Gıda Maddelerinde Belirli Bulaşanların Maksimum Seviyelerinin Belirlenmesi Hakkında Tebliğ Yetki Kanunu: Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Yayımlandığı R.Gazete: 3.09.00-488 Tebliğ No: 00/63 Amaç Madde - Bu Tebliğin amacı, gıda maddelerinde bulunabilen belirli bulaşanların maksimum seviyelerinin belirlenmesidir. Kapsam Madde - Bu Tebliğ, gıda maddelerinde bulunabilen mikotoksinler ve bakteriyel toksinler; metal ve metaloidleri ve yabancı madde ve bileşikleri kapsar. Hukuki dayanak Madde 3- Bu Tebliğ, 6//997 tarihli ve 37 mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği ne göre hazırlanmıştır. Tanımlar Madde 4- Bu Tebliğde geçen; Gıda bulaşanları: Bitki, hayvan ve/veya toprak kökenli yabancı maddeler, ilaç kalıntıları, metalik ve biyolojik bulaşmalar; insan sağlığına zararlı olan plastik madde, deterjan, dezenfektan, radyoaktif madde kalıntıları ve her türlü istenmeyen maddeleri, Mikotoksinler: Gıda maddelerinde belirli çevre koşullarında bazı küfler tarafından üretilen toksik sekonder metabolitleri, Bakteriyel toksinler: Gıda maddelerinde belirli koşullar altında bazı bakteriler tarafından üretilen toksik metabolitleri, Metal ve metaloidler: Gıda maddelerinin doğal yapısında bulunabilen veya çevre, teknolojik işlemler yada ambalaj materyalleri gibi değişik yollardan gıdaya bulaşabilen kimyasal inorganik maddeleri, Yabancı madde ve bileşikler: Gıda maddelerinde bitki, hayvan ve/veya toprak kökenli yabancı maddeleri ve her türlü istenmeyen kimyasal madde ve bileşikleri, ifade eder. Genel hükümler Madde - Bulaşanlar ile ilgili genel hükümler aşağıda verilmiştir. a) Piyasaya sunulduklarında, eklerde yer alan gıda maddelerinin bulaşan seviyeleri, bu ekte belirtilen limitlerden daha fazla olmamalıdır. b) Eklerde belirtilen maksimum seviyeler gıda maddelerinin yenilebilir kısımları için verilmiştir. c) Bu maddenin f bendinde belirtilen ürünler hariç, kurutulmuş, seyreltilmiş, işlenmiş veya birden fazla bileşenden oluşan gıda maddelerinde aşağıda belirtilen hükümler dikkate alınmak koşulu ile eklerde verilen maksimum seviyeler uygulanır. Bu hükümler kurutulmuş, seyreltilmiş, işlenmiş veya karışım halindeki gıda maddesi ile ilgili spesifik bir limit tespit edilmediği durumlar için uygulanır.. kurutma veya seyreltme işleminin sonucunda bulaşan konsantrasyonunda ortaya çıkan değişiklikler,. işlenmenin sonucunda bulaşan konsantrasyonunda ortaya çıkan değişiklikler,
3. bileşenlerin üründeki nispi oranları, 4. miktar tayinin analitik limiti. d) Eklerde belirtilen maksimum seviyeler, kurutma veya seyreltme işleminin ve bileşenlerin üründeki nispi oranları sonucunda bulaşan konsantrasyonunda ortaya çıkabilecek değişiklikler dikkate alınarak, bebek ve küçük çocuk gıdalarına da uygulanır. e) Bu maddenin g bendinin nolu alt bendinde aksi belirtilmedikçe, eklerde verilen maksimum seviyelere uygun olmayan ürünler, karışım gıda maddelerinin üretiminde gıda bileşenleri olarak kullanılamazlar. f) Doğrudan tüketime sunulacak veya bir gıda maddesinin üretiminde bileşen olarak kullanılacak yağlı kuru meyveler, yağlı tohumlar, kurutulmuş meyveler ve bunlardan üretilen işlenmiş gıdalar ve doğrudan tüketime sunulan veya gıda bileşeni olarak kullanılan tahıl ve tahıl ürünlerinin işlenmişleri için ayrıca bir limit belirlenmediyse, bu ekte verilen maksimum seviyeler, bu ürünlerin işlenmişleri için de uygulanır. g) Ek- deki tablo de yer alan ürünlerin mikotoksin seviyeleri