: MİMAR SİNAN'IN KÜÇÜK AMA I j : Şemsi Paşa Camii Boğ az'a karşı Üsküdar iskelesinin solunda kurulmuştur. Cami medrese ile birlikte arsanın düzeni olmayan durumuna uyularak sınırlı boyutlar içinde, büyük bir ustalıkla deniz kenarına yapılmıştır.
*fiii ı*l\ jb lîi ıt,(sa ifa t ı 26 MİMARLIK-DOĞA İLİŞKİSİNİN EN GÜZEL ÖRNEĞİ Kâtip Çelebi Şemsi Paşa Camii nden söz ederken «Şemsi Camii Leb-i deryada küçük bir camidir. O kadar şirin bina olmuştur ki, uzaktan gören bir kasr-t m üzeyyen zanneder» demiştir ÜRK - Islâm sanatının en yüce isimle rinden biri olan Mimar Sinan ın imzasını attığı küçük fakat inanılmaz güzellikteki Üsküdar da Şemsi Paşa Camii için görkemli deyimi son derece yerinde, son de rece uygun bir tanımla madır. Nitekim Kâtip Çelebi, Şemsi Paşa Camii nden söz ederken Şemsi Camii leb-i der yada küçük bir camidir. kadar şirin bina ol muştur ki, uzaktan gö ren bir kasr-ı müzeyyen (değerli taşlarla bezen miş bir köşk) zanneder demiştir. Şemsi Paşa Camii, Mimar Sinan ın mimarlık-aoğa ilişkisine en güzel çözümü getiren boyutlar içinde yarattığı ilginç bir yapıttır. Yapıt larının konumunu sap tamada her zaman olağanüstü bir ustalık göstermiş olan Sinan, Şemsi Paşa Camii ni de deniz kenarına yerleşti rirken üstün dehasını bir kez daha kanıtlamış- iskelesi karşısında yük selttiği Mihrimah Camii için yüksekçe bir yer seçmesinin nedeni de denizi camiin görüntü sünü içine katmak iste yişidir. Şemsi Paşa Camii, Mihrimah gibi denizden 40-50 metre uzaklıkta değil tam deniz kıyısına oturtulmuştur. Camiin yükseltildiği deniz kıyı sına rastlayan dikdört gen kenarı, medresenin bir kenarı ile kapatılma dan avluya götürülen bir giriş kapısı ve pencere lerle alçakça, âdeta say dam bir perde ile sınır lanmıştır. Bu da denizi yapıya katarak daha gü zel bir görüntü sağla mak içindir. Camiin bir kubbesi vardır, kare ke sitli bir gövdeye oturtul muştur. Her kenarı dış tan 30 metre kadardır. Kuzey ile batı yönde birer revak bulunmakta dır. Baklava başlıklı 5 sütuna dayalı 4 sivri kemerli kuzeydeki son cemaat yeri olan bir saçakla örtülüdür. Yapı nın tamamı kesme taş ile yapılmıştır. Mih rabı da mermerlerle kap lanmıştır.
Deniz kıyısında bulunan Şemsi Paşa Camii revaklar oluşturmakta çalışma odalarına ve resi ile gözden çıkarıl kemerler, saçakla örtülü sonraları öğrencilerin kubbesi, yıkılan mina medresesinin karşısına dır. Camii yaptıran kitaplığa dönüştürülmüştür. Medresenin olarak satışa bile çıkamış görülüyordu. Arsa düşmektedir. Medrese Şemsi Ahmet Paşa bitişiğindeki türbede gö uzun kenarı ortasında rılmıştı. Konyalı İbra alanının yetersizliği nedeniyle geleneksel plana uyularak yapılmıştır. gerek türbede açılan dershanenin yerini belli çağrıları üzerine ilgililer mülüdür. Gerek camide, bulunan büyük kubbe him Hakkı mn ısrarlı Medresenin iki kenarı zevkle dü zenlenm iş eder. harekete geçmişler, camiin yıkılan minaresi ve düzgün olmayan bir dikdörtgenin bir diyagonal bol ışık dolmakta ve dar bir yıkıntı halindey kubbesi yeniden yapıl pencerelerden içeriye Cami 1939 yılına ka ile kesilen yarısını andırır. Her iki kenar boyun Camiye göre daha iyi nağı olan bu minik cami türüldükleri yerlerden ferahlık yaratmaktadır. di. Üsküdar ın gurur kaymış, alınan sütunlar göca 28 sütuna dayalı sivri korunmuş olan medrese çalınan sütunları, çöken toplanarak geri ge- ge Camie göre daha iyi korumuş olan medrese, sonraları öğrencilerin odalarına ve kitaplığa dönüştürülmüştür tirilmiş ve yerlerine konulmuştur. 1939 dan başlayarak cami ibadete açılmıştır. Camiin pencerelerinin renkli camları yenidir ve 16 ncı yüzyılın havasını yansıtmaktan çok uzaktır.
8
'fv 'S İl* 5; - * ^ y*#-? As^íal* 32 Türkler, benzeri olmayan bir mezarlıklar medeniyeti kurmuşlardır. Bu topraklarda yaşayan, sanatla tarihle uğraşan hemen herkes pek çok yönlü olan Türk mezar taşlarına ilgi duymaktan kendisini alıkoyamamıştır. Türk-islâm sanatı canlılığını, mezar taşlarında da göstermiştir. Kimi üzerindeki anlamlı şiiri ile değer kazanmıştır, kimi üzerindeki değişik kavuk, serpuşlarla değerlidir, kimi alabildiğine bol resimlerle, motiflerle süslenmiş olması nedeniyle değerlidir. Gerçi özellikle İstanbul daki Müslaman kabristanlarını dolduran mezarlar hayli tahribata uğramışsa da bunlardan bir kısmını koruyabilmek için gayretli çabalar harcayanlar olmuştur. TAŞTAN CAMİ (İZMİR) ÎSTANiBı AAHMET'TE Mezar taşlarının yüzyıllara göre değişen formları vardır. Hüsnü-hat yani güzel yazı sanatı mezar taşlarında olağanüstü bir yer tutmuştur. Ayrıca mezar taşlarına işlenen motiflerde de güçlü bir sembolizm her zaman sezilmiştir. Mezar taşlarında eşya motiflerinin en önemlilerinden biri olarak ışığı sembolize eden şamdan motifleri sık sık kullanılmıştır. Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi 1 5 0 1 8 3 2 0 0 6