UTES 16 ICES 16 10. ULUSLARARASI TEMİZ ENERJİ SEMPOZYUMU 10 TH INTERNATIONAL CLEAN ENERGY SYMPOSIUM 24-26 EKİM/OCTOBER 2016 İSTANBUL BİLDİRİLER KİTABI PROCEEDINGS EDİTÖRLER/EDITORS AHMET DURAN ŞAHİN BİHTER DURNA YAVUZ SELİM GÜÇLÜ
581 10th International Clean Energy Symposium, 24-26 October 2016, Istanbul, Turkey AHŞAP KURUTMADA TEMİZ ENERJİ KULLANIMI ÖRNEKLERİ Hızır Volkan GÖRGÜN 1, Öner ÜNSAL 2 1 İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 34473, Bahçeköy, Sarıyer, İstanbul, Türkiye, E-posta: volkan.gorgun@istanbul.edu.tr 2 İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 34473, Bahçeköy, Sarıyer, İstanbul, Türkiye, E-posta: onsal@istanbul.edu.tr ÖZET Ahşap, higroskopik yapısından dolayı bünyesinde belli oranda su barındırmaktadır. Ancak bu oran her kullanım yerine göre uygun olmadığı için kurutulması gerekmektedir. Günümüz kurutma yöntemlerinde gerekli sıcaklıkların yakalanabilmesi için ahşap atıkları veya fosil bazlı yakıtlar tercih edilmektedir. Yaşanan gelişmeler sonucunda, enerjinin verimliliği, sürdürülebilirliği ve çevreye olan etkileri maliyeti kadar dikkate alınmaya başlamıştır. Bu çalışma kapsamında, masif ahşabın teknik yöntemlerle kurutulması sonucu çevreye olan etkilerinin azaltılması için, ülkemizde alternatif temiz enerji kaynaklarının kullanıldığı çeşitli yöntemler incelenmiştir. Yapılan incelemeler, güneş enerjisinin ve elektromanyetik dalga esaslı elektrik enerjisi kullanımıyla; enerji verimliliği sağlanabileceği, kurutma maliyetlerinin azaltılabileceği ve çevreye daha az zarar veren kurutmaların gerçekleştirilebileceği söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Masif Ahşap, Kurutma, Yüksek Frekans + Vakum, Güneş Enerjisi
582 10th International Clean Energy Symposium, 24-26 October 2016, Istanbul, Turkey SAMPLE STUDIES OF USING CLEAN ENERGY ON DRYING WOOD Hızır Volkan GÖRGÜN 1, Öner ÜNSAL 2 1 Istanbul University, Faculty of Forest, Department of Forest Industry Engineering, 34473, Bahçekoy, Sariyer, Istanbul, Turkey, E-mail: volkan.gorgun@istanbul.edu.tr 2 Istanbul University, Faculty of Forest, Department of Forest Industry Engineering, 34473, Bahçekoy, Sariyer, Istanbul, Turkey, E-mail: onsal@istanbul.edu.tr ABSTRACT Wood contains amount of water in the fibers due to its hygroscopic chemical structure. However, this moisture content should be decreased with drying until according to suitable for each application. In the present drying methods, wood waste of fossil-based fuels are preferred to achieve the required temperatures. As a result of recent developments, energy efficiency, sustainability and environment impacts have begun to be taken into account as costs. In this study, to reduce the negative impacts on the environment for solid wood drying with conventional methods, various methods of alternative clean energy sources that used in Turkey were examined. It can be said that examinations showed energy efficiency and a reduction in drying costs implementation of environmentally less harmful drying can be achieved with using these alternative energy sources. Keywords: Solid Wood, Drying, High Frequency + Vacuum, Solar Energy
