bakanlığı komisyonunda ele alınan yasamız Anayasa Komisyonu tarafından incelenmektedir. Bürokraside tüm alt yapısı hazır olan Özel Dedektiflik Kanununun yasallaşması için hükümet ve bürokrasi ile sürekli diyalogumuz devam etmektedir. 19
Özel Dedektifte Aranan Şartlar Özel Dedektif / Profesyonel Araştırmacıda Olması Gereken Vasıf ve Özellikler!.. En az 4 yıllık üniversite mezunu olmalı Beden ve ruh sağlığı yerinde olmalı Adli ve finansal sicili temiz olmalı Pratik zekaya sahip olmalı İnsan ilişkileri mükemmel olmalı Güven veren kişiliği ve güvenilir olmalı Standart fiziki yapıya sahip olmalı Bilişim teknolojisi bilgisine sahip olmalı Hukuk ve ticari bilgi sahibi olmalı Güncel olayları yakından takip etmeli En önemlisi ANALİTİK düşünce yapısına sahip olmalıdır. Özel Dedektiflik / Profesyonel Araştırmacılık bir ekip işidir. Dolayısıyla Özel Dedektifin emrinde çalışacak Özel Araştırmacıların en az Lise mezunu olması yanında yukarıdaki diğer özelliklere sahip olmalıdır. 20
Karşılaştırmalı Değerlendirme Eldeki dokümanların incelenmesi sonrasında dünya üzerindeki devletlerde özel dedektiflikle ilgili olarak; Başta ABD-Kanada-Avustralya ve Avrupa nın pek çok ülkesinde özel dedektiflikle ilgili yasalar bulunduğu, Bir kısım ülkelerde özel dedektifliğin özel güvenlik yasları içinde yer verildiği, bir kısım ülkelerde özel güvenlik ve özel dedektiflik için ayrı ayrı yaslar bulunduğu. Bu yasalarda dedektiflerin yapacağı işlerin ya genel olarak belirlendiği veya tek tek sayıldığı, Henüz özel dedektiflikle ilgili bir yasası bulunmayan ülkelerde de bu hizmetlerin Ticaret Yasası çerçevesinde yapılmakta olduğu, buna karşın bu anlamda bir yasa çıkartılması için çalışmalar yapılmakta olduğu öğrenilmiştir. 21
Bir özel dedektiflik yasası bulunan ülkelerde bu hizmetlerin yapılması için; Ticari bir şirket kurulup ilgili resmi makamdan-genelde İçişleri Bakanlığından izin alınması, Dedektiflik şirketi kuran kişilerin sicillerinin temiz olma şartı arandığı, Belirli bir tahsil ve eğitim şartı arandığı, Devlet resmi makamlar tarafından denetlendiği ve ihlallerin olması halinde şirket kapatılmaya varacak müeyyideler uygulandığı, Öğrenilmiştir. Derneğimiz bu verileri değerlendirerek eldeki mevcut özel dedektiflik taslağını güncellenmesi amacıyla bir kanun tasarısı hazırlamış ve ilgili makamlara iletmiştir. 22
Etik Kural Ve Çalışma İlkeleri Yürütülen hizmetler açısından niteliği itibariyle özel güvenlik sektörü içindeki en hassas alanlardan biri özel dedektiflik alanıdır. Bu bağlamda, gerek bir yasa hazırlanması ve de bunun uygulanmasında tüm ülkeler aşırı özen göstermeye çalışmaktadırlar. Bu özelliği itibariyle Uluslararası Özel Dedektif Dernekleri Federasyonu-IKD bu konuya özel bir önem vermiş ve mesleğin layıkıyla yapılması amacıyla bir takım standartlar belirlemiştir. Özel Dedektifler Derneği bunlardan esinlenerek, mesleğin ciddi ve kaliteli bir şekilde yapılması amacıyla kendi Etik ve Çalışma Kurallarını belirlemiştir. Derneğe üye olanlar ile ileride üye olacak şirketlerin bu kuralları imzalayıp benimsemesi esasını getirmiştir. Bir Disiplin Komitesi oluşturarak bu kurallara uyulmaması ve vatandaş/müşterilerden gelen şikâyetlerin değerlendirilmesi ve ihlallerin belirlenmesi halinde de disiplin cezası uygulanma sistemi kurulmuştur. 23
