9.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği 10. Ünite Ördek ve Sürgü Verme ÖRDEK ve SÜRGÜ VERME TEKNİĞİ 27.28. Hafta ( 31.03-11.04 /04 / 2014) 6.Slayt
ÖRDEK ve SÜRGÜ VERME Ördek er Sürgü Er er 2
..Yatağa bağımlı olan hastaların boşaltım ihtiyaçları ; a.) Ördek, b.) Sürgü kullanarak giderilir. 3
Hataya SÜRGÜ Verme Tekniği Sürgü : Hastanın dışkı ve idrarını yatağında yapmaya elverişli, kalçanın anatomik yapısına uygun olarak üretilmiş araçtır...metal ve plastik olanları vardır... Hastanelerde,plastik olanlar kullanılır..sürgü,o hastaya özel olur,hasta taburcu olunca,atılır. 4
Sürgü ; yataktan kalkması sakıncalı olan veya yataktan kalkamayan hastalara verilir. Gerekli Gereçler :..Sürgü ( kapağı ile )..Yatak koruyucu örtü,..tuvalet kağıdı,..sıcak su ve sabun 5
1.) Hemşire, eldiven giyip,gerekli malzemeler ile hastanın yanına gelir. 2.) Hastaya sürgü verileceği anlatılır. 3.) Oda kapısı kapatılır, paravan veya perde çekilir. 6
4.) Yatak koruyucu serilir 5.) Hastaya dorsal recumbent pozisyonu verilir 6.) Sürgü hastanın altına yerleştirilir 7.) Hastanın başı biraz yükseltilir( gerekirse) 8.) Hastanın yanından uzaklaşılır 9.) Boşaltım ihtiyacı tamamlandıktan sonra, Perine ve rektum temizliği yapılır 10.) Sürgü hastanın altından alınıp,kapağı kapatılır 7
11.) Hastanın el temizliği yapılır 12.) Sürgü dökülmeden,içindeki muhtevanın içeriği kontrol edilir ( kanlı, diyare vb açısından) 13.) Eldiven çıkarılır,eller yıkanır 14.) İşleme ilişkin bilgiler,kaydedilir. Not : Sürgü verilen hastanın beli ve sakral bölgesi boşlukta kalır. Bazı hastalar bu pozisyondan rahatsız olur. 8
.Hastanın beli ve sakral bölgesi altına, katlanmış çarşaf veya yastık konabilir...kalçasını kaldıramayan veya kaldırmasında sakınca olan hastalara, önce yaış pozisyonu verilir. Daha sonra sürgü üzerine geri çevrilir. Not : Boşaltım bittikten sonra,oda derhal havalandırılır ve oda spreyi sıkılabilir( hastanın allerjisi yoksa ). 9
Not : Bazı hastanelerde, sürgü temizliği için,sürgü yıkama makineleri kullanılır. 10
Hastaya ÖRDEK Verme Tekniği Ördek ; Sadece erkek hastalara, idrar yapmaları için verilen bir araçtır...metal ve plastik olmak üzere 2 çeşittir...hastanede her hastaya özel olarak,plastik olan kullanılır ve hasta taburcu olunca atılır. 11
Gerekli Gereçler :..Ördek ( kapağı ile ),..Yatak koruyucu örtü,..tuvalet kağıdı,..antiseptikli bez 12
1.) Hemşire eldiven giyip, gerekli malzemeler ile hastanın yanına gelir, 2.) Hastaya öredek verileceği anlatılır, 3.) Oda kapısı kapatılır,paravan veya perde çekilir, 4.) Hasta yan dönebilirse yan, dönemezse sırt üstü ördek yerine yerleştirilir,( penis ördeğin içine yerleştirilir ) 5.) İşlem bittiğinde dezenfaktanlı bezle silinir, tuvalet kağıdı ile kurulanır, 13
6.) Hastaya el temizliği yaptırılır, 7.) Ördek dökülmeden, içindeki muhtevanın içeriği kontrol edilir ( kanlı vb.açısından ) 8.) Eldiven çıkarılır,eller yıkanır, 9.) İşleme ilişkin bilgiler,hemşire gözlem formuna kaydedilir. 14
HASTANIN BOŞALTIM İHTİYACI Boşaltım, insanın temel fizyolojik gereksinimlerinden biridir. 1.) Üriner boşaltım,, 2.) Barsak boşaltımı BOŞALTIM : Olmak üzere ikiye ayrılır. 15
ÜRİNER BOŞALTIM : Üriner Sistem;.kanı böbrekler aracılığı ile süzen,.oluşan idrarı mesane üreterler ve üretra aracılığı ile vücuttan uzaklaştıran sistemdir. 16
17