583 10th International Clean Energy Symposium, 24-26 October 2016, Istanbul, Turkey 1. GİRİŞ Günümüzde doğal kaynakların azalması, çevre sorunlarının artması gibi nedenler, çevreye karşı duyarlılığı, maliyet kadar önemli hale getirmiştir ve harcanılan enerjinin maliyeti ile birlikte verimliliği, sürdürülebilirliği ve çevreye olan etkilerinin azaltılması ön plana çıkmaya başlamıştır. Bunun sonucu olarak mevcut enerji türleri yerine, doğanın kendi döngüsü içerisinde yer alan rüzgar, dalga, güneş, jeotermal gibi enerji türlerinin kullanımı araştırılmaya ve hatta kullanılmaya başlanmıştır. Enerji kullanımındaki bu değişim, tamamen doğal, çevre dostu ve yenilenebilir bir malzeme olan ahşap endüstrisine de yansımaktadır. Higroskopik bir malzeme olan ahşap, bulunduğu ortamın sıcaklık ve bağıl nemine bağlı olarak su alışverişi yapmaktadır. Örneğin ahşabın kaynağı olan ağaç, dikili halde kuru ağırlığının 1 ila 2 katı kadar rutubete sahip olabilmektedir. Bu rutubet biçme işlemleri ve açık hava koşullarında bekletmeyle oluşan kayıplarla birlikte %60-70 gibi daha düşük seviyelere inmektedir. Ancak bu rutubet, ahşabın son kullanım yerinde bir sorun yaşanmaması için hala çok yüksektir. Kantay'a göre (1993) ahşap kullanılmadan önce, kullanım yerinin gerektirdiği kuruluk derecesine kadar kurutulmalıdır ve istenen bu rutubet dereceleri de en fazla %20 seviyelerindedir. Eğer ahşap kullanım yeri gerekliliğine kadar kurutulmazsa, son kullanım yerinde başta su kaybına bağlı olarak boyutlarını değiştirmekle birlikte, çürüme veya böcek saldırıları, düşük yüzey işlem kalitesi gibi olumsuzluklar meydana gelmektedir. Bu yüzden ahşabın son ürün olarak değerlendirilebilmesi için, kurutma aşaması vazgeçilmez bir unsurdur. Ahşap doğal ve teknik kurutma olmak üzere iki ana yöntemle kurutulabilmektedir. Doğrudan doğruya açık hava şartlarına bırakılarak yapılan doğal kurutma yönteminde, kurutma kalitesinin düşüklüğü, istenen rutubet seviyelerine inilememesi, kurutma süresinin uzun olması gibi dezavantajlar bulunmaktadır. Teknik kurutma yöntemlerinde ise sıcaklık, bağıl nem ve hava hareketi gibi ortam şartları kontrol edilerek, bu dezavantajlar en aza indirgenmeye çalışılmaktadır. Doğal kurutma yöntemine oranla çok daha düşük sürelerde kurutma yapılabilmesine karşın, ağaç türü, başlangıç ve sonuç rutubet miktarı gibi faktörlere bağlı olarak, kurutmalar yine de 1 hafta ila 2 ay arasında sürmektedir. Kantay'a (1978) göre, günümüzde daha çok tercih edilen klasik kurutma yönteminde fırının ısıtılması için, %10 25 elektrik ve % 75 90 ısıl enerjisi kullanılmaktadır. 60-100 o C arasındaki sıcaklıkların kullanıldığı bu yöntem için gerekli enerji ise genellikle üretim artıkları (talaş, kırıntı vb.) ile birlikte, fosil kökenli yakıt türlerinden yararlanılmaktadır. Bu tür yakıtlar, çevreye verdiği zararlar ile birlikte kurutmanın maliyetini de etkilemektedir. Örneğin Özalp ve Ordu (2010) tarafından yapılan çalışmada, elektrik enerjisi ve diğer fosil bazlı kömür ve fueloil'in maliyetlerinin, diğer enerji türlerine göre yüksek olduğu belirtilmiştir. Bir diğer önemli husus ise, Yıldırım ve Ünsal'ın (2015) belirttiğine göre, Türkiye enerjide dışa bağımlı bir ülke olup, enerji ihtiyacının yarıdan fazlasını ithal etmekte ve bu da ülke ekonomisi üzerinde olumsuz etki yaptığını vurgulamaktadır. Ülkenin sahip olduğu fosil kaynakları enerji ihtiyacını karşılayacak düzeyde olmayıp, var olan linyit kömürlerimiz de hem düşük kalorili ve hem de kükürt ve kül içeriği yüksek değerlerdedir. Türkiye'nin coğrafi