ile ilgili olarak aşağıdaki işlemler yasaklanmıştır.. Ek- deki maksimum seviyelere uygun olan ürünlerin bu seviyeleri aşan ürünler ile karıştırılması veya ayıklama veya fiziksel işlem görecek ürünlerin direkt insan tüketimine sunulacak veya bir gıda bileşeni olan ürünler ile karıştırılması,. Doğrudan tüketime sunulacak veya bir gıda maddesinin üretiminde bileşen olarak kullanılacak fındık, yer fıstığı ve diğer yağlı kuru meyveler, yağlı tohumlar, incir ve diğer kurutulmuş meyveler ve bunlardan üretilen işlenmiş gıdalar, tahıl ve tahıl ürünleri ve sütde yer alan maksimum seviyelere uygun olmayan ürünlerin, başka bir gıda maddesinin üretiminde bileşen olarak kullanılması, 3. Ürünlerin kimyasal işlemlerle detoksifiye edilmeleri. h) Gıda maddelerinde bulunabilen metal ve metaloidlerin maksimum limitleri Ek- de verilen değerlere uygun olmalıdır. ı) Gıda maddelerinde bulunabilen yabancı madde bileşiklerin maksimum limitleri Ek-3 de verilen değerlere uygun olmalıdır. Numune alma ve analiz metodları Madde 6- Ek- Tablo- de yer alan limitlerin kontrolü için Türk Gıda Kodeksi - Gıda Maddelerinde Belirli Bulaşanların Seviyelerinin Resmi Kontrolleri İçin Numune Alma ve Analiz Metodu Tebliği ne uygun numune alınmalı ve analizleri yapılmalıdır. Bu Tebliğin kapsamında yer alan diğer eklerdeki ürünlerden numune alınmasında, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği nin Numune Alma ve Analiz Metodları bölümününe uyulmalıdır. Numune uluslararası kabul görmüş metodlara göre analiz edilmelidir. Tescil ve denetim Madde 7- Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünleri, üreten ve satan işyerleri; tescil ve izin, ithalat işlemleri, kontrol ve denetim sırasında bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır. Bu hükümlere uymayan işyerleri hakkında 4/6/99 tarihli ve 60 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre yasal işlem yapılır. Denetim Madde 8- Bu Tebliğe ait hükümler; 4/6/99 tarihli ve 60 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnameye göre Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığınca denetlenir.
Yürürlük Madde 9- Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 0- Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı ile Sağlık Bakanı yürütür. EK- MİKROBİYAL TOKSİNLER Gıda Maddesi Tablo- Gıda Maddelerindeki Maksimum Mikotoksin Seviyeleri Fındık, yer fıstığı ve diğer yağlı kuru meyveler,yağlı tohumlar, incir üzüm ve kurutulmuş meyveler ve bunlardan üretilen işlenmiş gıdalar Maksimum Seviye (ppb) Aflatoksin Okratoksin A Patulin B B +B +G +G M 0 Tahıllar (karabuğday-fagopyrum sp.dahil) ve tahıl ürünleri 4 Süt 0.0 Süt tozu 0. Peynir Bebek mamaları ve devam formülleri (süt bazlı) 0.0 Bebek mamaları ve bebek gıdaları Baharat 0 Diğer gıda maddeleri * 0 İşlenmemiş tahıl taneleri (çeltik ve karabuğday dahil) Tahıllardan elde edilen bütün ürünler (tahıl bazlı işlenmiş ürünler ve doğrudan insan tüketimine sunulan tahıl taneleri) 3 Kuru üzüm 0 Elma suyu ve elma suyu içeren içecekler ve sirkeler ** 0 Tablo- Gıda Maddelerindeki Maksimum Bakteriyel Toksin Seviyeleri Bakteriyel Toksinler Gıda Maddesi Maksimum Seviye ( g/kg) Açıklama Stafilokokların Enterotoksinleri Tüm gıda maddeleri * tespit edilmemeli ELISA testi Botulin Tüm gıda maddeleri * tespit edilmemeli ELISA veya Eşdeğer hassasiyet sağlayan bir metod * Bulunması muhtemel riskli gıdalar ** Konsantre ürünlerde tarifine uygun hazırlama soncundaki üründe bakılır.