Üriner sistemin görevi : oluşan idrarın vücuttan atılmasını sağlamaktır...idrar çıkarmaya MİKSİYON denir...erişkin bir insan günde yaklaşık 1000-1800 cc İdrar çıkarır...idrarın içeriği :..su, tuz, üre, ürik asit ve kreatinin gibi atıklardan oluşur. 18
Normal idrarda : glikoz ve plazma proteinleri bulunmaz..kendine has rengi ve kokusu vardır.( berraktır),ancak,çeşitli hastalıklarda, bazı diyet ve ilaçlara bağlı olarak idrarın rengi değişebilir...idrarın dansitesi ( yoğunluğu) :1015-1025 tir...idrarın ph ı : 5,5 tir...idrar asitik özelliktedir. 19
BARSAK BOŞALTIMI : SİNDİRİM : Besin maddelerinin;..vücuda alınması,..gerekli organlara ulaştırılması,..tüm hücrelere taşınması,..kana karışması ve..atık ürünlerin dışarı atılması olayıdır. 20
21
DIŞKI ( gaita, feçes ) : Besinlerin sindirilmesi sonucu oluşan ve sindirim kanalıyla atılan atık maddelere denir. Defekasyon : Dışkının rektumdan dışarı atılmasıdır...dışkı, gelişim dönemlerine göre;.içerik,miktar ve isim olarak değişiklik gösterir. 22
a.) yenidoğan : yeşilimsi-siyah renkte ve yapışkan özelliktedir. İlk dışkıya mekonyum denir. b.) bebek : sarı rekli,yumuşak ve parlaktır. c.)süt çocuğu : soluk renkli ve kötü kokuludur. d.) yetişkin : kahverengi ve silindirik yapıdadır. Günlük dışkı miktarı : 150-250 gr. kadardır. Günlük dışkılama günde 2 kezdir. 23
Sağlıklı bireyler,boşaltım gereksinimlerini kendileri karşılar. Yatağa bağımlı veya çeşitli nedenlerle gereksinimini kendi karşılayamayan hastalarda boşaltım ihtiyacı yardımla karşılanır...boşaltım ihtiyacı için: a. Ördek b. Sürgü kullanılır. 24
HASTA OTURAĞI : Hareket edebilen veya hareket yeteneği kısıtlı olan hastalar, tuvalete gidemiyorsa boşaltım ihtiyacını karşılamak için özel tasarlanmış sandalyeye oturtularak ( hasta oturağı) ihtiyacı giderilir. 25
Hasta Oturağı 26
27
Ördek-Sürgü Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar : 1.)Hastanın başkasına bağımlı olması, psikolojik olarak etkilenmesine sebeb olur. utanma, bağımlılık duyma acizlik hissetme gibi duygular hisseder. Hemşire etkin bir iletişim kurarak,hastayı rahatlatmalıdır. 28
2.)Tıbbi asepsi kurallarına uymalıdır 3.)Boşaltımın yatarak yapılması,boşaltımı zorlaştırır 3.)Yatağa bağımlı olma,boşaltım alışkanlığında değişime yol açar.beslenme düzeni ve hareket gereksinimi değerlendirilmelidir 4.)Konstipasyon,diyare,inkontinans durumu,idrar ve dışkının renk,miktar ve kokusundaki değişiklikleri değerlendirip,kaydedilir 29
5.)Hastanın mahremiyetine özen gösterilir 6.)İdrar miktarı ölçülecekse, idrar miktarını ölçmeli,, biriktirilecekse şişe veya kavanozda biriktirmelidir 7.)Kontaminasyonu önlemek amacıyla uygun önlemler alınmalıdır 8.)Tek kullanımlık ördek ve sürgü kullanılmalı veya her hastaya özel olmalıdır. 9.)Ördek ve sürgü yere konmamalıdır. 30
10.)Sürgü ve ördek çok soğuk olmamalıdır. 11.) Ördek ve sürgü kuru olmalıdır 12.)Hasta gereğinden uzun süre, sürgü üzerinde bırakılmamalıdır 13.)Yatak yarası,tahriş, enfeksiyon belirtileri vb. değerlendirilir 14.)Hastanın refakatçısı varsa,ördek-sürgü verme ve temizleme eğitimi verilmelidir. 31
PERİNE TEMİZLİĞİ 32
Perine Bölgesi Temizliği ;..boşaltım sonrası ve..genel vücut banyosu Sırasında düzenli olarak yapılır. AMACI ; yatağa bağımlı hastanın perine temizliği, enfeksiyonu önlemek 33
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
İDRAR ve DIŞKISINI TUTAMAYAN HASTANIN BAKIMI 52