yapısı yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı açısından avantajlı bir konumdadır. Hem çevre kirliliği hem de sürdürülebilir bir kalkınma için enerji tüketiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payının hızla arttırılması kaçınılmazdır (Önal ve Yarbay, 2010). Ayrıca sürdürülebilir bir malzeme olan ahşabın artıkları CO 2 açığa çıkaran oluşturan yakma işlemi dışında, katma değeri daha yüksek ahşap ambalaj, masif panel, oyuncak, mobilya gibi sektörlerde değerlendirilebildiği gibi, yonga levha, lif levha vb. ürünlerin üretiminde de tercih edilebilmekte ve doğal olarak malzemenin Karbon tutma süresi de uzatılabilmektedir. Bu çalışma kapsamında, masif ahşabın teknik yöntemlerle kurutulması sonucu çevreye olan etkilerinin azaltılması için ülkemizde alternatif temiz enerji kaynaklarının kullanıldığı çeşitli yöntemler incelenecektir. 2.GENEL BİLGİLER Mevcut kurutma yöntemlerinde ısı genellikle sıcak su, kızgın su, kızgın buhar gibi ısıtıcı akışkanlarla temin edilmektedir. Bu akışkanların ısıtılması için de, fırın maliyeti kadar yüksek yatırım maliyeti bulunan, kurulmasında ve işletilmesinde riskler barındıran, maliyetli ve çevreye zararı yakıtlarla çalışani bir kazan yatırımı olması gerekmektedir. Kazan sistemlerinde fuel-oil, doğalgaz gibi yakıtlar kullanılabilse de ekonomik olması açısından katı fabrika atıkları (ahşap artıkları gibi) ve kömür tercih edilmektedir. Ancak her iki durumda da zararlı gaz emisyonları ile çevreye zarar verildiği için, alternatif enerji türlerinin kullanımı ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır.
584 10th International Clean Energy Symposium, 24-26 October 2016, Istanbul, Turkey 2.1. Güneş Enerjisi Güneş enerjisiyle açık havada kereste kurutma ilk çağlardan beri bilinmekle beraber, kontrollü kurutma olayı 1940'lardan sonra önem kazanmaya başlamıştır. Güneşli kurutma konusu ise 1970'lerden sonra enerji krizi ile gündeme gelmiştir (Erdiller vd.,1989). Güneş enerjisi ile güneş radyasyonunun ısıtıcı etkisi ile ortamda bağıl nem açığı oluşturarak kurutmaların yapılması sağlanmaktadır. Doğal kurutmalar da benzer bir prensip ile çalışmaktadır ancak açık hava şartlarında yapıldığından ortam şartlarına herhangi bir müdahale olmamaktadır. Güneş enerjisi ile kurutma yönteminde ise, ortam şartlarına müdahale edilebilen kapalı ortamlarda kurutmalar yapılmaktadır ve mevcut enerjinin daha verimli kullanılması açısından da müdahaleler yapılmaktadır. Bir başka husus da güneş radyasyonunun yoğun olduğu tropikal bölgelerde düşük enlem derecelerinde bulunan az gelişmiş ülkelerde, hava bağıl neminin yüksek değerlerde olması, doğal kurutmayı engellemekte yada çok yavaşlatmaktadır (Uyarel, 1987). Ayrıca bu bölgelerdeki yüksek maliyetli kereste ve orman ürünlerine kurutma işlemlerinin uygulanması, bu ülkelerin kalkınma hızlarına olumsuz etki yapmaktadır (Özel vd., 1997). Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle sahip olduğu güneş enerjisi potansiyeli açısından birçok ülkeye göre şanslı durumdadır (Şekil 1). Şekil 1 Türkiye'de Güneş Enerjisi Dağılım Haritası (URL-1) Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü verilerine göre mevcut bulunan güneşlenme süresi ve ışınım şiddeti verilerinden yararlanarak Elektrik İşleri Etüt İdaresi tarafından yapılan çalışmada (Şahin vd., 2012), Türkiye'nin ortalama yıllık toplam güneşlenme süresi 2640 saat (günlük toplam 7,2 saat), ortalama toplam ışınım şiddeti 1311 kwh/m 2 -yıl (günlük toplam 3,6 kwh/m 2 ) olduğu tespit edildiği belirtilmiştir (Şekil 2). Şekil 2 Aylara Göre Türkiye'de Güneşlenme Süreleri (Saat) (URL-1) Bu enerji kurutma için genellikle güneş panelleri ile dışarıdan alınan normal sıcaklıktaki havanın sıcaklığının arttırılmasında kullanılmaktadır. Bu ısıtma panellerin güneş enerjisinin etkisinin arttırmasıyla ve bu enerjinin havaya aktarılabilmesi için de panel içinde mümkün olduğunca fazla yol kat eden hava dolaşımıyla sağlanmaktadır (Şekil 3, sol). Fırın içi hava sirkülasyonunun sağlanması için de, radyal veya aksiyel fanlar tercih
585 10th International Clean Energy Symposium, 24-26 October 2016, Istanbul, Turkey edilmektedir (Şekil 3, sağ). Ayrıca bu enerjinin daha verimli kullanılabilmesi ve güneş radyasyonunun düşük olduğu gece, bulutlanma gibi durumlarda kurutmaların devam edebilmesi için çeşitli güçlendirmeler yapılması gerekmektedir. Örneğin Üçüncü (1991) tarafından 41 o Kuzey enlemindeki Trabzon ilinde gerçekleştirilen çalışmada, güneş enerjisiyle Doğu Ladini kerestelerinin kurutulmasında kış koşullarında verimli sonuçlar alınamadığı vurgulanmıştır. Bu amaçla bazı sistemlerde içeride oluşan nemli ve sıcak havanın kurutma kapasitesinin arttırılabilmesi açısından, kondenzasyon cihazı entegre edilebilmektedir (Şekil 3, sağ). Böylece havanın içerisindeki fazla nem alınarak, malzemenin nem difüzyonunun daha rahat ve hızlı bir şekilde gerçekleşebilmesi sağlanmaktadır. Şekil 3 Güneş Panelinde Hava Akış Yönü (sol), Sirkülasyon Pompası ve Evaporatör (sağ) (Görgün, 2014) Bu sistemin kullanıldığı bir çalışmada (Erdiller vd., 1989), geliştirilen Güneş enerjisi + kondenzasyonlu sisteminin Ankara koşullarında yaz ve kış aylarında başarılı bir şekilde kullanılabileceği sonucuna varılmış olup, bağıl nemin ve güneşlenmenin yüksek olduğu sahil yörelerinde de olumlu sonuçlar alınabileceği vurgulanmıştır. Sistemin kondenzasyon ünitesi geceleri de çalışabildiğinden kurutma işleminin süreklilik arz ettiği, bu sayede aynı sistem aracılığıyla kışın soğuk şartlarda ve çok bulutlu günlerde de başarılı bir şekilde çalıştığı, ancak genel ifade ile enerji gereksiniminin yaklaşık yarısının güneşle karşılandığı sonucuna varılabileceği de belirtilmiştir. 2.2. Elektrik Enerjisi Elektrik enerjisi, diğer ısıtma yöntemlerine oranla, kurutma fırını yatırımında yaşanan zorlukları içermediği için, masif ahşabın kurutulmasında çeşitli şekillerde kullanılmaktadır. Kantay'a göre (1993) kurutma yöntemlerinden klasik (konvansiyonel) kurutma yönteminde özellikle düşük kapasiteli fırınlarda gerekli ısının oluşturulması için, kondenzasyonlu kurutma yönteminde fırın içerisinden alınan soğuk ve nemli havanın evaporatör yardımıyla fazla nemi alındıktan sonra tekrar fırına verilmesi için ısıtılmasında, vakumlu kurutma yönteminde ağaç malzemeye ısı geçişi alüminyumdan yapılmış sıcak levhalarla sağlanmasında kullanılır. Bu uygulamalara alternatif olarak son yıllarda farklı dalga boylarındaki elektromanyetik dalgaların kullanılmasıyla ilgili çalışmalar da yapılmaya başlanmıştır (Avramidis, 1999; Komoutsakos vd., 2001; Leiker ve Adamska, 2004; Resch, 2006; Korkut, 2011). Ağaç malzeme boşluklu yapısından dolayı ısı iletkenliği düşük bir malzemedir. Diğer