EK- Madde METAL VE METALOİDLER Gıda Maddesi Alüminyum Pasta ürünleri, bisküvi Bira Alkolsüz bira Arsenik Yemeklik tuz Meyve suyu, nektarı, şurupları Vermut Şarap Kakao yağı şekerlemeleri Katı ve sıvı yağlar (Kuyruk ve iç yağları dahil) Kakao yağı Margarin Minarin Kompozit ve dolgulu çikolata Toz kakao ve toz kakao şeker karışımları Çikolata Şekerler (Beyaz şeker,pudra şekeri,dekstroz, laktoz, fruktoz) Glukoz şurubu Sirke Yumuşakçalar Kabuklular Balıklar Mayonez Bakır İçkiler Kakao yağı şekerlemeleri Üzüm şırası Meyve suları,meyve şurupları ve nektarlar Alkolsüz vermut Şekerler (Beyaz şeker, pudra şekeri, dekstroz monohidrat,dekstroz,laktoz,fruktoz) Glukoz şurubu Çikolata Kompozit ve dolgulu çikolata Toz kakao, kuru kakao-şeker karışımları Tuz Şarap Bira Alkolsüz bira Yenilebilir katı ve rafine sıvı yağlar Sızma ve ham bitkisel yağlar Zeytinyağı Hayvansal yağlar Sade yağ Margarin Minarin Mayonez Sirke (Bakır+çinko) Yumuşakçalar Kabuklular Balıklar Kabul edilebilir En Yüksek Değer (mg/kg) 0. 0. 0. 0 0 0.4 0.4 0.0 0 0 0 0 Bor Şarap 80 Açıklama Bakır,demir,çinko toplamı ( lt.% 00 alkol üzerinden)
Civa Aşağıdaki paragrafta belirtilenler hariç su ürünleri (kabuklular ve yumuşakçalar dahil); 0. Aşağıdaki balıklarda; Fener balığı (Lophius spp.), Atlantik yayını/kedi balığı(anarhicdas lupus), Deniz levreği (Dicentrarchus labrax), Morina benzeri balık ( Molva dipterygia ), Torik (Sarda sarda), Yılan balığı (Anguilla spp.), Emperor ( hoplostethus atlanticus ), Grenadier ( Coryphaenoides rupestris ), Kalkan benzeri yassı balık (Hippoglossus Hippoglossus), Kılıç balığı benzeri balık (Makaira spp.), Turna (Esox lucius), Torik/iri uskumruya benzer balık (Orcynopsis unicolor), Portekiz köpek balığı (Centroscymnes coelolepis), Vatoz (Raja spp.), Mercan türü balıklar (Sebastes marinus ), S.mentella, S. viviparus), Kılıç benzeri balık (Istiophorus platypterus), Kıl kuyruk yılan balığı (Lepidopus caudatus, Aphanopus carbo), Köpek balığı (tüm türleri), Uskumru türü balıklar (Lepidocybium flavobrunneum, Ruvettus pretiousus, Gempylus serpens ), Mersin balığı (Acipenser spp.), Kılıç balığı (Xiphias gladius), Orkinos (Thunnus spp. ve Euthynnus spp.).0 Çinko Demir Tuz Meyve suları, nektarları ve meyve şurupları Alkolsüz vermut Mantarlar İçkiler Alkolsüz elma şarabı Meyve suları, seyreltik meyve suları,nektarları ve meyve şurupları Alkolsüz vermut Şarap Yumuşakçalar Kabuklular Balıklar İçkiler Yenilebilir katı ve rafine sıvı yağlar Konserve gıda Zeytinyağı Hayvansal yağlar Sade yağ Margarin Minarin Kakao yağı Sirke Meyve ve sebze suları Sızma ve ham bitkisel yağlar 0.0 0.0 0.00 0. 0 0 0. 3.0... 0 Bakır, demir ve çinko toplamı (% 00 lük alkolün litresinde)