ANAL İNKONTİNANS (Gaz-gaita kaçırma) İNKONTİNANS NEDİR? Anal inkontinans gaz ve dışkının istem dışı kontrolsüz olarak anüsten dışarı kaçırılmasıdır. İnkontinansın şiddeti nadiren kontrolsüz gaz kaçırılmasından, iç çamaşırların sıvı dışkı ile kirlenmesine kadar olabileceği gibi çamaşırında katı dışkı istemsiz olarak görülmesi ve de hastanın bezle yaşamasına kadar değişmektedir. Dışkı inkontinensi yaygın bir problem olmasın rağmen utanma duygusu nedeni ile çok konuşulamamaktadır. Bu problem hastanın sosyal aktivitelerini etkileyecek ve yaşam tarzında değişikliklere neden olabilecek kadar önemli bir sorundur. Her yaştaki kadın ve erkeklerde görülebilir. 53
Dışkı İnkontinansına Yol Açan Faktörler..Anal sfinkteri kontrol eden sinirlerin yaralanması,..anal sfinkter kaslarının yaralanması,..kas tonusunun kaybolması,..sindirim kave anal bölgedeki hemoroid ve tümörler, 54
..İleostomi,kolostomi,..Rektal prolapsus, Bazı mental, ruhsal ve nörolojik hastalıklar Konstipasyon : Kabızlık( dışkılama haftada 2 veya daha azdır) Diyare : İshal 55
Diyare Barsak hareketlerinde ve sıvı içeriğinde artış olması ile birlikte miktar olarak gaita ağırlığının 200 g/gün ün üzerinde bulunması şeklinde tanımlanmaktadır. 56
İdrar İnkontinansı Üriner kas tonusunun azalması sonucu idrar kontrolunun kaybolması ve istemsiz idrar kaçırmaya idrar inkontinansı denir. a.) kısmi b.)tam idrar kaçırma olarak iki çeşidi vardır. 57
58
Geçici idrar inkontinası sebebleri ;..sık geçirilen idrar yolu enfeksiyonları,..deliryum,..atrofik vaginit,..bazı ilaçlar,..idrar çıkışında artış,..hareket kısıtlılığı 59
Kalıcı İdrar İnkontinansı Sebebleri..çok doğum yapmış kadınlar,..prostat hastalığı olan erkekler İdrar İnkontinanslı Hastada Bakım Amacı :..Doku bütünlüğünü korumak,,..enfeksiyon gelişimini engellemek,,..hastaya idrar çıkış kontrolünü yeniden kazandırmak. 60
61
İdrar İnkontinanslı Hastada Hemşirelik Bakımı..Etkin iletişim kur, Tıbbi asepsi uygula,..cildi kuru ve temiz tut, Perine bakımı ver,..bilgileri kaydet, Yatak koruyucu ve hasta bezi kullan, 62
..Gerekirse foley sonda kullan, Erkek hastalarda kondom sonda kullanılabilir( enf.riski daha az),..mesane eğitimi ver ve uygula. 63
64
İdrar Ret ansiyonu : Mesanede idrar olmasına rağmen, çeşitli sebeblere bağlı olarak, idrar yapma zorluğudur. İdrar Retansiyon Sebebleri :.yatağa bağımlılık,.psikolojik faktörler,.tuvalet alışkanlığının değişmesi, 65
İdrar Retansiyonlu Hastada Yapılacaklar :..Hastayı psikolojik olarak rahatlat, Hastayı oturur pozisyona getir, sürgüye oturt, hafif öne eğilmesini sağla, (mesaneye basınç uygulanmış olur),..su musluğu açılarak veya bardaktan bardağa su aktararak, su sesiyle idrar gelmesi sağlanmaya çalışılır,..mesaneye bölgesine termofor konulabilir,..gerekli bilgiler kaydedilir. 66
KULLANILAN MALZEMENİN TEMİZLİĞİ ve BAKIMI Kullanılan malzemenin ;..temizliği, bakımı, ve atıkların imhası önemlidir. 67
Ördek-Sürgü İmha Makinesi 68
Ördek-Sürgü Yıkama Makinesi 69
Kirli atıkların imhasında Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kullanılır. Hasta bakımında kullanılan malzemeler, Ördek, sürgü gibi malzemeler, Kısaca,,hastaya kullanılan tüm malzemeler, tıbbi atık kovasına atılır. 70
Enfeksiyon geçişini önlemek için, disposable ( TEK KULLANIMLIK ) malzeme kullanımı tercih edilir. Bu mümkün değilse, kullanılan malzemeler steril edilerek kullanılır. Ördek,sürgü ortak kullanılıyorsa,,, dezenfekte edilir. Günümüzde, ördek ve sürgü imha edici ve yıkayıcı makineler vardır. 71