yöntemlerde kullanılan önce konveksiyon ile malzemenin ısıtılması ve akabinde kondüksiyon ile suyun ısıtılması prensibinde süre ve enerji kaybı çok fazladır. Ancak elektromanyetik dalga kullanılan yöntemlerde amaç malzemenin ısıtılması yerine, sadece içindeki suyun kaynama noktasına getirilmesiyle buhar difüzyonunun hızlandırılması ve kolaylaştırılmasıdır, dolayısıyla harcanan enerji ve geçen süre bu tür yöntemlerde azalmaktadır. Ayrıca sadece su miktarı kadar enerji harcandığı için, bütün malzeme hacminin ısıtılmasına da gerek duyulmamaktadır. Bazı yöntemlerde buhar difüzyonunun hızlandırılması için vakum kombinasyonu gibi ilaveler yapılmaktadır (Avramidis, 1999; Komoutsakos vd., 2001; Resch, 2003; Leiker ve Adamska, 2004; Resch, 2006; Güler vd., 2012, Ünsal vd., 2014). Böylece düşürülen kaynama noktasıyla, daha düşük sıcaklarda ve daha kısa sürelerde kurutmalar gerçekleşmekte, dolayısıyla enerji tasarrufu da sağlanmaktadır. Malzeme daha düşük sıcaklıklara maruz kaldığından, yapısal değişiklikler de minimuma indirgenmektedir. Ayrıca bu tür yöntemlerde vakum ile ağacın içindeki su hiçbir katkı maddesi olmadan, elde edilebilmektedir.
586 10th International Clean Energy Symposium, 24-26 October 2016, Istanbul, Turkey 3. TÜRKİYE'DEKİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ 3.1. Güneş Enerjisi Uygulama Örneği Görgün ve arkadaşları (2014) tarafından yapılan çalışmada, güneş radyasyonu ortalamalarına göre tercih edilen Muğla ili içerisinde yer alan güneş enerjisi ve hava kolektör kombinasyonlu kurutma fırınında (Şekil 4, sol), bölgede de yayılış gösteren ve kullanılan Kızılçam (Pinus brutia Ten.) kerestelerinin 25mm ve 50mm kalınlığındaki örnekleri kurutulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre, fırının verimli bir şekilde çalıştığı (Şekil 4, sağ), kurutmaların ise diğer teknik kurutma yöntemlerine göre benzer sürelerde yapıldığı (Tablo 1) vurgulanmıştır. Bununla birlikte çalışma yaz döneminde yapıldığı için, kondenzasyon cihazı çalıştırılmadan, sadece fan yardımıyla kurutmalar yapıldığı için büyük oranda enerji tasarrufu yapıldığı belirtilmiştir. Şekil 4 Kurutma Fırını ve Güneş Paneli (sol), Kurutma Süresince Hava ve Fırın İçindeki Sıcaklıklar (sağ), Kaynak: Ölçümler ve (URL-2) Tablo 1 Kerestelerin Zamana Bağlı Rutubet Değişimleri RUTUBETLER Kalınlık (mm) 1. GÜN 4. GÜN 8. GÜN 12. GÜN 16. GÜN 20. GÜN Güneş 50 Enerjisiyle 52% 25% 17% 14% 12% 9% Kurutma 25 45% 18% 13% 10% 9% 8% 3.2. Elektromanyetik Dalga Enerjisi Uygulama Örnekleri Ünsal ve arkadaşları (2014) tarafından yüksek frekans ve vakum kombinasyonlu bir fırında bir çalışma yapılmıştır. T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nca KOSGEB ve SAN-TEZ projeleri kapsamında desteklenen ve Düzce - Kral Ahşap Ürünleri Ltd. Şti.'ne ait fırında, hem tür hem de boyutları bakımından kurutulması güç ağaç türlerinin daha kısa sürelerde, daha kaliteli bir şekilde kurutulmalarıyla ilgili denemeler yapılmıştır. Bu denemeler için geliştirilen ve statik yöntemle çalışan, 20m 3 net kereste kapasiteli fırında, silindirik bir otoklavın içerisine çıtasız bir şekilde istiflenen kerestelerin arasına elektromanyetik dalgaları (13,56 MHz) ileten levhalar yerleştirilmektedir. Kurutma sırasında oluşan deformasyonların azaltılması için de üst kısmından bir baskı mekanizması geliştirilmiştir (Şekil 5).