Kadmiyum a, b ve c bentlerinde belirtilen balık etleri için; (Bütün olarak balık yenilmesi halinde bütün balığa maksimum değerler uygulanacaktır) a) Canlı balık (030), taze veya soğutulmuş, balık (030) (balık filetosu ve 0304 grubunda belirtilen balık etleri hariç), Dondurulmuş balık (0303), (balık filetosu ve 0304 grubunda belirtilen balık etleri hariç), taze, soğutulmuş veya dondurulmuş Fileto veya diğer balık etleri (kıyılmış olabilir) (0304); b) insan tüketimine uygun Kurutulmuş, tuzlanmış veya salamura içinde balık, dumanlanmış balık (Dumanlama işlemi boyunca veya öncesinde pişirilmiş olsun veya olmasın) balık unları ve peleti. c) Konserve edilmiş veya hazırlanmış balık, havyar ve balık yumurtlarından hazırlanan havyar benzeri ürünler Aşağıdaki balık etleri için : (Bütün olarak balık yenilmesi halinde bütün balığa maksimum değerler uygulanacaktır) Dil balığı (Dicologoglossa cuneata), Yılan balığı (Anguilla anguilla), Avrupa hamsisi ((Engraulis encrasicholus) Louvar or luvar (Luvarus imperialis), İstavrit (Trachurus trachurus), Kefal (Mugil labrosus labrosus), Karagöz (Diplodus vulgaris), Sardalya (Sardina pilchardus), Sardalya türleri ( Sardine spp. ), Torik ( Sarda sarda ), Orkinos (Thunnus ve Euthynnus türleri ), 0.0 Kahverengi yengeç eti ve istakozun baş ve toraks eti ve benzer büyük kabuklular ( Nephropidae ve Palinuridae ) hariç tüm kabuklularda; Çift kabuklu yumuşakçalarda; Kafadan bacaklılarda; (iç organları alınmış Cephalopodlar) Tuz Tahıllar (kepek, embriyo,buğday tanesi ve pirinç hariç) Kepek, embriyo, buğday tanesi ve pirinç Alkolsüz vermut Şarap Etler Koyun, sığır, domuz ve kümes hayvanlarının karaciğerleri Koyun, sığır, domuz ve kümes hayvanlarının böbrekleri Lifli sebzeler, taze otlar, kerevizgiller ve kültür mantarı Sebzeler ve meyveler (lifli sebzeler, taze otlar kültür mantarı, saplı sebzeler, köklü sebzeler ve patates hariç) Kereviz hariç saplı sebzeler, köklü sebzeler ve 0..0.0 0. 0.03 0.0 0.0 0.0 0..0 0.0
Kalay Kobalt Kurşun soyulmuş patates Soya fasulyesi Yerfıstığı Meyve suları,nektarlar,şuruplar Meyveler Konserve et suları Konserve gıdalar Dondurulmuş meyve ve sebzeler Meyve suları Tüm gıda maddeleri* Biralar Alkolsüz biralar Süt** Süttozu Bebek mamaları ve bebek formülleri Devam mamaları ve devam formülleri Tuz Şarap Alkolsüz elma şarabı 0.03 0.0 0 0 0 00 00 0.0 0.0 0.0 a, b ve c bentlerinde belirtilen balık etleri için; ( Bütün olarak balık yenilmesi halinde bütün balığa maksimum değerler uygulanacaktır) a) Canlı balık (030), taze veya soğutulmuş balık (030) (balık filetosu ve 0304 grubunda belirtilen balık etleri hariç),dondurulmuş balık (0303), (balık filetosu ve 0304 grubunda belirtilen balık etleri hariç), Taze, soğutulmuş veya dondurulmuş fileto veya diğer balık etleri (kıyılmış olabilir) (0304); b) insan tüketimine uygun Kurutulmuş, tuzlanmış veya salamura içinde balık, dumanlanmış balık ( Dumanlama işlemi boyunca veya öncesinde pişirilmiş olsun veya olmasın ) balık unları ve peleti. c) Konserve edilmiş veya hazırlanmış balık, havyar