Etik Kural ve Çalışma İlkeleri Bu bağlamda, ülkemizde bu hizmetlerin verilmesi için; Ticaret Kanununa göre bir şirket kurulması ve sabit bir adresin olması, Müşteriyle sözleşme yapılması, Fatura Kesilmesi, Etik kurallar ve mesleğin olmazsa olmazı gizlilik ilkesine riayet edilmesi, İlkelerine uyulması gerekmektedir. Bunlar, ileride bir yasa çıktığında olması planlanan düzenlemelere bir ön hazırlıktır. 24
Özel Güvenlik - Özel Dedektiflik İlişkisi Yukarıda anlatılanlar çerçevesinde çıkış tarihleri ve bazen aynı yasa içinde düzenlenmesiyle özel güvenlik ve özel dedektiflik arasında sıkı bir bağ bulunmaktadır. Diğer taraftan işin mahiyeti gereği araştırma-danışmanlık kavramları da dikkate alındığında bazen özel güvenlik yönetim ve işletim sisteminin kuruluş aşamasında, bazen de özel güvenlik hizmetlerinin yürütülme aşamasında örneğin mağaza hırsızlığı,bir şirkette çalışanın yaptığı ihlallerin ortaya çıkartılması veya işe alınacak personelin özgeçmişinin araştırılması ve benzeri bir takım işlemlerde özel dedektiflik metotları uygulanmaktadır. Bu bağlamda özel güvenlik sektöründe çalışan, daha doğrusu kendini geliştirerek sağlam bir kariyer edinmek isteyen kişilerin özel dedektiflik-profesyonel araştırmacılıkla ilgili disiplinden de bilgi sahibi olması önem arz etmektedir. 25
Ö ze l G ü v e n l i k H i z m e t l e r i Risk Yönetimi İş İstihbaratı Güvenlik Planı Uygulama Kamu Güvenliği Hizmeti Özel Askeri Hizmetler Güvenlik Danışmanlığı Güvenlik Eğitimi ve tatbikat Ulusal Kritik Altyapının Korunması Kamu Güvenliği Görevleri Silahlı koruma Özel Araştırma Suç Araştırmasında (özel) farklı Kamu güvenliği görevleri Özel Suç Araştırması Park kontrolü Trafik Kontrolü Askeri Hizmetler Kalabalık Yönetimi Etkinlik güvenliği Kapı gözetim ve denetimi Koruma Sabit Hareketli Güvenlik Noktası Yakın Koruma Alarma cevap verme Danışma/Kabul (Anahtar muhafazası) Alarmlar Giriş Kontrolü Medya girişi CCTV Elektronik Güvenlik Fiziki Mekanik Güvenlik Alarm Merkezi Yönetimi Alarm Kabul ve dağıtma Elektronik güvenlik ve pozisyon alma Uzaktan kontrol operasyonu Koruma emniyeti kontrolü Para nakli uzaktan kontrolü Kilitler Bariyerler Mühürler Aydınlatma Emniyet Kasa odası/ Kasa The Confederation of European Security Services Avrupa Güvenlik Hizmetleri Konfederasyonu ÖZEL GÜVENLİK SOY AĞACI 2011 Para Nakli Hizmetleri Para nakli Nakit para uygulaması ATM bakımı Bilgi Güvenliği ICT Güvenliği Evrak güvenliği Kimlik Güvenliği Yusuf Vehbi Dalda /// Gaziantep, 01-02 Mart 2013 26
Teşekkür Ederiz! Bakmak Değil Görmek Gerekir 27