587 10th International Clean Energy Symposium, 24-26 October 2016, Istanbul, Turkey Şekil 5 Yüksek Frekans-Vakum Kombinasyonlu Kurutma Fırını (Üst), Devre Şeması (Alt, sol), Fırın İçi İstif Düzeni (Alt, sağ) (Kral Ahşap Orman Ür., Düzce-Türkiye) Aynı çalışma kapsamında (Ünsal vd., 2014), mikrodalga enerjisi ve kondenzasyon cihazı kombinasyonunun kullanıldığı bir fırında da denemeler yapılmıştır. Yaklaşık 4m 3 kereste kapasiteli fırında, dinamik yöntemle mikrodalga (2455 MHz) enerjisi kullanılmıştır. Her iki kurutma da tam otomatik olarak çalışan bir kurutma otomasyonu ile kontrol edilmiştir (Şekil 6).
588 10th International Clean Energy Symposium, 24-26 October 2016, Istanbul, Turkey Şekil 6 Mikrodalga ve Kondenzasyon Kombinasyonlu Kurutma Fırını Genel Görünümü (Sol) ve İç Yapısı (Sağ), (Recep Sivrikaya Orm. Ür., Düzce-Türkiye) Yüksek Frekans-Vakum kombinasyonlu kurutma fırınında, Meşe, Ceviz (dipçik), Iroko ağaç türlerinde yapılan denemelerin sonuçları Tablo 2'de gösterilmiştir. Tablo 2 Kerestelerin Zamana Bağlı Rutubet Değişimleri Ağaç türü Kereste kalınlığı (mm) Başlangıç nemi (%) Sonuç nemi (%) Kurutma süresi (gün) Harcanan Toplam Enerji (kwh) 1 m3 kereste Elde Edilen için harcanan Toplam Su enerji (kwh/m 3 Miktarı ) Ak meşe 60 65-55 8-15 15-17 4263,8 776 1054 Ceviz dipçik 78 85-75 7-17 8 3851,1 549 1470 Iroko, Kayın 110 75-65 8-15 9 3213 606 915 Mikrodalga ve Kondenzasyon kombinasyonlu kurutma fırınında, Meşe, Ceviz'de yapılan denemelerin sonuçları Tablo 3'te gösterilmiştir. Tablo 3 Kerestelerin Zamana Bağlı Rutubet Değişimleri Ağaç türü Kereste kalınlığı (mm) Başlangıç (%) nemi Sonuç nemi (%) Ak meşe 25 50 12 166 Ak meşe 50 50 13-15 209 Ceviz el kundağı 75 80 15 142 Ceviz el kundağı 75 60 11 142 Ceviz dipçik 75 82 16 190 Ceviz dipçik 75 93 19 209 * Not: Enerji gideri 6 kwh. SONUÇLAR/TARTIŞMA Kurutma süresi (saat) Güneş enerjili kurutma yöntemleri incelendiğinde; güneş radyasyonunun yoğun olduğu bölgelerde bu tür fırınların tercih edilmesiyle birlikte, kurutma işleminde tüketilen enerji miktarının ve çevreye zararlı etkilerinin oldukça azaltılabileceği söylenebilir. Diğer yöntemlere oranla daha basit bir sistemi bulunması, düşük yatırım maliyetlerini ve daha düşük riskleri barındıracağı gibi, işletme maliyetlerini de düşürmektedir. Özellikle elverişsiz hava koşullarında da kurutmaların verimli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için, mevcut yöntemlerin iyileştirilmesi veya bazı yöntemlerle kombine edilmesi önerilmektedir. Elektromanyetik dalga esaslı kurutma yöntemleri incelendiğinde; sert ağaç türlerinin katma değerli ve kalın keresteleri geleneksel yöntemlerle uzun kurutma periyotlarıyla ve son kullanım yerini etkileyen kusurlarla gerçekleşebilmektedir. Ekonomik, çevresel faktörleri de içerisine alan daha geniş bir perspektiften bakıldığı takdirde, bu olumsuz sonuçların etkisinin daha da arttığı görülecektir. Sonuç