ve balık yumurtlarından hazırlanan havyar benzeri ürünler Aşağıdaki balık etleri için : (Bütün olarak balık yenilmesi halinde bütün balığa maksimum değerler uygulanacaktır) Dil balığı (Dicologoglossa cuneata), Yılan balığı (Anguilla anguilla), Benekli deniz levrek (Dicentrarchus punctatus), İstavrit (Trachurus trachurus), Kefal (Mugil labrosus labrosus), Karagöz (Diplodus vulgaris), Grunt (Pomadasys benneti) Sardalya (Sardina pilchardus) Sardalya benzeri türler ( Sardine spp. ) Torik ( Sarda sarda ), Orkinos (Thunnus ve Euthynnus türleri ) 0.4 Kahverengi yengeç eti hariç tüm kabuklularda; 0. Çift kabuklu yumuşakçalarda;. Kafadan bacaklılarda;.0 (iç organları alınmış Cephalopodlar) Meyve suları, nektarları ve direkt tüketime sunulan 0.0 konsantreler Limon suyu.0
Monoklorop ropan-,- diol (3-MCPD) Nikel Alkolsüz vermut Katı ve sıvı yağlar (süt yağı dahil) Yenilebilir buzlu ürünler Yabani mantar Dondurulmuş meyve ve sebzeler Meyveler (Üzümsü ve küçük meyveler hariç) Üzümsü ve küçük meyveler Konserve gıda Kara buğday dahil tahıllar ve baklagiller Sebzeler (Lahana, lifli sebzeler ve kültür mantarı ve taze otlar hariç) ve soyulmuş patates Lahana, lifli sebzeler ve kültür mantarı Sirke Mayonez Yenilebilir sakatat Etler Kültür mantarı Baharat Baharlı otlar (Maydanoz, tere v.b) Kakao yağı ve şekerlemeleri Toz kakao Kakao yağı Çikolata Glukoz şurubu Şekerler (Beyaz şeker, pudra şekeri,dekstroz, laktoz, fruktoz) İçyağlar, kuyruk yağları, Et suyu tableti Konserve et suları Hidrolize bitkisel protein*** Soya sosu*** Yenilebilir sıvı yağlar Margarinler Minarin Biralar Alkolsüz biralar 0.4 0.3 0. 0. 3 0. 0. 0. 0..0 0. 0.0 0.0 * Bulunması muhtemel gıdalar ** Süt ürünleri için uygun konsantrasyon faktörü uygulanmalıdır. *** Maksimum limit, %40 kuru madde içeren sıvı ürünler için verilmiş olup kuru maddede maksimum limit 0.0 mg/kg değerine karşılık gelmektedir. Maksimum limit kuru madde miktarına paralel olarak ayarlanmalıdır. EK-3 YABANCI MADDE VE BİLEŞİKLER Kabul edilebilir Madde Gıda Maddesi En Yüksek Açıklama Değer (mg/kg) Aromatik ve alifatik Fındık,ceviz v.b. meyveler 0 Ambalaj materyalinden kaynaklanan (jüt hidrokarbonlar çuvalı) Benzo(a)piren Mantarlar Kuru maya Bitki infüzyonları Çay Katı ve sıvı yağlar Margarinler 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Minarinler Balık ürünleri Üzümsü meyveler Hububat Peynir Sert çekirdekli meyveler Yumuşak çekirdekli meyveler Sebzeler Etli ürünler Hububat ürünleri 0.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Füme Füme Brom Şarap Butanol- Tüm gıda maddeleri Alkollü içkiler, doğal aroma elde edilen aroma kaynakları hariç Butanol- Tüm gıda maddeleri Alkollü içkiler, doğal aroma elde edilen aroma kaynakları hariç Dietil eter Tüm gıda maddeleri Alkollü içkiler, doğal aroma elde edilen aroma kaynakları hariç Dikloro-,- Sıvı baharatlar 0.0 propanol- Diklorometan Çay Kahve Kafein ekstraksiyonu sonucu, ham ekstraktta, kuru madde üzerinden Kafein ekstraksiyonu sonucu, ham ekstraktta, kuru madde üzerinden Aroma maddelerinden taşınan Tüm gıda maddeleri 0.0 Diglukosid malvidol Şarap Şarap hibridleri Etilmetil keton Kahve 0 Ham eksrakt, kafein ekstraksiyon kaynağı Erusik asit Çay Katı ve sıvı yağlar Margarinler Minarinler Tüm gıda maddeleri Katı veya sıvı tüm yağlar % den fazla yağ ilave edilen gıda maddeleri Diğer gıda maddeleri 0 % % %0 Florür Şarap Hekzan Soya esaslı ürünler Yağsız, un ve proteinli gıda maddeleri Kakao yağı 30 0 Hidrokarbonlar Halojenler Yağsız hububat tohumları Katı ve sıvı yağlar Margarinler Minarinler Tüm gıda maddeleri Yağlı maddelerin fraksiyonlarından ayrılması ile Yağlı maddelerin fraksiyonlarından ayrılması ile Yağlı maddelerin fraksiyonlarından ayrılması ile Doğal aroma maddelerinden taşınan Toplam yağ asitleri içeriği üzerinden hesaplanır Toplam yağ asitleri içeriği üzerinden hesaplanır Toplam yağ asitleri içeriği üzerinden hesaplanır Solvent ekstraksiyonu, yağ maddelerin ayrışması Solvent ekstraksiyonu yağ maddelerin ayrışması Solvent ekstraksiyonu yağ maddelerin ayrışması Solvent ekstraksiyonu yağ maddelerin ayrışması Solvent ekstraksiyonu yağ maddelerin ayrışması (Yukarıdaki ürünlerin dışındaki gıda maddeleri) Tüm gıda maddeleri 0.0
Histamin Kloro-3-propandiol. Metil asetat Tongiller, Uskumru ve Sardalya 00* gibi Engraulidae, Scobridae ve Clupeidae familyasına ait balıklar Şaraplar 0 Sıvı baharatlar 0 Bozulma indikatörü Kahve Çay Sakkaroz Tüm gıda maddeleri 0 0 Metilpropanol- Tüm gıda maddeleri İçkiler, doğal aroma kaynakları hariç Nitrat Marul Bebek devam formülleri Bebek mamaları Diğer bebek ve çocuk gıdaları Ispanak Kırmızı pancar suyu Rezene Çin lahanası (Brassica pekinesis) Ispanak Lahana (Brassica oleracea L.) Otlu peynir Peynir 300 0 40 400 3000 00 000 00 000 87 40 0 Nitrit Bebek mamaları Poliklorobifeniller** Balık ciğeri Balık yumurtası Etler Kabuklu su ürünleri Derisi dikenliler Yumuşakçalar Balıklar Süt ve süt ürünleri Yumurta Diğer bebek ve çocuk gıdaları Sebzeli gıda maddeleri 3 Bebek mamaları ve formülleri Devam mamaları ve formülleri 0.0 Konserve veya dondurulmuş Yağlı madde üzerinden Yağlı madde üzerinden Bütün Propanol- Tüm gıda maddeleri İçkiler hariç, doğal aroma maddelerinden kaynaklanan Propanol- Tüm gıda maddeleri 0 İçkiler hariç Siklohekzan Tüm gıda maddeleri Aroma maddelerinden kaynaklanan Siyanür Sert çekirdekli meyve içkileri 00 Toplam HCN (% 00 lük alkolün litresinde) Sülfat Şarap 000 K SO 4 üzerinden hesaplanan Tetrakloroetilen Hayvan içyağları Domuz eti Kümes hayvanı Zeytinyağı Prinayağı Uçucu nitrozaminler Biralar 0.000 Toplam * 9 adet numunenin ortalaması 00 ü geçmemelidir, iki örnekte 00 ppm den fazla 00 ppm den az olabilir. Hiçbir numunede 00 ppm i geçmemelidir. ** 8,,0,8,38,3,80 PCB lerin toplamı