olarak bu çalışma kapsamında incelenen elektromanyetik dalga esaslı kurutma denemeleri incelendiğinde; elektrik enerjisi maliyetli olmasına karşın azalan süreler (geleneksel yöntemlere oranla 1/10, hatta 1/15 sürede), daha fazla kerestenin kurutulabilmesini ve doğal olarak daha fazla kerestenin piyasaya sunulabilmesi anlamını taşımaktadır. Bu durum işletme ekonomisine olumlu katkılar sağlamaktadır. Ayrıca elektriği efektif bir şekilde kereste kurutmada kullanan bu tarz yöntemler diğer yöntemlere oranla çevreye çok daha az zarar vermektedir. Çünkü geleneksel yöntemlerde gerekli olan ısı, çoğunlukla büyük maliyetler gerektiren merkezlerde, atıkların, yetmediği durumda diğer katı ve sıvı yakıtların yakılması sonucu elde edilmektedir. Sonuçta doğaya zararlı gazlar saldığı gibi, bu atıkların daha yararlı bir şekilde kullanılmasına engel teşkil etmektedir. Atıkların daha değerli bir şekilde değerlendirilebilmesi de, çevresel etkinin yanı sıra kurutma ekonomisine olumlu katkı sağlamaktadır. Bu yöntemde ağaç malzemenin içerisinde barındırdığı suyun sıvı olarak elde edilebilmesi ve bu suyun ziraat ve temizlik ürünlerinde
589 10th International Clean Energy Symposium, 24-26 October 2016, Istanbul, Turkey kullanılabilmesi de, bu tür yöntemlerin avantajlarındandır. Diğer yandan, bu kurutma sistemleri günümüzde sadece kereste kurutmada kullanılmamaktadır. Bu yöntemler zirai ürünler ve diğer organik ürünlerin kurutulmasında da tercih edilebilmektedir. Sonuç olarak, masif ahşap endüstrisinin vazgeçilmez bir unsuru olan kurutma işleminde, alternatif enerji kaynaklarından güneş enerjisinin ve elektromanyetik dalga esaslı elektrik enerjisi kullanımıyla; diğer yöntemlere benzer ve hatta daha iyi sonuçlar elde edilebilen kurutmalar ile birlikte, enerji verimliliği sağlanabileceği, kurutma maliyetlerinin azaltılabileceği ve özellikle çevreye daha az zarar veren kurutmaların gerçekleştirilebileceği söylenebilir. KAYNAKLAR Anonim. Türkiye Kömür İşletmeleri, Kurumu Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi, http://www.gli.gov.tr/fiyatlar.html, 2009. Avramidis, S. Radio frequency vacuum drying of wood. Proceed. Intl. Conference of COST E15 Wood Drying, Edinburgh UK Dean, A.R., 1999. Erdiller, B., Uyarel, A.Y. & Öz, E.S. Güneş Enerjisi İle Kurutma. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu - Mühendislik Araştırma Grubu, Proje No:698/A, Ankara, 1989. Görgün H.V., Ünsal Ö. & Korkmaz H. "Kereste Kurutmada Enerji Verimliliği - Güneş Enerjisi İle Kızılçam (Pinus Brutia) Kerestesi Kurutma Örneği", 2nd International Symposium on Innovative Technologies in Engineering and Science, Karabük, Türkiye, 18-20 Haziran 2014. Güler, C., Ünsal, Ö. & Mollamehmetoğlu, G. Ahşap Kurutmada Çevre Dostu bir Teknoloji: Yüksek Frekans/High- Frequency-Vacuum Wood Drying Technology. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(4), 310-318, 2013. Kantay R. "Kereste Kurutma ve Buharlama". Ormancılık Eğitim Ve Kültür Vakfı, Yayın No: 6, İstanbul, 1993. Kantay R. Türkiye nin Önemli Bazı Orman Ağaç Türleri Kerestelerinin Teknik Kurutma Özellikleri Üzerine Araştırmalar, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 28 (1), 1978. Korkut, S. Kereste Kurutmada Yeni Trend: Yüksek Frekans, I. ulusal Akdeniz orman ve çevre sempozyumu,26-28 Ekim 2011, Kahramanmaraş, 2011. Koumoutsakos, A., Avramidis, S. & Hatzikiriakos, S. G. Radio Frequency Vacuum Drying Of Wood. I. Mathematical Model, Drying Technology: An International Journal, 19:1, 65-84, 2001. DOI: 10.1081/DRT- 100001352 Leiker, M. & Adamska, M. A. Energy efficiency and drying rates during vacuum microwave drying of wood. Holz als Roh-und Werkstoff, 62(3), 203-208, 2004. Önal, E. & Yarbay, R.Z. Türkiye de Yenilenebilir Enerji Kaynakları Potansiyeli ve Geleceği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Sayı: 18, Sayfa: 77-96, İstanbul, 2010. Özalp M. & Ordu M. Kereste Kurutmada Kullanılan Enerji Kaynağının Maliyete Etkileri, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22 (99-108), ISSN: 1302-3055 2010. Özek, N., Üçgül, İ. & Fişek, S. Güneş Enerjili Kurutma Sistemleri ve Isıl Analizleri, Çevre-Enerji Kongresi Sempozyumu, Antalya, 1997. Resch, H. High-frequency electric current for drying of wood-historical perspectives. Maderas. Ciencia y tecnología, 8(2): 67-82, 2006. Resch, H. High-frequency heating combined with vacuum drying of wood. In Proceedings of 8th International IUFRO, Wood Drying Conference, Brasov, Romania (pp. 127-132), August, 2003.
590 10th International Clean Energy Symposium, 24-26 October 2016, Istanbul, Turkey Şahin, H.M., Koçak, S., Aktaş, M. & Polat, T. Bilgisayar Kontrollü Isı Pompalı ve Güneş Enerjili Endüstriyel Kurutma Sistemi Tasarımı, Tesisat Mühendisliği, 131 (43-52), 2012. http://www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/0c78fb8fdbd55c0_ek.pdf?dergi=1291 Uyarel, A.Y. & Öz, E.S. Güneş Enerjisi ve Uygulamaları, Emel Matb., 1987. Üçüncü K. Kuzey enleminde (Trabzon da) güneş enerjisi ile kereste (doğu ladini) kurutma olanaklarının araştırılması. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Makina Mühendisliği Bölümü, Doktora Tezi, Trabzon, 1991. Ünsal Ö., Güler C., Dilek B., Görgün H.V., "Çevre Dostu Kereste Kurutma Teknolojileri: Yüksek Frekans Ve Mikrodalga", II. Ulusal Akdeniz ve Çevre Sempozyumu, ISPARTA, TÜRKİYE, cilt.1, no.1, ss.554-559, 22-24 Ekim 2014. Yıldırım, H. T. & Ünsal, Ö. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Odunun Enerjide Kullanımı ve Gelecek Senaryoları, 2013. (URL-1) T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, http://www.yegm.gov.tr/mycalculator/default.aspx [Ulaşım Tarihi: 27.05.2016] (URL-2) Accuweather İnternet Sitesi, [Ulaşım Tarihi: 13.04.2014], http://www.accuweather.com/tr/tr/mugla/319470/july-weather/319470?monyr=7/1/2013&view=table